Μεγαλοβδομάδα της ανάγνωσης ( Μεγάλη Δευτέρα) 26 Apr 2021 10:43 AM (4 years ago)

Μεγαλοβδομάδα της ανάγνωσης ( Μεγάλη Δευτέρα)

Αυτοπεριορισμένος μεγαλοβδομαδιάτικα και προσπαθώντας να αντλήσω μαθήματα ζωής από βιβλία που μόλις κυκλοφόρησαν, αποφάσισα να χρησιμοποιήσω φράσεις επιλεγμένες από τη φρεσκοτυπωμένη ΑΝΘΟΔΕΣΜΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ του Σταύρου Ζουμπουλάκη (εκδόσεις Άρτος Ζωής) που να κανοναρχούν δρόμους, όχι απαραίτητα χριστιανικούς, αλλά ευρύτερα κοινωνικούς και πολιτικούς και να με οδηγούν σε μια σελίδα ενός άλλου βιβλίου.

Μεγάλης Δευτέρας εσπέρα λοιπόν όπου στην εσχατολογική προσδοκία και ετοιμότητα ο δοκιμιογράφος χαρακτηρίζει αυτή την προσδοκία, υποστηρίζοντας πως δεν είναι παθητική αναμονή, δεν είναι καν ασφαλής διατήρηση μιας πνευματικής παρακαταθήκης, αλλά ακάματη πνευματική προσπάθεια (το δοθέν σοι τάλαντον φιλοπόνως έργασαι) διακινδύνευση, πολύτροπη δημιουργία και προσφορά.

Απορρίπτοντας τη φοβική απραξία του τρίτου δούλου του ευαγγελίου, μελετούμε προσεκτικά το «Μάθημα Ζωγραφικής» του Σπύρου Στάβερη από το ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΙΠΟΤΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΜΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ (εκδόσεις Πόλις, σελίδα 185)

«Όταν το φως αγγίζει το φύλλο, το αγγίζει με λεπτότητα, χαϊδεύει το φύλλο…Εδώ, όλες οι γραμμές σου είναι ίδιες… Διαφοροποίησε τις γραμμές σου… Μην επαφίεσαι στον αυτοματισμό του μολυβιού… Α, καλά… Ούτε που ξέρει ποιος ζωγραφίζει πάνω στο χαρτί της;…Εγώ μήπως; Α, ωραίο αυτό…είναι στο χαρακτήρα του φύλλου. Εδώ, όμως, το σχέδιο δεν είναι αρκετά απαιτητικό…προσπάθησε να έχεις αυτή τη λεπτότητα της γραμμής…Και να υπάρχει μια ταλάντωση στις τονικότητες. Μονότονο αυτό… Δεν έχει ζωή…Δεν πρέπει να βλέπουμε πού αρχίζουν οι σκούροι τόνοι και πού τελειώνουν οι ανοιχτοί.»

Μαθήματα ζωής που μας βρίσκουν σύμφωνους.

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 2020 16 Jun 2020 2:36 AM (4 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 2020

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Το γιατρικό της αμόλυντης λογοτεχνίας

Το διάβασμα είναι μια από τις πιο μοναχικές τέχνες. Προσωπικά το θεωρώ μία δημιουργική ενασχόληση. Να μπορείς να συγκεντρώνεσαι πάνω σε ένα κείμενο, να το αφουγκράζεσαι αλλά και να το κάνεις δικό σου. Η προσωπική ανάγνωση απαιτεί συνήθως μια εσωτερική απομόνωση και όχι να σου επιβάλλεται εξωτερικά.

Έφηβος, όταν αρρώσταινα, καθόμουν στο σπίτι και αποτελείωνα ένα ολόκληρο μυθιστόρημα. Μάλιστα μια φορά «ανέβασα πυρετό» παραπάνω, για να τελειώσω το «Ανθρώπινο κτήνος» του Ζολά – το θυμάμαι ακόμη.

Στα κοινωνικά δίκτυα πολλοί αναφέρουν ότι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν σε ένα βιβλίο. Για εμένα, που το διάβασμα ήταν μια καθημερινότητα, εξακολουθεί να παραμένει, αλλά οι περιστάσεις το καθιστούν ακόμη πιο αδέσμευτο.

Τώρα, περισσότερο από ποτέ, αναζητώ την ουσία της ανάγνωσης. Αυτή η ουσιαστική ανάγνωση δεν έχει ανάγκη καμιάς επίδειξης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν ασκώ πρωταθλητισμό ανάγνωσης ούτε διεκδικώ τον τίτλο του εκλεκτού αναγνώστη. Επανέρχομαι στην εφηβεία μου, χάνομαι μέσα στο κείμενο και ας είναι ό,τι θέλει.

Κρατώντας το βιβλίο στο χέρι αισθάνομαι μια τρυφερότητα, μια σιγουριά, λες και εγείρονται οι συγγραφείς και συνομιλούν μαζί μου. Δεν βιάζομαι να αποτελειώσω πολλά βιβλία. Οι ώρες του διαβάσματος είναι διάσπαρτες σε όλη τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας που τείνουν να ενοποιηθούν σε έναν αλλόκοτο χωροχρόνο.

Αφοσιώνομαι στο κείμενο. Αν στην εφηβεία μου έκλεβα χρόνο για διάβασμα, τώρα –τι ειρωνεία!– ο χρόνος αυτός ξανακερδίζεται.

Και να η θαυματουργή ίαση της λογοτεχνίας. Τέτοια κείμενα έρχονται και γιατρεύουν την ψυχή. Χαμένοι και σωσμένοι χαρακτήρες σε παρασύρουν με τις ιστορίες τους. Γιατί η λογοτεχνία είναι αμόλυντη, κανένας ιός δεν θα τη μεταλλάξει, θα είναι πάντα εκεί και τα λογοτεχνικά αντισώματα θα μεταμορφώνουν τις ψυχές μας και θα μας οπλίζουν με κουράγιο.

Ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης είναι συγγραφέας. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στον ημερήσιο τύπο (διασκευή).

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Γράφειν

Από τότε που ο καθένας μας εισέρχεται μέσα στη ροή του χρόνου, αρχίζει να γράφει. Γράφει μες στη μνήμη του, γράφει με το χέρι του, γράφει με τα έργα του. Διαισθάνεται πως η γραφή αυτή θα αντισταθεί, αν δεν ακυρώσει, το φευγαλέο της ύπαρξής του μέσα στον κόσμο. Και πως θα «σώσει» από την καταστροφική λήθη και τον ίδιο, και τους άλλους και την Ιστορία.

Πριν ακόμη το παιδί αρχίσει να γράφει, πριν του μάθουν, όσοι γνωρίζουν, να γράφει, έχει κιόλας εγγράψει στην τρυφερή μεμβράνη της μνήμης του τις πρώτες του εντυπώσεις από τη ζωή. Έχει γράψει μέσα στην καρδιά του, με στοργή κι εμπιστοσύνη, τους δικούς του, αρχίζει να γράφει τους οικείους του, τους συγγενείς του, κατόπιν τους φίλους του. Κι όσο προχωρεί μέσα στον χρόνο παλεύει να καταγράψει όλο τον κόσμο που γνωρίζει, τον κόσμο του. Αυτές οι πράξεις της γραφής του προσβάλλονται κάθε τόσο από τη λήθη, οι γραφές κατατρώγονται από τον χρόνο, όπως εκείνες που χάραζαν οι παλιοί άνθρωποι στα μάρμαρα. Και όσο βαραίνει μέσα και πάνω του ο χρόνος, τόσο ο καθένας προσπαθεί να περιφρουρήσει τις γραφές του βίου του, ώστε να αναγιγνώσκονται εύκολα. «Σ’ έχω γράψει στην καρδιά μου», «είναι γραμμένο στη μνήμη μου», «απομένει ανεξίτηλο μέσα μου» - εκφράσεις της καθημερινής ζωής- αυτής που φεύγει, αυτής που ανασπά από τον κόσμο τους δικούς μας, τους συγγενείς και φίλους.

Πλάσματα γεννημένα για να γράφουν οι άνθρωποι, όλοι οι άνθρωποι. Κι ανάμεσά τους πολλοί που κατορθώνουν να γράψουν το όνομά τους σε μια οικογένεια, σε μια επιχείρηση, σ’ ένα επάγγελμα. Μέσα στην Ιστορία του κόσμου, οι φημισμένοι, οι άξιοι, οι μεγάλοι οι ήρωες. Μέσα στην Ιστορία των Επιστημών, οι σπουδαίοι. Μέσα στην Ιστορία της Εκκλησίας, οι άγιοι. Μέσα στην Ιστορία των Γραμμάτων, οι αυθεντικοί συγγραφείς. Όλοι αυτοί, καθένας με τον τρόπο του, γράφουν.

Από όλους ωστόσο τους ανθρώπους που το θείο ριζικό τους είναι να γράφουν, εκείνοι που γράφουν μ’ έναν τρόπο πασιφανή, επίσημο, είναι οι συγγραφείς. Ποιητές, στοχαστές, μυθιστοριογράφοι γράφουν και ξαναγράφουν τον εαυτό τους και τους άλλους, τον κόσμο που βλέπουν κι εκείνον που δεν βλέπουν και που ωστόσο τον θεωρούν εξίσου πραγματικό.

Γιατί όλοι αυτοί, όλοι όσοι γράφουν, επιμένουν να γράφουν, ενώ έχουν βεβαιωθεί πως θα βγουν κάποια στιγμή από τον κόσμο, καθώς κι ο ίδιος ο κόσμος –αφού ό,τι έχει αρχή θα έχει κι ένα τέλος– θα βγει κάποτε από τον εαυτό του; Ίσως γιατί το γράφειν –συνειδητό ή όχι, εκούσιο ή και ακούσιο, φανερό ή και κρυφό– αποτελεί την έσχατη, ακραία παρηγοριά για τη θνητότητα που τους πολιορκεί και που τελικά τους καταβάλλει. Αυτή τη θνητότητα που φαρμακώνει την ύπαρξη και τη συνείδηση του ανθρώπου με το φαρμάκι της ματαιότητας, πολεμά και εξορκίζει, και αρνείται η πράξη του γράφειν.

Ο Κώστας Ε. Τσιρόπουλος (1930-2017) ήταν συγγραφέας, μεταφραστής και εκδότης. Το κείμενο «Γράφειν» ανήκει στη συλλογή δοκιμίων «Η Μόνωση ως Συνομιλία» (2003).

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

I

Εκεί πού αναρωτιέσαι για πράγματα που πρώτη φορά

αντικρίζεις

για πράγματα χιλιοειπωμένα που έχουνε πια περάσει

για πράγματα που ξαφνιάζουν κι ας γίνονται κάθε μέρα

για πράγματα που έλεγες δεν θα συμβούν ποτέ

και τώρα συμβαίνουν μπρος στα μάτια σου

γι’ άλλα που επαναλαμβάνονται μ’ ελάχιστες παραλλαγές

για πράγματα που πουλιούνται μόλις πιάσουν

κατάλληλη τιμή

για πράγματα που σάπισαν με το πέρασμα του καιρού

ή που ήσαν σάπια απ’ την αρχή και δεν το έβλεπες

εκεί που απορείς για πράγματα που μπόρεσες να κάνεις

για πράγματα σοβαρά ή ανόητα που ρίσκαρες τη ζωή σου

για πράγματα σημαντικά που τα κατάλαβες αργότερα

για πράγματα που τα φοβήθηκες κι απέφυγες

ν’ αναλάβεις

για πράγματα που τα προγραμμάτισες και δεν σου βγήκαν

γι’ άλλα που τα σχεδίασαν άλλοι και βγήκαν διαφορετικά

για πράγματα που σου έτυχαν χωρίς να τα περιμένεις

για πράγματα που μόνο τα ονειρεύτηκες

και κάποτε, μία στις χίλιες, πραγματώθηκαν…

Εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίηση.

Τίτος Πατρίκιος, ποίημα από τη συλλογή «Σε βρίσκει η ποίηση» (2012).

Θέμα Α

Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά τους λόγους για τους οποίους η λογοτεχνική ανάγνωση συνιστά λυτρωτική απόλαυση για τον συγγραφέα στο Κείμενο 1 (60-70 λέξεις).

Μονάδες 15

Θέμα Β

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση τα Κείμενα 1 και 2, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στα κείμενα:

α. Ο συγγραφέας του Κειμένου 1 διαβάζει λογοτεχνία κυρίως γιατί αυτή σχετίζεται με τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις.

β. Ο συγγραφέας του Κειμένου 1 συνήθιζε να διαβάζει προγραμματισμένα.

γ. Το «γράφειν» στο Κείμενο 2 χρησιμοποιείται κυριολεκτικά σε όλο το κείμενο.

δ. Το «γράφειν» στο Κείμενο 2 δεν συνδέεται με ιστορικά και επιστημονικά επιτεύγματα.

ε. Σύμφωνα με τα Κείμενα 1 και 2 τόσο η αναγνωστική όσο και η συγγραφική δραστηριότητα παρηγορούν τον άνθρωπο.

Μονάδες 10

Β2. α. Ο σκοπός του συγγραφέα του Κειμένου 1 είναι να ευαισθητοποιήσει στο ζήτημα της λογοτεχνικής ανάγνωσης. Πώς το επιτυγχάνει; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας αναφέροντας από το κείμενο δύο (2) σημεία στίξης και δύο (2) σχήματα λόγου. Να προσδιορίσετε για το καθένα τη λειτουργία του ( μονάδες 8).

β. Ποια είναι η επικοινωνιακή λειτουργία του ερωτήματος στην 5η παράγραφο του Κειμένου 2 «Γιατί όλοι … εαυτό του;» (μονάδες 7).

Μονάδες 15

Β3. Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της τρίτης παραγράφου του Κειμένου 2 («Πλάσματα … γράφουν») να εξηγήσετε πώς ο άνθρωπος κατά τον συγγραφέα κερδίζει τη μάχη με τον χρόνο ( 60-70 λέξεις).

Μονάδες 15

Θέμα Γ

Γ1. Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος, κατά τη γνώμη σας; Ποιο ρόλο έχει η Ποίηση στην προσωπική σας ζωή; Να απαντήσετε αξιοποιώντας τουλάχιστον τρεις (3) κειμενικούς δείκτες (150-200 λέξεις) .

Μονάδες 15

Θέμα Δ

Δ1. Ποια είναι η σχέση σας με την ανάγνωση βιβλίων και ποιος ο ρόλος της στη γενικότερη διαχείριση του προσωπικού σας χρόνου; Με αφόρμηση τα Κείμενα 1 και 2 αποφασίζετε να καταθέσετε την προσωπική σας εμπειρία στο ιστολόγιο του σχολείου σας. Να δικαιολογήσετε την όποια επιλογή σας. (300-350 λέξεις) .

Μονάδες 30

Παρακάτω παραθέτω το κείμενο από την Καθημερινή κιτρινίζοντας τις φράσεις που επιλέχτηκαν από τους θεματοθέτες::

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗΣ* Το γιατρικό της αμόλυντης λογοτεχνίας

Εφημερίδα Καθημερινή 06.04.2020

Ο Χέρμαν Μέλβιλ είναι ένας συγγραφέας που τον διαβάζω τακτικά, αλλά κάτω από τις τωρινές συνθήκες μού είναι πιο διαυγής, ειδικά στις νουβέλες του, στον «Μπίλι Μπαντ», στον «Μπενίτο Σερένο». Οι χαρακτήρες του δοκιμάζονται σωματικά, ηθικά, κοινωνικά, άλλοι επιβιώνουν, άλλοι όχι.

Το διάβασμα είναι μία από τις πιο μοναχικές τέχνες, προσωπικά το θεωρώ μία δημιουργική ενασχόληση. Να μπορείς να συγκεντρώνεσαι πάνω σε ένα κείμενο, να το αφουγκράζεσαι αλλά και να το κάνεις δικό σου. Η προσωπική ανάγνωση απαιτεί συνήθως μια εσωτερική απομόνωση και όχι να σου επιβάλλεται εξωτερικά. Φαντάζομαι σε ένα κελί ή σε ένα καταφύγιο, μαζί με άλλους, δεν δραπετεύεις πάντα με ένα βιβλίο. Εφηβος, όταν αρρώσταινα, καθόμουν στο σπίτι και αποτελείωνα ένα ολόκληρο μυθιστόρημα, μάλιστα μια φορά «ανέβασα πυρετό» παραπάνω για να τελειώσω το «Ανθρώπινο κτήνος» του Ζολά – το θυμάμαι ακόμη.

Και να που βρέθηκε χρόνος για διάβασμα τις μέρες αυτές, χρόνος πολύς, χρόνος που μας επιβλήθηκε. Ως μοναχικός χαρακτήρας το αποδέχθηκα σαν μια προέκταση της μέχρι τώρα ζωής μου. Στα κοινωνικά δίκτυα πολλοί αναφέρουν ότι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν σε ένα βιβλίο, κάποιοι το έχουν ρίξει στο ψυχαναγκαστικό διάβασμα όσων βιβλίων είχαν παραμερίσει τις ανέμελες μέρες.

Για εμένα, που το διάβασμα ήταν μια καθημερινότητα, εξακολουθεί να παραμένει αλλά οι περιστάσεις το καθιστούν ακόμη πιο αδέσμευτο. Με δεδομένο ότι δεν υπάρχει καμιά σιγουριά για το αύριο, αποδεσμεύθηκα από κάθε «υποχρεωτικό» διάβασμα, που οφειλόταν σε κάποιες κοινωνικές υποχρεώσεις όπως να διαβάσεις πρώτα, πριν πας σε κάποια εκδήλωση ή επειδή κάποιο βιβλίο συζητιέται στους βιβλιόφιλους κύκλους. Θα διαβαστούν κάποια στιγμή, αργότερα.

Αναζητώντας την ουσία

Τώρα, περισσότερο από ποτέ, αναζητώ την ουσία της ανάγνωσης γιατί ο χρόνος από τη μια φαντάζει άπλετος, από την άλλη όμως αβέβαιος. Αυτή η ουσιαστική ανάγνωση δεν έχει ανάγκη καμιάς επίδειξης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν ασκώ πρωταθλητισμό ανάγνωσης ούτε διεκδικώ τον τίτλο ~~τον σνομπισμό~~ του εκλεκτού αναγνώστη. Επανέρχομαι στην εφηβεία μου, χάνομαι μέσα στο κείμενο και ας είναι ό,τι θέλει. Περιφέρομαι στις βιβλιοθήκες μου, κατεβάζω τόμους, ένα διήγημα από δω, μία σελίδα από εκεί, ένα ποίημα κάθε τόσο.

Κρατώντας το βιβλίο στο χέρι αισθάνομαι μια τρυφερότητα, μια σιγουριά, λες και εγείρονται οι συγγραφείς και συνομιλούν μαζί μου. Δεν βιάζομαι να αποτελειώσω πολλά βιβλία, οι ώρες του διαβάσματος είναι διάσπαρτες σε όλη τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας που τείνουν να ενοποιηθούν σε έναν αλλόκοτο χωροχρόνο.

Αφοσιώνομαι στο κείμενο, γιατί εκεί έξω δεν με περιμένει κανείς, είναι όλα κλειστά, ακόμη και τα βιβλιοπωλεία που σύχναζα, αντλώ δύναμη και μια –ίσως φαινομενική– αυτάρκεια απαραίτητη στο παράλογο των ημερών. Αν στην εφηβεία μου έκλεβα χρόνο για διάβασμα, τώρα –τι ειρωνεία!– ο χρόνος αυτός ξανακερδίζεται αλλά μέσα σε τόσο δυσοίωνες συνθήκες.

Διαβάζοντας ηρεμώ και όταν αφήσω το βιβλίο στην άκρη (γιατί μου αρέσει να σκορπίζω τα βιβλία σε διαφορετικά σημεία του σπιτιού), οραματίζομαι ότι μπορεί να επιβιώσουμε ως ήρωες μιας εποχής. Και ότι ήδη είμαστε μέσα σε δυστοπικό αφήγημα που θα επιβιώσει για τις επόμενες γενιές.

Συνταξιδιώτες

Τις μέρες της απομόνωσης δεν είμαι μόνος, ταξιδεύουν πολλοί μαζί μου, βρίσκομαι στο τρένο με τους ήρωες του Μοπασάν, ξαφνικά επιστρέφω με τον Ιζό στο λιμάνι της Μασσαλίας και ύστερα στο Βερολίνο του μεσοπολέμου με τον Ισεργουντ, στον φάρο με τη Βιρτζίνια Γουλφ, στις στέπες του Τσέχοφ, στις δυστοπίες του Μπόρχες, στην Ομόνοια του Γιώργου Ιωάννου, στις πολιτείες του Τσίρκα, στις λεκτικές επικράτειες του Χειμωνά. Βρίσκομαι παντού.

Και τότε σκέφτομαι τον ήρωα του Χέρμαν Μέλβιλ, τον Μπάρτλεμπι τον γραφέα, που, κλεισμένος μέσα σε ένα γραφείο, αρνείται να δουλέψει, να βγει στον κόσμο, δεν έχει ελπίδα, ο εγκλεισμός του είναι αμετάκλητος όπως και η μεταμόρφωση σε έντομο του ήρωα του Κάφκα.

Ο Μέλβιλ είναι ένας συγγραφέας που τον διαβάζω τακτικά αλλά, υπό τις τωρινές συνθήκες, μου είναι πιο διαυγής, ειδικά στις νουβέλες του, στον «Μπίλι Μπαντ», στον «Μπενίτο Σερένο». Οι χαρακτήρες του Μέλβιλ δοκιμάζονται σωματικά, ηθικά, κοινωνικά, άλλοι επιβιώνουν άλλοι όχι. Και μετά είναι και ο ίδιος ο Μέλβιλ που, απομονωμένος από μια σπάνια αρρώστια και πικραμένος γιατί δεν αναγνωρίστηκε το έργο του όσο ζούσε, πεθαίνει άδοξα πριν τον ανακαλύψει ο μοντέρνος εικοστός αιώνας.

Και να η θαυματουργή ίαση της λογοτεχνίας. Τέτοια κείμενα έρχονται και γιατρεύουν τη ψυχή, χαμένοι και σωσμένοι χαρακτήρες σε παρασύρουν με τις ιστορίες τους. Η καταξίωση μπορεί να ήρθε αργά για τον Μέλβιλ, αλλά το έργο του είναι άτρωτο. Γιατί η λογοτεχνία είναι αμόλυντη, κανένας ιός δεν θα τη μεταλλάξει, θα είναι πάντα εκεί και τα λογοτεχνικά αντισώματα θα μεταμορφώνουν τις ψυχές μας και θα μας οπλίζουν με κουράγιο.

Θ. Γρηγοριάδης . Το τελευταίο του βιβλίο, το χρονικό «Το βιβλίο του πατέρα», εκδ. Πατάκη

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 19 Mar 2020 10:42 AM (5 years ago)

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Κείμενα αναφοράς:

Α. Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια, Β 6.4-8, 1106a26-b7

Ἐν παντὶ δὴ συνεχεῖ καὶ διαιρετῷ ἔστι λαβεῖν τὸ μὲν πλεῖον τὸ δ’ ἔλαττον τὸ δ’ ἴσον, καὶ ταῦτα ἢ κατ’ αὐτὸ τὸ πρᾶγμα ἢ πρὸς ἡμᾶς... Λέγω δὲ τοῦ μὲν πράγματος μέσον τὸ ἴσον ἀπέχον ἀφ’ ἑκατέρου τῶν ἄκρων, ὅπερ ἐστὶν ἓν καὶ τὸ αὐτὸ πᾶσιν, πρὸς ἡμᾶς δὲ ὃ μήτε πλεονάζει μήτε ἐλλείπει· τοῦτο δ’ οὐχ ἕν, οὐδὲ ταὐτὸν πᾶσιν. Οἷον εἰ τὰ δέκα πολλὰ τὰ δὲ δύο ὀλίγα, τὰ ἓξ μέσα λαμβάνουσι κατὰ τὸ πρᾶγμα· ἴσῳ γὰρ ὑπερέχει τε καὶ ὑπερέχεται· τοῦτο δὲ μέσον ἐστὶ κατὰ τὴν ἀριθμητικὴν ἀναλογίαν. Τὸ δὲ πρὸς ἡμᾶς οὐχ οὕτω ληπτέον· οὐ γὰρ εἴ τῳ δέκα μναῖ φαγεῖν πολὺ δύο δὲ ὀλίγον, ὁ ἀλείπτης ἓξ μνᾶς προστάξει· ἔστι γὰρ ἴσως καὶ τοῦτο πολὺ τῷ ληψομένῳ ἢ ὀλίγον· Μίλωνι μὲν γὰρ ὀλίγον, τῷ δὲ ἀρχομένῳ τῶν γυμνασίων πολύ. Ὁμοίως ἐπὶ δρόμου καὶ πάλης. Οὕτω δὴ πᾶς ἐπιστήμων τὴν ὑπερβολὴν μὲν καὶ τὴν ἔλλειψιν φεύγει, τὸ δὲ μέσον ζητεῖ καὶ τοῦθ’ αἱρεῖται, μέσον δὲ οὐ τὸ τοῦ πράγματος ἀλλὰ τὸ πρὸς ἡμᾶς.

Β. Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια, Β 6.10-13-16 1106b18-28, 1106b36-1107a6

Οἷον καὶ φοβηθῆναι καὶ θαρρῆσαι καὶ ἐπιθυμῆσαι καὶ ὀργισθῆναι καὶ ἐλεῆσαι καὶ ὅλως ἡσθῆναι καὶ λυπηθῆναι ἔστι καὶ μᾶλλον καὶ ἧττον, καὶ ἀμφότερα οὐκ εὖ· τὸ δ᾿ ὅτε δεῖ καὶ ἐφ’ οἷς καὶ πρὸς οὓς καὶ οὗ ἕνεκα καὶ ὡς δεῖ, μέσον τε καὶ ἄριστον, ὅπερ ἐστὶ τῆς ἀρετῆς. Ὁμοίως δὲ καὶ περὶ τὰς πράξεις ἔστιν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψις καὶ τὸ μέσον. Ἡ δ᾿ ἀρετὴ περὶ πάθη καὶ πράξεις ἐστίν, ἐν οἷς ἡ μὲν ὑπερβολὴ ἁμαρτάνεται καὶ ψέγεται καὶ ἡ ἔλλειψις, τὸ δὲ μέσον ἐπαινεῖται καὶ κατορθοῦται· ταῦτα δ᾿ ἄμφω τῆς ἀρετῆς. Μεσότης τις ἄρα ἐστὶν ἡ ἀρετή, στοχαστική γε οὖσα τοῦ μέσου.

Ἔστιν ἄρα ἡ ἀρετὴ ἕξις προαιρετική, ἐν μεσότητι οὖσα τῇ πρὸς ἡμᾶς, ὡρισμένῃ λόγῳ καὶ ᾧ ἂν ὁ φρόνιμος ὁρίσειεν. Μεσότης δὲ δύο κακιῶν, τῆς μὲν καθ’ ὑπερβολὴν τῆς δὲ κατ’ ἔλλειψιν· καὶ ἔτι τῷ τὰς μὲν ἐλλείπειν τὰς δ᾿ ὑπερβάλλειν τοῦ δέοντος ἔν τε τοῖς πάθεσι καὶ ἐν ταῖς πράξεσι, τὴν δ᾿ ἀρετὴν τὸ μέσον καὶ εὑρίσκειν καὶ αἱρεῖσθαι.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α1. Με βάση το δεύτερο κείμενο (αναφοράς) να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω διατυπώσεις ως Σωστές ή Λανθασμένες με ένα Σ ή Λ αντίστοιχα. Να τεκμηριώσετε την επιλογή σας γράφοντας τη χαρακτηριστική φράση του αρχαίου κειμένου που την επιβεβαιώνει.

α) Η συναισθηματική συμπεριφορά του ανθρώπου δεν χαρακτηρίζεται από ποσοτικές διαβαθμίσεις.

β) Οι συνθήκες εκδήλωσης ενός συναισθήματος είναι μία από τις παραμέτρους κατά τον Αριστοτέλη που πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη κατά την αξιολόγηση των συναισθημάτων.

γ) Η λέξη ἄριστον και η λέξη ἀρετὴ δεν παρουσιάζουν καμμία γλωσσική συγγένεια κατά τον Αριστοτέλη.

δ) Η αρετή επιλέγεται ελεύθερα από το άτομο αλλά δεν εξαρτάται από την επίτευξη της αντικειμενικής μεσότητας.

ε) Οι κακίες οφείλονται κατά κύριο λόγο στην υπέρβαση του μέτρου.

Μονάδες 10

Β1. Να σχολιάσετε τον αριστοτελικό ορισμό της αρετής.

Μονάδες 10

Β2. Να δείξετε με επιχειρήματα ότι όσα λέγονται στο πρώτο κείμενο αναφοράς υποστηρίζουν τη βασική αριστοτελική θέση ότι καμία από τις ηθικές αρετές δεν υπάρχει εκ φύσεως σε εμάς.

Μονάδες 10

Β3. Για καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις να γράψετε Σ, αν είναι σωστή και Λ, αν είναι λανθασμένη.

α. Τον Πλάτωνα πάντως ο Αριστοτέλης δεν τον βρήκε τότε στην Αθήνα αλλά στη Σικελία.

β. Ο Πλάτωνας όμως φορτώθηκε κι ένα δεύτερο παρατσούκλι από στον Αριστοτέλη· τον είπε "αναγνώστη".

γ. Η διδασκαλία του στην Ακαδημία και οι ιδέες που με αυτήν μετέδιδε στους μαθητές του έφεραν συχνά τον Αριστοτέλη αντιμέτωπο με το συνάδελφό του στην Ακαδημία, τον Ξενοκράτη·

δ. Στη Μακεδονία ο Αριστοτέλης έμεινε ως το 335. Το κλίμα που επικρατούσε τώρα στην Αθήνα ευνοούσε την επάνοδό του εκεί.

ε. Ο Αριστοτέλης χαρακτήρισε την πόλη που τον φιλοξένησε τριάντα τόσα χρόνια με το επίθετο παγκάλη.

Μονάδες 10

Β4. Με ποιες λέξεις του κειμένου παρουσιάζουν ετυμολογική συγγένεια οι λέξεις: ἐπισταμένως, λιποψυχία, πρόσληψις, συνοχή, ταυτότης, δυόσμος, πένθος, λείψανο, απόρρητος, αρχαιρεσίες.

Μονάδες 10

Β5. Αφού μελετήσετε το παρακάτω απόσπασμα από την "Πολιτεία" του Πλάτωνα και το δεύτερο κείμενο αναφοράς από τα "Ηθικά" του Αριστοτέλη να απαντήσετε στο εξής ρώτημα: Ποια κοινή αντίληψη αναδεικνύεται στα δύο κείμενα αναφορικά με την ανθρώπινη ευθύνη στη διαμόρφωση της ηθικής του συμπεριφοράς;

" Και τότε ένας προφήτης, αφού πρώτα τους έβαλε να παραταχθούν με τάξη, πήρε έπειτα από τα γόνατα της Λάχεσης κλήρους και παραδείγματα βίων κι ανεβαίνοντας σ' ένα ψηλό βήμα φώναξε: «Της κόρης Λάχεσης, θυγατέρας της Ανάγκης, είναι τούτος ο λόγος. Ψυχές της μιας ημέρας, αρχίζει για το θνητό γένος άλλος ένας κύκλος με κατάληξη το θάνατο. Δεν θα σας πάρει με κλήρο κάποιος δαίμονας, θα τον διαλέξετε εσείς το δαίμονα. Οποιανού λάχει ο πρώτος κλήρος, αυτός πρώτος να διαλέξει τη ζωή που αναγκαστικά θα ζήσει. Δεν έχει δεσπότη η αρετή· ανάλογα αν την τιμάει κανείς ή την περιφρονεί, θα 'ναι και πιο μεγάλο ή πιο μικρό το μερτικό του επάνω της. Η ευθύνη είναι αυτουνού που διαλέγει· ο θεός δεν έχει ενοχή». Πλάτων, Πολιτεία, 617d-e

Μονάδες 10

ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΩΝ Β΄, 53. ( Ο λοιμός της Αθήνας - αποτελέσματα)

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ:

Πρῶτόν τε ἦρξε καὶ ἐς τἆλλα τῇ πόλει ἐπὶ πλέον ἀνομίας τὸ νόσημα. Ῥᾷον γὰρ ἐτόλμα τις ἃ πρότερον ἀπεκρύπτετο μὴ καθ᾽ ἡδονὴν ποιεῖν, ἀγχίστροφον τὴν μεταβολὴν ὁρῶντες τῶν τε εὐδαιμόνων καὶ αἰφνιδίως θνῃσκόντων καὶ τῶν οὐδὲν πρότερον κεκτημένων, εὐθὺς δὲ τἀκείνων ἐχόντων. Ὥστε ταχείας τὰς ἐπαυρέσεις καὶ πρὸς τὸ τερπνὸν ἠξίουν ποιεῖσθαι, ἐφήμερα τά τε σώματα καὶ τὰ χρήματα ὁμοίως ἡγούμενοι. Καὶ τὸ μὲν προσταλαιπωρεῖν τῷ δόξαντι καλῷ οὐδεὶς πρόθυμος ἦν, ἄδηλον νομίζων εἰ πρὶν ἐπ᾽ αὐτὸ ἐλθεῖν διαφθαρήσεται· Ὅτι δὲ ἤδη τε ἡδὺ πανταχόθεν τε ἐς αὐτὸ κερδαλέον, τοῦτο καὶ καλὸν καὶ χρήσιμον κατέστη. Θεῶν δὲ φόβος ἢ ἀνθρώπων νόμος οὐδεὶς ἀπεῖργε, τὸ μὲν κρίνοντες ἐν ὁμοίῳ καὶ σέβειν καὶ μὴ ἐκ τοῦ πάντας ὁρᾶν ἐν ἴσῳ ἀπολλυμένους, τῶν δὲ ἁμαρτημάτων οὐδεὶς ἐλπίζων μέχρι τοῦ δίκην γενέσθαι βιοὺς ἂν τὴν τιμωρίαν ἀντιδοῦναι, πολὺ δὲ μείζω τὴν ἤδη κατεψηφισμένην σφῶν ἐπικρεμασθῆναι, ἣν πρὶν ἐμπεσεῖν εἰκὸς εἶναι τοῦ βίου τι ἀπολαῦσαι.

Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παρακάτω αποσπάσματος: «Ὅτι δὲ ἤδη τε ἡδὺ ... τοῦ βίου τι ἀπολαῦσαι.».

Μονάδες 10

Γ2. Ποιες αλλαγές καταγράφει ο Θουκυδίδης στη συμπεριφορά των Αθηναίων λόγω του λοιμού και πώς τις αιτιολογεί;

Μονάδες 10

Γ3.α. «Ῥᾷον γὰρ ἐτόλμα ... ὁμοίως ἡγούμενοι. »: στο παραπάνω απόσπασμα να εντοπίσετε τα ρήματα σε παρατατικό (μονάδες 3) και να μεταφέρετε το καθένα από αυτά στο β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα και της ίδιας φωνής (μονάδες 3).

(μονάδες 6)

Γ3.β. «πολὺ δὲ μείζω ... τοῦ βίου τι ἀπολαῦσαι.»: να μεταφέρετε τα επίθετα στους άλλους βαθμούς στην ίδια πτώση. (μονάδες 4).

Γ4.α. «ἃ πρότερον ἀπεκρύπτετο», «τἀκείνων ἐχόντων»: Η πρώτη ρηματική φράση να συμπτυχθεί σε μετοχική, ενώ η μετοχή που ακολουθεί να αναλυθεί σε πρόταση.

(μονάδες 6)

Γ4.β. Στο απόσπασμα «Καὶ τὸ μὲν προσταλαιπωρεῖν ... χρήσιμον κατέστη.» να εντοπίσετε τις δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις και να τις χαρακτηρίσετε συντακτικά (είδος, εισαγωγή, ρόλος). (μονάδες 4)

Μονάδες 10

Εμμανουήλ Ροΐδη, Τα ευτυχήματα της αρρωστίας 14 Mar 2020 4:04 AM (5 years ago)

Για να διασκεδάσουμε λιγάκι το ζόφο με όλο αυτό που ζούμε και παρακολουθούμε από τηλεοράσεως ανεβάζω προς ανάγνωση το υπέροχο διήγημα του αγαπημένου μου Ροΐδη "Τα ευτυχήματα της αρρωστίας". Το αντέγραψα από το ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ, έκδοση της Νεοελληνικής Βιβλιοθήκης του ιδρύματος Ουράνη.

ΤΑ ΕΥΤΥΧΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΡΡΩΣΤΙΑΣ

Πιθανόν είναι, αναγνώστα, η μόνη επιγραφή του παρόντος άρθρου να σε κάμει να υψώσεις τους ώμους και ν’ ανακράξεις εκ των προτέρων «Παραδοξολογία!» Ουχί όμως αν έτυχε να αρρωστήσεις βαρέως και ενθυμείσαι ακόμη όσα τότε ησθάνθης.

Το πρώτον και μέγιστον ίσως πλεονέκτημα της ασθενείας είναι ότι μόνον κατά τας ημέρας εκείνας της καταναγκαστικής απραξίας αισθάνεσαι εντελώς απηλλαγμένος πάσης υποχρεώσεως και πάσης ευθύνης προς τον εαυτόν σου, την γυναίκα σου, τα τέκνα σου, την κοινωνίαν και τους δανειστάς σου. Τότε μόνον δύνασαι εν αναπαύσει συνειδήσεως να είπης^- «Δεν πταίω εγώ ο,τιδήποτε και αν συμβή».

Εφ’ όσον είσαι υγιής, η λεγομένη ανθρώπινη οικογένεια δεν σοι οφείλει απολύτως τίποτε, ούτε εργασίαν, ούτε περίθαλψιν, ούτε πίστωσιν, ούτε όργανα εργασίας, ούτε προστασίαν, ουδέ καν τεμάχιον άρτου. Εχεις βραχίονας και εις σε απόκειται να πορισθής πάντα ταύτα. Αν δε η τύχη σε καταδιώξη και δεν δυνηθής με όλην την καλήν διάθεσιν να εύρης ούτε πελάτας αν είσαι δικηγόρος, ούτε θαμώνας αν έχεις καφφενεἰον, ούτε αυθέντην αν είσαι υπηρέτης, αν πρωίαν τινά σε μετέβαλεν ο κ. υπουργός από τελωνοφύλακος εις παυσανίαν, και ματαίως εζήτησες δικόγραφα ν’ αντιγράψης ή πρόβατα να βοσκήσης, ώ τότε είσαι βεβαίως άξιος να ονομασθής «οκνηρός, ακαμάτης, χασομέρης, μπόσικος, ντεμπέλης». Μυριάκις ολιγώτερον ταπεινωτική δια την φιλοτιμίαν σου είναι η ιδιότης του αρρώστου.

Καί όχι μόνον από βιοποριστικάς φροντίδας είσαι απηλλαγμένος, αλλά καί από οχληροτάτας κοινωνικάς υποχρεώσεις, τας επισκέψεις, τα επισκεπτήρια, τας εθνικάς και βασιλικάς εορτάς, το χειροφίλημα, τα ονόματα, και την μετάβασιν εις τας κηδείας.

Αντί να φροντίζης κατά καθήκον περί των οικείων σου, τους βλέπεις όλους φροντίζοντας περί σου. Ὀλους περί την κλίνην σου, ανησύχους, προσεκτικούς, προθύμους, αφωσιωμένους, περιποιητικούς, προσπαθούντας να ευχαριστήσωσι πάσαν σου επιθυμίαν ή και ιδιοτροπίαν.

Οι φίλοι και οι γνώριμοί σου, οι συνήθως φροντίζοντες περί σου όσον και περί του Χάνου της Ταρταρίας, νομίζουν ότι η καθιερωμένη συνήθεια και το κοινωνικόν καθήκον επιβάλλει εις αυτούς να ζητώσιν ειδήσεις σου και να υποκρίνωνται ολίγην ανησυχίαν.

Αν πάλιν συγγενείς και φίλοι σ’ εγκαταλείψουν, ουδ’ η τελεία εκείνη εγκατάλειψις στερείται μικρού τινος θελγήτρου. Η ιδέα ότι παλαίεις μόνος κατά του πόνου και του θανάτου, έχει τι το δυνάμενον να ικανοποιήση την φιλοτιμίαν σου. Σου παρέχει ευκαιρίαν να παρομοιάσης τον εαυτόν σου προς τον μεγάλον ήρωα του Αισχύλου, τον Προμηθέα Δεσμώτην, όστις απέμεινε κ’ εκείνος επί του ερήμου βράχου του μόνος μετά του σπαράσσοντος τό ήπάρ του γυπός, αφού τον εγκατέλειψαν αι άσπλαγχνοι Ωκεανίδες.

Πλην τούτου η γενική εκείνη εγκατάλειψις θέλει συμπληρώση τας μελέτας και την πείράν σου περί της ανθρωπίνης καρδίας και θα σοι παρέχη έπειτα ανεξάντλητον ύλην γέλωτος δια την πρώην πίστιν σου εις τό συγγενικόν καί φιλικόν φίλτρον.

—’Αλλά θά αισθάνωμαι τας δυνάμεις μου εκλιπούσας, τας αισθήσεις μου ναρκουμένας, την κεφαλήν μου βαρείαν καί δεν θα δύναμαι πλέον να σκέπτωμαι.

— Και παραπονείσαι, αχάριστε, δια τούτο; Αφού επί τόσα έτη σ’ εβασάνισαν αι σκέψεις, ευεργέτημα βεβαίως και ουχί δυστύχημα είναι η επί τινα καιρόν διακοπή της βασανιστικής λειτουργίας του κουρασμένου εγκεφάλου.

Αν πάλιν διετήρησες λείψανά τινα αυτής, δεν είναι αμέτοχοι καί μελαγχολικής τινος γλυκύτητος αι ιδέαι του γαληνιαίου τέλους του δικαίου, της απαλλαγής από των εγκοσμίων βασάνων, της αιωνίου ειρήνης, του παραδείσου των χριστιανών, της συνταυτίσεως μετά του Θεοϋ των πανθεϊστών, του Νιρβανά των φιλοσόφων, και, δια να είπωμεν την γυμνήν αλήθειαν, πολύ περισσότερον πάντων τούτων η μέχρι της εσχάτης πνοής παραμένουσα ελπίς σωτηρίας;

Αλλά το μέγιστον υπέρ της αρρωστίας επιχείρημα είναι ότι δεν δύναται τις χωρίς ν’ ασθενήση να εντρυφήση εις την υπερτάτην μακαριότητα της αναρρώσεως.

Μετά ένα μήνα απολύτου νηστείας σου επιτρέπει ο ιατρός να φάγης ένα ψημένον μήλον, ο δέ πρώτος εκείνος επιτετραμμένος καρπός σου φαίνεται ασυγκρίτως γλυκύτερος του συλλεγέντος υπό της Εύας απηγορευμένου. Έπειτα μίαν σούπαν την ημέραν, δύο σούπες, τρεις σούπες την ημέραν. Τίς δεν λείχει τά δάκτυλά του ενθυμούμενος την γεύσιν αμβροσίας της πρώτης πτέρυγος ορνιθίου και το γλυκύτερον νέκταρος πρώτον ποτήριον οίνου;

Βαθμηδόν αι δυνάμεις σου, αι σωματικαί και διανοητικαί, επανέρχονται και αισθάνεσαι ότι η νόσος σου απέδωκεν είδος τι παρθενίας, ότι το πρώην σώμά σου το μολυσμένον, το κακόχυμον, το εξηντλημένον και πεπαλαιωμένον, ανεκαινίσθη, ότι κυκλοφορεί εις τας φλέβας σου νέον αίμα και νέαι σάρκες ενδύουσι τα οστά σου, ότι σ’ εχάρισε δευτέραν ύπαρξιν ο Πανάγαθος Θεός.

Αφού αποδοθής εις την οικογένειαν και τους φίλους σου, απομένεις επί ικανόν ακόμη καιρόν χλωμός, πράος, γλυκύς, άκακος ως παιδίον, ευπροσήγορος, ενδιαφέρων· όλους τους αγαπάς και όλοι σε αγαπούν, χάρις εις την εύλογημένην αρρώστιαν, ήτις σε απήλλαξε πάσης περίσσειας χολής και σε κατέστησε σχεδόν ανεπίδεκτον οργής, δυστροπίας και ερεθισμού.

*

* *

Τι δε να είπωμεν περί της πρώτης μετά μακράν ασθένειαν εξόδου; Μεταβλέπεις τον ήλιον, τα δένδρα, τα πεζοδρόμια, τας προθήκας των εμπορικών, τας αγγελίας των θεάτρων, την φρουράν μεταβαίνουσαν εις τα Ανάκτορα τους ανθοπώλας, τους εφημεριδοπώλας, τα άλογα και τους σκύλους. Και όσα σ’ έκαμναν πριν να χασμάσαι, σε θέλγουν, σ’ ευφραίνουν και σε συγκινούν, δια τον μόνον λόγον ότι εκινδύνευσες να μη τα μεταΐδης πλέον. Αν δε τύχει να σε στείλη ο ιατρός εις το Φάληρον ή την Κηφισσιάν, πόσον πλέον πράσινα ή πριν σε φαίνονται τα δένδρα και ή θάλασσα κυανωτέρα!

Αλλ’ ημέραν τινά εις το μέσον της οδού, ενώ έχασκες ακροώμενος πλανόδιον οργανέτον, το οποίον είχες τόσον καιρόν ν’ ακούσης, βλέπεις διερχόμενον προ των οφθαλμών σου άλλον ασθενή, όστις δεν είχε την καλήν τύχην να γλυτώση ως συ και μεταφέρεται ήδη εις το τελευταίον του κατάλυμα εντός του πρώτου ή του δευτέρου νεκροταφείου.

Η πένθιμος εκείνη παρέλασις, καίτοι ικανώς συνήθης εις τας οδούς των Αθηνών, σοι προξενεί πρώτην φοράν εντύπωσιν βαθείαν και συγκινεί της καρδίας σου τους μυχούς. ’Αλλά και πόσην αισθάνεσαι απόκρυφον χαράν συγκρίνων την τύχην σου προς την του δυστυχούς νεκρού!

«Αν ήμην εγώ, σκέπτεσαι, μέσα εις το αποτρόπαιον εκείνο φέρετρον, θα μετέβαινα ως ούτος εν μέσοι του αδιαφορούντος τούτου πλήθους εις τήν μαύρην τρύπαν, από την οποίαν δεν εξέρχεται τις πλέον. Οι διαβάται θ’ αφήρουν αναλγήτως τον πίλον των και θα εξηκολούθουν τον δρόμον των ως πράττουσι τώρα. ΄Η εγώ ή άλλος δεν θα τους έμελε τους αχρείους εγωιστάς. Η αλήθεια είναι, ότι πρέπει να ευχαριστώ τον Θεόν, όστις ηυδόκησε να ευρίσκωμαι ορθός επάνω εις αυτό το πεζοδρόμιον αντί να είμαι εξαπλωμένος μέσα εις το άσχημον εκείνο κουτίον».

Επί τινας ακόμη εβδομάδας εξακολουθείς να παρατηρής τας κηδείας μετά πολλού ενδιαφέροντος, νομίζων ότι οφείλεις να υποκλίνεσαι μετά σεβασμού και συγκινήσεως προ των νεκρών εκείνων, μετά των οποίων ολίγον έλειψε να συναριθμηθής, ως θα επεθύμεις να υποκλίνωνται και οι άλλοι προ του ιδικοϋ σου λειψάνου.

Η μαύρη στολή νεκροφόρου με τον σταυρόν εις την ράχιν σε προξενεί ανατριχίασιν, προ πάντων αν είσαι ακόμη ολίγον ωχρός και τύχη ο νεκροφόρος να σε κυττάξη ως να έλεγεν «Εσύ, φίλε μου, δεν θ’ αργήσης να λάβης την ανάγκην μου».

Εφ’ όσον όμως παρέρχεται ο καιρός αποβάλλεις βαθμηδόν την συνήθειαν να συγκινήσαι εκ της θέας των νεκρών, συλλογιζόμενος τον εαυτόν σου. Αι παρειαί σου είναι ήδη στρογγύλαι και ροδοκόκκινοι και έπαυσαν να σε κυττάζουν οι νεκροφόροι και σύ να προσέχης εις αυτούς. Μετ’ ολίγον δε αποκαλύπτεσαι και συ μηχανικώς και παρέρχεσαι αδιάφορος προ των δυστυχισμένων νεκρών, προς τους οποίους ουδέν πλέον αισθάνεσαι κοινόν.

Ο καιρός εξακολουθεί το έργον του. Καθ’ εκάστην αποβάλλεις μέρος της ευαισθησίας σου και της ικανότητος προς συγκίνησιν και χαράν. Τα χασμήματα υπερισχύουν και πάλιν και ο καθημερινός βίος σε φαίνεται όπως πριν πεζός, πληκτικός, μονότονος και ανούσιος ως νερόβραστος κολοκύνθη. Ουδ’ υπάρχει ελπίς να γευθής και πάλιν την ηδονήν να είσαι ζωντανός, εκτός αν ευτυχήσης να κρούσης και δευτέραν φοράν εις του Πλούτωνος την θύραν.

’Εμπρός, (11 Ιαν. 1889)

Ο Θουκυδίδης περιγράφει το λοιμό της Αθήνας ( Β, 49-53) 13 Mar 2020 4:23 AM (5 years ago)

Για τους μαθητές μου της Γ΄Λυκείου που έχουν χρόνο αυτές τις μέρες να διαβάσουν λίγο παραπάνω Αρχαία Ελληνικά, αφού παραμένουν σπίτια τους λόγω κορονοϊοπροστασίας, παραθέτω το σχετικό απόσπασμα, όπου ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ (Ἱστορίαι 2, 49- 53) μιλάει για τον λοιμό της Αθήνας.

Διαβάστε το κείμενο και τη μετάφραση που ακολουθεί. Ετοιμάζω ΚΡΙΤΉΡΙΟ από το κεφάλαιο 53, γι΄αυτό δεν παραθέτω τη μετάφρασή του.

Εισαγωγικό:

Τις πρώτες ημέρες του θέρους του 430 π.Χ., ενώ οι Πελοποννήσιοι είχαν εισβάλει, όπως και τον προηγούμενο χρόνο, στην Αττική, ξαφνικά ενέσκηψε στην Αθήνα ο λοιμός, που περιγράφεται από τον Θουκυδίδη, με την εμπειρία του ανθρώπου που νόσησε ο ίδιος, στο δεύτερο βιβλίο της Ιστορίας του, αμέσως μετά τον επιτάφιο του Περικλή. Ο λοιμός, που έως σήμερα δεν έχει ταυτιστεί πειστικά με κάποια γνωστή επιδημία, κράτησε αρχικά δύο χρόνια και επανεμφανίστηκε αργότερα, το 427/426 π.Χ. Σύμφωνα με την περιγραφή του Θουκυδίδη επρόκειτο για άκρως μεταδοτική νόσο, που έπληττε και τους ανθρώπους και τα ζώα. Όσοι προσβάλλονταν και διέφευγαν το θάνατο είχαν πλέον ανοσία.

Ο ιστορικός, θέλοντας, μεταξύ άλλων, να είναι η μαρτυρία του και πρακτικά χρήσιμη, αν τυχόν εμφανιζόταν και πάλι κάποια ανάλογη επιδημία, περιγράφει λεπτομερώς τα εξωτερικά και εσωτερικά συμπτώματα, παρακολουθώντας την πορεία που ακολουθούσε η ίδια η νόσος (από το κεφάλι προς τα κάτω άκρα), τα γενικά χαρακτηριστικά της αρρώστιας και την κατάρρευση των κοινωνικών φραγμών και αξιών που επέφερε ο λοιμός. Ανεξάρτητα από την όποια επιστημονική αξία της περιγραφής, βέβαιη είναι η λογοτεχνική της αξία: η περιγραφή του Θουκυδίδη αποτελεί το αρχέτυπο για τις περιγραφές λοιμών, ένα θέμα που άσκησε ιδιαίτερη έλξη στη λατινική και στη νεότερη ευρωπαϊκή λογοτεχνία.

ΚΕΙΜΕΝΟ: ΘΟΥΚΥΔ. Β΄, 49-53.

49. Τὸ μὲν γὰρ ἔτος, ὡς ὡμολογεῖτο, ἐκ πάντων μάλιστα δὴ ἐκεῖνο ἄνοσον ἐς τὰς ἄλλας ἀσθενείας ἐτύγχανεν ὄν· εἰ δέ τις καὶ προύκαμνέ τι, ἐς τοῦτο πάντα ἀπεκρίθη. τοὺς δὲ ἄλλους ἀπ᾽ οὐδεμιᾶς προφάσεως, ἀλλ᾽ ἐξαίφνης ὑγιεῖς ὄντας πρῶτον μὲν τῆς κεφαλῆς θέρμαι ἰσχυραὶ καὶ τῶν ὀφθαλμῶν ἐρυθήματα καὶ φλόγωσις ἐλάμβανε, καὶ τὰ ἐντός, ἥ τε φάρυγξ καὶ ἡ γλῶσσα, εὐθὺς αἱματώδη ἦν καὶ πνεῦμα ἄτοπον καὶ δυσῶδες ἠφίει· ἔπειτα ἐξ αὐτῶν πταρμὸς καὶ βράγχος ἐπεγίγνετο, καὶ ἐν οὐ πολλῷ χρόνῳ κατέβαινεν ἐς τὰ στήθη ὁ πόνος μετὰ βηχὸς ἰσχυροῦ· καὶ ὁπότε ἐς τὴν καρδίαν στηρίξειεν, ἀνέστρεφέ τε αὐτὴν καὶ ἀποκαθάρσεις χολῆς πᾶσαι ὅσαι ὑπὸ ἰατρῶν ὠνομασμέναι εἰσὶν ἐπῇσαν, καὶ αὗται μετὰ ταλαιπωρίας μεγάλης. λύγξ τε τοῖς πλέοσιν ἐνέπιπτε κενή, σπασμὸν ἐνδιδοῦσα ἰσχυρόν, τοῖς μὲν μετὰ ταῦτα λωφήσαντα, τοῖς δὲ καὶ πολλῷ ὕστερον. καὶ τὸ μὲν ἔξωθεν ἁπτομένῳ σῶμα οὔτ᾽ ἄγαν θερμὸν ἦν οὔτε χλωρόν, ἀλλ᾽ ὑπέρυθρον, πελιτνόν, φλυκταίναις μικραῖς καὶ ἕλκεσιν ἐξηνθηκός· τὰ δὲ ἐντὸς οὕτως ἐκάετο ὥστε μήτε τῶν πάνυ λεπτῶν ἱματίων καὶ σινδόνων τὰς ἐπιβολὰς μηδ᾽ ἄλλο τι ἢ γυμνοὶ ἀνέχεσθαι, ἥδιστά τε ἂν ἐς ὕδωρ ψυχρὸν σφᾶς αὐτοὺς ῥίπτειν. καὶ πολλοὶ τοῦτο τῶν ἠμελημένων ἀνθρώπων καὶ ἔδρασαν ἐς φρέατα, τῇ δίψῃ ἀπαύστῳ ξυνεχόμενοι· καὶ ἐν τῷ ὁμοίῳ καθειστήκει τό τε πλέον καὶ ἔλασσον ποτόν. καὶ ἡ ἀπορία τοῦ μὴ ἡσυχάζειν καὶ ἡ ἀγρυπνία ἐπέκειτο διὰ παντός. καὶ τὸ σῶμα, ὅσονπερ χρόνον καὶ ἡ νόσος ἀκμάζοι, οὐκ ἐμαραίνετο, ἀλλ᾽ ἀντεῖχε παρὰ δόξαν τῇ ταλαιπωρίᾳ, ὥστε ἢ διεφθείροντο οἱ πλεῖστοι ἐναταῖοι καὶ ἑβδομαῖοι ὑπὸ τοῦ ἐντὸς καύματος, ἔτι ἔχοντές τι δυνάμεως, ἢ εἰ διαφύγοιεν, ἐπικατιόντος τοῦ νοσήματος ἐς τὴν κοιλίαν καὶ ἑλκώσεώς τε αὐτῇ ἰσχυρᾶς ἐγγιγνομένης καὶ διαρροίας ἅμα ἀκράτου ἐπιπιπτούσης οἱ πολλοὶ ὕστερον δι᾽ αὐτὴν ἀσθενείᾳ διεφθείροντο. διεξῄει γὰρ διὰ παντὸς τοῦ σώματος ἄνωθεν ἀρξάμενον τὸ ἐν τῇ κεφαλῇ πρῶτον ἱδρυθὲν κακόν, καὶ εἴ τις ἐκ τῶν μεγίστων περιγένοιτο, τῶν γε ἀκρωτηρίων ἀντίληψις αὐτοῦ ἐπεσήμαινεν. κατέσκηπτε γὰρ ἐς αἰδοῖα καὶ ἐς ἄκρας χεῖρας καὶ πόδας, καὶ πολλοὶ στερισκόμενοι τούτων διέφευγον, εἰσὶ δ᾽ οἳ καὶ τῶν ὀφθαλμῶν. τοὺς δὲ καὶ λήθη ἐλάμβανε παραυτίκα ἀναστάντας τῶν πάντων ὁμοίως, καὶ ἠγνόησαν σφᾶς τε αὐτοὺς καὶ τοὺς ἐπιτηδείους.

50. Γενόμενον γὰρ κρεῖσσον λόγου τὸ εἶδος τῆς νόσου τά τε ἄλλα χαλεπωτέρως ἢ κατὰ τὴν ἀνθρωπείαν φύσιν προσέπιπτεν ἑκάστῳ καὶ ἐν τῷδε ἐδήλωσε μάλιστα ἄλλο τι ὂν ἢ τῶν ξυντρόφων τι· τὰ γὰρ ὄρνεα καὶ τετράποδα ὅσα ἀνθρώπων ἅπτεται, πολλῶν ἀτάφων γιγνομένων ἢ οὐ προσῄει ἢ γευσάμενα διεφθείρετο. τεκμήριον δέ· τῶν μὲν τοιούτων ὀρνίθων ἐπίλειψις σαφὴς ἐγένετο, καὶ οὐχ ἑωρῶντο οὔτε ἄλλως οὔτε περὶ τοιοῦτον οὐδέν· οἱ δὲ κύνες μᾶλλον αἴσθησιν παρεῖχον τοῦ ἀποβαίνοντος διὰ τὸ ξυνδιαιτᾶσθαι.

51. Τὸ μὲν οὖν νόσημα, πολλὰ καὶ ἄλλα παραλιπόντι ἀτοπίας, ὡς ἑκάστῳ ἐτύγχανέ τι διαφερόντως ἑτέρῳ πρὸς ἕτερον γιγνόμενον, τοιοῦτον ἦν ἐπὶ πᾶν τὴν ἰδέαν. καὶ ἄλλο παρελύπει κατ᾽ ἐκεῖνον τὸν χρόνον οὐδὲν τῶν εἰωθότων· ὃ δὲ καὶ γένοιτο, ἐς τοῦτο ἐτελεύτα. ἔθνῃσκον δὲ οἱ μὲν ἀμελείᾳ, οἱ δὲ καὶ πάνυ θεραπευόμενοι. ἕν τε οὐδὲ ἓν κατέστη ἴαμα ὡς εἰπεῖν ὅτι χρῆν προσφέροντας ὠφελεῖν· τὸ γάρ τῳ ξυνενεγκὸν ἄλλον τοῦτο ἔβλαπτεν. σῶμά τε αὔταρκες ὂν οὐδὲν διεφάνη πρὸς αὐτὸ ἰσχύος πέρι ἢ ἀσθενείας, ἀλλὰ πάντα ξυνῄρει καὶ τὰ πάσῃ διαίτῃ θεραπευόμενα. δεινότατον δὲ παντὸς ἦν τοῦ κακοῦ ἥ τε ἀθυμία ὁπότε τις αἴσθοιτο κάμνων (πρὸς γὰρ τὸ ἀνέλπιστον εὐθὺς τραπόμενοι τῇ γνώμῃ πολλῷ μᾶλλον προΐεντο σφᾶς αὐτοὺς καὶ οὐκ ἀντεῖχον), καὶ ὅτι ἕτερος ἀφ᾽ ἑτέρου θεραπείας ἀναπιμπλάμενοι ὥσπερ τὰ πρόβατα ἔθνῃσκον· καὶ τὸν πλεῖστον φθόρον τοῦτο ἐνεποίει. εἴτε γὰρ μὴ ᾽θέλοιεν δεδιότες ἀλλήλοις προσιέναι, ἀπώλλυντο ἐρῆμοι, καὶ οἰκίαι πολλαὶ ἐκενώθησαν ἀπορίᾳ τοῦ θεραπεύσοντος· εἴτε προσίοιεν, διεφθείροντο, καὶ μάλιστα οἱ ἀρετῆς τι μεταποιούμενοι· αἰσχύνῃ γὰρ ἠφείδουν σφῶν αὐτῶν ἐσιόντες παρὰ τοὺς φίλους, ἐπεὶ καὶ τὰς ὀλοφύρσεις τῶν ἀπογιγνομένων τελευτῶντες καὶ οἱ οἰκεῖοι ἐξέκαμνον ὑπὸ τοῦ πολλοῦ κακοῦ νικώμενοι. ἐπὶ πλέον δ᾽ ὅμως οἱ διαπεφευγότες τόν τε θνῄσκοντα καὶ τὸν πονούμενον ᾠκτίζοντο διὰ τὸ προειδέναι τε καὶ αὐτοὶ ἤδη ἐν τῷ θαρσαλέῳ εἶναι· δὶς γὰρ τὸν αὐτόν, ὥστε καὶ κτείνειν, οὐκ ἐπελάμβανεν. καὶ ἐμακαρίζοντό τε ὑπὸ τῶν ἄλλων, καὶ αὐτοὶ τῷ παραχρῆμα περιχαρεῖ καὶ ἐς τὸν ἔπειτα χρόνον ἐλπίδος τι εἶχον κούφης μηδ᾽ ἂν ὑπ᾽ ἄλλου νοσήματός ποτε ἔτι διαφθαρῆναι.
52. Ἐπίεσε δ᾽ αὐτοὺς μᾶλλον πρὸς τῷ ὑπάρχοντι πόνῳ καὶ ἡ ξυγκομιδὴ ἐκ τῶν ἀγρῶν ἐς τὸ ἄστυ, καὶ οὐχ ἧσσον τοὺς ἐπελθόντας. οἰκιῶν γὰρ οὐχ ὑπαρχουσῶν, ἀλλ᾽ ἐν καλύβαις πνιγηραῖς ὥρᾳ ἔτους διαιτωμένων ὁ φθόρος ἐγίγνετο οὐδενὶ κόσμῳ, ἀλλὰ καὶ νεκροὶ ἐπ᾽ ἀλλήλοις ἀποθνῄσκοντες ἔκειντο καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς ἐκαλινδοῦντο καὶ περὶ τὰς κρήνας ἁπάσας ἡμιθνῆτες τοῦ ὕδατος ἐπιθυμίᾳ. τά τε ἱερὰ ἐν οἷς ἐσκήνηντο νεκρῶν πλέα ἦν, αὐτοῦ ἐναποθνῃσκόντων· ὑπερβιαζομένου γὰρ τοῦ κακοῦ οἱ ἄνθρωποι, οὐκ ἔχοντες ὅτι γένωνται, ἐς ὀλιγωρίαν ἐτράποντο καὶ ἱερῶν καὶ ὁσίων ὁμοίως. νόμοι τε πάντες ξυνεταράχθησαν οἷς ἐχρῶντο πρότερον περὶ τὰς ταφάς, ἔθαπτον δὲ ὡς ἕκαστος ἐδύνατο. καὶ πολλοὶ ἐς ἀναισχύντους θήκας ἐτράποντο σπάνει τῶν ἐπιτηδείων διὰ τὸ συχνοὺς ἤδη προτεθνάναι σφίσιν· ἐπὶ πυρὰς γὰρ ἀλλοτρίας φθάσαντες τοὺς νήσαντας οἱ μὲν ἐπιθέντες τὸν ἑαυτῶν νεκρὸν ὑφῆπτον, οἱ δὲ καιομένου ἄλλου ἐπιβαλόντες ἄνωθεν ὃν φέροιεν ἀπῇσαν.

53. Πρῶτόν τε ἦρξε καὶ ἐς τἆλλα τῇ πόλει ἐπὶ πλέον ἀνομίας τὸ νόσημα. ῥᾷον γὰρ ἐτόλμα τις ἃ πρότερον ἀπεκρύπτετο μὴ καθ᾽ ἡδονὴν ποιεῖν, ἀγχίστροφον τὴν μεταβολὴν ὁρῶντες τῶν τε εὐδαιμόνων καὶ αἰφνιδίως θνῃσκόντων καὶ τῶν οὐδὲν πρότερον κεκτημένων, εὐθὺς δὲ τἀκείνων ἐχόντων. ὥστε ταχείας τὰς ἐπαυρέσεις καὶ πρὸς τὸ τερπνὸν ἠξίουν ποιεῖσθαι, ἐφήμερα τά τε σώματα καὶ τὰ χρήματα ὁμοίως ἡγούμενοι. καὶ τὸ μὲν προσταλαιπωρεῖν τῷ δόξαντι καλῷ οὐδεὶς πρόθυμος ἦν, ἄδηλον νομίζων εἰ πρὶν ἐπ᾽ αὐτὸ ἐλθεῖν διαφθαρήσεται· ὅτι δὲ ἤδη τε ἡδὺ πανταχόθεν τε ἐς αὐτὸ κερδαλέον, τοῦτο καὶ καλὸν καὶ χρήσιμον κατέστη. θεῶν δὲ φόβος ἢ ἀνθρώπων νόμος οὐδεὶς ἀπεῖργε, τὸ μὲν κρίνοντες ἐν ὁμοίῳ καὶ σέβειν καὶ μὴ ἐκ τοῦ πάντας ὁρᾶν ἐν ἴσῳ ἀπολλυμένους, τῶν δὲ ἁμαρτημάτων οὐδεὶς ἐλπίζων μέχρι τοῦ δίκην γενέσθαι βιοὺς ἂν τὴν τιμωρίαν ἀντιδοῦναι, πολὺ δὲ μείζω τὴν ἤδη κατεψηφισμένην σφῶν ἐπικρεμασθῆναι, ἣν πρὶν ἐμπεσεῖν εἰκὸς εἶναι τοῦ βίου τι ἀπολαῦσαι.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Σκουτερόπουλος, εκδόσεις Πόλις.

Καλό διάβασμα.

ΔΙΑΛΕΧΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ 2018 30 Dec 2018 10:18 AM (6 years ago)

ΔΙΑΛΕΧΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ 2018

Τελευταίες μέρες του χρόνου αποφάσισα να ανεβάσω φωτογραφίες από τα καλύτερα βιβλία της χρονιάς, αυτά δηλαδή που εκδόθηκαν φέτος, τα διάβασα και στολίζουν το βιβλιοδέντρο που βλέπετε.

Πέντε σπουδαία βιβλία για το ... φιλόλογο

1. Βαγγέλη Χατζηβασιλείου «Η κίνηση του εκκρεμούς- Άτομο και κοινωνία στη νεότερη ελληνική πεζογραφία: 1974-2017, εκδόσεις Πόλις.

2. Παντελής Μπουκάλας, «Το αίμα της αγάπης. Ο πόθος και ο φόνος στη δημοτική ποίηση», εκδόσεις Άγρα.

3. Θεόδωρος Παπαγγελής, Αινειάδα του Βιργίλιου, ΜΙΕΤ.

4. Gerard Genette, «Τα Παλίμψηστα» ΜΙΕΤ.

5. Stephen Greenblatt, «Παρέγκλισις. Ο Λουκρήτιος και η απαρχή της νεωτερικότητας « ΜΙΕΤ.

Ξένη Λογοτεχνία

Η επιλογή μου περιλαμβάνει 51 τίτλους που προτείνω στους φίλους μου. Ίσως λείπουν μερικά σπουδαία βιβλία αλλά δεν πρόλαβα να τα διαβάσω. Εξάλλου πολλά είναι αυτά που εκδίδονται και δεν το παίρνουμε χαμπάρι. Από βδομάδα θα ανεβάσω μια λίστα ακόμη με βιβλία που κυκλοφόρησαν και έχουν πάρει θέση στο σημειωματάριό μου. Οι φωτογραφίες μεγαλώνουν. Ελληνική λογοτεχνία θα ανεβάσω τον άλλο μήνα.

1. Heinrich Böll, Μπιλιάρδο στις εννιάμισι, Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, Πόλις

2. Italo Svevo, Η συνείδηση του Ζήνωνα, Καλλιφατίδου Έφη, αντίποδες

3. Sabato Ernesto, Το τούνελ, Σωτηριάδου-Μπαράχας Κλαίτη, Μεταίχμιο

4. Theodore Dreiser, Η Κάρι μας, Φιλοκύπρου Έλλη, Gutenberg

5. Zia Heider Rahman, Υπό το φως των όσων γνωρίζουμε, Μιχαηλίδης Ανδρέας, Πόλις

6. Viet Thanh Nguen, Ο συνοδοιπόρος , Μπαμπασάκης Ίκαρος, Utopia.

7. Julian Barnes, Η μοναδική ιστορία, Κατερίνα Σχινά Μεταίχμιο

8. Clarice Lispector, Τα κατά Α.Γ. Πάθη, Μάριος Χατζηπροκοπίου, αντίποδες

9. Robert Seethaler , Ο καπνοπώλης, Λάμψα Καρίνα, Δηράνη Παυλίνα, Ποταμός

10. Antonio Di Benedetto, Σάμα, Βερροιοπούλου Άννα, Καστανιώτης

11. Gaskell Elizabeth, Βορράς και Νότος, Κοκκίνου Βασιλική, Μίνωας

12. Faulkner William, Ο αχυρώνας φλέγεται, Παλαβός Γιάννης, Κίχλη

13. Paul Auster , 4321, Μαρία Ξυλούρη, Μεταίχμιο

14. Max Porter , Η θλίψη είναι ένα πράγμα με φτερά, Ιωάννα Αβραμίδου , Πόλις

15. Erich Kästner, Στο χείλος της αβύσσου ή Φάμπιαν, Άντζη Σαλταμπάση, Πόλις

16. Henry James, Τι ήξερε η Μέιζι, Τριανταφύλλου Σώτη, Gutenberg

17. Honoré de Balzac, Η Μοντέστ Μινιόν, Κορομηλά Έφη, Gutenberg

18. Laszlo Krasznahorkai, Το τανγκό του σατανά, Ιωάννα Αβραμίδου, Πόλις

19. S. Yizhar, Ήταν το Χιρμπέτ Χιζέ, Ίων Βασιλειάδης, Μελάνι

20. Ράινερ Μαρία Ρίλκε Οι σημειώσεις του Μάλτε Λάουριντς Μπρίγκε, Αλέξ. Ίσαρης, Κίχλη

21. Canin Keinin, Αμέρικα Αμέρικα, Καλοκύρης Αντώνης, Καστανιώτης

22. Alvaro Enrigue, Ξαφνικός θάνατος, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Αλεξάνδρεια

23. Éric Vuillard, Ημερήσια διάταξη, Πιμπλής Μανόλης, Πόλις

24. Sebastian Barry, Μέρες δίχως τέλος, Μαρία Αγγελίδου, Ίκαρος

25. McCormack Mike, Κόκαλα από ήλιο, Παναγιώτης Κεχαγιάς, Αντίποδες

26. Georgi Gospodinov, Περί φυσικής της μελαγχολίας, Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Ικαρος

27. Ishiguro Kazuo, Αχνή θέα των λόφων, Μαντόγλου Αργυρώ, Ψυχογιός

28. Vance D. James, Το Τραγούδι του Χιλμπίλη, Μαλλιαρός Αριστείδης, Δώμα

29. Magris Claudio, Μια άλλη θάλασσα, Μαρία Σπυριδοπούλου, Καστανιώτης

30. Modiano Patrick, Ναρκωμένες αναμνήσεις, Αλεξάνδρα Κωσταράκου, Πόλις

31. Binet Laurent, Η Έβδομη λειτουργία της γλώσσας, Ξενάριος Γιώργος, Opera

32. Aramburu Fernando, Πατρίδα, Σπερελάκη Τιτίνα, Πατάκη

33. Pirandello Luigi, Ο μακαρίτης Ματία Πασκάλ, Στεφανάκης Δημήτρης, Μεταίχμιο

34. Robert Irwin, Δεν σταματούν τα θαύματα, Μάντης Νίκος, Καστανιώτη

35. Amor Towles, Ένας τζέντλεμαν στη Μόσχα, Γεωργιάδου Ρηγούλα, Διόπτρα

36. William Boyle, Gravesend, Άλκηστις Τριμπέρη, Πόλις

37. Yehoshua B. Abraham, Η κομπάρσα, Μάγκυ Κοέν, Καστανιώτης

38. Trevanian, Η Λεωφόρος, Κλαίρη Παπαμιχαήλ, Πόλις

39. Decoin Didier, Η υπηρεσία κήπων και λιμνών, Μποτουροπούλου Ιφιγένεια, Στερέωμα

40. Seiler Lutz, Κρούζο, Τσινάρη Πελαγία, Πατάκης

41. Madame de Stael, Κορίννα ή η Ιταλία, Τόλια Τούλα, Πόλις

42. Bolano Roberto, Λούμπεν μυθιστορηματάκι, Ηλιόπουλος Κρίτων, Άγρα

43. Whitehead Colson, Υπόγειος σιδηρόδρομος, Μπλάνας Γιώργος, Ψυχογιός

44. Bogdan Teodorescu, Το Στιλέτο, Μιχάλης Μητσός, Πόλις

45. Maurice Attia , Λευκή Καραϊβική, Χ. Σκιαδέλλη, Πόλις

46. Cognetti Paolo, Τα οχτώ βουνά, Παπασταύρου Άννα, Πατάκης

47. Donatella di Pietrantonio, Αρμινούτα, Δότση Δήμητρα, Ίκαρος

48. Vasques Juan Gabriel, Η μορφή των λειψάνων, Κυριακίδης Αχιλλέας, Ίκαρος

49. Nicole Krauss, Δάσος σκοτεινό, Ιωάννα Ηλιάδη, Μεταίχμιο

50. Paduro Leonardo, Η διαφάνεια του χρόνου, Αθανασίου Κώστας, Καστανιώτης

51. Aciman Andre, Να με φωνάζεις με τ΄ όνομά σου, Μάντης Νίκος, Μεταίχμιο

Ξένη ποίηση

Στην παραπάνω φωτογραφία φαίνονται τέσσερα σπουδαία βιβλία ποίησης που ξεχώρισα. Μακάρι να είχα χρόνο να διαβάσω κι άλλα.

Καλά διαβάσματα, καλή κι ευτυχισμένη να είναι η νέα χρονιά.

Πώς διασκευάστηκαν οι επιφυλλίδες του Μαρωνίτη 8 Jun 2018 11:45 AM (6 years ago)

Για την εξέταση της Νεοελληνικής Γλώσσας 2018 επιλέχτηκαν δύο επιφυλλίδες του αείμνηστου Δ. Μαρωνίτη από Το Βήμα και διασκευάστηκαν. Παρακάτω με έντονη γραφή τα επιλεγμένα αποσπάσματα. Καλή δύναμη σε όλους.

Δ. Ν. Μαρωνίτης, Παιδεία και εκπαίδευση ΤΟ ΒΗΜΑ: 01/03/2009

     Δύο όροι που συχνά πυκνά εναλλάσσονται, σάμπως να πρόκειται για συνώνυμα, με ταυτόσημο νόημα και στόχο· θεωρητικό και πρακτικό. Στον έλεγχο αυτής της διάχυτης παρεξήγησης, που διευκολύνεται και από την ετυμολογική συγγένεια των επίμαχων όρων, επέμεινε η προχθεσινή μου εισήγηση στην ημερίδα που διοργάνωσε το Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου Αθηνών προς τιμήν του Αλέξη Δημαρά, με τίτλο « Συζητώντας και πάλι για την Παιδεία». Οπου ακούστηκαν τρεις εισηγήσεις (του Νίκου Αλιβιζάτου, της Αννας Φραγκουδάκη και της αφεντιάς μου, για να καταλήξει το πράγμα σε συζήτηση στρογγύλης τραπέζης, με παράλληλες επεμβάσεις της Εφης Αβδελά, του Κώστα Γαβρόγλου, του Αλέξη Δημαρά, του Σωκράτη Κουγέα και του Αντώνη Λιάκου).
     Η τιμητική αφιέρωση της ημερίδας στον Αλέξη Δημαρά ελέγχεται αυτονόητη, για όσους τουλάχιστον παρακολουθούν με νηφάλια προσοχή την ιστορία της τραυματικής εξαρχής εκπαίδευσής μας και τις αμεταρρύθμιστες μεταρρυθμίσεις της. Η περίπτωση πάντως του Αλέξη Δημαρά πρέπει να θεωρηθεί παραδειγματική εξαίρεση στον κανόνα που λέει ότι: οι περί Παιδείας και Εκπαίδευσης συζητήσεις που γίνονται, χρόνια τώρα, στον τόπο μας πραγματοποιούνται συνήθως από πρόσωπα που δεν έχουν εμπράγματη πείρα της εκπαιδευτικής μας πραγματικότητας· τούτο ισχύει κατ΄ εξοχήν για όσους αναλαμβάνουν από θέσιν ισχύος να ρυθμίσουν τις εκάστοτε επιπλοκές και εμπλοκές της. Αντίθετα στο θολό αυτό ρεύμα ο Αλέξης Δημαράς επέμεινε και επιμένει ανυποχώρητος στον σχολικό χώρο μια ολόκληρη ζωή, αποφεύγοντας δελεαστικούς πειρασμούς για μετακίνηση σε λιγότερο εύφλεκτες εκπαιδευτικές και παιδευτικές περιοχές. Από αυτήν εξάλλου τη μάχιμη συμμετοχή προέκυψαν οι πολύτιμες (ερευνητικές, συγγραφικές και συντονιστικές) προσφορές του. Και τώρα επί του προκειμένου.
    Ως ρίζα και κορμός ενός πολύκλαδου δέντρου, η λέξη Παιδεία (δυσμετάφραστη ή και αμετάφραστη στις ξένες γλώσσες) εμφανίζει εξελισσόμενο, σημασιολογικό και λειτουργικό εύρος και βάθος. Οι αρχές της ανιχνεύονται στον Αισχύλο και στον Σοφοκλή, δηλώνοντας κατ΄ αρχήν την τροφή και την ανατροφή ενός παιδιού, αλλά και την καλλιέργεια ενός δέντρου. Στον Πλάτωνα η λέξη σαφώς πλέον αναβαθμίζεται και αναδεικνύεται σε μέτρο γνώσης και αρετής, καλύπτοντας τελικώς τόσο την πλατωνική οντολογία όσο και την πλατωνική επιστήμη. Η ίδια λέξη θεωρείται στην ελληνική αρχαιότητα ενίοτε συνώνυμη της νεαρής ηλικίας, ενώ σκοπίμως συνάπτεται κάποτε τόσο με την παιδεία όσο και με την παιδιά · σημαίνοντας την παιδαριώδη φλυαρία και ανοησία αφενός, το παίγνιο (ως διασκέδαση ή ως φιλόσοφη μέθοδο) αφετέρου. Στους Ρωμαίους η ελληνική παιδεία μεταφράστηκε όψιμα ως humanitas, και με το ιδεολογικό αυτό φορτίο υποστήριξε και υποστηρίζει εφεξής τις λεγόμενες ανθρωπιστικές σπουδές· άλλως πώς (κατά τη γνώμη μου κακώς): πειθαρχίες.

Πλησιέστερη ετυμολογικά και λειτουργικά προς τη ριζική παιδεία αναγνωρίζεται η μεταγενέστερη εμπρόθετη εκπαίδευσις, παράγωγη του ρήματος εκπαιδεύω, το οποίο, όσο βλέπω στα λεξικά, εμφανίζεται πρώτη φορά στον πλατωνικό Κρίτωνα, με τη σημασία του διδάσκω κάποιον κάτι ή εντυπώνω σε κάποιον κάτι με τη διδασκαλία - αυτού του είδους η εκπαίδευση αφορά ενίοτε και την προσαρμοστική άσκηση ενός ζώου.
Παραμένοντας στο κρίσιμο αυτό ζεύγος ( Παιδεία-Εκπαίδευση ) που συνιστά την κοινόχρηστη ως σήμερα ορολογία της σχολικής θεωρίας και πράξης, θα επιχειρήσω την άλλη Κυριακή μια, όσο γίνεται συντομότερη, σύγκριση των δύο ομογενών όρων, προκειμένου να φανούν κάποιες τυπικές συγκαλύψεις και επικαλύψεις, οι οποίες ευνοούν και συντηρούν ουσιαστικές παρεξηγήσεις. Θυμίζω σήμερα τα γνωστά και αυτονόητα: η λέξη εκπαίδευση έχει χρόνια τώρα εγκατασταθεί στη σχολική πρακτική, με ή χωρίς επιθετικό προσδιορισμό, για να δηλώσει κυρίως τις δύο πρώτες βαθμίδες της. Στις μέρες μας επικράτησαν οι όροι πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σε αντικατάσταση της στοιχειώδους και μέσης, που συνολικά ορίζονται ως Γενική Εκπαίδευση. Σε αντιδιαστολή προφανώς ο όρος παιδεία επιφυλάσσεται τιμητικά για την πανεπιστημιακού τύπου ανώτατη (πρόσφατα και ανώτερη) βαθμίδα. Παρά ταύτα η συντομογραφία ΑΕΙ αναλύεται στον επίτιτλο Ανώτατα (και Ανώτερα ) Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, οπότε η παιδεία φαίνεται να συμπάσχει, ονομαστικά τουλάχιστον, με την εκπαίδευση, διατηρώντας ωστόσο την ανωτερότητά της.

Εξάλλου η παιδεία, εκτός τώρα σχολικών ιδρυμάτων, έχει διευρυνθεί και ως περιεκτικός όρος του πολιτισμού, στα κεφάλαια προπάντων των γραμμάτων και των τεχνών. Από την άποψη αυτή η μετάφραση της ελληνικής λέξης παιδεία στη λατινική λέξη cultura έχει το προσόν ότι μας θυμίζει τη ριζική σημασία της ως καλλιέργειας, σε μεταφορικό τώρα επίπεδο. Προφανώς συνεχίζεται.

Παιδεία και εκπαίδευση (2) ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 08/03/2009

    Ξαναπιάνω το θέμα από εκεί που το άφησα την περασμένη Κυριακή, επιμένοντας ότι οι όροι παιδεία και εκπαίδευση δεν είναι ούτε ετυμολογικά και σημασιολογικά συνώνυμοι ούτε λειτουργικά ισοδύναμοι. Πράγμα που σημαίνει ότι η ευκαιριακή (μπορεί και σκόπιμη) εναλλαγή τους στη θεωρία και στην πράξη δημιουργεί σύγχυση εις βάρος και των δύο συντελεστών της κρίσιμης αυτής συζυγίας. Ζητούμενο επομένως παραμένει ο νηφαλιότερος έλεγχος, προκειμένου να διαφανούν τόσο τα κοινά όσο και τα διαφορετικά τους σημεία, που επιτρέπουν συγχρόνως τη σύγκριση και τη διάκρισή τους. Που πάει να πει ότι: παιδεία και εκπαίδευση βρίσκονται εξ ορισμού σε συμμαχική και συνάμα σε αντίπαλη σχέση. Κοινός τους παρονομαστής παραμένει η διαβαθμισμένη γνώση ως μάθηση, ασκημένη κυρίως εντός θεσμοθετημένων θυλάκων της πολιτείας, χωρίς να αποκλείεται και η ιδιωτική τους κηδεμονία, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις παίρνει τη μορφή ταξικής και οικονομικής υπεροχής. Από εκεί και πέρα αρχίζουν προφανείς και λανθάνουσες διαφορές, οι οποίες, ανάλογα με τον χώρο και τον χρόνο, αυξομειώνονται, χωρίς όμως να καταργούνται. Οι διαφορές αυτές μοιράζονται σε θεμιτές και αθέμιτες.
    Οι θεμιτές προκύπτουν από τη διαφορετική τους φύση και τον αποκλίνοντα προορισμό τους. Δηλαδή: Η παιδεία είναι περισσότερο μέθοδος· η εκπαίδευση κυρίως πράξη. Η παιδεία είναι (πρέπει να είναι, για να μη παραβαίνει τον εαυτό της) λειτουργία λίγο πολύ ελεύθερη, κάποτε και ελευθέρια- επιλογή που αναγνωρίζεται στις προδρομικές κυρίως εφαρμογές των γραμμάτων και των τεχνών. Αντίθετα η εκπαίδευση ελέγχεται εκ προθέσεως εντεταλμένη. Η παιδεία είναι (οφείλει να είναι) προαιρετική· η εκπαίδευση θεωρείται, και σωστά, υποχρεωτική. Γενικότερα: Η παιδεία είναι σύστημα ανοιχτό, που αντιστέκεται (οφείλει να αντιστέκεται) στον άμεσο έλεγχο της πολιτείας αλλά και των ιδιωτικών φορέων, τουλάχιστον σε θέματα αρχής. Η εκπαίδευση προγραμματίζεται και περιορίζεται, κάποτε σε εκβιαστικό βαθμό, από τις μεταβαλλόμενες συχνά προθέσεις και ορέξεις της κυβερνητικής εξουσίας και του αρμόδιου υπουργείου, το οποίο επιμένει να ονομάζεται στη χώρα μας «Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων». Τέλος, η παιδεία υπόσχεται έρευνα και παραγωγή νέας γνώσης, που συμπληρώνει, διορθώνει ή και ακυρώνει την προηγούμενη. Η εκπαίδευση αντίθετα εκπροσωπεί και μεταδίδει την κεκτημένη γνώση, δυσφορώντας συνήθως με τις πειραματικές μετατροπές και ανατροπές.
   Αυτά στη θεωρία, γιατί στην πράξη γίνονται πολλές και αυθαίρετες επιμειξίες (μιλώ περισσότερο για τα καθ΄ ημάς, αλλά όχι μόνον) με μεταφορά αμαρτωλών προτύπων της εκπαίδευσης στον χώρο της ανώτατης (και ανώτερης πρόσφατα) παιδείας, αλλά και αντιστρόφως· χωρίς μάλιστα να προκαλούνται οι αναμενόμενες αντιδράσεις της πανεπιστημιακής ή εκπαιδευτικής κοινότητας, αντιστοίχως. Πρόχειρο και επιδημικό παράδειγμα ο δικτατορικής έμπνευσης και επιβολής θεσμός του ενός και αποκλειστικού διδακτικού συγγράμματος (του διδάσκοντος κατά κανόνα) στα πανεπιστήμια, που ισχύει εδώ και σαράντα χρόνια-μόλις πρόσφατα έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση, με τους φοιτητές πάντως να δυσφορούν για την προτεινόμενη αλλαγή και τους περισσότερους καθηγητές σιωπηρώς να επιφυλάσσονται. Ομότροπος θεσμός ισχύει βέβαια και στον χώρο της Γενικής Εκπαίδευσης, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας-εκεί μάλιστα θεωρείται αυτονόητος και κρίνεται αμετάβλητος.

Συμπέρασμα: αντί να δημιουργούνται δίαυλοι γόνιμης και ωφέλιμης επικοινωνίας μεταξύ πανεπιστημιακής παιδείας και μέσης εκπαίδευσης, οι δύο περιοχές, φανερά ή κρυφά, ανταλλάσσουν μάλλον τις ανυποχώρητες αμαρτίες τους. Το ζητούμενο δεν είναι σίγουρα η άλωση του εκπαιδευτικού χώρου από την ακαδημαϊκή «αυθεντία», προτού μάλιστα η πανεπιστημιακή κοινότητα θεραπεύσει τις δικές της, εγγενείς και επίκτητες, αδυναμίες. Η οποιαδήποτε συνεργασία προϋποθέτει την αρχή της διαλογικής αμοιβαιότητας, και θα πρέπει να εντοπίζεται καταρχήν σε νευραλγικά σημεία της παιδευτικής και εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Ενα από αυτά (μπορεί και το σημαντικότερο) είναι ο τύπος των σχολικών εγχειριδίων, τα οποία στον τόπο μας εξαρτώνται απολύτως από τα εντεταλμένα αναλυτικά προγράμματα, ευνοώντας τη γνωστή, διδακτική και εξεταστική, μηχανή της αποστήθισης και της αντιγραφής. Επ΄ αυτού όμως στο τρίτο ομότιτλο μονοτονικό της επόμενης Κυριακής, εν αναμονή των εαρινών, προβλεπτών και απρόβλεπτων, παθών.

Υ.Σ. Η λέξη παιδία, που σημαίνει παιδαριώδη ανοησία, διορθώθηκε, ως μη όφειλε, στο προηγούμενο μονοτονικό σε παιδεία , καθιστώντας ανόητο το νόημα της φράσης.

Μεγάλο Σάββατο: Από το Cafe Des Poetes στο Μοναστηράκι. 7 Apr 2018 12:59 PM (7 years ago)

<< Άλλαξε απότομα ο καιρός, έκανε κρύο,
"Πού πας έτσι ντυμένος, πρόσεχε", του φώναζαν
μα κείνος τίποτα δεν άκουγε
πίστευε πως πάντα θα τον προστατεύουν
οι αδυναμίες του.Τις φόραγε κατάσαρκα
αφήνοντας να φαίνεται μιαν άκρη μόνο
απ' του πουκάμισου τον ανοιχτό γιακά.>> Β, σελ. 297.

Με τις αδυναμίες φορεμένες κατάσαρκα και το δεύτερο τόμο των ποιημάτων του Τίτου Πατρίκιου που εκδόθηκε προ ημερών από τις εκδόσεις Κίχλη ανά χείρας, σε μια άδεια Αθήνα, γρήγορα βρέθηκα στην πλατεία Βικτωρίας ,στο Cafe Des Poetes για πρωινό καφέ. Το σχέδιο έλεγε να αρχίσω το διάβασμα από κει, σε μια καφετέρια που τους τοίχους κοσμούν οι φωτογραφίες των ποιητών.

Το μόνο που μπορώ να γράψω
είναι τ' όνομά σας
φίλοι ποιητές, σύντροφοι ξεχασμένοι,
Κώστα, Μανώλη, Τάσο, Γιάννη.
Ένα μολύβι και χαρτί
βρίσκονται σ' όλες τις συνθήκες. σελ.134.

... Μα ο φωτογράφος φώναζε, γύρευε έναν άλλο αιώνα, τον
είχαν εξαπατήσει, εξηγούσε στους περίεργους. Είπε θα μείνει
να τον περιμένει. Μετά ήρθε κάποιος άλλος φωτογράφος, κά-
θισε, παράγγειλε έναν καφέ. Έβρισκε πολύ ωραία αυτή την
πόλη απ' την οποία θα έφευγε την επομένη. σελ. 159

Στις πόλεις/ οι δρόμοι ανοίγουν, δικτυώνονται/ τερματίζουν./
Στις πόλεις/οι πολιτικές νοούνται, χαράζονται/ ανατρέπονται./
Στις πόλεις/ οι φιλίες δένονται, περιπλέκονται/τελειώνουν./
Στις πόλεις/ οι έρωτες ανάβουν, πυρπολούν/ και σβήνουν./
Στις πόλεις/ όλα ξαναρχίζουν/ ίδια μαζί και διαφορετικά. σελ.447

Μεγάλωσα σε μια πόλη/ με κατοίκους Έλληνες 100%.
Χρειάστηκε καιρός να καταλάβω/ τι σήμαινε ακριβώς
πως ο συμμαθητής μου Κάννερ/ ήταν Εβραίος
κι ο συναγωνιστής Γρηγόρης στου Ψυρρή/ ήταν Αρμένης. σελ.195

Εγώ τουλάχιστον/ μπούχτισα πια να τρέφομαι
μ' εκείνες τις μεγάλες/χορταστικές πτώσεις/
της γενιάς μας. σελ.260

“Τώρα, στο γύρισμα του καιρού, πρέπει να το μπορέσεις
όχι μονάχα ως το τέλος να παλεύεις για τη νίκη,
αλλά να την αντέχεις δίχως έπαρση ή άγρια χαρά
και πιο πολύ την ήττα στην ώρα της να δέχεσαι
να την ομολογείς χωρίς ταπείνωση μήτε πλαστή αταραξία.
Των άλλων η συμπόνια, ο φθόνος, η κρυφή αγαλλίαση
όποια κι αν παίρνουν όψη με κάτι σε πλουτίζουν
όμως εσύ μη ρίχνεις την ευθύνη όλη στους άλλους
μην παίρνεις όλη την ευθύνη απάνω σου
μην ψάχνεις γι' αντιδρομές ή εύνοιες της τύχης
γι' απρόβλεπτα περιστατικά που υπάρχουν πάντα,
κυρίως πρόσεχε την ηδονική αιώρηση
ανάμεσα σε αυτοδικαίωση και σ' αυτοκαταδίκη.
Μόνο λίγο πιο γνωστικός να βγεις, μόνο να μάθεις
κάπως πιο ήρεμα ν' αντικρίζεις τα ανθρώπινα.” σελ. 14

... Βέβαια το ξέρουμε, τα έργα μας χάνονται
χωρίς να κουνηθεί ένα πετραδάκι
αν ένας στίχος τους, μια φράση έστω
δεν μένει στη μνήμη ενός άγνωστου αναγνώστη. σελ. 489

... εκεί που αρνιέσαι την υποχρεωτική κατάργηση της μοναξιάς
που δεν αποδέχεσαι την καθεστωτική επιβολή της ευτυχίας... σελ. 513

Λέμε εμείς κι εννοούμε εγώ/ λέμε εσύ κι εννοούμε εγώ
λέμε αυτός κι εννοούμε πάλι εγώ./ Στην ουσία μόνο με το εγώ
μπορούμε να εννοήσουμε / κάποιον άλλο. σελ.242

Μετά το καφεδάκι με τον Ηλεκτρικό στο Μοναστηράκι για περπάτημα.

Ψιλή βροχή επέβαλε το άνοιγμα ομπρέλας που δεν είχα προβλέψει.

Όταν φτάσεις κάποτε ν' ανακαλύψεις
πόσες ακόμα αυταπάτες συντηρούσες
όταν αναγκαστείς ν' αναγνωρίσεις
κι εκείνα που δεν ήθελες να παραδεχτείς
όταν πέσει και το τελευταίο είδωλο
που πάνω του στήριζες την πίστη σου
τότε μπορεί ν' αρχίσεις να μαθαίνεις
πόσο βαθιά πηγαίνουν, πόσο είναι σκοτεινές
οι ρίζες της καθεμιάς σου πράξης. σελ. 11

Κανένας στίχος δεν ανατρέπει καθεστώτα

... ν΄αναστηλώσεις τα ενδόμυχα, όπως αναστηλώνουν τα αρχαία μνημεία

...Αλίμονο, η βαρύτερη τιμωρία είναι να;μην μπορείς να βρεις τα
λόγια για όσα πράγματα θα ήθελες να πεις.

Χαιρέτισαν με βάγια τον ερχομό του έρωτα.

Έπειτα οι ίδιοι τον σταυρώσαν

τον τρύπησαν με τη λόγχη

τον ποτίσαν χολή και ξύδι

τον εξομοίωσαν με τους ληστές.

Kαι πάλι περίμεναν πως θ' αναστηθεί για χάρη τους. σελ. 156

Δεν χρειάζονται σχόλια ερμηνευτικά. Σπουδαία ποίηση από έναν μεγάλο ακμαίο ποιητή.
ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ!

Μεγάλη Παρασκευή στο Μοναστήρι της Καισαριανής 6 Apr 2018 2:15 PM (7 years ago)

"Τετέλεσται ο μέγας παρακείμενος του κόσμου" αναφωνεί ο δράστης της ωραιότητας ποιητής Νίκος Καρούζος και εμείς προσδοκώντας σε έναν πιο αγαπητικό μέλλοντα διαρκείας σήμερα Μεγάλη Παρασκευή συνεχίζουμε την αναγνωστική μας βδομάδα με το βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη Ο στεναγμός των πενήτων, δοκίμια για τον Παπαδιαμάντη, από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Ο τίτλος βγαλμένος από το Ψαλτήρι, όπου αναφέρεται πως, επειδή ταλαιπωρούνται οι φτωχοί και στενάζουν οι κατατρεγμένοι, ο Χριστός θα αναστηθεί. Και αυτό συγκινεί τον Παπαδιαμάντη και μας που με οδηγό ανάγνωσης τα δοκίμια του Ζουμπουλάκη ξαναδιαβάζουμε επιλεγμένα πασχαλινά διηγήματα του Σκιαθίτη, περπατώντας στο αισθητικό δάσος της Καισαριανής.

Θυμάμαι τη φράση του Παπαδιαμάντη από το Λαμπριάτικο Ψάλτη: «Τὸ ἐπ’ ἐμοί, ἐνόσω ζῶ καὶ ἀναπνέω καὶ σωφρονῶ, δεν θὰ παύσω πάντοτε, ἰδίως δὲ κατὰ τάς πανεκλάμπρους ταύτας ἡμέρας, νὰ ὑμνῷ μετὰ λατρείας τὸν Χριστόν μου, να περιγράφω μετ' ἔρωτος τὴν φύσιν καὶ να ζωγραφῶ μετὰ στοργῆς τὰ γνήσια ἑλληνικὰ ἤθη» και αυτό εν μέρει θα προσπαθήσω να βιώσω σήμερα. Τα πάθια, εξάλλου, κι οι καημοί του κόσμου δεν έχουν ποτέ τελειωμό, καταλήγει το μυρολόγι της φώκιας, ένα από τα αγαπημένα διηγήματά του.

Την έσχατη ώρα του θανάτου ή τη στιγμή του μεγάλου πόνου, υποστηρίζει ο Ζουμπουλάκης, θέλεις η φύση και η ζωή να σταματήσουν για λίγο την κανονική τους πορεία, να συμπονέσουν και να συμμεριστούν, ο κόσμος όμως και η ζωή είναι τροχός που γυρίζει ασταμάτητα και ασυμμέριστα. Η αθώα Ακριβούλα πεθαίνει και όλα συνεχίζονται σαν να μην έχει συμβεί τίποτε. Ο μικρός βοσκός εξακολουθεί να φυσά τον αυλό του, η γριά Λούκαινα εξακολουθεί να θρηνεί περασμένους θανάτους και στο δικό μας κόσμο, στο μοναστήρι της Καισαριανής κορασίδες μέλπουν: Πού έδυ σου το κάλλος;

Αδυσώπητος ο χαρακτήρας της ζωής που εξακολουθεί παρά τον πόνο του άλλου να συνεχίζει ωραία, αβάσταχτα ωραία.

Ο στεναγμός για τον Παπαδιαμάντη συνδέεται με τη θνητή φύση του ανθρώπου και θα είναι πάντα εδώ, ασώπαστος αναφέρει ο δοκιμιογράφος. Αποφεύγει τους αφελείς εξωραϊσμούς, μιλώντας για μια ζωή δύσκολη.

"Τι χαρές, τι συγκινήσεις ήσαν εκείναι! ...Και τι θαύμα χάριτος, κομψότητος, καλλονής ήτον ο στολισμός εκείνος του ιερού Κουβουκλίου! Αυτοφυές , όπως τα άνθη του αγρού και το καλλιτεχνικόν αίσθημα των γυναικών και κορασίδων, αμιλλωμένων ποία να υπερβεί εις την φιλοκαλίαν την άλλην...

Το ιερόν Επιτάφιον υφίστατο ενίοτε κυματοειδείς λικνισμούς, ως μυστηριώδες πλοίον, το οποίον σκαμπανεβάζει εις τας ανωφερείας και τας κατωφερείας του δρόμου, και ήτο μακρόθεν έκλαμπρον θέαμα.

Το απομεσήμερον, αφού εψάλλησαν οι Ώραι και ο Εσπερινός, και αφού ησπάσθησαν τον Επιτάφιον, έπρεπεν όλα τα παιδία,μεγάλα και μικρά,να περάσουν τρεις φορές αποκάτω από το ιερόν Κουβούκλιον. Και όταν είχε νυκτώσει, αν και η ακολουθία του Επιταφίου ώφειλε να ψαλή, κατά το τοπικόν έθιμον, προς το πρωί, μετά τα μεσάνυκτα, ο ναός έμενεν άνοικτός, και κορίτσια ανέβγαλτα, κοπάδια-κοπάδια, ήρχοντο, μετά την αμφιλύκην, να προσκυνήσουν τον Επιτάφιον".

"Ο λιχανός της δεξιάς μου έχει δαρμούς και πόνους", παραπονιέται ο μεροκαματιάρης μεταφραστής Παπαδιαμάντης, εμείς όμως καθόλου δεν δυσανασχετήσαμε από την πολυκοσμία στο μοναστήρι. Οι ουρές των αυτοκινήτων φτάνανε μέχρι κάτω στη διασταύρωση από τους Αθηναίους που ανέβηκαν μέχρις εδώ, τηρώντας τα ελληνικά έθιμα, να ζήσουν όλο αυτό το σκηνικό, τη μυσταγωγία.

Στολισμός Επιταφίου, εγκώμια, περιφορά , γύρω από το μοναστήρι, κατάνυξη,

αρώματα και μύρα, μαθήτριαι γυναίκες προσφέρουσι τω τάφω...

Με τα κείμενά του ο Ζουμπουλάκης καλλιεργεί την επιθυμία στον αναγνώστη να προσφύγει στα κείμενα του Παπαδιαμάντη και να τα μελετήσει με όποιον τρόπο αυτό είναι δυνατόν, γιατί όπως υποστηρίζει ο Τέλλος Άγρας, υπάρχει ο φόβος οι μελλούμενες γενιές να δυσκολευτούν με τη γλώσσα του.

Ο διηγηματογράφος Παπαδιαμάντης είναι ισάξιος με τον Τσέχωφ και το Μωπασσάν. Αυτή είναι η κορυφαία τριάδα της ευρωπαϊκής διηγηματογραφίας, υποστηρίζει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης και εγώ δεν διαφωνώ καθόλου.

Με το καλό και η Ανάσταση.

Μεγάλη Πέμπτη: Από το "ἐπί λέξει" στο Little tree 5 Apr 2018 1:11 PM (7 years ago)

Από το πρωί μου έχουν καρφωθεί στο μυαλό οι στίχοι του Τάσου Λειβαδίτη από τη συλλογή "Νυχτερινός επισκέπτης":

.. Να σε καρφώσουν στο σταυρό ή να σταυρωθείς

πάνω σ’ αυτό το τίποτα που υπήρξες

είναι ο ίδιος δρόμος, έρημος κι ακατανόητος,

ανάμεσα στα λιγοστά δέντρα και τη νύχτα που κατεβαίνει.

Λόγω των ημερών βέβαια αλλά και εξ αιτίας του συγκλονιστικού βιβλίου του Ιβάν Ζαμπλονκά Λετισιά ή το τέλος των ανδρών, σε μετάφραση Χαράς Σκιαδέλλη από τις εκδόσεις Πόλις, ένα συνταρακτικό πορτρέτο μιας κακοποιημένης κοπέλας, ένα ιδιαίτερο κείμενο που σίγουρα δεν θυμίζει παραδοσιακό μυθιστόρημα. Θυμίζει δοκίμιο, δημοσιογραφική έρευνα, κοινωνιολογική μελέτη, ιστορία, δικαστική-αστυνομική έρευνα, ασκεί κριτική στους θεσμούς, το σωφρονιστικό σύστημα, την εκτελεστική εξουσία και τα ΜΜΕ. Από μυθιστορήματα θυμίζει το "Εν ψυχρώ" του Τρούμαν Καπότε, ένα σπουδαίο πραγματικά βιβλίο.

Laetitia στα Λατινικά σημαίνει χαρά αλλά χαρά δεν βλέπει η ηρωίδα. Αντίθετα βιώνει απαράδεκτη βία από τα γεννοφάσκια της, παραμέληση, παιδί με βίαιο πατέρα που καταλήγει σε ανάδοχη οικογένεια, βιαστή ανάδοχο. Το τέλος της συμπεριλαμβάνει βιασμό, τεμαχισμό και δολοφονία. Κι όλα αυτά τα αναπτύσσει ο Ζαμπλονκά χωρίς να εκβιάζει το συναίσθημα αλλά παραπέμποντας σε εγκαταλελειμμένα παιδιά παλαιότερων εποχών. Ένα λογοτεχνικό ντοκιμαντέρ. Ένα υπέροχο βιβλίο για τους λάτρεις της καλής λογοτεχνίας.

Με αυτές τις σκέψεις που έκανα νωρίς, μια και όλα τα μαθαίνουμε στις πρώτες κιόλας σελίδες αναζητούσα μέρος να διαβάσω το άλλο μισό βιβλίο. Περπατούσα στην Ακαδημίας και έκανα μια στάση στο φιλόξενο Επί Λέξει (Ακαδημίας 32 & Λυκαβηττού) να δω τους καινούργιους τίτλους, αναζητώντας το ιδανικό μέρος για σήμερα.

Ένα από τα πιο συμπαθητικά βιβλιοπωλεία της Αθήνας με ανθρώπους που γνωρίζουν καλά το βιβλίο και φιλοξενούν πολύ συχνά βιβλιοπαρουσιάσεις που αξίζει κανείς να παρακολουθήσει. Έχουμε περάσει ωραίες λογοτεχνικές βραδιές εδώ.

Ευχήθηκα Καλή Ανάσταση και βιαστικός πήρα τους δρόμους, γιατί ο χρόνος είναι παράξενο πράγμα, αφού συστέλλεται και διαστέλλεται κατά το δοκούν. Τα σχέδιά μου σήμερα περιλάμβαναν Κουκάκι. Πήρα το 430 και κατέβηκα μια στάση μετά του Μακρυγιάννη, νότια από το μουσείο της Ακρόπολης.

Να 'μαστε, λοιπόν, στο Little tree book and coffee.Το καναρίνι στο κλουβί απέξω. Περαστικοί,

τουρίστες, ξεναγοί αλλά και τακτικοί πελάτες επιλέγουν αυτό το υπέροχο ενεργειακό μέρος

Στάθηκα τυχερός που βρήκα τραπέζι τέτοια ώρα και μάλιστα στην καλύτερη θέση.

Μια παλιά γραφομηχανή και δίπλα βιβλία, φρεσκότατα μάλιστα, αν κρίνω βλέποντας τον Όστερ, το Κουτσό, κλπ. Είναι μικρούλι καφε-βιβλιοπωλείο αλλά έχει τους φανατικούς πελάτες του, δυο λεπτά κάτω από την Ακρόπολη. Ωραία γλυκά, τάρτες, σάντουιτς και τα γνωστά.

Το 430 σταματάει απέξω, το μετρό είναι 150 μέτρα μακριά, τι άλλο θέλετε; Πάρτε το βιβλίο σας ή αγοράστε ένα από εδώ. Τα λέμε αύριο με κάτι ταιριαστό σε Μεγάλη Παρασκευή.

Μεγάλη Τετάρτη στο Poems & Crimes 4 Apr 2018 12:50 PM (7 years ago)

Μεγάλη Τετάρτη σήμερα και με ένα στίχο από το "Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου" του Ελύτη, σα στάχυ στο στόμα, πήραμε τους δρόμους, αναζητώντας ένα όμορφο μέρος φιλικό στον αναγνώστη, που σαν τους φλανέρ διαγράφουμε διαδρομές στο μετανεωτερικό χωροχρόνο, είμαστε να μας μελετήσει ο Μπένζαμιν δηλαδή.

"ολοένα οι άνθρωποι ονειρεύονται σαν να 'ταν αιώνιοι"

Η Εβδομάδα των Παθών συνδεδεμένη με το ανθρώπινο πάθος μου έδωσε την ιδέα να διαβάσω ένα βιβλίο που παρουσιάζει τα μαρτύρια ενός ανθρώπου,τη βία που αυτός υφίσταται, τη συντριβή του πριν καλά καλά αρχίσει να ζει και τη λύτρωση, την κάθαρση, αν μπορεί αυτή να υπάρξει. Έσπευσα να προμηθευτώ τη "Λετισιά"του Ιβάν Ζαμπλοκά, εκδόσεις Πόλις, για το οποίο είχα ακούσει τα καλύτερα λόγια από φίλους αναγνώστες. Μια που πήρα τη Λετισιά, ΄προμηθεύτηκα και το άλλο βιβλίο του ίδιου συγγραφέα με τίτλο: "Η Ιστορία είναι μια σύγχρονη Λογοτεχνία. Μανιφέστο για τις κοινωνικές επιστήμες", από τον ίδιο εκδοτικό οίκο κι αυτό. Ο βιβλιόφιλος είναι αδύναμος άνθρωπος εξάλλου. Το ραντεβού με γνωστό βιβλιόφιλο με έφερε στο Μοναστηράκι, οπότε μια ματιά στις προθήκες του εκδοτικού οίκου Πόλις ήταν αναπόφευκτη.

Η γνωστή μαύρη γάτα έριχνε κλεφτές ματιές στο Ημερολόγιο του αναγνώστη ποιητή

ενώ ο αδιάκριτος φακός μου συμπλήρωνε βιβλιογραφικά σημειώματα.

Ξεχωριστά βιβλία όλα. Μπροστά μου, εδώ, το Ημερολόγιο ενός επαρχιακού εφημερίου του Μπερνανός και η Κορίννα ή η Ιταλία της Μαντάμ ντε Στάελ δυο από τα καλύτερα βιβλία της εκδοτικής παραγωγής των τελευταίων μηνών. Όποιος δεν τα έχει διαβάσει, να πράξει τα δέοντα...
Έφυγα γρήγορα, γιατί η ώρα του ραντεβού μου με τον Παναγιώτη πλησίαζε.

Πού; Στο γνωστό Poems & Crimes του Σάμη Γαβριηλίδη κοντά στο μετρό στο Μοναστηράκι. Γιατί το διάλεξα; Για λόγους πολλούς. Είναι από τα ελάχιστα μέρη στην Αθήνα με ικανοποιητική προσβασιμότητα σε άτομα με κινητικά προβλήματα. Φανταστείτε να διαβάζεις καμιά ωρίτσα, να έχεις πιει καφέ και νερό και να χρειάζεσαι τουαλέτα. Η τουαλέτα, -μη γελάσετε-, στου Γαβριηλίδη είναι προσπελάσιμη χωρίς σκαλοπάτια. Άνετα καθίσματα, μουσική του γούστου μου, εκθέσεις, εκδηλώσεις, συζητήσεις με βιβλιόφιλους, βιβλία σε κάθε τραπέζι για ξεφύλλισμα...

Χώρος για καφέ, ποτό, φαΐ, και βιβλία γύρω μας. Σήμερα μάλιστα βγήκε το τελευταίο βιβλίο του Μάρκαρη και οι αγοραστές δεν είχαν ησυχία. Εδώ φωλιάσαμε για σήμερα με άλλους αναγνώστες.

Τώρα που καλυτερεύει ο καιρός έχει ωραία τραπεζάκια στην πίσω αυλή δίπλα στον Πόε, τον Καβάφη, τον Καρούζο και τον Ουίλιαμ Μπλέικ.

Και τώρα αν περιμένετε να σας μιλήσω για το βιβλίο που διαβάζω, σας λέω πως προς το παρόν θα αρκεστείτε στην παρακάτω φωτογραφία ή θα αναζητήστε κριτικές στη βιβλιονέτ. Αύριο που θα το τελειώσω, θα επανέλθω με περαιτέρω σχόλια.

Καλό σας ξημέρωμα. Αύριο αλλού.

Μεγάλη Τρίτη στο Booktalks 3 Apr 2018 11:34 AM (7 years ago)

Για σήμερα Μεγάλη Τρίτη προτίμησα να επισκεφτώ το Καφε-Βιβλιοπωλείο Booktalks, για να διαβάσω εκεί το βιβλίο του Πάολο Κονιέττι "Τα οχτώ βουνά", εκδόσεις Πατάκη, μεταφρασμένο από την Άννα Παπασταύρου. Χρησιμοποιώντας τα μέσα μαζικής μεταφοράς και με ανοιχτή την εφαρμογή Oasa telematics για να μην καθυστερήσω στη στάση από το σταθμό του μετρό Φιξ με το 126 κατέβηκα στο Παλαιό Φάληρο.Το έχω κάνει κι άλλες φορές τα Σάββατα κυρίως, σε συναντήσεις με φίλους λάτρεις του καλού βιβλίου αλλά αυτή τη φορά ήθελα να πιω μόνος καφέ, να προλάβω να διαβάσω το βιβλίο μου.

Ο γνωστός μπαρίστα ζωγράφισε πάλι στον καφέ μου μια χαρούμενη φατσούλα και διακριτικά με άφησε στην ησυχία μου, μόλις είδε το βιβλίο ανοιχτό στο τραπέζι.

Το Booktalks είναι ένα από τα αγαπημένα βιβλιοστέκια στην Αθήνα και έχει φανατικούς θαμώνες πρώτα από όλα γιατί είναι άκαπνο! Από τα λίγα μαγαζιά που κανείς δεν καπνίζει μέσα. Όποιος έχει τέτοια συνήθεια παίρνει το καφεδάκι του και κάθεται απέξω ή πίνει μέσα τον καφέ του και βγαίνει για τσιγάρο στα τραπεζάκια της παραπάνω φωτογραφίας. Έχει δυο φιλόξενους ιδιοκτήτες, τον Άγη και την Κατερίνα, δεινούς αναγνώστες που εκτός από τις ωραίες λογοτεχνικές εκδηλώσεις που φιλοξενούν, είναι ενεργοί μπλόγκερς με ιστολόγιο, όπου καταγράφουν τις απόψεις τους για βιβλία που διάβασαν. Η Κατερίνα, Μαλακατέ στο επώνυμο, είναι συγγραφέας με δύο βιβλία ήδη στο βιογραφικό της.

Σηκώνοντας το βλέμμα ψηλά βλέπουμε βιβλία κρέμονται στο ταβάνι, ενώ κυρίαρχο σύνθημα στον τοίχο του καφέ το αγγλικό Read,

Στο διακριτό μισό του καταστήματοςβιβλία στους πάγκους και στα ράφια,

κι άλλα που τα ανακαλύπτει κανείς μόνος του. Αρκούν αυτά όμως, ας αποφύγω τα πολλά λόγια. Σήμερα πάντως στο διπλανό τραπεζάκι μια καθηγήτρια μελετούσε Μπερξόν, Μπωντλαίρ και Μπένζαμιν,

ενώ σε ένα άλλο φίλη Πολίτισσα εντρυφούσε στο πιο γνωστό λογοτεχνικό έργο του τελευταίου νομπελίστα. Όλοι βρεθήκαμε την ίδια μέρα εκεί για διάβασμα. Ακόμα και η καταδιωκόμενη Απέλ, η γατούλα που έχει βρει καταφύγιο στο χώρο, έριξε μια ματιά στο βιβλίο μου.

Ας πούμε, όμως,και λίγα σχόλια για το βιβλίο που διαβάσαμε, Τα οχτώ βουνά του Κονιέττι.: Πρόκειται για ένα ευκολοδιάβαστο βιβλίο με αβανταδόρικο θέμα, αφού αναφέρεται στην αληθινή φιλία, τη διέξοδο που μπορεί να προσφέρει η φύση μπροστά στο αδιέξοδο που αντιμετωπίζει ο αλλοτριωμένος καταναλωτής στα αστικά κέντρα· τη σχέση πατέρα-γιου, το δρόμο που ανοίγει ο πρώτος και απαιτεί από τον δεύτερο να ακολουθήσει.

Ζευγάρι που γνωρίστηκε και αγαπήθηκε στο βουνό ζει με το γιο του στο θλιβερό Μιλάνο, στην τσιμεντούπολη, μια ζωή μέσα στα νεύρα, το άγχος και το υπαρξιακό κενό. Ανακαλύπτουν ένα χωριό, τη Γκράνα, που οι κάτοικοι της πόλης δεν μπόρεσαν ακόμη να καταστρέψουν και στις διακοπές τους ζουν εκεί ως περιηγητές και όχι ως αλλοτριωμένοι τουρίστες. Ο πατέρας οδηγεί το γιο στα ψηλώματα σε μια προσπάθεια επικοινωνίας και μύησης στο αγαθό που φαντάζει η αμόλυντη Φύση. Όσο ανηφορίζεις στα ψηλώματα, γυρίζεις προς τα πίσω στις εποχές. Το χιόνι εκεί πάνω στα βουνά παρηγορεί για τα δεινά της πεδιάδας και η σχοινοσυντροφιά των ορειβατών χώνεται στις αναμνήσεις της, διανύοντας της διαδρομές της μνήμης. Το καλύτερο καταφύγιο γίνονται οι αναμνήσεις και η μοναξιά. Εκεί πάνω ο πατέρας χαράσσει την πορεία για το γιο, το παρελθόν είναι στην κοιλάδα, το μέλλον είναι στο βουνό. Ο γιος, όμως, θα δεχτεί την προαποφασισμένη επιλογή του πατέρα ή θα χαράξει τη δική του πορεία, θα διαμορφώσει και θα ορίσει τη δική του ζωή;

Κι ενώ περιμένουμε ο συγγραφέας να εξελίσσει τη σχέση πατέρα-γιου, στη συνέχεια το βάρος πέφτει στη φιλία που αναπτύσσεται ανάμεσα στον Πιέτρο, το παιδί της πόλης και τον βουνίσιο νεαρό Μπρούνο. Με πολύ έξυπνο τρόπο θα οδηγήσει το γιο να προσπαθήσει να τα βρει με τον πατέρα του, αφού το βουνό ήταν ένας τόπος που τους ένωνε. Το χτίσιμο ενός σπιτιού από τους δυο φίλους ήταν άραγε η λύση στο γρίφο που είχε βάλει ο πατέρας του Πιέτρο, το στέριωμα μιας φιλίας που θα άντεχε στο χρόνο; Ή πάλι η γνωριμία με το alter ego του πατέρα· τον πατέρα του βουνού, τον άντρα που περπατούσε μαζί του στα μονοπάτια.

Κι ο άνθρωπος που κάνει το γύρο των οχτώ βουνών, του κόσμου όλου δηλαδή, απολαμβάνοντας την ελευθερία και τη χαρά της εξερεύνησης, ενός κύκλου με κέντρο το βουνό Σουμέρου των βουδιστών, την κορφή που ο καθένας πρέπει να κατακτήσει, το βουνό που βρίσκεται στο κέντρο όλων των άλλων, και στην αρχή της προσωπικής του καθενός ιστορίας. Και για τους ιδεαλιστές απομένει η ουτοπική προσπάθεια μετατροπής των εγκαταλελειμμένων χωριών σε οικολογικές κωμοπόλεις (σελ. 205) και η ευκαιρία για αναστοχασμό; Επιστροφή στη φύση αλλά πώς;

Ωραίο βιβλίο, θα το χάριζα και σε μαθητή Γυμνασίου.

Μεγάλη Δευτέρα στις Πλειάδες 2 Apr 2018 7:21 AM (7 years ago)

Ξεκινά η Μεγάλη Εβδομάδα με τους περισσότερους φίλους να κάνουν σχέδια για πασχαλινές αποδράσεις και επισκέψεις σε μαγευτικούς προορισμούς. Αυτά βέβαια για τους περισσότερους παραμένουν στα χαρτιά, αφού η υλοποίησή τους απαιτεί ένα ποσό διόλου ευκαταφρόνητο και το οποίο είναι αδύνατον να εκταμιευτεί λόγω της δεινής οικονομικής κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε ως Έλληνες. Η ανάπαυλα των ημερών ξοδεύεται εντός του κλεινού άστεως και στην καλύτερη περίπτωση εξαντλείται με βόλτες στους πέριξ δήμους. Ας εξαιρέσουμε εδώ τον βιβλιόφιλο που έχει κάνει τον κόσμο όλο χωριό του και που με το μπορχεσιανό του εισιτήριο βάζει πλώρη καθημερινά για παντού.

Μένοντας στην Αθήνα τη Μεγαλοβδομάδα σχεδιάζουμε καθημερινές βόλτες σε φιλικά προς τον βιβλιόφιλο μέρη, όπου η αναγνωστική απόλαυση μπορεί να συνδυαστεί με έναν ωραίο καφέ και μια ωραία συζήτηση.

Σήμερα Μεγάλη Δευτέρα κάνουμε στάση στο Παγκράτι κοντά στον κινηματογράφο Πτι Παλαί. Πώς; Μα με τα ΜΜΜ. Το 732, το 054, το 203, το 204 έχουν στάση εδώ κοντά. Εξἀλλου η στάση "Ευαγγελισμός" του μετρό δεν απέχει πάνω από 200 μέτρα. Ο ευαίσθητος αναγνώστης θα απολαύσει τη θέα της γλυτσίνας που έχει καταλάβει την πρόσοψη πολλών πολυκατοικιών με τις μοβ ταξιανθίες και το υπέροχο άρωμα.

Προορισμός για σήμερα το βιβλιοπωλείο Πλειάδες, (Σπ. Μερκούρη 62) με τους συμπαθέστατους ιδιοκτήτες και τη γατούλα Βενέτσια που τους έχει υιοθετήσει. Πριν μπούμε μέσα ρίχνουμε μια ματιά στην βιτρίνα, για μια πρόγευση.

Ο βιβλιόφιλος έχει μαζί του μπλοκάκι για να σημειώσει τις προτάσεις του βιβλιοπωλείου ή κινητό με φωτογραφική μηχανή. Εγώ συνήθως φωτογραφίζω τους πάγκους και μετά στο σπίτι αναζητὠ πληροφορίες για τα βιβλία που εικονίζονται και προγραμματίζω τις αγορές μου.

Μπαίνουμε μέσα και βρισκόμαστε μπροστά στη φρέσκια βιβλιπαραγωγή των εκδοτικών οίκων.

Πολύ εύκολα ο ακόρεστος βιβλιόφιλος θα ξεφύγει από τον προγραμματισμό του, βλέποντας τόσα καλούδια στα ράφια γύρω του.

Εμείς είμαστε εγκρατείς και για σήμερα επιλέξαμε ένα βιβλίο του Raphael Jerusalmy, Να σώσουμε τον Μότσαρτ, σε μετάφραση Αχιλλέα Κυριακίδη, εκδόσεις Μελάνι.

Ο φιλόξενος ιδιοκτήτης όχι μόνο μας επέτρεψε να διαβάσουμε στην μυροβόλο αυλή του βιβλιοπωλείου το βιβλίο που αγοράσαμε αλλά μας κέρασε και καφεδάκι. Συλλεκτική η κούπα, το βλέπετε στην αποπάνω φωτογραφία, μου βάλανε ιδέες τα παιδιά, να φτιάξω μια τέτοια δικιά μου.

Οι ανθισμένες νεραντζιές και λεμονιές της αυλής ευωδίαζαν, παραπέμποντας στο "δαιτυμόνας φαιδρούς ανάδειξον" του γνωστού τροπαρίου της Μεγάλης Δευτέρας. Αξίζει να επισκεφτείτε το βιβλιοπωλείο όχι μόνο για τις εξαιρετικές παρουσιάσεις που γίνονται εκεί αλλά και γιατί οι Πλειάδες αποτελούν όαση στο σκοτεινό νεφέλωμα του αστικού κέντρου.

Και λίγα λόγια για το βιβλίο:

Σε σανατόριο φυματικός αντιστέκεται με το δικό του τρόπο στην ισοπέδωση, διασώζοντας την προσωπική του αξιοπρέπεια. Ημερολογιακές καταγραφές, πρωτοπρόσωπη αφήγηση, επιστολές στις οποίες καταγράφεται η συνειδητή προσπάθεια του ετοιμοθάνατου μουσικού να ανατρέψει τα προπαγανδιστικά σχέδια των Ναζί. Ο ήρωας καταφέρνει με ένα μουσικό κομμάτι να ακουστεί η φωνή των θυμάτων της ναζιστικής θηριωδίας. Κι ο ίδιος νιώθει ίδιος με αυτό το τραγούδι. Κίβδηλος. Λίγο απ’ όλα. Όχι εντελώς Εβραίος, ούτε πραγματικά άθεος, μισός Αυστριακός, μισός Σιλεσιανός, όχι ακόμα νεκρός κι όμως απόβλητος του κόσμου των ζωντανών. Κατά βάθος είναι το μόνο μέλος της οικογένειας του που δεν ανήκει πουθενά. Που δεν έχει κάνει κάποια επιλογή. Σε ποια ομάδα εντάσσονται οι φυματικοί; Σε ποια ιδεολογία;

«Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου 1940
... Κάθε πράξη θα ξεσκονιστεί από την πολιτιστική επιτροπή του κόμματος. το παραμικρό ολίσθημα μπορεί να τον βάλει σε μπελάδες. Εγώ, όμως, δεν έχω τίποτα να χάσω... Αυτή η ανάμειξη των ναζί στον προγραμματισμό του Festspiele είναι απαράδεκτη. Εξοργιστική. Και η μετατροπή του Φεστιβάλ σε χυδαίο εργαλείο προπαγάνδας, σε ψυχαγωγία για το στράτευμα, είναι η χαριστική βολή. Να κρατάνε όμηρο τον Μότσαρτ. Να τον ταπεινώνουν έτσι. Μα δεν υπάρχει κανείς ν’ αποτρέψει αυτή την ύβρη; Μου φαίνεται πως, τώρα, έχουν ξεπεράσει κάθε όριο! Δεν πρέπει να τους αφήσουμε να κάνουν κάτι τέτοιο. Χωρίς καμία αντίδραση, καμία αντίσταση. Αυτή η φάρσα πρέπει να τελειώνει. Πάση θυσία. Πρέπει να σώσουμε τον Μότσαρτ!»

Μια αριστουργηματική νουβέλα του Ραφαέλ Τζερουσαλμί που αξίζει να διαβαστεί από το λάτρη της καλής λογοτεχνίας, όχι τόσο για να συμφωνήσει για την παντοδυναμία της μουσικής αλλά για τη δύναμη του πάσχοντος ανθρώπου. Μια κατάφαση για τη ζωή.

Καλή Μεγάλη Εβδομάδα!

Αναγνωστικές επιλογές 2017 31 Dec 2017 5:43 AM (7 years ago)

Το 2017 μας αφήνει χρόνους, χαράσσοντας σημάδια στο πέρασμά του που για πολλούς από μας θα παραμείνουν ανεξίτηλα, παρόλο που ως άνθρωποι απωθούμε τις κακές στιγμές προβάλλοντας μόνο τις αισιόδοξες, για να μπορούμε να πορευτούμε παραπέρα.

Έχοντας αφήσει στο λιμάνι το μπλοκ για καιρό, αποφάσισα την τελευταία μέρα του έτους να σαλπάρω και να κάνω εν είδει ημερολογιακής καταγραφής μια ανάρτηση με τα καλύτερα βιβλία που διάβασα αυτή τη χρονιά, επιλέγοντας μόνο από όσα εκδόθηκαν μέσα στο 2017 ή τις τελευταίες μέρες του 2016 και δεν προλάβα να τα διαβάσω. Όσα αναφέρω παρακάτω είναι βιβλία που τα διάβασα και αξίζουν να τα σημειώσουν όσοι ενδιαφέρονται και με ρωτούν. Κατέγραψα προς το παρόν μόνο ξένη πεζογραφία και μελέτες και ένα ποιητικό.

1. Αντρέι Μπέλι "Πετρούπολη" εκδ. Κίχλη (μτφ. Αργυροπούλου Σταυρούλα) και εκδ. Αντίποδες (μτφ. Μπακοπούλου Ελένη)

2. George Bernanos «Ημερολόγιο ενός επαρχιακού εφημερίου» ,μτφ. Ιφιγένεια Μποτουροπούλου, εκδ. Πόλις

3. John Williams, Ο Στόουνερ, μετάφραση: Αθηνά Δημητριάδου, εκδόσεις Gutenberg

4. John Williams, Αύγουστος, μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου, εκδόσεις Gutenberg

5. Έιρικουρ Έρτν Νόρδνταλ, Illska – To Κακό, μτφ: Ρούλα Γεωργακοπούλου, εκδόσεις Πόλις

6. Όλγκα Τοκάρτσουκ, Το αρχέγονο και άλλοι καιροί, μτφ.: Αλ. Ιωαννίδου, εκδ.Καστανιώτη

7. Μπέρναρντ Μάλαμουντ «Ο Μάστορας» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδόσεις Καστανιώτη)

8. George Saunders «Λίνκολν και Λήθη» (μτφρ. Γ.Ι. Μπαμπασάκης, εκδ. Ικαρος)

9. Hans Fallada, Και τώρα, ανθρωπάκο; μετάφραση: Ιωάννα Αβραμίδου, εκδόσεις Gutenberg

10. Κλάουντιο Μάγκρις Υπόθεση αρχείου Μετάφραση Αννα Παπασταύρου Εκδ. Καστανιώτη

11. Γιάλμαρ Σέντερμπεργκ Δόκτωρ Γκλας, μτφρ. Αγγελική Νάτση, εκδ. Printa

12. Ford Madox Ford Καλός στρατιώτης-μια ιστορία πάθους (μτφρ. Γ.- Ι. Μπαμπασάκης, εκδ. Gutenberg)

13. "Σιμπλίκιος Σιμπλικίσιμος" του Γκριμελσχάουζεν σε μετάφραση Γιάννη Κοιλή, εκδόσεις Εξάντας.

14. Patrick Hamilton, Οι σκλάβοι της μοναξιάς, μετάφραση: Κατερίνα Σχινά, εκδόσεις Στερέωμα

15. Φρανς Κάφκα Στη σωφρονιστική αποικία (μτφρ. Βασίλης Τσαλής, εκδ. Κίχλη)

16. Γκράχαμ Γκρην, Η καρδιά των πραγμάτων (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Πόλις),

17. Έλενα Φεράντε, «Ιστορία της χαμένης κόρης» μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Πατάκη

18. Αντρέι Μακίν. Το «Αρχιπέλαγος μιας άλλης ζωής» μτφρ. Γιάννης Στρίγκος, εκδ. Utopia

19. Hannah Kent, Οι καλοί, μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου, εκδόσεις Ίκαρος

20. Lydia Davies «Το τέλος της ιστορίας» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη, εκδ. Παπαδόπουλος),

21. Χουάν Μαρσέ «Η καλλιγραφία των ονείρων» (μτφρ. Γεωργία Ζακοπούλου, εκδ. Πατάκη)

22. Patricia Highsmith, Η κραυγή της κουκουβάγιας, μτφ: Ανδρέας Αποστολίδης, εκδόσεις Άγρα

23. Άμος Οζ, Ιούδας, μετάφραση: Μάγκυ Κοέν, εκδόσεις Καστανιώτη

24. Tobias Wolff, Η χαρά του πολεμιστή, μτφρ. Γιάννης Παλαβός, Τάσος Αναστασίου, εκδ. Ίκαρος

25. Neil Gaiman, Ποτέ και Πουθενά. (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Ίκαρος)

26. Santiago Gamboa , Νυχτερινές ικεσίες, μετάφραση: Βασιλική Κνήτου, εκδόσεις Πόλις

27. Ραλφ Ρότμαν "πεθαίνοντας την άνοιξη" μτφ. Μαρία Αγγελίδου, Καστανιώτης

28. Λεϊλά Σλισμανί, Γλυκό τραγούδι, μτφ. Τιτίκα Δημητρούλια, εκδ.Ψυχογιός

29. Γιόζεφ Ροτ, Κάλπικο ζύγι, μετάφραση Ηλιάννα Αγγελή, εκδόσεις Άγρα

30. Τζέννυ Έρπενμπεκ, Η συντέλεια του κόσμου, μτφρ. Αλέξανδρος Κυπριώτης, εκδ. Καστανιώτη

31. Vicente Alfonso, «Τα λείψανα του Αγίου Λαυρεντίου», μτφρ. Μαρίας Παλαιολόγου, εκδ. Ίκαρος

32. Γιον Κάλμαν Στέφανσον, Παράδεισος και κόλαση, μτφ. Ρίτας Κολαΐτη καστανιώτης

33. Ενρίκε Βίλα Μάτας, Στο Κάσσελ δεν υπάρχει λογική, Μτφρ : Νάννα Παπανικολάου Ίκαρος

34. Marilynne Robinson Ρουθ Μετάφραση Κατερίνα Σχινά Εκδόσεις Μεταίχμιο

35. Graeme Macrae Burnet «Mατωμένο του έργο» μτφ. Χίλντα Παπαδημητρίου εκδ. Μεταίχμιο

36. Mathias Enard Πυξίδα Μετάφραση Σοφία Διονυσοπούλου. Εκδ Στερέωμα

37. Μπόχουμιλ Χράμπαλ Υπηρέτησα τον Άγγλο βασιλιά Μτφ.Σόνια Στάμου-Ντορνιάκοβα, Καστανιώτης

38. Μάργκαρετ Άτγουντ, Το παιδί της τρικυμίας, μτφ. Τρισεύγενη Παπαϊωάννου, Μεταίχμιο

39. Claude Houghton Εγώ είμαι ο Τζόναθαν Σκρίβενερ Μετάφραση: Αλέξανδρος Καλοφωλιάς Καλέντης

40. ΚAΡΙΛ ΦΕΡΕ, Κόνδωρ, μτφρ.: Αργυρώ Μακάρωφ, εκδ. ΑΓΡΑ,

41. Ζίγκφριντ Κρακάουερ «Η γραφομηχανούλα» (μτφρ. Νικήτας Σινιόσογλου, εκδ. Κίχλη)

42. Jean Echenoz «Ειδική απεσταλμένη»(μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ικαρος

43. Francois Roux «Η ακαθάριστη εθνική ευτυχία» (μτφρ.: Μανώλης Πιμπλής, Πόλις

44. Machado de Assis, "Ρεαλιστική τριλογία (Μεταθανάτιες αναμνήσεις του Μπρας Κούμπας- Κίνκας Μπόρμπα- Δον Κασμούρο)" μτφρ. Μ. Παπαδήμα, εκδ. Gutenberg. (ΑΔΙΑΒΑΣΤΟ-ΓΙΑ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ)

45. Μιχαήλ Μπαχτίν Ο Ραμπελαί και ο κόσμος του – Για τη λαϊκή κουλτούρα του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης Μετάφραση Γ. Πινακούλας, Παν. Εκδ. Κρήτης

46. Tony Judt, Timothy Snyde, Σκέψεις για τον εικοστό αιώνα, μετάφραση: Ελένη Αστερίου, εκδόσεις Αλεξάνδρεια

47. «Αυτός ο πόλεμος» Thomas Mann(μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Πόλις)

48. Χανς Μπλούμενμπεργκ (1920-1996), «Ναυάγιο με θεατή», σε μετάφραση Θοδωρή Δρίτσα, εκδόσεις Αντίποδες

49. Αλ. Παπαδιαμάντη «Ητον πνοή, ίνδαλμα αφάνταστον, όνειρον...» μελέτη Αγγέλα Καστρινάκη, ΠΕΚ

50. Zbigniew Herbert τιμές στον μικρό θεό της ειρωνείας, μτφ. Χ. Βλαβιανός, εκδ. Πατάκη

Καλή αναγνωστική χρονιά να έχουμε! Υγεία, αγάπη, ευτυχία.

Ο Νέαρχος αρόδο.

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 2016 16 Jun 2016 9:43 AM (8 years ago)

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 2016

ΚΕΙΜΕΝΟ

Σχετικά όψιμο στην εξέλιξη του δυτικού πολιτισμού –ως τυπογραφικό κατόρθωμα, ως ιδιόκτητο αντικείμενο– το βιβλίο αντιπροσωπεύει και μια από τις ακλόνητες δεισιδαιμονίες. Ο άνθρωπος του βιβλίου αυτόχρημα1 ενσαρκώνει κάτι ανώτερο, έρχεται από μια βαθύτητα που δεν είναι εφικτή στον κοινό θνητό. Αυτός που διαβάζει, πιθανώς να έχει τέσσερα μάτια, αυτός που μελετά τις γραφές, πιθανώς να σκέπτεται με δύο κεφάλια.

Άλλοτε, αυτή η άποψη είχε όντως βάση. Σε κοινωνίες όπου η γραφή (και η ανάγνωση, φυσικά) αποτελούσε προνόμιο πανίσχυρων μειοψηφιών, ο αστοιχείωτος κατείχε αυτόματα μια κατώτερη κοινωνική βαθμίδα. Τα «γράμματα» ήταν μυστική δύναμη, θείο δώρο, κατά συνέπεια, ανήκαν σε λίγους και ισχυρούς. Οι προνομιούχοι, άτομα των μεγάλων ευθυνών και της ραστώνης2 , δεν είχαν σχέση με τη χειρωναξία, τον πόλεμο, τον όποιο σωματικό μόχθο... Συνέβαινε, δηλαδή, το αντίθετο από αυτό που συμβαίνει σήμερα. Ο εκδημοκρατισμός και η αθρόα κατανομή των αγαθών του πνευματικού πολιτισμού, καταργώντας τα ιερατεία, κατάργησε και τα όρια του πνευματικού προβαδίσματος. Όλα ανήκουν σε όλους. Το βιβλίο διάβηκε θριαμβευτικά το κατώφλι του πληβείου, ώστε κάθε κοινωνία να είναι κοινωνία πολιτών, κοινωνία εργατών και αγοραστών, όπως και κοινωνία αναγνωστών. Δεν υπάρχει σχεδόν άνθρωπος που να μην πέρασε κάποιες ώρες της ζωής του με χαμηλωμένα βλέφαρα, φυλλομετρώντας τις σελίδες κάποιου βιβλίου.

Ωστόσο, η τυπογραφική δαψίλεια3 δεν άργησε να γεννήσει τα αντίθετα αποτελέσματα. Το ζήτημα σήμερα δεν είναι η αγορά, η κατοχή ή η ικανότητα ανάγνωσης του βιβλίου, αλλά κάτι πολύ απλούστερο: ο χρόνος και η αναγκαιότητά του. Βιβλιοθήκες με δέκα, εκατό ή χίλια βιβλία σε κάνουν να αναρωτιέσαι ποιος τα διαβάζει, πόσο τα θυμάται και γιατί θα πρέπει να τα θυμάται. Μόλις τελειώσουν μια τάξη, οι μαθητές πετούν επιδεικτικά στους δρόμους τα αναγνωσματάρια με μεγάλη ανακούφιση. Τα κάτεργα τελείωσαν. Αλλά το φαινόμενο δεν τελειώνει εκεί. Βιβλία που αγαπήσαμε στα νιάτα μας, μετά από κάποιες δεκαετίες, έχουν την ίδια τύχη. Όλες οι ηλικίες νιώθουν τον πειρασμό να μιμηθούν τους μαθητές. Βιβλία που κάποτε είχαν το σπάνιο κύρος της αλήθειας, μετά από μία δεκαετία, υποβιβάζονται σε έναν άψυχο όγκο χαρτί.

Λείπει μήπως η καθοδήγηση, η σοφή εκλογή, η μύηση; Πιθανώς, αλλά συνάμα ισχύει και η άποψη ότι –όπως ο έρωτας– το βιβλίο έχει τη δική του ώρα: μιλάει μόνο σε κάποιες στιγμές, ενώ τις περισσότερες φορές μένει κλειδωμένο και βουβό. Όσο για τη μνήμη, την αληθινή τράπεζα των βιβλίων, έχει την ίδια συμπεριφορά: ξεχνάει χιλιάδες σελίδες για να συγκρατήσει μια φράση, μια σκηνή, ένα όποιο απόσπασμα. Οι αναγνώστες, γενικά, είναι άνθρωποι που διάβασαν μεν, αλλά προϊόντος του βίου λησμονούν μάλλον παρά θυμούνται. Ό,τι μοιάζει ξένο, επίκτητο, διαλύεται για να παραχωρήσει τη θέση του σε κάποιες ανθεκτικές εντυπώσεις. Το βιβλίο μένει στον βαθμό που συναιρείται με τη ζωή. Έμεινε ό,τι μπόρεσε, γράφει ο Βαλερί για τα διαβάσματά του. Κι αυτό που μένει είναι αναγκαστικά λίγο, όσο είναι και το πνευματικό ανάστημα του αναγνώστη.

Κ. Παπαγιώργης, «Αναγνώστες» στο Υπεραστικά, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2014, σσ. 308-310. (διασκευή)

1. αυτόχρημα: πραγματικά, αληθινά, όντως.

2. ραστώνη: ραθυμία, νωθρότητα, η έλλειψη ενεργού ενδιαφέροντος.

3. δαψίλεια: αφθονία.

A1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100–120 λέξεις).

Μονάδες 25

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο, το περιεχόμενο των παρακάτω προτάσεων, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη:

α. Η μελέτη απαιτεί πιο σύνθετες νοητικές λειτουργίες από την απλή ανάγνωση.

β. Στο παρελθόν, η ικανότητα ανάγνωσης και γραφής αποτελούσε προνόμιο όλων των κοινωνικών τάξεων.

γ. Στις σύγχρονες κοινωνίες, το βιβλίο γνωρίζει μεγάλη διάδοση.

δ. Τα βιβλία διατηρούν διαχρονικά το κύρος της αλήθειας για όλους τους αναγνώστες.

ε. Οι αναγνώστες συγκρατούν στη μνήμη τους το σύνολο του περιεχομένου των βιβλίων που διάβασαν.

Μονάδες 10

Β2. α) Να βρείτε έναν τρόπο ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου του κειμένου «Άλλοτε, αυτή η άποψη … τις σελίδες κάποιου βιβλίου.» και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο.

Μονάδες 4

β) Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις;

Άλλοτε (δεύτερη παράγραφος)

δηλαδή (δεύτερη παράγραφος)

Ωστόσο (τρίτη παράγραφος).

Μονάδες 3

Β3. α) Να γράψετε μία ομόρριζη (απλή ή σύνθετη) για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: θνητό, όντως, σχεδόν, πειρασμό, λείπει, μύηση, μένει.

Μονάδες 7

β) Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις, αντικαθιστώντας την υπογραμμισμένη λέξη με ένα αντώνυμό της:

i) Σχετικά όψιμο στην εξέλιξη του δυτικού πολιτισμού, το βιβλίο αντιπροσωπεύει και μια από τις ακλόνητες δεισιδαιμονίες.

ii) Σε κοινωνίες όπου η γραφή (και η ανάγνωση, φυσικά) αποτελούσε προνόμιο πανίσχυρων μειοψηφιών, ο αστοιχείωτος κατείχε αυτόματα μια κατώτερη κοινωνική βαθμίδα.

iii) Βιβλία που κάποτε είχαν το σπάνιο κύρος της αλήθειας, μετά από μία δεκαετία, υποβιβάζονται σε έναν άψυχο όγκο χαρτί.

Μονάδες 3

γ) Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις, αντικαθιστώντας την υπογραμμισμένη λέξη με ένα συνώνυμό της.

i) Ο αστοιχείωτος κατείχε αυτόματα μια κατώτερη κοινωνική βαθμίδα.

ii) Όλες οι ηλικίες νιώθουν τον πειρασμό να μιμηθούν τους μαθητές.

iii) Το βιβλίο μένει στον βαθμό που συναιρείται με τη ζωή.

Μονάδες 3

Β4. α) Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης στο παρακάτω απόσπασμα και να την μετατρέψετε στο άλλο είδος. «Ο εκδημοκρατισμός και η αθρόα κατανομή των αγαθών του πνευματικού πολιτισμού κατάργησε και τα όρια του πνευματικού προβαδίσματος.»

Μονάδες 2

β) Να δώσετε, μέσα από το κείμενο, τρία (3) παραδείγματα ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας.

Μονάδες 3

Γ1. Σε ένα άρθρο 500-600 λέξεων που θα δημοσιευτεί στην ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου σας, να εκθέσετε τις απόψεις σας σχετικά με:

α) την αξία της ανάγνωσης και της μελέτης έντυπων και ψηφιακών βιβλίων, και

β) τους παράγοντες που επηρεάζουν, θετικά ή αρνητικά, τη σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με το βιβλίο.

Μονάδες 40

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 2016 9 Jun 2016 9:22 PM (8 years ago)

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 2016

∆ιδαγμένο κείμενο

Αριστοτέλους Πολιτικά (Α 1, 1 και Γ1, 1-2)

Ἐπειδὴ πᾶσαν πόλιν ὁρῶμεν κοινωνίαν τινὰ οὖσαν καὶ πᾶσαν κοινωνίαν ἀγαθοῦ τινος ἕνεκεν συνεστηκυῖαν (τοῦ γὰρ εἶναι δοκοῦντος ἀγαθοῦ χάριν πάντα πράττουσι πάντες), δῆλον ὡς πᾶσαι μὲν ἀγαθοῦ τινος στοχάζονται, μάλιστα δὲ καὶ τοῦ κυριωτάτου πάντων ἡ πασῶν κυριωτάτη καὶ πάσας περιέχουσα τὰς ἄλλας. Αὕτη δ’ ἐστὶν ἡ καλουμένη πόλις καὶ ἡ κοινωνία ἡ πολιτική.

[…] Τῷ περὶ πολιτείας ἐπισκοποῦντι, καὶ τίς ἑκάστη καὶ ποία τις, σχεδὸν πρώτη σκέψις περὶ πόλεως ἰδεῖν, τί ποτέ ἐστιν ἡ πόλις. Νῦν γὰρ ἀμφισβητοῦσιν, οἱ μὲν φάσκοντες τὴν πόλιν πεπραχέναι τὴν πρᾶξιν, οἱ δ’ οὐ τὴν πόλιν ἀλλὰ τὴν ὀλιγαρχίαν ἢ τὸν τύραννον· τοῦ δὲ πολιτικοῦ καὶ τοῦ νομοθέτου πᾶσαν ὁρῶμεν τὴν πραγματείαν οὖσαν περὶ πόλιν, ἡ δὲ πολιτεία τῶν τὴν πόλιν οἰκούντων ἐστὶ τάξις τις. Ἐπεὶ δ’ ἡ πόλις τῶν συγκειμένων, καθάπερ ἄλλο τι τῶν ὅλων μὲν συνεστώτων δ’ ἐκ πολλῶν μορίων, δῆλον ὅτι πρότερον πολίτης ζητητέος· ἡ γὰρ πόλις πολιτῶν τι πλῆθός ἐστιν. Ὥστε τίνα χρὴ καλεῖν πολίτην καὶ τίς ὁ πολίτης ἐστὶ σκεπτέον. Καὶ γὰρ ὁ πολίτης ἀμφισβητεῖται πολλάκις· οὐ γὰρ τὸν αὐτὸν ὁμολογοῦσι πάντες εἶναι πολίτην· ἔστι γάρ τις ὃς ἐν δημοκρατίᾳ πολίτης ὢν ἐν ὀλιγαρχίᾳ πολλάκις οὐκ ἔστι πολίτης.

Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος «Τῷ περὶ πολιτείας . . . οὐκ ἔστι πολίτης».

Μονάδες 10

Β1. «Ἐπειδὴ . . . ἡ πολιτική»: Με ποιες φράσεις ο Αριστοτέλης υποδηλώνει τον σκοπό, για τον οποίο υπάρχει η «πόλις», καθώς και οι άλλες μορφές κοινωνικής συνύπαρξης; Να τις καταγράψετε (μονάδες 4) και να τις σχολιάσετε (μονάδες 6).

Μονάδες 10

Β2. «Τῷ περὶ πολιτείας . . . οὐκ ἔστι πολίτης»: Πώς προσδιορίζεται, κατά τον Αριστοτέλη, το περιεχόμενο της έννοιας «πολίτης» σε σχέση με το πολίτευμα;

Μονάδες 10

Β3. Με βάση α) το απόσπασμα «Είναι φανερό λοιπόν . . . άτομο» από το παρακάτω μεταφρασμένο κείμενο και β) το απόσπασμα «Ἐπεὶ δ’ ἡ πόλις . . . πλῆθός ἐστιν» από το πρωτότυπο κείμενο, να σχολιάσετε τη σχέση «όλου» και «μέρους».

Αριστοτέλους Πολιτικά (Α 2, 10-13)

[. . .] Στην τάξη της φύσης η πόλη προηγείται από την οικογένεια κι απ’ τον καθένα μας ως άτομο˙ ο λόγος είναι ότι το όλον αναγκαστικά προηγείται του μέρους˙ πραγματικά, αν πάψει να υπάρχει το σώμα ως σύνολο, δεν θα υπάρχει πια ούτε πόδι ούτε χέρι παρά μόνο ως (ίδια) λέξη, όπως, ας πούμε, αν μιλούμε για πέτρινο χέρι (θα είναι, πράγματι, κάτι σαν αυτό, αν μια φορά πεθάνει): όλα τα πράγματα είναι αυτό που λέμε ότι είναι, αν τα κρίνουμε με κριτήριο τη λειτουργία και τις ιδιότητές τους˙ από τη στιγμή, επομένως, που θα πάψουν να έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά, δεν θα πρέπει πια να λέμε ότι είναι ό,τι ήταν πριν, αλλά ότι απλώς εξακολουθούν να λέγονται ακόμη με την ίδια λέξη. Είναι φανερό λοιπόν α) ότι η πόλη ήρθε στην ύπαρξη εκ φύσεως, β) ότι προηγείται από το κάθε επιμέρους άτομο. Γιατί, αν είναι αλήθεια ότι ο καθένας μας χωριστά δεν είναι αυτάρκης, γίνεται λογικά φανερό ότι το κάθε μεμονωμένο άτομο θα βρεθεί στην ίδια ακριβώς κατάσταση που βρίσκονται, γενικά, τα μέρη προς το όλον˙ από την άλλη μεριά, ο άνθρωπος που δεν μπορεί να ζει μαζί με άλλους στην κοινότητα, ο άνθρωπος που λόγω αυτάρκειας αισθάνεται πως δεν του λείπει τίποτε, αυτός ο άνθρωπος δεν αποτελεί με κανέναν τρόπο μέρος της πόλης –ένας τέτοιος όμως άνθρωπος είναι, τότε, ή ζώο ή θεός.

Μονάδες 10

Β4. Ποια σχέση έχει η αυτογνωσία με τη δικαιοσύνη, κατά τον Πλάτωνα;

Μονάδες 10

Β5. πράττουσι, δῆλον, καλουμένη, οἱ φάσκοντες, τῶν ὅλων: Να γράψετε στην αρχαία ελληνική γλώσσα τα συνώνυμα των λέξεων, με τη σημασία που έχουν στο κείμενο.

Μονάδες 10

Αδίδακτο κείμενο

Θουκυδίδου Ἱστορίαι II.63.1–3 (έκδ. Οξφόρδης)

Ο Περικλής επισημαίνει στους Αθηναίους την ευθύνη που απορρέει από την ηγεμονική θέση της πόλης τους

Τῆς τε πόλεως ὑμᾶς εἰκὸς τῷ τιμωμένῳ ἀπὸ τοῦ ἄρχειν, ᾧπερ ἅπαντες ἀγάλλεσθε, βοηθεῖν, καὶ μὴ φεύγειν τοὺς πόνους ἢ μηδὲ τὰς τιμὰς διώκειν˙ μηδὲ νομίσαι περὶ ἑνὸς μόνου, δουλείας ἀντ’ ἐλευθερίας, ἀγωνίζεσθαι, ἀλλὰ καὶ ἀρχῆς στερήσεως καὶ κινδύνου ὧν ἐν τῇ ἀρχῇ ἀπήχθεσθε. ἧς οὐδ’ ἐκστῆναι ἔτι ὑμῖν ἔστιν, εἴ τις καὶ τόδε ἐν τῷ παρόντι δεδιὼς ἀπραγμοσύνῃ ἀνδραγαθίζεται˙ ὡς τυραννίδα γὰρ ἤδη ἔχετε αὐτήν, ἣν λαβεῖν μὲν ἄδικον δοκεῖ εἶναι, ἀφεῖναι δὲ ἐπικίνδυνον. τάχιστ’ ἄν τε πόλιν οἱ τοιοῦτοι ἑτέρους τε πείσαντες ἀπολέσειαν καὶ εἴ που ἐπὶ σφῶν αὐτῶν αὐτόνομοι οἰκήσειαν.

βοηθεῖν τῷ τιμωμένῳ τῆς πόλεως: να στηρίζετε την εξέχουσα θέση της πόλης.

ἀπήχθεσθε: γίνατε μισητοί.

ἐκστῆναι: να απομακρυνθείτε.

ἀνδραγαθίζεται: ενεργεί με γενναιότητα.

Γ1.Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του κειμένου.

Μονάδες 20

Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

τῷ τιμωμένῳ : το δεύτερο πρόσωπο ενικού αριθμού προστακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή

ἄρχειν : τον ίδιο τύπο του παρακειμένου μέσης φωνής

ἑνός : τη δοτική ενικού αριθμού ουδετέρου γένους

τόδε : τη δοτική πληθυντικού αριθμού θηλυκού γένους

τυραννίδα : την κλητική ενικού αριθμού

λαβεῖν : το απαρέμφατο παρακειμένου στην ίδια φωνή

ἀφεῖναι : τον ίδιο τύπο του ενεστώτα στην ίδια φωνή

ἀπολέσειαν : το δεύτερο πρόσωπο ενικού αριθμού υποτακτικής αορίστου β΄ μέσης φωνής

σφῶν αὐτῶν : τη γενική ενικού αριθμού θηλυκού γένους στο πρώτο πρόσωπο

οἰκήσειαν : το τρίτο πρόσωπο πληθυντικού αριθμού οριστικής παρατατικού στην ίδια φωνή.

Μονάδες 10

Γ3.α. ὑμᾶς, βοηθεῖν, πόνους, τυραννίδα, εἶναι, πόλιν: να κάνετε πλήρη συντακτική αναγνώριση των λέξεων (μονάδες 6).

Γ3.β. «ᾧπερ . . . ἀγάλλεσθε»

«ἣν . . . εἶναι»

Να αναγνωρίσετε το είδος των προτάσεων (μονάδες 2) και να γράψετε τον συντακτικό τους ρόλο (μονάδες 2).

Μονάδες 10

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ 2016 ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 30 May 2016 7:58 PM (8 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ 2016 ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
ΚΕΙΜΕΝΑ
Noli spectare quanti homo sit. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi.
.........................................................................................................................
Si quid durius ei videbatur, quod imperandum militibus esset, a cerva sese monitum esse praedicabat. Ea cerva quodam die fugit et perisse credita est. Cum aliquis Sertorio nuntiavisset cervam inventam esse, Sertorius eum iussit tacere; praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset. Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in somno sibi esse cervam, quae perisset, ad se reverti. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset, admiratio magna orta est.

Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση των παραπάνω κειμένων.
Μονάδες 40

Παρατηρήσεις
Β1. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις ή συνεκφορές:
scelus : τη γενική πληθυντικού αριθμού
nihil : την αφαιρετική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος
gratius : τον θετικό βαθμό του επιρρήματος
durius : τον υπερθετικό βαθμό του επιρρήματος
militibus : την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό
quodam die : τη δοτική ενικού αριθμού της συνεκφοράς
aliquis : την αφαιρετική πληθυντικού στο θηλυκό γένος
postero : τον ίδιο τύπο στον συγκριτικό βαθμό
quo : την ονομαστική πληθυντικού αριθμού στο ουδέτερο γένος
somno : την κλητική ενικού αριθμού
sibi : τη γενική πληθυντικού αριθμού του β ΄ προσώπου (να γράψετε και τους δύο τύπους)
admiratio : την αιτιατική ενικού αριθμού
magna : την ονομαστική πληθυντικού αριθμού, στο ουδέτερο γένος, στον συγκριτικό βαθμό.
Μονάδες 15

Β2. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:
noli : το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα
sit : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής μέλλοντα
est adfectus : το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή
possit : το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής υπερσυντελίκου
videbatur : το απαρέμφατο μέλλοντα στην ίδια φωνή
monitum esse : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα στην άλλη φωνή
fugit : το ίδιο πρόσωπο στην υποτακτική παρακειμένου της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας (να λάβετε υπόψη το υποκείμενο του ρήματος)
perisse : τη δοτική γερουνδίου
credita est : το απαρέμφατο παρακειμένου στην άλλη φωνή
inventam esse: το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο στην οριστική μέλλοντα στην άλλη φωνή
praecepit: τη μετοχή ενεστώτα στη γενική πληθυντικού αριθμού του αρσενικού γένους
emitteret: το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο στην οριστική συντελεσμένου μέλλοντα στην ίδια φωνή
dixit: το γερουνδιακό στην ονομαστική ενικού αριθμού του αρσενικού γένους
introrupisset: το α΄ πληθυντικό πρόσωπο στην υποτακτική ενεστώτα στην ίδια φωνή
orta est: τη μετοχή μέλλοντα στην ονομαστική ενικού αριθμού του θηλυκού γένους.
Μονάδες 15
Γ1α. «ut nihil ei . . . fugitivi»: να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής της (μονάδα 1), την έγκλιση (μονάδα 1) και τον χρόνο εκφοράς της (μονάδα 1).
Μονάδες 4

Γ1β. «servi», «gratius», «fugitivi», «suum», «reverti», «a servo»: να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των τύπων.
Μονάδες 6

Γ1γ. «perisse»: να βρείτε το υποκείμενο του απαρεμφάτου (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε την πτώση του (μονάδα 1).
Μονάδες 2

Γ1δ. «ut (is) eam postero die repente in eum locum emitteret»: να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.
Μονάδες 3

Γ2α. «quod imperandum militibus esset»: να αντικαταστήσετε τον τύπο της παθητικής περιφραστικής συζυγίας με debeo+απαρέμφατο (μετατροπή παθητικής σύνταξης σε ενεργητική).
Μονάδες 4

Γ2β. «praecepit ut...futurus esset»: να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ.
Μονάδες 4

Γ2γ. «admissis amicis»: να αναλύσετε τη μετοχή σε πρόταση εισαγόμενη με τον ιστορικό/διηγηματικό σύνδεσμο cum.
Μονάδες 3

Γ2δ. «Si quid durius ei videbatur, a cerva sese monitum esse praedicabat»: να μετατρέψετε τον υποθετικό λόγο έτσι ώστε να εκφράζει υπόθεση αντίθετη προς την πραγματικότητα για το παρελθόν (μονάδες 2) και υπόθεση δυνατή ή πιθανή για το παρόν-μέλλον (μονάδες 2).
Μονάδες 4

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ 2016 30 May 2016 8:24 AM (8 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ 2016

ΚΕΙΜΕΝΑ

Exclūsus ab insidiatōribus Caligulae, recesserat in diaetam, cui nomen est Hermaeum. Paulo post rumōre caedis exterritus prorepsit ad solarium proximum et inter vela praetenta foribus se abdidit. …………………………………………………………………………………………

Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus «Interrogo vos» inquit «quando hanc ficum decerptam esse putētis ex arbore». Cum omnes recentem esse dixissent, «Atqui ante tertium diem» inquit «scitōte decerptam esse Carthagine». …………………………………………………………………………………………

Auditā salutatiōne Caesar dixit: «Domi satis salutatiōnum talium audio». Tum vēnit corvo in mentem verbōrum domini sui: «Oleum et operam perdidi». Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.

Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση των παραπάνω κειμένων.

Μονάδες 40

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Β1α.

Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

insidiatōribus : την αφαιρετική του ενικού αριθμού

cui : την αφαιρετική του ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος

caedis : την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό

se : τη δοτική του ενικού αριθμού στο α ΄ πρόσωπο

quodam : την ονομαστική του ενικού αριθμού στο ουδέτερο γένος

praecocem : την αιτιατική του πληθυντικού αριθμού στο ουδέτερο γένος

patribus : τη γενική του πληθυντικού αριθμού

hanc : την ονομαστική του πληθυντικού αριθμού στο ουδέτερο γένος

sui : τον ίδιο τύπο στο β ΄ πρόσωπο

nullam : τη γενική του ενικού αριθμού στο ίδιο γένος.

Β1β. proximum: να γράψετε το αρσενικό γένος στην ίδια πτώση και ίδιο αριθμό στον συγκριτικό βαθμό (μονάδα 1) και, στη συνέχεια, να σχηματίσετε το επίρρημα στους τρεις βαθμούς (μονάδες 3). satis: να γράψετε το συγκριτικό βαθμό (μονάδα 1).

Μονάδες 5

Β2α. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

Exclūsus : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα στην άλλη φωνή

recesserat : το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή

exterritus : το β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής παρακειμένου στην άλλη φωνή

prorepsit : το σουπίνο στην αιτιατική πτώση

abdidit : το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού στην ίδια φωνή

attulit : το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην άλλη φωνή

ostendensque : τον ίδιο τύπο στον μέλλοντα

decerptam esse : το απαρέμφατο του ενεστώτα στην ίδια φωνή

dixit : το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή

venit : την αφαιρετική του γερουνδίου.

Μονάδες 10

Β2β.

perdidi: να γράψετε το β΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής όλων των χρόνων στην ίδια φωνή (να λάβετε υπόψη το υποκείμενο, όπου είναι αναγκαίο).

Μονάδες 5

Γ1α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων και φράσεων: Caligulae, cui, se, die, decerptam esse (το πρώτο στο κείμενο), ex arbore, recentem, salutatiōnum, corvo, quanti.

Μονάδες 5

Γ1β. «Cato attulit […] ficum praecocem»: να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

Μονάδες 2

Γ1γ. in curiam: να μετατρέψετε τον προσδιορισμό του τόπου, ώστε να εκφράζεται η στάση σε τόπο και η απομάκρυνση από τόπο.

Domi: να μετατρέψετε τον προσδιορισμό του τόπου, ώστε να εκφράζεται η κίνηση σε τόπο και η απομάκρυνση από τόπο.

Μονάδες 4

Γ1δ. «Ad haec verba Augustus risit»: να μετατρέψετε την κύρια πρόταση σε ευθεία ερώτηση ολικής αγνοίας με όλους τους δυνατούς τρόπους εισαγωγής.

Μονάδες 4

Γ2α. vela praetenta, ficum praecocem: να μετατρέψετε τους επιθετικούς προσδιορισμούς στις αντίστοιχες δευτερεύουσες προτάσεις.

Μονάδες 4

Γ2β. Αφού καταγράψετε, να αναγνωρίσετε το είδος των δευτερευουσών προτάσεων που υπάρχουν στα κείμενα (μονάδες 2) και να δηλώσετε τη συντακτική τους λειτουργία (μονάδες 2).

Μονάδες 4

Γ2γ.

exclūsus: να αναλύσετε τη μετοχή σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισαγόμενη με τον σύνδεσμο postquam (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε την έγκλιση εκφοράς της (μονάδα 1).

Μονάδες 2

exterritus: να αναλύσετε τη μετοχή σε δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση, ώστε να εκφράζεται αιτιολογία ως αποτέλεσμα εσωτερικής, λογικής διεργασίας.

Μονάδες 2

auditā: να αναγνωρίσετε τη μετοχή ως προς το είδος της (μονάδα 1), να δηλώσετε τη χρονική βαθμίδα που εκφράζει αυτή (μονάδα 1) και να τη μετατρέψετε σε ισοδύναμη πρόταση με τον ιστορικό / διηγηματικό σύνδεσμο cum (μονάδα 1).

Μονάδες 3

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 2016 23 May 2016 5:31 AM (8 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 2016

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΘΕΜΑ Α1

Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων:

α. Κόμμα του Γ. Θεοτόκη

β. Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης (1905)

γ. Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Α2

Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη:

α. Το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα δεν προέκυψαν ταξικά κόμματα στην Ελλάδα.

β. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος παραιτήθηκε από τη θέση του ως Υπουργού Δικαιοσύνης της Κρητικής Πολιτείας στις 18 Μαρτίου 1901.

γ. Τον Φεβρουάριο του 1913 πραγματοποιήθηκε η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

δ. Το κόστος των Βαλκανικών πολέμων κλόνισε την εθνική οικονομία.

ε. Οι προσπάθειες της ελληνικής κυβέρνησης να αποτρέψει την κρίση του 1932 εξάντλησαν τα αποθέματα της χώρας σε χρυσό και συνάλλαγμα.

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Β1

Να αναφέρετε τους φορείς οργάνωσης της παλιννόστησης (μονάδες 7) και τις συνθήκες που βρήκαν οι πρόσφυγες του πρώτου διωγμού (1914-1918), όταν επέστρεψαν στις εστίες τους (μονάδες 6).

Μονάδες 13

ΘΕΜΑ Β2

Ποια εμπόδια αντιμετώπισε η αστική αποκατάσταση των προσφύγων κατά τη δεκαετία του 1920;

Μονάδες 12

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΘΕΜΑ Γ1

Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται, να αναφερθείτε:

α. στην ασάφεια του ελληνικού συντάγματος του 1864, ως προς την ανάθεση της εντολής για σχηματισμό κυβέρνησης, και στο πρόβλημα που αυτή προκαλούσε (μονάδες 8)

β. στη ρύθμιση με την οποία επιχειρήθηκε η επίλυση του προβλήματος (μονάδες 10) και στις συνέπειές της στο κοινοβουλευτικό σύστημα (μονάδες 7).

Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

Λίγες μέρες μετά το όργιο της εκλογικής νοθείας, στις 29 Ιουνίου 1874, τυπώνεται στην εφημερίδα Καιροί το πολιτικό Κατηγορώ του Χαρίλαου Τρικούπη, υπό τον οικείο πλέον τίτλο «Τις πταίει;». […] [Σύμφωνα με τον Τρικούπη] αποκλειστικός υπεύθυνος της παρατεταμένης πολιτικής κρίσης που μαστίζει τον τόπο είναι ο θρόνος, «το στοιχείον εις το οποίον διά της διαστροφής των συνταγματικών ημών θεσμών συνεκεντρώθη ολόκληρος η εξουσία». Ο Τρικούπης αποδοκιμάζει οποιαδήποτε άλλη εκδοχή, που θα επέρριπτε ευθύνες στο λαό ή στα πολιτικά κόμματα: για το Μεσολογγίτη πολιτικό, το μεν έθνος βρίσκεται μπροστά στο δίλημμα «της υποταγής εις την αυθαιρεσίαν ή της επαναστάσεως», οι δε πολιτικοί είναι ανίκανοι να αντικρούσουν τον απόλυτα μοναρχικό τρόπο διακυβέρνησης που έχει επιλέξει το στέμμα, εκτός από αυτούς που συνηγορούν και υποθάλπουν τη βασιλική αυταρχικότητα. Η αιχμηρή πολιτική θέση του Τρικούπη ολοκληρώνεται με το εξής συμπέρασμα: ο σχηματισμός κυβερνήσεων πλειοψηφίας και η διαμόρφωση δικομματικού συστήματος είναι η μόνη θεραπεία της νόσου, αυτή που απομακρύνει το έθνος από την επαναστατική, λανθασμένη και ριψοκίνδυνη, κατά την άποψή του, προοπτική.

Ν. Μαρωνίτη, «Η εποχή του Γεωργίου Α ΄. Πολιτική ανανέωση και αλυτρωτισμός», Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, τ.5, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2003, σ. 14.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

Όπως πλήρης υπήρξεν ο προς τα δικαιώματα του λαού περί την εκλογήν των βουλευτών σεβασμός της κυβερνήσεώς μου, ούτως ενδελεχής θέλει είσθαι η παρ’ εμού αναγνώρισις των από του γράμματος και του πνεύματος του συντάγματος στηριζομένων προνομιών των εκλεκτών του Έθνους. Αι προνομίαι αύται της Βουλής ανταποκρίνονται προς καθήκοντα επιβαλλόμενα εις αυτήν. Απαιτών ως απαραίτητον προσόν των καλουμένων παρ’ εμού εις την κυβέρνησιν του τόπου την δεδηλωμένην προς αυτούς εμπιστοσύνην της πλειονοψηφίας των αντιπροσώπων του Έθνους, απεκδέχομαι* ίνα η Βουλή καθιστά εφικτήν την ύπαρξιν του προσόντος τούτου, ου άνευ αποβαίνει αδύνατος η εναρμόνιος λειτουργία του πολιτεύματος.

*απεκδέχομαι: προσδοκώ.

Βασιλικός λόγος στη Βουλή, 11 Αυγούστου 1875, στο Βιβλίο μαθητή Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας, Γ’ Τάξη Γενικού Λυκείου, Αθήνα, ΙΤΥΕ «Διόφαντος», 2015, σ. 79.

ΘΕΜΑ Δ1

Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα που σας δίνονται, να αναφερθείτε στις νομοθετικές ρυθμίσεις του 1870-1871 και του 1917 για την επίλυση του αγροτικού ζητήματος στην Ελλάδα, και ειδικότερα:

α. στους στόχους και το περιεχόμενο των ρυθμίσεων (μονάδες 15)

β. στην υλοποίησή τους (μονάδες 10).

Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

Οι λόγοι που ωθούν την κυβέρνηση Κουμουνδούρου στη σημαντική αυτή θεσμική μεταβολή είναι πολλαπλοί. α) Λόγοι οικονομικοί: Με την αγροτική μεταρρύθμιση του 1871 το κράτος επιχειρεί να επαυξήσει τα δικά του έσοδα από τα ποσά της εξαγοράς, όπως και των τραπεζών και των εμπορικών ομάδων, καθώς έρχεται να ενισχύσει τις φυτείες και το μικρό ή μεσαίο οικογενειακό κλήρο. Με την επέκταση των εξαγωγών του αγροτικού προϊόντος των φυτειών, οι εμπορικές ομάδες θα δουν μια ταχεία ανάπτυξή τους, ενώ ταυτόχρονα θα ενισχυθεί ο ρόλος τους στη δανειοδότηση των τρεχουσών αναγκών των νέων τώρα μικροπαραγωγών. Με την παραχώρηση της δημόσιας γης, το κράτος θα στερηθεί το 25% της ακαθάριστης παραγωγής, αλλά θα αποκτήσει νέες πηγές εσόδων, τους φόρους και τους δασμούς, που θα επιβληθούν στο αυξημένο τώρα αγροτικό προϊόν των φυτειών, καθώς θα έχουμε μια επέκταση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και αύξηση της παραγωγής. β) Λόγοι κοινωνικοί: Αν και δεν υπάρχει κάποιο συγκροτημένο κίνημα ακτημόνων, οι καταπατήσεις των εθνικών και εκκλησιαστικών γαιών εκ μέρους μη κληρούχων ή μικροϊδιοκτητών σε διάφορες περιοχές της χώρας, ιδιαίτερα στην Πελοπόννησο, που δημιουργούν εστίες εντάσεων, συνηγορούν για την προικοδότηση αυτών των κοινωνικών ομάδων με «λαχίδια»* εθνικής γης. […] Το όλο εγχείρημα μπορούμε να το δούμε ως ένα μέρος της όλης προσπάθειας του Α. Κουμουνδούρου, που αγκαλιάζει την περίοδο 1860- 1880 και αποσκοπεί με την ανάπτυξη της γεωργίας […] στην προώθηση της εκβιομηχάνισης στην Ελλάδα.

* λαχίδια: τεμάχια γης .

Θ. Καλαφάτης, «Η αγροτική οικονομία. Όψεις της αγροτικής ανάπτυξης», Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, τ.5, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα, 2003, σ. 72.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

Πρόθεση των Φιλελευθέρων ήταν να ενισχύσουν το εθνικό φρόνημα των χωρικών, βασικής πηγής οπλιτών για τους επερχόμενους πολέμους, αλλά και να ενισχύσουν την έλξη που ασκούσε το ελληνικό εθνικό πρόγραμμα μεταξύ των ποικίλων χριστιανικών πληθυσμών της Βόρειας Ελλάδας. Η ρητή υπόσχεση μιας εκτεταμένης αγροτικής μεταρρύθμισης εντάσσεται στην πολιτική αυτή, η οποία είχε άμεσα θετικά αποτελέσματα και προς τις δύο κατευθύνσεις. Αρχικά, η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών (ειδικώς βεβαίως των χριστιανών γαιοκτημόνων) προβλεπόταν να γίνει εκουσίως, με διάφορα προγράμματα χρηματοδότησης των ακτημόνων αγοραστών και με αργούς ρυθμούς. Η όξυνση, όμως, των ενδοαστικών συγκρούσεων και ο Διχασμός του πολιτικού κόσμου έσπρωξε την Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης να υιοθετήσει ένα πιο ριζοσπαστικό πρόγραμμα υποχρεωτικής απαλλοτρίωσης.

Σ. Δ. Πετμεζάς, «Αγροτική oικονομία. Tα όρια του μοντέλου αγροτικής ανάπτυξης του 19ου αιώνα», στο Χ. Χατζηιωσήφ (επιμ.), Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα. Όψεις πολιτικής και οικονομικής ιστορίας 1900-1940, Αθήνα, Βιβλιόραμα, 2009, σ. 219.

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ

Η λύση που επελέγη ήταν η αναπαραγωγή, στη Βόρειο Ελλάδα, του νοτιοελλαδικού κοινωνικού προτύπου, το οποίο στηριζόταν στη μικρή ιδιοκτησία και την οικογενειακή αγροτική εκμετάλλευση. Το πρότυπο αυτό είχε αποδειχτεί αρκετά επιτυχημένο, αν όχι από οικονομική οπωσδήποτε από πολιτική άποψη, καθώς είχε συμβάλει [...] στη σταθεροποίηση της κρατικής εξουσίας και του πολιτεύματος. Η διανομή γης ήταν το κυριότερο όπλο που διέθετε το ελληνικό κράτος προκειμένου να νομιμοποιήσει την κυριαρχία του στη Βόρειο Ελλάδα. […] Η αγροτική μεταρρύθμιση άρχισε τελικά να υλοποιείται από το 1923 και ύστερα […]. Η γη που διένειμε τότε το κράτος ανήκε προηγουμένως κυρίως σε Τούρκους και Βουλγάρους που είχαν αποχωρήσει, στο πλαίσιο της ανταλλαγής των πληθυσμών, αλλά και σε έλληνες μεγαλογαιοκτήμονες.

Α. Φραγκιάδης, Ελληνική οικονομία 19ος – 20ός αιώνας. Από τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση της Ευρώπης, Αθήνα, Νεφέλη 2007, σσ. 130-131.

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 2016 20 May 2016 7:33 AM (8 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 2016

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΘΕΜΑ Α1

Να δώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω όρων:

α) Νεοτουρκικό κίνημα

β) New Deal

γ) ΕΟΚΑ

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Α2

Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση:

α) Μοναδικό κίνητρο της αποικιοκρατίας ήταν η εξυπηρέτηση οικονομικών και στρατηγικών συμφερόντων.

β) Ο Χαρίλαος Τρικούπης καθιέρωσε συνταγματικά τη μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων.

γ) Η επιχείρηση εισβολής της Γερμανίας στην Ελλάδα βασίστηκε στο σχέδιο «Μαρίτα».

δ) Ο όρος «σιδηρούν παραπέτασμα» (iron curtain) ανήκει στον πρόεδρο των ΗΠΑ Χάρυ Τρούμαν.

ε) Τα Δωδεκάνησα ενσωματώθηκαν στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Παρισίων (1947).

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Β1

Ποια ήταν τα κυριότερα συστατικά στοιχεία του ελληνικού εθνικού κινήματος του 1821;

Μονάδες 12

ΘΕΜΑ Β2

Να αναπτύξετε τα αίτια και τα αποτελέσματα της Επανάστασης της 3ης Σεπτεμβρίου 1843.

Μονάδες 13

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΘΕΜΑ Γ1

Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε:

α) στις τεχνολογικές καινοτομίες, τις πηγές ενέργειας και τα μέσα μεταφοράς και συγκοινωνίας στην Αγγλία, κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση (μονάδες 12) και

β) στο ανθρώπινο δυναμικό που απασχολήθηκε στη βιομηχανία της Αγγλίας, καθώς και στις συνθήκες εργασίας του (μονάδες 13).

Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

Η τεράστια αυτή βιομηχανία [άνθρακα], μολονότι ίσως δεν αναπτυσσόταν αρκετά γρήγορα για πραγματικά μαζική εκβιομηχάνιση σημερινού τύπου, ήταν ωστόσο αρκετά μεγάλη για να δώσει κίνητρο στη βασική εφεύρεση που έμελλε να μετασχηματίσει τις βιομηχανίες κεφαλαιουχικών αγαθών: το σιδηρόδρομο. Διότι τα ορυχεία δεν χρειάζονταν απλώς ατμομηχανές μεγάλης ισχύος σε μεγάλες ποσότητες, αλλά και αποτελεσματικά μέσα μεταφοράς μεγάλων ποσοτήτων άνθρακα από το μέτωπο εξόρυξης στο φρέαρ1 , και ιδίως από την είσοδο της στοάς στο σημείο φόρτωσης. […] Στις δύο πρώτες δεκαετίες της ζωής του σιδηροδρόμου (1830-50) η παραγωγή σιδήρου στη Βρετανία αυξήθηκε από 680.000 σε 2.250.000 [τόνους] –με άλλα λόγια, τριπλασιάστηκε. Η παραγωγή άνθρακα ανάμεσα στο 1830 και το 1850 τριπλασιάστηκ ε επίσης από 15 σε 49 εκατομμύρια τόνους. Η τεράστια αυτή αύξηση οφειλόταν κυρίως στο σιδηρόδρομο, γιατί για κάθε μίλι σιδηροδρομικής γραμμής χρειάζονταν 300 τόνοι σιδήρου μόνο για τη σιδηροτροχιά. […] Το 1830 υπήρχαν μερικές δωδεκάδες μίλια σιδηροδρομικών γραμμών σε όλο τον κόσμο –κυρίως η γραμμή από το Liverpool στο Manchester. Ως το 1840 υπήρχαν 4.500 μίλια και ως το 1850 πάνω από 23.500 μίλια. Οι πιο πολλές γραμμές σχεδιάστηκαν σε περιόδους κερδοσκοπικού παραληρήματος, γνωστού ως «μανία των σιδηροδρόμων», όπως του 1835-37, και ιδίως του 1844-47· οι πιο πολλές κατασκευάστηκαν κατά μέγα μέρος με βρετανικά κεφάλαια, βρετανικό σίδηρο, βρετανικά μηχανήματα και τεχνογνωσία.

1. πηγάδι

E.J. Hobsbawm, Η εποχή των Επαναστάσεων, 1789-1848, μτφρ. Μαριέτα Οικονομοπούλου, Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1990, σσ. 65 -68.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

Ο πρώτος και ίσως ο ζωτικότερος παράγων που έπρεπε να κινητοποιηθεί και να ανακατανεμηθεί ήταν η εργασία, διότι βιομηχανική οικονομία σημαίνει απότομη πτώση του γεωργικού (δηλαδή αγροτικού) πληθυσμού και απότομη αύξηση του μη γεωργικού (δηλαδή του πληθυσμού στα αστικά κέντρα) και ασφαλώς σημαίνει (όπως στην περίοδο που μας απασχολεί) μια ταχύτατη γενική πληθυσμιακή αύξηση. […] Μια βιομηχανική οικονομία χρειάζεται εργατική δύναμη που ασφαλώς θα προέλθει από τον προηγουμένως μη βιομηχανικό τομέα. Ο αγροτικός πληθυσμός στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό, με τη μορφή μετανάστευσης (κυρίως της ιρλανδικής), ήταν οι πιο εμφανείς πηγές εργατικού δυναμικού, τις οποίες συμπλήρωναν οι διάφοροι μικροπαραγωγοί και οι φτωχοί εργαζόμενοι. […] Στα εργοστάσια, όπου το πρόβλημα ήταν επιτακτικότερο, θεωρούνταν συχνά πιο βολικό να προσλαμβάνονται γυναίκες και παιδιά, που ήταν ευπειθέστεροι αλλά και χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι. Από το σύνολο των εργατών στις αγγλικές κλωστοϋφαντουργίες στα 1834-47 το ¼ περίπου ήταν άντρες, περισσότερο από το 50% γυναίκες και κορίτσια, και το υπόλοιπο αγόρια κάτω των 18 χρόνων […].

Αναμφίβολα, το χωριατόπαιδο δεν θα θεωρούσε τη ζωή αυτή πιο εξαρτημένη ή πιο άθλια από των γονιών του […]. Αλλά για τον ελεύθερο άνθρωπο, το εργοστάσιο, όπου έμπαινε απλώς ως «εργατική δύναμη», ήταν κάτι μόλις προτιμότερο από τη σκλαβιά, και όλοι, εκτός από τους πιο πεινασμένους, προσπαθούσαν να το αποφύγουν· ακόμη κι αν δεν το απέφευγαν, προσπαθούσαν από μέσα να αντισταθούν στη δρακόντεια πειθαρχία με πολύ μεγαλύτερο πείσμα απ’ ό,τι οι γυναίκες και τα παιδιά, που τα προτιμούσαν γι’ αυτό οι εργοστασιάρχες. Και, φυσικά, στη δεκαετία του 1830 και μέρος της δεκαετίας του 1840, ακόμη και η υλική κατάσταση του εργοστασιακού προλεταριάτου άρχισε να παρουσιάζει επιδείνωση.

E.J. Hobsbawm, ό.π., σσ. 70-72, 74 και 271.

Σημ. Τα κείμενα Α και Β αποδόθηκαν στο μονοτονικό.

ΘΕΜΑ Δ1

Αξιοποιώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα που σας δίνονται και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε:

α) στις ανθρώπινες απώλειες και στις ηθικές, οικονομικές και πολιτικές συνέπειες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου (μονάδες 13) και

β) στις συνέπειες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο πεδίο των διεθνών σχέσεων (μονάδες 12).

Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

Ναι, πρέπει να ξέρουν όλοι καλά ότι οι ακρωτηριασμένοι δεν θεωρούν τους εαυτούς τους περιθωριακούς, άτυχους ή άσχημους. Όλοι εμείς, οι κουλοί, οι μονόφθαλμοι, οι παραμορφωμένοι, ισχυριζόμαστε ότι αξίζουμε σωματικά και ψυχικά το ίδιο και ακόμα περισσότερο από τον οποιονδήποτε… Αμέ! Όμως αυτοί που χρησιμοποίησαν τα δυο τους πόδια για να τρέξουν γρηγορότερα στην επίθεση, αν έχουν ακρωτηριασθεί, κρατούνται σε απόσταση στη ζωή από αυτούς που ζέσταναν τα δυο τους πόδια στο μαγκάλι ενός γραφείου… Δώστε μας μια θέση στην κοινωνία και μάθετε ότι αυτή τη θέση ξέρουμε πώς να την κερδίσουμε .

Maurice Leblanc

Αρσέν Λουπέν, Το χρυσό τρίγωνο, στο Marc Ferro, Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος 1914- 1918, μτφρ. Τζίνα Κατσιλιέρη, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα , 1993, σ. 451.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

Η Γαλλία και η Αγγλία, οι οποίες άκμαζαν το 1914, κατεστραμμένες τώρα από τις πολεμικές επιχειρήσεις […] δεν είχαν πλέον κανένα κέρδος από τα κεφάλαια που είχαν τοποθετήσει στη Ρωσία και την οθωμανική αυτοκρατορία. Με τις βάσεις της οικονομίας τους αποδυναμωμένες, έχασαν τα πλεονεκτήματα που τους έδινε το οικονομικό τους προβάδισμα απέναντι στη Γερμανία και τις άλλες χώρες. Έτσι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να θεωρούνται οι μόνοι πραγματικοί νικητές του πολέμου, αφού διατήρησαν το έδαφός τους άθικτο και έγιναν οι δανειστές όλων των άλλων εμπόλεμων χωρών.

Ο ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ [ΤΟΥ Α΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ]

	Επιστρατευμένοι μεταξύ του 1914 και του 1918 *	Νεκροί *	Τραυματίες *	Ποσοστό των νεκρών, των αναπήρων και των τραυματιών επί του συνόλου των επιστρατευμένων (%)
Γαλλία	8,41	1,35	3,50	60
Μεγ. Βρετανία	8	0,95	2	37
Ιταλία	5,25	0,50	-	-
Η.Π.Α.	4	0,10	-	-
Ρωσία	-	2,30	-	-
Γερμανία	13	1,60	4	41
Αυστροουγγαρία	9	1,45	2	38
Τουρκία	-	0,40	-	-

* Οι αριθμοί δηλώνουν εκατομμύρια

Marc Ferro, ό.π., σ. 449.

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ

Οι θέσεις του Γουίλσον, [Woodrow Wilson] που έχουν εκφραστεί από τον Ιανουάριο του 1918 σε ένα μήνυμα προς το Κονγκρέσσο των Ηνωμένων Πολιτειών (όπου απαριθμούνται τα περίφημα «14 σημεία» πάνω στα οποία θα πρέπει να βασιστεί η μελλοντική ειρήνη), αναφέρουν με πολύ καινοτόμο τρόπο το δικαίωμα των λαών στην αυτοδιάθεση και εισηγούνται την εγκατάλειψη της μυστικής διπλωματίας, την ελευθερία των θαλασσών, τον αφοπλισμό, «αμοιβαίες εγγυήσεις πολιτικής ανεξαρτησίας και εδαφικής ακεραιότητας» στο πλαίσιο μιας «Κοινωνίας των Εθνών» κ.λπ. Πέρα από τις γενναιόψυχες προθέσεις αυτού του προγράμματος –που οι περισσότεροι Ευρωπαίοι κρίνουν «ουτοπικό»–, ο Γουίλσον ενδιαφέρεται πραγματικά να αποφευχθούν οι επερχόμενες τριβές, περιορίζοντας όσο γίνεται την απογοήτευση των ηττημένων.

Serge Berstein - Pierre Milza, Η Ευρωπαϊκή Συμφωνία και η Ευρώπη των Εθνών 1815 - 1919, μτφρ. Αναστάσιος Κ. Δημητρακόπουλος, Αθήνα, Αλεξάνδρεια, 1997, σ. 277.

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 2016 18 May 2016 3:24 AM (8 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 2016

Διδαγμένο κείμενο Αριστοτέλους Ἠθικά Νικομάχεια (Β 1, 5-8)

Μαρτυρεῖ δὲ καὶ τὸ γινόμενον ἐν ταῖς πόλεσιν· οἱ γὰρ νομοθέται τοὺς πολίτας ἐθίζοντες ποιοῦσιν ἀγαθούς, καὶ τὸ μὲν βούλημα παντὸς νομοθέτου τοῦτ’ ἐστίν, ὅσοι δὲ μὴ εὖ αὐτὸ ποιοῦσιν ἁμαρτάνουσιν, καὶ διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθὴ φαύλης. Ἔτι ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετὴ καὶ φθείρεται, ὁμοίως δὲ καὶ τέχνη· ἐκ γὰρ τοῦ κιθαρίζειν καὶ οἱ ἀγαθοὶ καὶ κακοὶ γίνονται κιθαρισταί. Ἀνάλογον δὲ καὶ οἰκοδόμοι καὶ οἱ λοιποὶ πάντες· ἐκ μὲν γὰρ τοῦ εὖ οἰκοδομεῖν ἀγαθοὶ οἰκοδόμοι ἔσονται, ἐκ δὲ τοῦ κακῶς κακοί. Εἰ γὰρ μὴ οὕτως εἶχεν, οὐδὲν ἂν ἔδει τοῦ διδάξοντος, ἀλλὰ πάντες ἂν ἐγίνοντο ἀγαθοὶ ἢ κακοί.

Οὕτω δὴ καὶ ἐπὶ τῶν ἀρετῶν ἔχει· πράττοντες γὰρ τὰ ἐν τοῖς συναλλάγμασι τοῖς πρὸς τοὺς ἀνθρώπους γινόμεθα οἳ μὲν δίκαιοι οἳ δὲ ἄδικοι, πράττοντες δὲ τὰ ἐν τοῖς δεινοῖς καὶ ἐθιζόμενοι φοβεῖσθαι ἢ θαρρεῖν οἳ μὲν ἀνδρεῖοι οἳ δὲ δειλοί. Ὁμοίως δὲ καὶ τὰ περὶ τὰς ἐπιθυμίας ἔχει καὶ τὰ περὶ τὰς ὀργάς· οἳ μὲν γὰρ σώφρονες καὶ πρᾶοι γίνονται, οἳ δ’ ἀκόλαστοι καὶ ὀργίλοι, οἳ μὲν ἐκ τοῦ οὑτωσὶ ἐν αὐτοῖς ἀναστρέφεσθαι, οἳ δὲ ἐκ τοῦ οὑτωσί. Καὶ ἑνὶ δὴ λόγῳ ἐκ τῶν ὁμοίων ἐνεργειῶν αἱ ἕξεις γίνονται. Διὸ δεῖ τὰς ἐνεργείας ποιὰς ἀποδιδόναι· κατὰ γὰρ τὰς τούτων διαφορὰς ἀκολουθοῦσιν αἱ ἕξεις. Οὐ μικρὸν οὖν διαφέρει τὸ οὕτως ἢ οὕτως εὐθὺς ἐκ νέων ἐθίζεσθαι, ἀλλὰ πάμπολυ, μᾶλλον δὲ τὸ πᾶν.

Α1. Από το παραπάνω κείμενο να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος: «Ἀνάλογον. . . ἀκολουθοῦσιν αἱ ἕξεις».

Μονάδες 10

Β1. Να προσδιορίσετε το περιεχόμενο των υπογραμμισμένων λέξεων ή φράσεων στις παρακάτω προτάσεις:

«καὶ διαφέρει τούτῳ πολιτεία πολιτείας ἀγαθὴ φαύλης»

«καὶ διὰ τῶν αὐτῶν καὶ γίνεται πᾶσα ἀρετὴ καὶ φθείρεται»

«ἐκ τῶν ὁμοίων ἐνεργειῶν αἱ ἕξεις γίνονται».

Μονάδες 15

Β2. «Οὕτω δὴ . . . οὑτωσί»: Στηριζόμενοι σε αναφορές του αποσπάσματος αυτού να παρουσιάσετε α) τη συλλογιστική πορεία που ακολουθεί ο Αριστοτέλης (μονάδες 3) και β) τον τρόπο τεκμηρίωσης της άποψής του (μονάδες 12).

Μονάδες 15

Β3. Ποια επίδραση άσκησε ο Εύδοξος από την Κνίδο στον νεαρό Αριστοτέλη; Μονάδες 10

Β4. Να βρείτε στο παραπάνω διδαγμένο κείμενο μια ετυμολογικά συγγενή λέξη, απλή ή σύνθετη, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: γηγενής, ἐσθλός, μισαλλοδοξία, δέος, στρεβλός.

Μονάδες 10

Αδίδακτο κείμενο Πλάτωνος Εὐθύδημος 289d8-290a4

Στο κείμενο που ακολουθεί εξετάζεται η σχέση της τέχνης των ρητόρων και των μάγων

Ἱκανόν μοι δοκεῖς, ἔφην ἐγώ, τεκμήριον λέγειν, ὅτι οὐχ αὕτη ἐστὶν ἡ τῶν λογοποιῶν τέχνη, ἣν ἂν κτησάμενός τις εὐδαίμων εἴη. καίτοι ἐγὼ ᾤμην ἐνταῦθά που φανήσεσθαι τὴν ἐπιστήμην ἣν δὴ πάλαι ζητοῦμεν. καὶ γάρ μοι οἵ τε ἄνδρες αὐτοὶ οἱ λογοποιοί, ὅταν συγγένωμαι αὐτοῖς, ὑπέρσοφοι, ὦ Κλεινία, δοκοῦσιν εἶναι, καὶ αὐτὴ ἡ τέχνη αὐτῶν θεσπεσία τις καὶ ὑψηλή. καὶ μέντοι οὐδὲν θαυμαστόν· ἔστι γὰρ τῆς τῶν ἐπῳδῶν τέχνης μόριον μικρῷ τε ἐκείνης ὑποδεεστέρα. ἡ μὲν γὰρ τῶν ἐπῳδῶν ἔχεών τε καὶ φαλαγγίων καὶ σκορπίων καὶ τῶν ἄλλων θηρίων τε καὶ νόσων κήλησίς ἐστιν, ἡ δὲ δικαστῶν τε καὶ ἐκκλησιαστῶν καὶ τῶν ἄλλων ὄχλων κήλησίς τε καὶ παραμυθία τυγχάνει οὖσα·[…].

ὁ ἐπῳδὸς=ο μάγος

ἡ κήλησις=γήτεμα, γοητεία, σαγήνη

Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του κειμένου.

Μονάδες 20

Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

ἔφην : το δεύτερο πρόσωπο πληθυντικού αριθμού προστακτικής ενεστώτα

κτησάμενος : το δεύτερο πρόσωπο ενικού αριθμού οριστικής παρατατικού στη φωνή που βρίσκεται

τις : τη γενική πληθυντικού αριθμού θηλυκού γένους

εὐδαίμων : την κλητική ενικού αριθμού θηλυκού γένους

ᾤμην : το τρίτο πρόσωπο ενικού αριθμού οριστικής αορίστου παθητικής φωνής

φανήσεσθαι : το τρίτο πρόσωπο ενικού αριθμού προστακτικής παρακειμένου στην ίδια φωνή

πάλαι : τον συγκριτικό βαθμό

κήλησις : την κλητική ενικού αριθμού

τυγχάνει : το τρίτο πρόσωπο πληθυντικού αριθμού ευκτικής β΄ αορίστου στην ίδια φωνή

οὖσα : τον ίδιο τύπο στη δοτική πληθυντικού αριθμού του μέλλοντα.

Μονάδες 10

Γ3.α.Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: μοι (το πρώτο του κειμένου), εὐδαίμων, ἥν (το δεύτερο του κειμένου), ἐκείνης, οὖσα.

μονάδες 5

Γ3.β. «κτησάμενος»: Να αναγνωριστεί το είδος της μετοχής (μονάδα 1), να αναλυθεί σε δευτερεύουσα πρόταση (μονάδες 2) και να αιτιολογηθεί η εκφορά της πρότασης που σχηματίζεται (μονάδες 2).

μονάδες 5

Μονάδες 10

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 2016 16 May 2016 8:34 AM (9 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β΄)

ΔΕΥΤΕΡΑ 16 ΜΑΪΟΥ 2016

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Η φιλία

Η φιλία, δώρο ακριβό και ευτύχημα σπάνιο, έχει πανάρχαιους τίτλους ευγένειας. Την εχάρηκαν άνθρωποι εκλεκτοί, σε όλα τα γεωγραφικά και τα ιστορικά πλάτη της οικουμένης, και την εγκωμίασαν ποιητές, σοφοί, πολιτικοί με τον τρόπο του ο καθένας, αλλά όλοι με την ίδια συγκίνηση. Άλλωστε, εκτός από την καταγωγή της λέξης (που είναι κατευθείαν παράγωγο του κύριου για την «αγάπη» ρήματος: φιλείν), και μόνο το γεγονός ότι, για να τονίσουμε την εκτίμηση και την εμπιστοσύνη μας προς τα πιο οικεία μας πρόσωπα, δηλώνουμε ότι τους θεωρούμε «φίλους», μαρτυρεί πόσο ψηλά η κοινή συνείδηση τοποθετεί τη φιλία.

Τι είναι η φιλία; «Εύνοια», φυσικά, όπως λέγει ο Αριστοτέλης• να έχεις, δηλαδή, καλές διαθέσεις απέναντι σ’ έναν άνθρωπο, να αισθάνεσαι στοργή γι’ αυτόν, να επιζητείς την συντροφιά του και να θέλεις την ευτυχία του • να είσαι εύνους προς κάποιον και αυτός εύνους προς εσένα• να υπάρχει ανταπόκριση, αμοιβαιότητα στα αισθήματά σας, να τον αγαπάς και να τον τιμάς κι εκείνος, επίσης, να σε αγαπά και να σε τιμά. Γι’ αυτό, όσο τρυφερές κι αν είναι οι σχέσεις μας με τα άψυχα, δεν λέγονται φιλία. Όταν αγαπούμε ένα άψυχο πράγμα, αυτό που αισθανόμαστε δεν είναι φιλία.

Μπορούμε να διακρίνουμε τρία είδη φιλικών σχέσεων, κατά τον Αριστοτέλη: «διά το χρήσιμον», «δι’ ηδονήν», «διά το αγαθόν». Στην πρώτη περίπτωση, συνδεόμαστε μ’ έναν άνθρωπο, επειδή ο ένας μας είναι στον άλλο χρήσιμος (για τις υποθέσεις, τις ανάγκες, τη σταδιοδρομία, τις πολιτικές φιλοδοξίες μας κ.τ.λ.). Στη δεύτερη, διατηρούμε στενές σχέσεις μαζί του, επειδή μας προξενεί ευχαρίστηση (είναι διασκεδαστικός, έξυπνος συνομιλητής, επιδέξιος συμπαίκτης κ.τ.λ.). Και στις δύο περιπτώσεις, «αγαπούμε» τον άλλο κι εκείνος μας «αγαπά» όχι για την ανθρώπινη ποιότητά μας, επειδή, δηλαδή, είμαι εγώ αυτός που είμαι και είναι εκείνος αυτός που είναι (κατά το σώμα και την ψυχή, το ήθος, το πνεύμα), αλλά επειδή κάτι άλλο περιμένουμε απ’ αυτόν και αυτός από εμάς, ένα κέρδος (υλικό ή ηθικό) ή μιαν απόλαυση (την τέρψη της ευχάριστης συναναστροφής).

Του τρίτου είδους ο φιλικός δεσμός είναι η τέλεια, η ουσιαστική και ακατάλυτη φιλία. Τον κάνω συντροφιά, τον τιμώ, τον αγαπώ, με κάνει συντροφιά, με τιμά, με αγαπά, όχι επειδή περιμένω απ’ αυτόν ή εκείνος περιμένει από μένα ωφέλεια (με όλο που βέβαια και μπορώ και θα τον ωφελήσω, όπως και εκείνος επίσης, και μπορεί και θα με ωφελήσει), ούτε επειδή μου είναι ευχάριστος και του είμαι ευχάριστος (με όλο που πραγματικά αισθανόμαστε ευχαρίστηση οένας κοντά στον άλλο), αλλά επειδή, όντας ο καθένας μας αυτό που είναι, μοιάζουμε ο ένας στον άλλο –η ομοιότητά μας βρίσκεται στην ανθρώπινη αξία μας, στο υψηλό ποιόν της ανθρωπιάς μας. Η τέλεια, λοιπόν, φιλία είναι συνάντηση και δεσμός δύο προσώπων απάνω στον ίδιο ηθικό άξονα, στην ίδια αξιολογική κλίμακα. Θεμέλιο και εγγύηση της αγάπης τους είναι η «αρετή», και επειδή η αρετή είναι «κτήμα ες αεί» του ανθρώπου, ούτε αλλοτριώνεται, ούτε φθείρεται• οι φιλίες που δημιουργούνται απάνω σ’ αυτή τη βάση είναι σταθερές και μόνιμες, αδιάλυτες.

Φίλος είναι ο παραστάτης και σύμμαχός μας στον τραχύ αγώνα να υπάρξουμε, να σηκώσουμε το βάρος της ανθρωποσύνης μας, χωρίς να συντριβούμε ή να ευτελιστούμε. Όταν σε μια βαρυσήμαντη καμπή του βίου μελετούμε ή επιχειρούμε κάτι πολύ σοβαρό και επικίνδυνο, έχουμε ανάγκη από ένα καλόγνωμο σύμβουλο και αυστηρό κριτή, για να συζητήσουμε μαζί του ελεύθερα και χωρίς περιστροφές το πρόβλημά μας. Ποιος μπορεί να είναι αυτός ο σύμβουλος και κριτής; Μπορεί το πρόσωπο τούτο να είναι άλλος εκτός από τον φίλο;

Ε.Π. Παπανούτσος, Πρακτική Φιλοσοφία, σσ. 111-121,

Εκδόσεις Νόηση, Αθήνα, 2008 (Διασκευή). ΛΕΞΕΙΣ 561

A1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (90-110 λέξεις).

Μονάδες 25

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω διαπιστώσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη :

α. Ακόμα και οι τρυφερές σχέσεις μας με τα άψυχα είναι φιλία.

β. Η αμοιβαιότητα των αισθημάτων είναι απαραίτητη προϋπόθεση της φιλίας.

γ. Η φιλία δεν αποκλείει την προσδοκία οποιασδήποτε υλικής ανταμοιβής

και ευχαρίστησης.

δ. Η τέλεια φιλία είναι εκείνη που στηρίζεται σε ηθικές αξίες .

ε. Σε μια δύσκολη στιγμή της ζωής μας μπορούμε να στηριχτούμε και σε άλλους συμπαραστάτες και συμβούλους εκτός από έναν φίλο .

Μονάδες 10

Β2. α) Να βρείτε δύο τρόπους ανάπτυξης της τρίτης παραγράφου του κειμένου «Μπορούμε να διακρίνουμε … (την τέρψη της ευχάριστης συναναστροφής).» και να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο.

Μονάδες 4

β) Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις;

Άλλωστε (1η παράγραφος)

δηλαδή (2η παράγραφος)

Όταν (2η παράγραφος)

λοιπόν (4η παράγραφος).

Μονάδες 4

Β3. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για κ αθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

εγκωμίασαν, ευχαρίστηση, συναναστροφής, ακατάλυτη, φθείρεται.

Μονάδες 5

β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

οικεία, επιδέξιος, ωφέλεια, αξία, αυστηρό.

Μονάδες 5

Β4. α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών και της παρένθεσης στις παρακάτω περιπτώσεις της τρίτης παραγράφου :

«διά το χρήσιμον»

«αγαπά»

(υλικό ή ηθικό)

Μονάδες 3

β) Να αιτιολογήσετε τη λειτουργία του β΄ ενικού ρηματικού προσώπου στη δεύτερη παράγραφο και του α΄ πληθυντικού στην τρίτη παράγραφο.

Μονάδες 4

Γ1. Σε ομιλία 500-600 λέξεων που θα γράψετε για να εκφωνήσετε σε εκδήλωση του σχολείου σας, με θέμα τις ανθρώπινες σχέσεις στη σύγχρονη εποχή, να εκθέσετε:

α) τα χαρακτηριστικά της γνήσια ς φιλίας, όπως εσείς την αντιλαμβάνεστε και

β) την άποψή σας σχετικά με το ν ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης/διαδικτύου στη δημιουργία σχέσεων φιλίας.

Μονάδες 40

ΤΑ 30 ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ ΤΟ Β΄ ΕΞΑΜΗΝΟ ΤΟΥ 2015 30 Dec 2015 6:55 AM (9 years ago)

Το δεύτερο εξάμηνο του 2015 διαβάσαμε αρκετή ξενόγλωσση λογοτεχνία, παλιότερη και νεότερη, όμως εδώ σήμερα επιλέγω να φωτογραφίσω πεζογραφία που εκδόθηκε το 2015 και που εγώ θεωρώ πως αξίζει να τα προτείνω. Προέρχονται από διάφορους εκδοτικούς οίκους:

Σημειώστε, αναζητήστε τα, είναι όλα σχεδόν εξαιρετικά, όπως και αυτά της προηγούμενης ανάρτησης. Αύριο θα ανεβάσω μια φωτογραφία με μερικά ακόμη σπουδαία βιβλία που όμως δεν πρόλαβα να διαβάσω και έχω την εντύπωση πως είναι εξαιρετικά. Καλά διαβάσματα.

Προσθέτω τα αδιάβαστα της χρονιάς. Ανάμεσά τους αριστουργήματα.

ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ ΤΟ Α΄ ΕΞΑΜΗΝΟ ΤΟΥ 2015 15 Jul 2015 2:19 AM (9 years ago)

Χωρίς πολλά λόγια φωτογραφίζουμε τις προτάσεις μας για βιβλία που κυκλοφόρησαν το α΄εξάμηνο του 2015, προλάβαμε να τα διαβάσουμε και να τα προτείνουμε σε φίλους μας. Κάνοντας κλικ πάνω στις φωτογραφίες όποιος θέλει μπορεί να δει τις επιλογές μας. Σίγουρα υπάρχουν κι άλλα αξιόλογα, αλλά που να προλάβουμε;

Από ποίηση:

Για ένα φιλόλογο θα προτείναμε:

Τα καλύτερα 33 μυθιστορήματα:

Από ελληνική λογοτεχνία προτείνουμε:

Καλά διαβάσματα και καλή τύχη στην πατρίδα μας.

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ ΜΕ ΤΡΙΑ ΕΥΡΩ 9 Jul 2015 7:01 AM (9 years ago)

Μέρες δύσκολες, μέρες που μετρούμε και ξαναμετρούμε τα λίγα μας ευρώ και δύσκολα τα ξοδεύουμε πια για βιβλία, κινηματογράφο, θέατρο και συναυλίες. Τα ταξίδια πέρα μακριά, άπιαστο όνειρο, καθώς τρέχουμε να καλύψουμε βασικότερες ανάγκες μας. Πότε-πότε, όμως, μας δίνεται η ευκαιρία και με μικρό αντίτιμο κάνουμε ταξίδια στο χώρο και στο χρόνο, σε νησιά και θάλασσες, βουνά και πόλεις. Ένα τέτοιο εύκολο ταξίδι με τρία (3) μόνο ευρώ μπορεί να κάνει ο κάτοικος της Αθήνας και ο επισκέπτης του Μουσείου της Ακρόπολης. Προορισμός η Σαμοθράκη των περίφημων Μυστηρίων. Τίτλος έκθεσης: «Σαμοθράκη, τα Μυστήρια των Μεγάλων Θεών».

Οι Μεγάλοι Θεοί της Σαμοθράκης προστάτευαν τους μυημένους από τους κινδύνους της θάλασσας, ενώ οι ίδιοι οι μύστες πίστευαν ότι γίνονταν πιο δίκαιοι άνθρωποι μετέχοντας σε αυτά.

Πάμε λοιπόν στο ισόγειο του μουσείου να δούμε 262 αρχαία έργα από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Σαμοθράκης, ευρήματα από τις ανασκαφές του Ιερού των Μεγάλων Θεών, της Νεκρόπολης του οικισμού και της μινωικής εγκατάστασης στο Μικρό Βουνί, τα οποία για πρώτη φορά βγαίνουν έξω από το νησί.

Η έκθεση παρουσιάζεται στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου και οργανώνεται με βάση δύο κυκλικές κατασκευές του ιερού.

Η πρώτη είναι ο θεατρικός κύκλος με αναβαθμούς για όρθιους θεατές, βωμό στο κέντρο και βάθρα αγαλμάτων στην περιφέρεια, από τα οποία σώθηκαν πολλές χάλκινες βλεφαρίδες.

Εκεί βρέθηκε το χρυσό λιονταράκι περσικής προέλευσης που κοσμούσε κάποιο ρούχο ή αντικείμενο.

Το δεύτερο κυκλικό κτήριο που παίζει καταλυτικό ρόλο στη σκηνοθεσία της έκθεσης, είναι η Θόλος της βασίλισσας Αρσινόης Β΄, που την αφιέρωσε στους Μεγάλους Θεούς, μεταξύ του 288 και 270 π.Χ. Η κατασκευή έχει προθήκες που υποδέχονται τον μεγαλύτερο αριθμό των εκθεμάτων.

Παράλληλα, σε ψηφιακά βίντεο υπάρχουν αναπαραστάσεις των ιερών κτηρίων και των μυστηριακών τελετουργιών που γίνονταν, καθώς και εικόνες του φυσικού τοπίου σε ντοκιμαντέρ που αξίζει να παρακολουθήσουμε.

Η μυστηριακή λατρεία των Μεγάλων Θεών ξεπέρασε τα σύνορα του νησιού ήδη από τα αρχαϊκά και κλασικά χρόνια, ενώ την ελληνιστική περίοδο γοήτευσε πολλούς επώνυμους και μεγάλους ηγεμόνες, όπως τον Φίλιππο Β', την Αρσινόη και τον Πτολεμαίο Β' Φιλάδελφο, που αφιέρωσαν στο ιερό πολυτελή κτίρια.

Φτάνει η περιήγηση. Μετά τη βόλτα ανεβαίνουμε στην καφετέρια του Μουσείου με την υπέροχη θέα και ...

ΚΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ.

Νεάρχου παράπλους View RSS

Μεγαλοβδομάδα της ανάγνωσης ( Μεγάλη Δευτέρα) 26 Apr 2021 10:43 AM (4 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 2020 16 Jun 2020 2:36 AM (4 years ago)

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 19 Mar 2020 10:42 AM (5 years ago)

Εμμανουήλ Ροΐδη, Τα ευτυχήματα της αρρωστίας 14 Mar 2020 4:04 AM (5 years ago)

Ο Θουκυδίδης περιγράφει το λοιμό της Αθήνας ( Β, 49-53) 13 Mar 2020 4:23 AM (5 years ago)

ΔΙΑΛΕΧΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ 2018 30 Dec 2018 10:18 AM (6 years ago)

Ξένη Λογοτεχνία

Πώς διασκευάστηκαν οι επιφυλλίδες του Μαρωνίτη 8 Jun 2018 11:45 AM (6 years ago)

Μεγάλο Σάββατο: Από το Cafe Des Poetes στο Μοναστηράκι. 7 Apr 2018 12:59 PM (7 years ago)

Μεγάλη Παρασκευή στο Μοναστήρι της Καισαριανής 6 Apr 2018 2:15 PM (7 years ago)

Μεγάλη Πέμπτη: Από το "ἐπί λέξει" στο Little tree 5 Apr 2018 1:11 PM (7 years ago)

Μεγάλη Τετάρτη στο Poems & Crimes 4 Apr 2018 12:50 PM (7 years ago)

Μεγάλη Τρίτη στο Booktalks 3 Apr 2018 11:34 AM (7 years ago)

Μεγάλη Δευτέρα στις Πλειάδες 2 Apr 2018 7:21 AM (7 years ago)

Αναγνωστικές επιλογές 2017 31 Dec 2017 5:43 AM (7 years ago)

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 2016 16 Jun 2016 9:43 AM (8 years ago)

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 2016 9 Jun 2016 9:22 PM (8 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ 2016 ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 30 May 2016 7:58 PM (8 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ 2016 30 May 2016 8:24 AM (8 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ 2016 23 May 2016 5:31 AM (8 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 2016 20 May 2016 7:33 AM (8 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 2016 18 May 2016 3:24 AM (8 years ago)

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 2016 16 May 2016 8:34 AM (9 years ago)

ΤΑ 30 ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ ΤΟ Β΄ ΕΞΑΜΗΝΟ ΤΟΥ 2015 30 Dec 2015 6:55 AM (9 years ago)

ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΣΑΜΕ ΤΟ Α΄ ΕΞΑΜΗΝΟ ΤΟΥ 2015 15 Jul 2015 2:19 AM (9 years ago)

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ ΜΕ ΤΡΙΑ ΕΥΡΩ 9 Jul 2015 7:01 AM (9 years ago)