Ηλεκτρονικές Ψηφοφορίες και Πολιτική 1 Oct 2017 9:16 AM (7 years ago)
Με αφορμή τη συζήτηση για την δυνατότητα να ψηφίσουν ηλεκτρονικά στις εκλογές του νέου φορέα της προοδευτικής παράταξης όσοι ενδιαφέρονται, θα ήθελα να σημειώσω μερικές σκέψεις και να καταγράψω εμπειρίες από την κυβερνητική μου θητεία.
Το ερώτημα που έχει τεθεί είναι αν είναι δυνατόν να διασφαλιστεί το αδιάβλητο της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας.
Η Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Φώφη Γεννηματά έχει διατυπώσει μία σειρά από εύλογες ανησυχίες όσον αφορά την τεχνική πλευρά του θέματος.
Πιστεύω όμως ότι το θέμα είναι άκρως – ίσως και αποκλειστικά – πολιτικό και πολύ λιγότερο τεχνικό. Θα το εξηγήσω αυτό αφού προηγουμένως καταγράψω τις εμπειρίες μου, τις οποίες αναφέρω με αντίστροφη χρονολογική σειρά.
1: Εκλογές Πρυτάνεων
Στην προετοιμασία του νόμου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και όσο ήμουν Υφυπουργός με αρμοδιότητα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση υποστήριζα ότι τους Πρυτάνεις των πανεπιστημίων θα πρέπει να τους επιλέγει το Συμβούλιο Διοίκησης μετά από μία ακαδημαϊκή διαδικασία, όπου οι υποψήφιοι θα είχαν αξιολογηθεί από τους καθηγητές και το υπόλοιπο προσωπικό του ιδρύματος. Μεσολάβησε η παραίτησή μου τον Ιούνιο του 2011 και τελικά υιοθετήθηκε η άποψη οι Πρυτάνεις να εκλέγονται με ψηφοφορία από τους καθηγητές του πανεπιστημίου. Συμμετέχοντας σε συσκέψεις, χωρίς κάποια αρμοδιότητα μετά την παραίτησή μου, υποστήριζα ότι αφού υιοθετήθηκε αυτή η προσέγγιση, οι εκλογές αυτές θα έπρεπε να γίνονται ηλεκτρονικά. Για προφανείς λόγους και επιφυλάξεις υιοθετήθηκε τελικά η κλασική μέθοδος της αυτοπρόσωπης ψηφοφορίας με κάλπη. Όταν οι διαφωνούντες όμως μπλοκάρισαν τις εκλογές με κλείδωμα αιθουσών και διάφορους άλλους τρόπους, αποφασίστηκε να υιοθετηθεί η ηλεκτρονική ψηφοφορία. Τη διαδικασία οργάνωσε και υλοποίησε κρατική μονάδα που υποστηρίζει επί χρόνια το Υπουργείο Παιδείας.
Όσο καιρό εφαρμόστηκε το σύστημα αυτό λειτούργησε εξαιρετικά. Όσον αφορά βέβαια την τεχνική πλευρά, γιατί στην πολιτική απέτυχε λόγω των πολιτικών δεδομένων που προέκυψαν μετά τις εκλογές του 2015.
2: Ηλεκτρονική υποβολή ερευνητικών προτάσεων
Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου ως Υφυπουργός Παιδείας αρμόδιος για θέματα έρευνας υιοθέτησα για πρώτη φορά στη χώρα μας την ηλεκτρονική υποβολή των ερευνητικών προτάσεων. Σε αυτή την πρωτοβουλία υπήρξαν πολλές αντιρρήσεις, κυρίως από τους συναδέλφους μου καθηγητές πανεπιστημίου για θέματα ασφάλειας κτλ. Θεωρούσα όμως, ότι η αξιολόγηση των προτάσεων εντός της χώρας από συναδέλφους αυτών που τις είχαν υποβάλει άφηνε πολλά περιθώρια για αδιαφάνεια και συναλλαγές. Και δεν ήταν μόνο η εντύπωσή μου, είχα πολλές μαρτυρίες επ’ αυτού. Αυτός ήταν ο λόγος που αποφάσισα οι προτάσεις να αξιολογούνται αποκλειστικά από επιστήμονες του εξωτερικού. Για να γίνει όμως αυτό, έπρεπε οι προτάσεις να υποβάλλονται ηλεκτρονικά για να μην χαθούμε στη γραφειοκρατία των ταχυδρομικών συναλλαγών που θα υπέσκαπτε το όλο εγχείρημα.
Η όλη διαδικασία λειτούργησε θαυμάσια. Η πλατφόρμα φτιάχτηκε από δύο ενθουσιώδεις και κεφάτους συνεργάτες με μηδενικό κόστος. Ούτε ιδιωτικές εταιρίες ούτε συμβάσεις με εξωτερικούε συνεργάτες. Από ό,τι αντιλαμβάνομαι είναι από τα λίγα πράγματα που δεν έχουν ανατραπεί μέχρι σήμερα.
3: Ηλεκτρονικό μηχανογραφικό
Έχοντας την αρμοδιότητα των πανελλαδικών εξετάσεων ως Υφυπουργός Παιδείας στην κυβέρνηση Παπανδρέου διαπίστωσα ότι εξακολουθούσε να υφίσταται η μεγάλη ταλαιπωρία των υποψηφίων και των γονιών τους, που την περίοδο υποβολής μηχανογραφικών θα έπρεπε να κάνουν ουρές έξω από τα σχολεία περιμένοντας τη σειρά τους για να μπουν στην αίθουσα όπου βρίσκονταν οι υπεύθυνοι, να καταθέσουν το μηχανογραφικό, αφού φυσικά συζητούσαν πρώτα με τους υπευθύνους. Θεώρησα ότι αυτό θα έπρεπε να αλλάξει και τα μηχανογραφικά να υποβάλλονται ηλεκτρονικά για να σταματήσει αυτή η ταλαιπωρία. Κανένα πολιτικό στέλεχος από αυτά που άκουσαν την άποψή μου δεν διαφώνησε επί της ουσίας, αλλά διατύπωσαν έντονες επιφυλάξεις για το πόσο αυτό θα ήταν εφικτό να γίνει άμεσα, δηλ. εντός του 2011. Η πολιτική άποψη μάλιστα ήταν ότι «καλή είναι αυτή η ιδέα και θα πρέπει να γίνει, αλλά ας το αφήσουμε για του χρόνου για να το προετοιμάσουμε καλύτερα». Γνωρίζοντας ότι στην Ελλάδα το «του χρόνου» ίσως σήμαινε «ποτέ», δεδομένης και της ρευστότητας στα ελληνικά πολιτικά πράγματα διαχρονικά, επέμεινα ότι αυτό έπρεπε να γίνει τη συγκεκριμένη χρονιά. Οι τεχνικές αντιρρήσεις ήταν πολλές με επιχειρήματα του τύπου «θα μπορούν να μπουν και άλλοι και να αλλάξουν το μηχανογραφικό υποψηφίων», «μπορεί να πέσει το σύστημα μέσα στη διαδικασία και αυτή να καθυστερήσει», ή ότι αν κάτι πάει στραβά σε αυτή τη διαδικασία, ίσως θα πέσει και η κυβέρνηση δεδομένης της σημασίας των πανελλαδικών εξετάσεων στα ελληνικά πράγματα. Αυτό ήταν και το ισχυρότερο πολιτικό επιχείρημα.
Με μία ομάδα τεσσάρων ή πέντε υπαλλήλων του Υπουργείου Παιδείας ξεκινήσαμε την προσπάθεια αυτή. Με κέφι και με διάθεση, ξενυχτώντας πολλές φορές στο Μαρούσι, για να κάνουμε αυτό που εθεωρείτο ακατόρθωτο. Δεν κάναμε σύμβαση με καμιά εταιρεία ιδιωτική ή δημόσια, ούτε και απευθυνθήκαμε σε άτομα εκτός Υπουργείου. Όλα αυτά έγιναν από το προσωπικό του Υπουργείου Παιδείας, που ίσως για πρώτη φορά ένιωσε τέτοια εμπιστοσύνη στις ικανότητές του.
Η διαδικασία ολοκληρώθηκε. Όλα έγιναν χωρίς το παραμικρό πρόβλημα. Οι υποψήφιοι είχαν τον χρόνο να κάθονται στο σπίτι τους να φτιάχνουν το μηχανογραφικό τους, να το σώζουν προσωρινά και να επανέρχονται σε αυτό. Να συζητούν με όποιον ήθελαν, όποτε ήθελαν για όση ώρα ήθελαν. Αναρωτιέμαι αν αυτό θα είχε γίνει αν είχε αναβληθεί τότε.
4: OpenGov
Μία εβδομάδα περίπου πριν τις εκλογές του 2009 ο Γ.Α. Παπαπανδρέου στην τελευταία ίσως προεκλογική του ομιλία δεσμεύτηκε ότι όλες οι επιλογές στελεχών της δημόσιας διοίκησης που θα γίνονται από την κυβέρνηση, θα γίνονταν με ανοιχτές διαδικασίες και αξιολόγηση όσων ενδιαφερθούν να συμμετέχουν σε αυτές. Κανείς δεν πίστευε τότε ότι αυτό θα γίνει, κατ’ αρχήν για πολιτικούς λόγους, αλλά και για τεχνικούς. Να θυμίσω ότι μέχρι τότε ούτε καν το ΑΣΕΠ με μακροχρόνια εμπειρία σε διαδικασίες επιλογής στελεχών δεν είχε εφαρμόσει ηλεκτρονικό μηχανισμό υποβολής υποψηφιοτήτων. Οι αιτήσεις στοιβάζονταν σε κούτες στα γραφεία του ΑΣΕΠ και από εκεί προχωρούσε η διαδικασία.
Δύο μέρες μετά τις εκλογές ο τότε Πρωθυπουργός ζήτησε από μία ομάδα συνεργατών του (οκτώ αν θυμάμαι καλά), μεταξύ των οποίων νομικοί και φυσικά πολιτικά στελέχη, να του κάνουν πρόταση για τη διαδικασία υλοποίησης αυτής της εξαγγελίας. Η συνάντηση που έγινε στο Μέγαρο Μαξίμου κράτησε αρκετές ώρες. Εκεί φάνηκε η διαφορετική αντίληψη των συμμετεχόντων. Διατυπώθηκαν εύλογες αντιρρήσεις για τη δυνατότητα να διαμορφωθεί η κατάλληλη ηλεκτρονική βάση δεδομένων όπου θα υποβάλλονταν οι αιτήσεις των ενδιαφερομένων, αλλά και για την νομιμότητα της διαδικασίας όσον αφορά την υποβολή των στοιχείων κάθε ενδιαφερόμενου. Στη συνάντηση φάνηκε ότι επτά από τους οκτώ συμμετέχοντες πίστευαν ότι η διαδικασία αυτή δεν μπορούσε και δεν έπρεπε να εφαρμοστεί. Έγινε επικοινωνία με τον Πρωθυπουργό και εκείνος ζήτησε από όλους μας να καταγράψουμε την άποψή μας με την επιχειρηματολογία μας και να του τη στείλουμε. Πράγματι, όπως προανέφερα, οι επτά διατύπωσαν τις αιτιολογημένες ενστάσεις τους και ένας υποστήριξε με τα δικά του επιχειρήματα την υιοθέτηση της διαδικασίας και μάλιστα ηλεκτρονικά.
Προς έκπληξη όλων ο Πρωθυπουργός απάντησε αμέσως ότι προχωράμε στη διαδικασία αυτή με πλήρη εφαρμογή της ηλεκτρονικής υποβολής υποψηφιοτήτων.
Η απόφαση αυτή ήταν βέβαια καθαρά πολιτική. Καμιά αμφιβολία δεν υπάρχει ότι και τα νομικά, αλλά και τα τεχνικά επιχειρήματα των διαφωνούντων είχαν σοβαρά ερείσματα. Όμως η απόφαση που πήρε ο Πρωθυπουργός ήταν πολιτική. Όσον αφορά το τεχνικό και νομικό μέρος η διαδικασία εφαρμόστηκε άψογα. Όπου προέκυψαν δυσκολίες, αυτές ήταν καθαρά πολιτικές από τις αντιδράσεις Υπουργών, αλλά και άλλων παραγόντων της δημόσιας ζωής για τη νέα διαδικασία που προφανώς περιόριζε σημαντικά το κομματικό κράτος και την πολιτική συναλλαγή.
Το τεχνικό μέρος το διαχειρίστηκε μία μικρή ομάδα εθελοντών του ΠΑΣΟΚ χωρίς συνεργασίες με ιδιωτικές ή άλλης μορφής εταιρείες.
Το ερώτημα που έχει τεθεί είναι αν είναι δυνατόν να διασφαλιστεί το αδιάβλητο της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας.
Η Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Φώφη Γεννηματά έχει διατυπώσει μία σειρά από εύλογες ανησυχίες όσον αφορά την τεχνική πλευρά του θέματος.
Πιστεύω όμως ότι το θέμα είναι άκρως – ίσως και αποκλειστικά – πολιτικό και πολύ λιγότερο τεχνικό. Θα το εξηγήσω αυτό αφού προηγουμένως καταγράψω τις εμπειρίες μου, τις οποίες αναφέρω με αντίστροφη χρονολογική σειρά.
1: Εκλογές Πρυτάνεων
Στην προετοιμασία του νόμου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και όσο ήμουν Υφυπουργός με αρμοδιότητα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση υποστήριζα ότι τους Πρυτάνεις των πανεπιστημίων θα πρέπει να τους επιλέγει το Συμβούλιο Διοίκησης μετά από μία ακαδημαϊκή διαδικασία, όπου οι υποψήφιοι θα είχαν αξιολογηθεί από τους καθηγητές και το υπόλοιπο προσωπικό του ιδρύματος. Μεσολάβησε η παραίτησή μου τον Ιούνιο του 2011 και τελικά υιοθετήθηκε η άποψη οι Πρυτάνεις να εκλέγονται με ψηφοφορία από τους καθηγητές του πανεπιστημίου. Συμμετέχοντας σε συσκέψεις, χωρίς κάποια αρμοδιότητα μετά την παραίτησή μου, υποστήριζα ότι αφού υιοθετήθηκε αυτή η προσέγγιση, οι εκλογές αυτές θα έπρεπε να γίνονται ηλεκτρονικά. Για προφανείς λόγους και επιφυλάξεις υιοθετήθηκε τελικά η κλασική μέθοδος της αυτοπρόσωπης ψηφοφορίας με κάλπη. Όταν οι διαφωνούντες όμως μπλοκάρισαν τις εκλογές με κλείδωμα αιθουσών και διάφορους άλλους τρόπους, αποφασίστηκε να υιοθετηθεί η ηλεκτρονική ψηφοφορία. Τη διαδικασία οργάνωσε και υλοποίησε κρατική μονάδα που υποστηρίζει επί χρόνια το Υπουργείο Παιδείας.
Όσο καιρό εφαρμόστηκε το σύστημα αυτό λειτούργησε εξαιρετικά. Όσον αφορά βέβαια την τεχνική πλευρά, γιατί στην πολιτική απέτυχε λόγω των πολιτικών δεδομένων που προέκυψαν μετά τις εκλογές του 2015.
2: Ηλεκτρονική υποβολή ερευνητικών προτάσεων
Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου ως Υφυπουργός Παιδείας αρμόδιος για θέματα έρευνας υιοθέτησα για πρώτη φορά στη χώρα μας την ηλεκτρονική υποβολή των ερευνητικών προτάσεων. Σε αυτή την πρωτοβουλία υπήρξαν πολλές αντιρρήσεις, κυρίως από τους συναδέλφους μου καθηγητές πανεπιστημίου για θέματα ασφάλειας κτλ. Θεωρούσα όμως, ότι η αξιολόγηση των προτάσεων εντός της χώρας από συναδέλφους αυτών που τις είχαν υποβάλει άφηνε πολλά περιθώρια για αδιαφάνεια και συναλλαγές. Και δεν ήταν μόνο η εντύπωσή μου, είχα πολλές μαρτυρίες επ’ αυτού. Αυτός ήταν ο λόγος που αποφάσισα οι προτάσεις να αξιολογούνται αποκλειστικά από επιστήμονες του εξωτερικού. Για να γίνει όμως αυτό, έπρεπε οι προτάσεις να υποβάλλονται ηλεκτρονικά για να μην χαθούμε στη γραφειοκρατία των ταχυδρομικών συναλλαγών που θα υπέσκαπτε το όλο εγχείρημα.
Η όλη διαδικασία λειτούργησε θαυμάσια. Η πλατφόρμα φτιάχτηκε από δύο ενθουσιώδεις και κεφάτους συνεργάτες με μηδενικό κόστος. Ούτε ιδιωτικές εταιρίες ούτε συμβάσεις με εξωτερικούε συνεργάτες. Από ό,τι αντιλαμβάνομαι είναι από τα λίγα πράγματα που δεν έχουν ανατραπεί μέχρι σήμερα.
3: Ηλεκτρονικό μηχανογραφικό
Έχοντας την αρμοδιότητα των πανελλαδικών εξετάσεων ως Υφυπουργός Παιδείας στην κυβέρνηση Παπανδρέου διαπίστωσα ότι εξακολουθούσε να υφίσταται η μεγάλη ταλαιπωρία των υποψηφίων και των γονιών τους, που την περίοδο υποβολής μηχανογραφικών θα έπρεπε να κάνουν ουρές έξω από τα σχολεία περιμένοντας τη σειρά τους για να μπουν στην αίθουσα όπου βρίσκονταν οι υπεύθυνοι, να καταθέσουν το μηχανογραφικό, αφού φυσικά συζητούσαν πρώτα με τους υπευθύνους. Θεώρησα ότι αυτό θα έπρεπε να αλλάξει και τα μηχανογραφικά να υποβάλλονται ηλεκτρονικά για να σταματήσει αυτή η ταλαιπωρία. Κανένα πολιτικό στέλεχος από αυτά που άκουσαν την άποψή μου δεν διαφώνησε επί της ουσίας, αλλά διατύπωσαν έντονες επιφυλάξεις για το πόσο αυτό θα ήταν εφικτό να γίνει άμεσα, δηλ. εντός του 2011. Η πολιτική άποψη μάλιστα ήταν ότι «καλή είναι αυτή η ιδέα και θα πρέπει να γίνει, αλλά ας το αφήσουμε για του χρόνου για να το προετοιμάσουμε καλύτερα». Γνωρίζοντας ότι στην Ελλάδα το «του χρόνου» ίσως σήμαινε «ποτέ», δεδομένης και της ρευστότητας στα ελληνικά πολιτικά πράγματα διαχρονικά, επέμεινα ότι αυτό έπρεπε να γίνει τη συγκεκριμένη χρονιά. Οι τεχνικές αντιρρήσεις ήταν πολλές με επιχειρήματα του τύπου «θα μπορούν να μπουν και άλλοι και να αλλάξουν το μηχανογραφικό υποψηφίων», «μπορεί να πέσει το σύστημα μέσα στη διαδικασία και αυτή να καθυστερήσει», ή ότι αν κάτι πάει στραβά σε αυτή τη διαδικασία, ίσως θα πέσει και η κυβέρνηση δεδομένης της σημασίας των πανελλαδικών εξετάσεων στα ελληνικά πράγματα. Αυτό ήταν και το ισχυρότερο πολιτικό επιχείρημα.
Με μία ομάδα τεσσάρων ή πέντε υπαλλήλων του Υπουργείου Παιδείας ξεκινήσαμε την προσπάθεια αυτή. Με κέφι και με διάθεση, ξενυχτώντας πολλές φορές στο Μαρούσι, για να κάνουμε αυτό που εθεωρείτο ακατόρθωτο. Δεν κάναμε σύμβαση με καμιά εταιρεία ιδιωτική ή δημόσια, ούτε και απευθυνθήκαμε σε άτομα εκτός Υπουργείου. Όλα αυτά έγιναν από το προσωπικό του Υπουργείου Παιδείας, που ίσως για πρώτη φορά ένιωσε τέτοια εμπιστοσύνη στις ικανότητές του.
Η διαδικασία ολοκληρώθηκε. Όλα έγιναν χωρίς το παραμικρό πρόβλημα. Οι υποψήφιοι είχαν τον χρόνο να κάθονται στο σπίτι τους να φτιάχνουν το μηχανογραφικό τους, να το σώζουν προσωρινά και να επανέρχονται σε αυτό. Να συζητούν με όποιον ήθελαν, όποτε ήθελαν για όση ώρα ήθελαν. Αναρωτιέμαι αν αυτό θα είχε γίνει αν είχε αναβληθεί τότε.
4: OpenGov
Μία εβδομάδα περίπου πριν τις εκλογές του 2009 ο Γ.Α. Παπαπανδρέου στην τελευταία ίσως προεκλογική του ομιλία δεσμεύτηκε ότι όλες οι επιλογές στελεχών της δημόσιας διοίκησης που θα γίνονται από την κυβέρνηση, θα γίνονταν με ανοιχτές διαδικασίες και αξιολόγηση όσων ενδιαφερθούν να συμμετέχουν σε αυτές. Κανείς δεν πίστευε τότε ότι αυτό θα γίνει, κατ’ αρχήν για πολιτικούς λόγους, αλλά και για τεχνικούς. Να θυμίσω ότι μέχρι τότε ούτε καν το ΑΣΕΠ με μακροχρόνια εμπειρία σε διαδικασίες επιλογής στελεχών δεν είχε εφαρμόσει ηλεκτρονικό μηχανισμό υποβολής υποψηφιοτήτων. Οι αιτήσεις στοιβάζονταν σε κούτες στα γραφεία του ΑΣΕΠ και από εκεί προχωρούσε η διαδικασία.
Δύο μέρες μετά τις εκλογές ο τότε Πρωθυπουργός ζήτησε από μία ομάδα συνεργατών του (οκτώ αν θυμάμαι καλά), μεταξύ των οποίων νομικοί και φυσικά πολιτικά στελέχη, να του κάνουν πρόταση για τη διαδικασία υλοποίησης αυτής της εξαγγελίας. Η συνάντηση που έγινε στο Μέγαρο Μαξίμου κράτησε αρκετές ώρες. Εκεί φάνηκε η διαφορετική αντίληψη των συμμετεχόντων. Διατυπώθηκαν εύλογες αντιρρήσεις για τη δυνατότητα να διαμορφωθεί η κατάλληλη ηλεκτρονική βάση δεδομένων όπου θα υποβάλλονταν οι αιτήσεις των ενδιαφερομένων, αλλά και για την νομιμότητα της διαδικασίας όσον αφορά την υποβολή των στοιχείων κάθε ενδιαφερόμενου. Στη συνάντηση φάνηκε ότι επτά από τους οκτώ συμμετέχοντες πίστευαν ότι η διαδικασία αυτή δεν μπορούσε και δεν έπρεπε να εφαρμοστεί. Έγινε επικοινωνία με τον Πρωθυπουργό και εκείνος ζήτησε από όλους μας να καταγράψουμε την άποψή μας με την επιχειρηματολογία μας και να του τη στείλουμε. Πράγματι, όπως προανέφερα, οι επτά διατύπωσαν τις αιτιολογημένες ενστάσεις τους και ένας υποστήριξε με τα δικά του επιχειρήματα την υιοθέτηση της διαδικασίας και μάλιστα ηλεκτρονικά.
Προς έκπληξη όλων ο Πρωθυπουργός απάντησε αμέσως ότι προχωράμε στη διαδικασία αυτή με πλήρη εφαρμογή της ηλεκτρονικής υποβολής υποψηφιοτήτων.
Η απόφαση αυτή ήταν βέβαια καθαρά πολιτική. Καμιά αμφιβολία δεν υπάρχει ότι και τα νομικά, αλλά και τα τεχνικά επιχειρήματα των διαφωνούντων είχαν σοβαρά ερείσματα. Όμως η απόφαση που πήρε ο Πρωθυπουργός ήταν πολιτική. Όσον αφορά το τεχνικό και νομικό μέρος η διαδικασία εφαρμόστηκε άψογα. Όπου προέκυψαν δυσκολίες, αυτές ήταν καθαρά πολιτικές από τις αντιδράσεις Υπουργών, αλλά και άλλων παραγόντων της δημόσιας ζωής για τη νέα διαδικασία που προφανώς περιόριζε σημαντικά το κομματικό κράτος και την πολιτική συναλλαγή.
Το τεχνικό μέρος το διαχειρίστηκε μία μικρή ομάδα εθελοντών του ΠΑΣΟΚ χωρίς συνεργασίες με ιδιωτικές ή άλλης μορφής εταιρείες.
Συμπεράσματα
Τα παραπάνω αποτελούν ενδείξεις, ισχυρές κατά τη γνώμη μου, ότι η υιοθέτηση ηλεκτρονικών μεθόδων σε διάφορες διαδικασίες ευρύτερου ενδιαφέροντος, ενέχουν μεν πολιτικό ρίσκο, αλλά χρειάζονται και πολιτικό θάρρος για να υιοθετηθούν.
Γνωρίζω την Φώφη Γεννηματά από χρόνια. Είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ μαζί της στο Υπουργείο Παιδείας και έχω τις καλύτερες αναμνήσεις από τη συνεργασία αυτή. Σε αντίθεση με τα όσα λέγονται από τους πολιτικούς της αντιπάλους, θεωρώ ότι οι αντιρρήσεις της δεν οφείλονται σε πολιτικές ανασφάλειες, αλλά σε ειλικρινή αμφιβολία για τη δυνατότητα επιτυχίας του τεχνικού μέρους του εγχειρήματος.
Γνωρίζω επίσης καλά και εκτιμώ τον Γιώργο Καμίνη. Γνώριζα το έργο του ως συνηγόρου του πολίτη (δεν εχω παρακολουθήσει την δημαρχία του). Πέραν της της συνεργασίας που είχα μαζί του στο παρελθόν, η εκτίμηση που έτρεφε γιαυτόν ο Αριστόβουλος Μάνεσης αποτελεί εγγύηση του χαρακτήρα του. Την ίδια εκτίμηση τρέφω για τον Γιάννη Ραγκούση, τον Γιάννη Μανιάτη και τον Οδυσσέα Κωνσταντινόπουλο από την κυβερνητική συνεργασία μας (παρά την πολιτική πικρία που ένοιωσα για την στάση τους απέναντι στον ΓΑΠ απο το 2011 και μετά). Με τους υπόλοιπους υποψηφίους δεν έχω συνεργαστεί αλλά δεν έχω καμιά αμφιβολία για την ειλικρίνεια των προθέσεων τους.
Κλείνω με την προσωπική μου άποψη για το πολιτικό μέρος των σημερινών αντιθέσεων σε σχέση με την ηλεκτρονική ψηφοφορία. Συμφωνώ ότι κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι δεν μπορεί να υπάρξουν κίνδυνοι με την ηλεκτρονική ψηφοφορία. Η ασφαλέστερη επιλογή για να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι είναι ο κλασικός τρόπος χωρίς καν την ηλεκτρονική σύνδεση των εκλογικών κέντρων (που όπως φαίνεται μάλιστα θα στοιχίσει εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ σε μία περίοδο που οι πολίτες εκφράζουν έντονες επιφυλάξεις για οποιαδήποτε ενέργεια προκαλεί κόστος που δεν είναι απαραίτητο).
Κατά τη γνώμη μου η συζήτηση μεταξύ των υποψηφίων και της αρμόδιας επιτροπής δεν είναι το κατά πόσον μπορεί να διασφαλιστεί το αδιάβλητο της διαδικασίας αυτής, αλλά το κατά πόσον όλοι οι υποψήφιοι, και κυρίως τα κόμματα που συμμετέχουν στην προσπάθεια αυτή, είναι διατεθειμένοι να ομονοήσουν στην υιοθέτηση της διαδικασίας με όποιο κόστος ενδεχομένως έχει τυχόν αποτυχία της. Σε αυτό θα πρέπει ΠΟΛΙΤΙΚΑ να ζυγίσουν τα υπέρ μιας καινοτομίας που ενδεχομένως θα φέρει μεγαλύτερο αριθμό ψηφοφόρων στη διαδικασία αυτή έναντι μιας ασφαλούς διαδικασίας με τον κλασικό τρόπο που όμως πιθανότατα θα περιορίσει τον αριθμό των ψηφοφόρων.
Και φυσικά η απόφαση αυτή είναι πολιτική και όχι τεχνική.
Η ισοπεδωτική ομοιομορφία στην εκπαίδευση vs αριστεία και άμιλλα, και η αριστερά 31 Aug 2016 3:07 AM (8 years ago)
- Μια σειρά από tweets μου σήμερα για το θέμα
-Πολύ ενδιαφέρουσα δήλωση. Σωστή ως διαπίστωση μεν αλλά... (Φίλης: Η επίκληση της αριστείας οξύνει τις εκπαιδευτικές ανισότητες).
Μαυρωτάς - Μπαζιάνα και μετατάξεις στα πανεπιστήμια 20 Apr 2016 2:51 AM (8 years ago)
Σημειώθηκε τις τελευταίες μέρες μια ενδιαφέρουσα ανταλλαγή δηλώσεων μεταξύ της Περιστεράς Μπαζιάνα και του Γιώργου Μαυρωτά. Οι δηλώσεις αφορούσαν μια πρόσφατη ρύθμιση που έγινε με το άρθρο 33, παρ.7 του Νόμου για την έρευνα και αφορά την μετάταξη μόνιμων εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με διδακτορικό σε θέσεις εργαστηριακού διδακτικού προσωπικού σε πανεπιστήμια και ΤΕΙ.
Θεωρώ ότι στις δηλώσεις αυτές δεν γίνεται αναφορά στην σημαντικότερη αρνητική διάσταση της διάταξης αυτής. Το ότι δηλαδή θέσεις επιστημονικού προσωπικού στα πανεπιστήμια (μη διοικητικού) δεν καλύπτονται με ανοιχτή προκήρυξη και αξιοκρατικές ανταγωνιστικές διαδικασίες, αλλά με την λογική της μετάταξης.
Η μετάταξη ίσως έχει έννοια για διοικητικές θέσεις. Το ότι έχει όμως κάποιος τα τυπικά προσόντα για θέσεις ΕΔΤΠ δεν συνεπάγεται ότι είναι και το καταλληλότερο πρόσωπο για να καλύψει μία κενή τέτοια θέση.
Κατά την γνώμη μου, πλήρωση επιστημονικών θέσεων στα Πανεπιστήμια πρέπει να γίνεται απιοκλειστικά με ανοιχτή προκήρυξη. Με δεδομένους τους περιορισμούς στις προσλήψεις –και αφού δεν υπάρχουν νέες θέσεις, μια τέτοια προκήρυξη μπορεί να απευθύνεται μόνο σε όσους κατέχουν ήδη θέσεις στο δημόσιο. Οι υποψήφιοι θα πρέπει να κρίνονται με τις προβλεπόμενες από τον νόμο διαδικασίες και αν κάποιος από αυτούς κριθεί κατάλληλος, να εντάσσεται στο προσωπικό των πανεπιστημίων. Αν η λογική των μετατάξεων μέσω υπηρεσιακών συμβουλίων μεταφερθεί στις πανεπιστημιακές θέσεις, τότε τα πανεπιστήμια θα καταλήξουν ουσιαστικά να γίνουν άλλη μια κρατική υπηρεσία.
Φοβάμαι ότι και οι δηλώσεις της Περιστεράς Μπαζιάνα δείχνουν έλλειψη αντίληψης της ακαδημαϊκής λογικής που πρέπει να διέπει όσους κατέχουν ή επιδιώκουν θέσεις στα πανεπιστήμια ή στα ΤΕΙ. («Οι μαθητές και οι φοιτητές μου είναι για μένα οι πιο αυστηροί κριτές. Σε αυτούς λογοδοτώ, αυτών η γνώμη με ενδιαφέρει»). Παρότι φυσικά η γνώμη των φοιτητών κάποιου που διδάσκει σε πανεπιστήμιο είναι σημαντική, δεν μπορεί να αναφέρεται στην αξιολόγηση των επιστημονικών και ακαδημαϊκών προσόντων όσων κατέχουν –ή ενδιαφέρονται να καταλάβουν- πανεπιστημιακή θέση. Για αυτά, κατάλληλοι είναι οι πανεπιστημιακοί που έχουν ήδη καταλάβει αντίστοιχες θέσεις. Αυτός είναι ο θεμέλιο λίθος του peer review system πάνω στον οποίο συγκροτείται η παγκόσμια ακαδημαϊκή κοινότητα. Η άγνοια του συστήματος αυτού και η διαφορά εμπειρίας και παραστάσεων δείχνει ακριβώς το γιατί δεν μπορεί να μετατάσσεται κάποιος από δευτεροβάθμιο σε τριτοβάθμιο ίδρυμα.
Υπάρχει και το: «επιλέγω συνειδητά να διδάσκω σε ένα περιφερειακό πανεπιστήμιο με πενιχρή αμοιβή». Η διατύπωση αυτή συνεπάγεται ότι η ενδιαφερόμενη είχε μια σειρά επιλογών με διαφορετικές αμοιβές και επέλεξε την συγκεκριμένη. Κάτι σαν θυσία για το κοινό καλό. Δεν γνωρίζω πολλούς επιστήμονες που επιδιώκουν θέσεις στα ελληνικά πανεπιστήμια σήμερα και έχουν τέτοιες επιλογές. Θα ήταν χρήσιμο η Περιστερά Μπαζιάνα να αναφέρει τις επιλογές αυτές, ώστε πράγματι να αξιολογηθεί θετικά η «προτίμησή της» στο συγκεκριμένο περιφερειακό πανεπιστήμιο. Διότι υπάρχουν πολλοί νέοι επιστήμονες που δεν θα έβλεπαν μία τέτοια θέση σαν θυσία. Αν τους είχε δοθεί η δυνατότητα.
Συμφωνώ όμως με το κλείσιμο των δηλώσεών της: «Είμαι χαρούμενη που, παρ’ όλη τη δημοσιονομική ασφυξία, τα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ της χώρας αιματοδοτούνται άμεσα με προσωπικό, με την προκήρυξη 1.900 θέσεων έκτακτου διδακτικού προσωπικού και 500 θέσεων μονίμων μελών ΔΕΠ. Θα καταθέσω τα χαρτιά μου και θα κριθώ». Πως όμως γνωρίζει ότι θα υπάρχει θέση στο γνωστικό της αντικείμενο; Εχει τέλος λάβει υπ’ όψη της τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η κυβέρνηση για το πάγωμα των προσλήψεων; Η μετάταξη φαίνεται να είναι η μόνη βεβαιότητα.
ΥΓ. Υπάρχει και άλλη μια διάταξη που δείχνει την έλλειψη ακαδημαικής νοοτροπίας των συντακτών του νόμου. Η παρ. 7 του άρθρου 28 παρέχει τη δυνατότητα αναγνώρισης ως πραγματικού χρόνου παραμονής στη βαθμίδα τον χρόνο κατά τον οποίο Καθηγητές βρίσκονταν σε καθεστώς αναστολής καθηκόντων. Εδώ καταστρατηγείται η προυπόθεση της ακαδημαικής εμπειρίας με παράλογο τρόπο.
*Ακολουθούν οι δηλώσεις στις οποίες αναφέρομαι (και οι πηγές) για την διευκόλυνση του αναγνώστη.
Το Ποτάμι καταγγέλλει φωτογραφική διάταξη για τη σύζυγο Τσίπρα
12/04/2016
Πρωθυπουργός με σύζυγο επιστήμονα στο πανεπιστήμιο· ένα σύμπτωμα της ελληνικής πολιτικής σκηνής που φαίνεται ότι επαναλαμβάνεται.
Σάλο έχει προκαλέσει στην εκπαιδευτική κοινότητα η ένταξη στο νομοσχέδιο για την έρευνα του υπουργείου Παιδείας διάταξης η οποία, όπως καταγγέλλεται από την πλευρά βουλευτών του «Ποταμιού», δίνει την εικόνα «φωτογραφικής» διάταξης που αφορά τη σύζυγο του Πρωθυπουργού κυρία Περιστέρα Μπαζιάνα.
Η διάταξη αυτή δίνει τη δυνατότητα μετατάξεων εκπαιδευτικών από την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση της χώρας σε θέσεις ΕΔΙΠ (ειδικού διδακτικού προσωπικού) στα πανεπιστήμια.
Οι ΕΔΙΠ είναι κάτοχοι διδακτορικών που έχουν μόνιμες θέσεις και αποτελούν την πρώτη φυσική «δεξαμενή» από την οποία μπορεί το πανεπιστήμιο να αντλήσει διδακτικό προσωπικό στην πρώτη βαθμίδα των λεκτόρων.
Στο παρελθόν δε έχουν σε μια νύχτα «λεκτοροποιηθεί» πολλά μέλη ΕΔΙΠ που στη συνέχεια εξελίχθηκαν σε πρωτοβάθμιους καθηγητές των πανεπιστημίων.
Η διάταξη αυτή «λύνει» βέβαια τα χέρια στα πανεπιστήμια που ζητούν επιπλέον διδακτικό προσωπικό, αλλά το αντλεί από τα σχολεία όπου υπάρχουν ακόμη (τέλος της χρονιάς) εκατοντάδες κενά και ο υπουργός Παιδείας ζητάει... ταπεινά από τους θεσμούς την πρόσληψη 20.000 εκπαιδευτικών.
Με ανάρτηση στον λογαριασμό του στο twitter το θέμα θέτει ανοικτά ο βουλευτής του Ποταμιού και καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου κ. Γιώργος Μαυρωτάς αναφέροντας ότι πρόκειται για διάταξη η οποία αφορά τη σύζυγο του Πρωθυπουργού, που είναι εκπαιδευτικός με διδακτορικό και μάλιστα έχει ήδη αποσπαστεί στο ΕΜΠ, ενώ διδάσκει και ως συμβασιούχος 407 στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.
Η κυρία Μπαζιάνα είναι εκπαιδευτικός του τομέα Πληροφορικής της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που πήρε μετάταξη το 2013 στην Πρωτοβάθμια για να διατηρήσει την οργανική της θέση. Στο Πολυτεχνείο πήρε απόσπαση τον Φεβρουάριο του 2014 επι υπουργίας κ. Κωνσταντίνου Αρβανιτοπουλου. Η απόσπαση αυτή ανανεώθηκε από τον κ. Ανδρέα Λοβέρδο, οπότε και πλέον συμπληρώθηκε η διετία που απαιτεί ο νόμος για να γίνει ΕΔΙΠ.
Το Ποτάμι καταγγέλλει φωτογραφική διάταξη για τη σύζυγο Τσίπρα
12/04/2016
Πρωθυπουργός με σύζυγο επιστήμονα στο πανεπιστήμιο· ένα σύμπτωμα της ελληνικής πολιτικής σκηνής που φαίνεται ότι επαναλαμβάνεται.
Σάλο έχει προκαλέσει στην εκπαιδευτική κοινότητα η ένταξη στο νομοσχέδιο για την έρευνα του υπουργείου Παιδείας διάταξης η οποία, όπως καταγγέλλεται από την πλευρά βουλευτών του «Ποταμιού», δίνει την εικόνα «φωτογραφικής» διάταξης που αφορά τη σύζυγο του Πρωθυπουργού κυρία Περιστέρα Μπαζιάνα.
Η διάταξη αυτή δίνει τη δυνατότητα μετατάξεων εκπαιδευτικών από την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση της χώρας σε θέσεις ΕΔΙΠ (ειδικού διδακτικού προσωπικού) στα πανεπιστήμια.
Οι ΕΔΙΠ είναι κάτοχοι διδακτορικών που έχουν μόνιμες θέσεις και αποτελούν την πρώτη φυσική «δεξαμενή» από την οποία μπορεί το πανεπιστήμιο να αντλήσει διδακτικό προσωπικό στην πρώτη βαθμίδα των λεκτόρων.
Στο παρελθόν δε έχουν σε μια νύχτα «λεκτοροποιηθεί» πολλά μέλη ΕΔΙΠ που στη συνέχεια εξελίχθηκαν σε πρωτοβάθμιους καθηγητές των πανεπιστημίων.
Η διάταξη αυτή «λύνει» βέβαια τα χέρια στα πανεπιστήμια που ζητούν επιπλέον διδακτικό προσωπικό, αλλά το αντλεί από τα σχολεία όπου υπάρχουν ακόμη (τέλος της χρονιάς) εκατοντάδες κενά και ο υπουργός Παιδείας ζητάει... ταπεινά από τους θεσμούς την πρόσληψη 20.000 εκπαιδευτικών.
Με ανάρτηση στον λογαριασμό του στο twitter το θέμα θέτει ανοικτά ο βουλευτής του Ποταμιού και καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου κ. Γιώργος Μαυρωτάς αναφέροντας ότι πρόκειται για διάταξη η οποία αφορά τη σύζυγο του Πρωθυπουργού, που είναι εκπαιδευτικός με διδακτορικό και μάλιστα έχει ήδη αποσπαστεί στο ΕΜΠ, ενώ διδάσκει και ως συμβασιούχος 407 στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.
Η κυρία Μπαζιάνα είναι εκπαιδευτικός του τομέα Πληροφορικής της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που πήρε μετάταξη το 2013 στην Πρωτοβάθμια για να διατηρήσει την οργανική της θέση. Στο Πολυτεχνείο πήρε απόσπαση τον Φεβρουάριο του 2014 επι υπουργίας κ. Κωνσταντίνου Αρβανιτοπουλου. Η απόσπαση αυτή ανανεώθηκε από τον κ. Ανδρέα Λοβέρδο, οπότε και πλέον συμπληρώθηκε η διετία που απαιτεί ο νόμος για να γίνει ΕΔΙΠ.
Τι απαντά το υπουργείο
Το υπουργείο Παιδείας έσπευσε να απαντήσει στο θέμα αναφέροντας ότι «η διάταξη ρυθμίζει με πάγιο τρόπο, άρα εξ ορισμού μη φωτογραφικό, θέματα μετάταξης μόνιμων εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε ΑΕΙ. Η διάταξη αφορά πολλούς εκπαιδευτικούς με αυξημένα ακαδημαϊκά προσόντα και η τυχόν μετάταξή τους στα ΑΕΙ θα τίθεται στην αυστηρή και αντικειμενική κρίση των ακαδημαϊκών αρχών και των αρμόδιων υπηρεσιακών οργάνων ευρείας αντιπροσωπευτικής σύνθεσης».
Παραδέχεται πάντως το υπουργείο Παιδείας ότι «τα τυπικά προσόντα που περιγράφει η διάταξη μοιάζουν με αυτά που αντιστοιχούσαν στο ακαδημαϊκό προφίλ του λέκτορα (ν.3027/2002)».
«Ειδικότερα, δίνεται η δυνατότητα σε μόνιμους εκπαιδευτικούς ιδιαίτερα αυξημένων ακαδημαϊκών προσόντων να μεταταγούν σε θέση κατηγορίας Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού (ΕΔΙΠ) στα ΑΕΙ (Πανεπιστήμια και ΤΕΙ). Πρόκειται για πάγια διάταξη με την οποία θεραπεύεται ένα ακόμη κενό στη νομοθεσία που επέτρεπε φωτογραφικές μετατάξεις στο παρελθόν» αναφέρεται στην ίδια απάντηση.
Αποφεύγοντας να σχολιάσει την καταγγελία ότι η διάταξη αυτή «φωτογραφίζει» τα προσόντα της συζύγου του Πρωθυπουργού, το υπουργείο Παιδείας αναφέρει: «Η ρύθμιση αυτή, δεδομένων των δημοσιονομικών συνθηκών που δυσχεραίνουν την πρόσληψη προσωπικού, είναι προς πρόδηλο όφελος της λειτουργίας των ΑΕΙ και αποτελεί άλλωστε και αίτημα πολλών πανεπιστημιακών τμημάτων (οι πρόσφατες 500 θέσεις αφορούσαν μέλη ΔΕΠ και όχι ΕΔΙΠ)».
Η διάταξη
Η επίμαχη διάταξη που προστέθηκε στο νομοσχέδιο για την έρευνα που κατατέθηκε στη Βουλή αναφέρει: «Μόνιμοι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δύνανται να μεταταγούν σε θέσεις της προβλεπόμενης στο άρθρο 29 του ν.4009/2011 (Α΄195) κατηγορίας Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού (ΕΔΙΠ) των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, με ταυτόχρονη μεταφορά της θέσης και της δαπάνης της μισθοδοσίας τους, εφόσον σωρευτικώς:
α) είναι κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος με γνωστικό αντικείμενο ίδιο ή συναφές με γνωστικό αντικείμενο που θεραπεύει Τμήμα ΑΕΙ,
β) έχουν δημοσιευμένο έργο σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια, σχετικό με τα αντικείμενα αυτά και
γ) έχουν μετά τη λήψη του διδακτορικού διπλώματος αποδεδειγμένα επιτελέσει για τουλάχιστον δύο (2) ακαδημαϊκά έτη σε ελληνικό ΑΕΙ ή ομοταγές Ίδρυμα της αλλοδαπής σχετικό με τα αντικείμενα της περ. α΄ επιστημονικό / εφαρμοσμένο / ερευνητικό έργο και συγκεκριμένα έχουν εκπαιδευτική εμπειρία ή εμπειρία σε εργαστηριακό - εφαρμοσμένο - διδακτικό έργο ή αναγνωρισμένο επαγγελματικό/ερευνητικό έργο σε σχετικό επιστημονικό πεδίο ή έχουν τουλάχιστον διετή σχετική εργασία σε ερευνητικά κέντρα της ημεδαπής ή αλλοδαπής ή συνδυασμό των ανωτέρω».
«Για την ανωτέρω μετάταξη απαιτείται: α) σχετική αίτηση του ενδιαφερόμενου εκπαιδευτικού που υποβάλλεται στην υπηρεσία που ανήκει καθώς και στο οικείο ΑΕΙ, β) έγκριση του αρμόδιου υπηρεσιακού συμβουλίου στην αρμοδιότητα του οποίου υπάγεται ο εκπαιδευτικός και γ) απόφαση της Κοσμητείας του οικείου ΑΕΙ, ύστερα από σχετική εισήγηση τριμελούς επιτροπής, η οποία αποτελείται από δύο Καθηγητές και ένα μέλος ΕΔΙΠ που ορίζονται από τον Κοσμήτορα.
Η μετάταξη του εκπαιδευτικού σε θέση κατηγορίας Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού ΑΕΙ διενεργείται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η ένταξη του εκπαιδευτικού σε θέση ΕΔΙΠ στο οικείο Ίδρυμα διενεργείται με διαπιστωτική πράξη του Πρύτανη.
Το προσωπικό που μετατάσσεται διέπεται από τις διατάξεις περί βαθμολογικών προαγωγών και μισθολογικής εξέλιξης των μελών ΕΔΙΠ των ΑΕΙ, όπως κάθε φορά ισχύουν. Για τη βαθμολογική και μισθολογική κατάταξη των μετατασσομένων εκπαιδευτικών αναγνωρίζεται ο συνολικός χρόνος υπηρεσίας στο δημόσιο με οποιαδήποτε σχέση εργασίας και μέχρι την έκδοση του κατά τις διατάξεις της παρ. 6 του άρθρου 29 του ν. 4009/2011 Προεδρικού Διατάγματος εντάσσονται αυτοδίκαια σε βαθμίδες της παρ. 2 του άρθρου 1 του ΠΔ 117/2002. Η διάρκεια της θητείας στην εισαγωγική βαθμίδα υπολογίζεται ως τριετής και ο απομένων χρόνος λαμβάνεται υπόψη για την εξέλιξη στις επόμενες βαθμίδες. Μετά την ένταξη στην κατηγορία ΕΔΙΠ το προσωπικό που μετατάσσεται διέπεται από τις διατάξεις του Ν.4009/2011 (Α΄ 195) και όλων των ισχυόντων νόμων που αφορούν όλα τα μέλη ΕΔΙΠ των ΑΕΙ.
Η μετάταξη δύναται να πραγματοποιηθεί ανεξάρτητα από το χρονικό διάστημα που έχει παρέλθει από προηγούμενη μετάταξη του αιτούντος εκπαιδευτικού σε άλλη βαθμίδα εκπαίδευσης».
Πηγή: http://www.tovima.gr/society/article/?aid=792115
Το υπουργείο Παιδείας έσπευσε να απαντήσει στο θέμα αναφέροντας ότι «η διάταξη ρυθμίζει με πάγιο τρόπο, άρα εξ ορισμού μη φωτογραφικό, θέματα μετάταξης μόνιμων εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε ΑΕΙ. Η διάταξη αφορά πολλούς εκπαιδευτικούς με αυξημένα ακαδημαϊκά προσόντα και η τυχόν μετάταξή τους στα ΑΕΙ θα τίθεται στην αυστηρή και αντικειμενική κρίση των ακαδημαϊκών αρχών και των αρμόδιων υπηρεσιακών οργάνων ευρείας αντιπροσωπευτικής σύνθεσης».
Παραδέχεται πάντως το υπουργείο Παιδείας ότι «τα τυπικά προσόντα που περιγράφει η διάταξη μοιάζουν με αυτά που αντιστοιχούσαν στο ακαδημαϊκό προφίλ του λέκτορα (ν.3027/2002)».
«Ειδικότερα, δίνεται η δυνατότητα σε μόνιμους εκπαιδευτικούς ιδιαίτερα αυξημένων ακαδημαϊκών προσόντων να μεταταγούν σε θέση κατηγορίας Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού (ΕΔΙΠ) στα ΑΕΙ (Πανεπιστήμια και ΤΕΙ). Πρόκειται για πάγια διάταξη με την οποία θεραπεύεται ένα ακόμη κενό στη νομοθεσία που επέτρεπε φωτογραφικές μετατάξεις στο παρελθόν» αναφέρεται στην ίδια απάντηση.
Αποφεύγοντας να σχολιάσει την καταγγελία ότι η διάταξη αυτή «φωτογραφίζει» τα προσόντα της συζύγου του Πρωθυπουργού, το υπουργείο Παιδείας αναφέρει: «Η ρύθμιση αυτή, δεδομένων των δημοσιονομικών συνθηκών που δυσχεραίνουν την πρόσληψη προσωπικού, είναι προς πρόδηλο όφελος της λειτουργίας των ΑΕΙ και αποτελεί άλλωστε και αίτημα πολλών πανεπιστημιακών τμημάτων (οι πρόσφατες 500 θέσεις αφορούσαν μέλη ΔΕΠ και όχι ΕΔΙΠ)».
Η διάταξη
Η επίμαχη διάταξη που προστέθηκε στο νομοσχέδιο για την έρευνα που κατατέθηκε στη Βουλή αναφέρει: «Μόνιμοι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δύνανται να μεταταγούν σε θέσεις της προβλεπόμενης στο άρθρο 29 του ν.4009/2011 (Α΄195) κατηγορίας Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού (ΕΔΙΠ) των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ, με ταυτόχρονη μεταφορά της θέσης και της δαπάνης της μισθοδοσίας τους, εφόσον σωρευτικώς:
α) είναι κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος με γνωστικό αντικείμενο ίδιο ή συναφές με γνωστικό αντικείμενο που θεραπεύει Τμήμα ΑΕΙ,
β) έχουν δημοσιευμένο έργο σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια, σχετικό με τα αντικείμενα αυτά και
γ) έχουν μετά τη λήψη του διδακτορικού διπλώματος αποδεδειγμένα επιτελέσει για τουλάχιστον δύο (2) ακαδημαϊκά έτη σε ελληνικό ΑΕΙ ή ομοταγές Ίδρυμα της αλλοδαπής σχετικό με τα αντικείμενα της περ. α΄ επιστημονικό / εφαρμοσμένο / ερευνητικό έργο και συγκεκριμένα έχουν εκπαιδευτική εμπειρία ή εμπειρία σε εργαστηριακό - εφαρμοσμένο - διδακτικό έργο ή αναγνωρισμένο επαγγελματικό/ερευνητικό έργο σε σχετικό επιστημονικό πεδίο ή έχουν τουλάχιστον διετή σχετική εργασία σε ερευνητικά κέντρα της ημεδαπής ή αλλοδαπής ή συνδυασμό των ανωτέρω».
«Για την ανωτέρω μετάταξη απαιτείται: α) σχετική αίτηση του ενδιαφερόμενου εκπαιδευτικού που υποβάλλεται στην υπηρεσία που ανήκει καθώς και στο οικείο ΑΕΙ, β) έγκριση του αρμόδιου υπηρεσιακού συμβουλίου στην αρμοδιότητα του οποίου υπάγεται ο εκπαιδευτικός και γ) απόφαση της Κοσμητείας του οικείου ΑΕΙ, ύστερα από σχετική εισήγηση τριμελούς επιτροπής, η οποία αποτελείται από δύο Καθηγητές και ένα μέλος ΕΔΙΠ που ορίζονται από τον Κοσμήτορα.
Η μετάταξη του εκπαιδευτικού σε θέση κατηγορίας Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού ΑΕΙ διενεργείται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η ένταξη του εκπαιδευτικού σε θέση ΕΔΙΠ στο οικείο Ίδρυμα διενεργείται με διαπιστωτική πράξη του Πρύτανη.
Το προσωπικό που μετατάσσεται διέπεται από τις διατάξεις περί βαθμολογικών προαγωγών και μισθολογικής εξέλιξης των μελών ΕΔΙΠ των ΑΕΙ, όπως κάθε φορά ισχύουν. Για τη βαθμολογική και μισθολογική κατάταξη των μετατασσομένων εκπαιδευτικών αναγνωρίζεται ο συνολικός χρόνος υπηρεσίας στο δημόσιο με οποιαδήποτε σχέση εργασίας και μέχρι την έκδοση του κατά τις διατάξεις της παρ. 6 του άρθρου 29 του ν. 4009/2011 Προεδρικού Διατάγματος εντάσσονται αυτοδίκαια σε βαθμίδες της παρ. 2 του άρθρου 1 του ΠΔ 117/2002. Η διάρκεια της θητείας στην εισαγωγική βαθμίδα υπολογίζεται ως τριετής και ο απομένων χρόνος λαμβάνεται υπόψη για την εξέλιξη στις επόμενες βαθμίδες. Μετά την ένταξη στην κατηγορία ΕΔΙΠ το προσωπικό που μετατάσσεται διέπεται από τις διατάξεις του Ν.4009/2011 (Α΄ 195) και όλων των ισχυόντων νόμων που αφορούν όλα τα μέλη ΕΔΙΠ των ΑΕΙ.
Η μετάταξη δύναται να πραγματοποιηθεί ανεξάρτητα από το χρονικό διάστημα που έχει παρέλθει από προηγούμενη μετάταξη του αιτούντος εκπαιδευτικού σε άλλη βαθμίδα εκπαίδευσης».
Πηγή: http://www.tovima.gr/society/article/?aid=792115
«Η γυναίκα του Καίσαρα δεν πρέπει μόνο να είναι τίμια πρέπει και να φαίνεται»
Ο βουλευτής Αττικής και υπεύθυνος Παιδείας του Ποταμιού, Γ. Μαυρωτάς, τοποθετήθηκε κατά την κοινή συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων και της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων «Ρυθμίσεις για την Έρευνα και άλλες διατάξεις».
Ξεκινώντας την ομιλία του, επεσήμανε ότι, ενώ για το 2020 ο στόχος για τις δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης για την Ευρώπη είναι 3% του ΑΕΠ και για την Ελλάδα 1,2%, σήμερα η Ευρώπη βρίσκεται στο 2% και η Ελλάδα μόλις στο 0,6%.
Ο κ. Μαυρωτάς παρατήρησε ότι σε σχέση με το νομοσχέδιο στη διαβούλευση, όλες οι αρμοδιότητες του Αναπληρωτή Υπουργού αρμοδίου για θέματα έρευνας μεταφέρθηκαν στον Υπουργό Παιδείας. Γιατί άραγε σβήστηκε 28 φορές ο κ. Φωτάκης;
Στη συνέχεια πρότεινε τη διεύρυνση του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας με την ενσωμάτωση σε αυτό του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Καινοτομίας και τη μετονομασία του πρώτου σε «Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας, Έρευνας και Καινοτομίας» ως ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας. Επίσης, πρότεινε την υπαγωγή όλων των ερευνητικών κέντρων σε ένα ενιαίο θεσμικό πλαίσιο. Αναφέρθηκε και στην ανάγκη η Εθνική Στρατηγική Έρευνας Τεχνολογικής Ανάπτυξης Καινοτομίας να περνάει από τη Βουλή και όχι μόνο τον Υπουργό.
Σχετικά με τις διατάξεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ο κ. Μαυρωτάς τόνισε τη συνεχιζόμενη υποβάθμιση και παράκαμψη του ρόλου των Συμβουλίων Ιδρύματος από την κυβέρνηση τα οποία όπως είπε είναι κόκκινο πανί για τον ΣΥΡΙΖΑ.
Για την επιχειρούμενη συγχώνευση των νηπιαγωγείων από την Κυβέρνηση, ο κ. Μαυρωτάς σημείωσε ότι είναι πολύ σοβαρό ζήτημα πρώτα από όλα για τα παιδιά και τις οικογένειες τους και για τους εκπαιδευτικούς. Επ’ αυτού η θέση του Ποταμιού είναι να συμπεριληφθούν και τα προνήπια μαζί με τα νήπια στην κατεύθυνση της θέσπισης της διετούς υποχρεωτικής φοίτησης στη προσχολική αγωγή.
Για το θέμα των ονομαστικών μεταγραφών ο κ. Μαυρωτάς τόνισε ότι θα έπρεπε να το γνωρίζουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι ότι υπάρχει αυτή η δυνατότητα.
Κλείνοντας την τοποθέτησή του στάθηκε στο άρθρο 33 και συγκεκριμένα στην παράγραφο 7 όπου όπως τόνισε υπάρχουν σκανδαλώδεις προϋποθέσεις για τη μετάταξη μόνιμων εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε θέσεις Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Καταρχάς αναρωτήθηκε γιατί η εν λόγω διάταξη δεν αφορά και τους λοιπούς δημοσίους υπαλλήλους αυξημένων ακαδημαϊκών προσόντων; Σχολίασε ότι η εν λόγω διάταξη είναι άκρως φωτογραφική και δεν αφορά περίπου 100 άτομα όπως ανέφερε χθες ο κ. Φίλης. Για το λόγο αυτό παρέθεσε στοιχεία ότι από τους 19 εκπαιδευτικούς της Α’βάθμιας και τους 41 της Β’βάθμιας που αποσπάστηκαν και τις 2 τελευταίες χρονιές, 5 και 4 άτομα αντίστοιχα είχαν διδακτορικό. «Άραγε που είναι λοιπόν οι εκατοντάδες ενδιαφερόμενοι; Εγώ 9 μετράω συνολικά!» όπως είπε χαρακτηριστικά. Σχολίασε επίσης και την φωτογραφική ρύθμιση για δυνατότητα μετάταξης ανεξαρτήτως του χρονικού διαστήματος από την προηγούμενη μετάταξη ενώ κανονικά όπως ισχύει, χρειάζεται 5ετία. «Περίεργες και πολλές συμπτώσεις μαζεμένες…» συμπλήρωσε ο κ. Μαυρωτάς, και επανερχόμενος στην προχθεσινή του αποκάλυψή για τη σύζυγο του Πρωθυπουργού, τόνισε με νόημα «Η γυναίκα του Καίσαρα δεν πρέπει να είναι μόνο τίμια αλλά και να φαίνεται».
Γιώργος Μαυρωτάς - Αττικής
Πηγή: http://topotami.gr/i-gineka-tou-kesara-den-prepi-mono-na-ine-timia-prepi-ke-na-fenete/
Ο βουλευτής Αττικής και υπεύθυνος Παιδείας του Ποταμιού, Γ. Μαυρωτάς, τοποθετήθηκε κατά την κοινή συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων και της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων «Ρυθμίσεις για την Έρευνα και άλλες διατάξεις».
Ξεκινώντας την ομιλία του, επεσήμανε ότι, ενώ για το 2020 ο στόχος για τις δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης για την Ευρώπη είναι 3% του ΑΕΠ και για την Ελλάδα 1,2%, σήμερα η Ευρώπη βρίσκεται στο 2% και η Ελλάδα μόλις στο 0,6%.
Ο κ. Μαυρωτάς παρατήρησε ότι σε σχέση με το νομοσχέδιο στη διαβούλευση, όλες οι αρμοδιότητες του Αναπληρωτή Υπουργού αρμοδίου για θέματα έρευνας μεταφέρθηκαν στον Υπουργό Παιδείας. Γιατί άραγε σβήστηκε 28 φορές ο κ. Φωτάκης;
Στη συνέχεια πρότεινε τη διεύρυνση του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας με την ενσωμάτωση σε αυτό του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Καινοτομίας και τη μετονομασία του πρώτου σε «Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας, Έρευνας και Καινοτομίας» ως ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας. Επίσης, πρότεινε την υπαγωγή όλων των ερευνητικών κέντρων σε ένα ενιαίο θεσμικό πλαίσιο. Αναφέρθηκε και στην ανάγκη η Εθνική Στρατηγική Έρευνας Τεχνολογικής Ανάπτυξης Καινοτομίας να περνάει από τη Βουλή και όχι μόνο τον Υπουργό.
Σχετικά με τις διατάξεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ο κ. Μαυρωτάς τόνισε τη συνεχιζόμενη υποβάθμιση και παράκαμψη του ρόλου των Συμβουλίων Ιδρύματος από την κυβέρνηση τα οποία όπως είπε είναι κόκκινο πανί για τον ΣΥΡΙΖΑ.
Για την επιχειρούμενη συγχώνευση των νηπιαγωγείων από την Κυβέρνηση, ο κ. Μαυρωτάς σημείωσε ότι είναι πολύ σοβαρό ζήτημα πρώτα από όλα για τα παιδιά και τις οικογένειες τους και για τους εκπαιδευτικούς. Επ’ αυτού η θέση του Ποταμιού είναι να συμπεριληφθούν και τα προνήπια μαζί με τα νήπια στην κατεύθυνση της θέσπισης της διετούς υποχρεωτικής φοίτησης στη προσχολική αγωγή.
Για το θέμα των ονομαστικών μεταγραφών ο κ. Μαυρωτάς τόνισε ότι θα έπρεπε να το γνωρίζουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι ότι υπάρχει αυτή η δυνατότητα.
Κλείνοντας την τοποθέτησή του στάθηκε στο άρθρο 33 και συγκεκριμένα στην παράγραφο 7 όπου όπως τόνισε υπάρχουν σκανδαλώδεις προϋποθέσεις για τη μετάταξη μόνιμων εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε θέσεις Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού σε Πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Καταρχάς αναρωτήθηκε γιατί η εν λόγω διάταξη δεν αφορά και τους λοιπούς δημοσίους υπαλλήλους αυξημένων ακαδημαϊκών προσόντων; Σχολίασε ότι η εν λόγω διάταξη είναι άκρως φωτογραφική και δεν αφορά περίπου 100 άτομα όπως ανέφερε χθες ο κ. Φίλης. Για το λόγο αυτό παρέθεσε στοιχεία ότι από τους 19 εκπαιδευτικούς της Α’βάθμιας και τους 41 της Β’βάθμιας που αποσπάστηκαν και τις 2 τελευταίες χρονιές, 5 και 4 άτομα αντίστοιχα είχαν διδακτορικό. «Άραγε που είναι λοιπόν οι εκατοντάδες ενδιαφερόμενοι; Εγώ 9 μετράω συνολικά!» όπως είπε χαρακτηριστικά. Σχολίασε επίσης και την φωτογραφική ρύθμιση για δυνατότητα μετάταξης ανεξαρτήτως του χρονικού διαστήματος από την προηγούμενη μετάταξη ενώ κανονικά όπως ισχύει, χρειάζεται 5ετία. «Περίεργες και πολλές συμπτώσεις μαζεμένες…» συμπλήρωσε ο κ. Μαυρωτάς, και επανερχόμενος στην προχθεσινή του αποκάλυψή για τη σύζυγο του Πρωθυπουργού, τόνισε με νόημα «Η γυναίκα του Καίσαρα δεν πρέπει να είναι μόνο τίμια αλλά και να φαίνεται».
Γιώργος Μαυρωτάς - Αττικής
Πηγή: http://topotami.gr/i-gineka-tou-kesara-den-prepi-mono-na-ine-timia-prepi-ke-na-fenete/
Η Περιστέρα απαντά: Ας χτυπήσουν ευθέως τον Αλέξη, όχι εμένα
17/04/2016
Την ενόχλησή της στις καταγγελίες βουλευτή του Ποταμιού Γ. Μαυρωτά περί «φωτογραφικής διάταξης» για την ίδια εκφράζει η σύντροφος του Πρωθυπουργού Περιστέρα Μπαζιάνα.
Ο βουλευτής του Ποταμιού, Γιώργος Μαυρωτάς, είχε καταγγείλει πως η κυβέρνηση με "φωτογραφική" για την ίδια διάταξη επιχείρησε να της δώσει το δικαίωμα να μεταχθεί από την πρωτοβάθμια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και συγκεκριμένα σε θέση Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού.
Με δηλώσεις της στη Real News, η Μπέτι Μπαζιάνα απαντά: «Αν κάποιος θέλει να βάλει εναντίον του συζύγου μου, ας το κάνει απευθείας. Δεν δέχομαι να γίνομαι βορά πολιτικής χυδαιότητας».
Λογοδοτώ μόνο στους μαθητές μου
Επισημαίνει ακόμη: «Δεν έχω δώσει κανένα δικαίωμα στον δημόσιο και επαγγελματικό μου βίο. Παρακολουθώ με θλίψη και ενόχληση τόσο την καταγγελία όσο και τα σχόλια που προκαλεί. Όμως, το θέμα δεν με αφορά προσωπικά»
Η Περιστέρα Μπαζιάνα υπερασπίζεται την πορεία της: «Η μέχρι τώρα διαδρομή μου δεν επιτρέπει σε κανέναν να μιλά για αδιαφάνεια (...) Ό,τι έχω καταφέρει ως ερευνήτρια δεν έχει κανένα θολό σημείο, είναι φανερό και μπορεί να κριθεί. Και γι’ αυτό είμαι υπερήφανη». Σημειώνει δε ότι «οι μαθητές και οι φοιτητές μου είναι για μένα οι πιο αυστηροί κριτές. Σε αυτούς λογοδοτώ, αυτών η γνώμη με ενδιαφέρει».
Οπως τονίζει η σύντροφος του Πρωθυπουργού «σήμερα, επιλέγω συνειδητά να εργάζομαι στα πανεπιστημιακά εργαστήρια. Επιλέγω συνειδητά να διδάσκω σε ένα περιφερειακό πανεπιστήμιο, με πενιχρή αμοιβή. Είναι τιμή μου να καταθέτω τις δυνάμεις μου στο ελληνικό δημόσιο σχολείο και πανεπιστήμιο. Και αυτό σκοπεύω να συνεχίσω να κάνω».
Όταν δε ερωτάται για το σχόλιο πως ως σύζυγος του πρωθυπουργού θα μπορούσε να αποσπαστεί σε κάποιο πολιτικό γραφείο ή να μην εργάζεται καν, απαντά: «μακριά από μένα τέτοιες λογικές».
Αναφερόμενη στα επόμενα επαγγελματικά της σχέδια λέει: «Είμαι χαρούμενη που, παρ’ όλη τη δημοσιονομική ασφυξία, τα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ της χώρας αιματοδοτούνται άμεσα με προσωπικό, με την προκήρυξη 1.900 θέσεων έκτακτου διδακτικού προσωπικού και 500 θέσεων μονίμων μελών ΔΕΠ. Θα καταθέσω τα χαρτιά μου και θα κριθώ» και γελώντας αναρωτιέται: «Λέτε να πουν ότι και αυτές οι προκηρύξεις είναι "φωτογραφικές";».
17/04/2016
Την ενόχλησή της στις καταγγελίες βουλευτή του Ποταμιού Γ. Μαυρωτά περί «φωτογραφικής διάταξης» για την ίδια εκφράζει η σύντροφος του Πρωθυπουργού Περιστέρα Μπαζιάνα.
Ο βουλευτής του Ποταμιού, Γιώργος Μαυρωτάς, είχε καταγγείλει πως η κυβέρνηση με "φωτογραφική" για την ίδια διάταξη επιχείρησε να της δώσει το δικαίωμα να μεταχθεί από την πρωτοβάθμια στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και συγκεκριμένα σε θέση Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού.
Με δηλώσεις της στη Real News, η Μπέτι Μπαζιάνα απαντά: «Αν κάποιος θέλει να βάλει εναντίον του συζύγου μου, ας το κάνει απευθείας. Δεν δέχομαι να γίνομαι βορά πολιτικής χυδαιότητας».
Λογοδοτώ μόνο στους μαθητές μου
Επισημαίνει ακόμη: «Δεν έχω δώσει κανένα δικαίωμα στον δημόσιο και επαγγελματικό μου βίο. Παρακολουθώ με θλίψη και ενόχληση τόσο την καταγγελία όσο και τα σχόλια που προκαλεί. Όμως, το θέμα δεν με αφορά προσωπικά»
Η Περιστέρα Μπαζιάνα υπερασπίζεται την πορεία της: «Η μέχρι τώρα διαδρομή μου δεν επιτρέπει σε κανέναν να μιλά για αδιαφάνεια (...) Ό,τι έχω καταφέρει ως ερευνήτρια δεν έχει κανένα θολό σημείο, είναι φανερό και μπορεί να κριθεί. Και γι’ αυτό είμαι υπερήφανη». Σημειώνει δε ότι «οι μαθητές και οι φοιτητές μου είναι για μένα οι πιο αυστηροί κριτές. Σε αυτούς λογοδοτώ, αυτών η γνώμη με ενδιαφέρει».
Οπως τονίζει η σύντροφος του Πρωθυπουργού «σήμερα, επιλέγω συνειδητά να εργάζομαι στα πανεπιστημιακά εργαστήρια. Επιλέγω συνειδητά να διδάσκω σε ένα περιφερειακό πανεπιστήμιο, με πενιχρή αμοιβή. Είναι τιμή μου να καταθέτω τις δυνάμεις μου στο ελληνικό δημόσιο σχολείο και πανεπιστήμιο. Και αυτό σκοπεύω να συνεχίσω να κάνω».
Όταν δε ερωτάται για το σχόλιο πως ως σύζυγος του πρωθυπουργού θα μπορούσε να αποσπαστεί σε κάποιο πολιτικό γραφείο ή να μην εργάζεται καν, απαντά: «μακριά από μένα τέτοιες λογικές».
Αναφερόμενη στα επόμενα επαγγελματικά της σχέδια λέει: «Είμαι χαρούμενη που, παρ’ όλη τη δημοσιονομική ασφυξία, τα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ της χώρας αιματοδοτούνται άμεσα με προσωπικό, με την προκήρυξη 1.900 θέσεων έκτακτου διδακτικού προσωπικού και 500 θέσεων μονίμων μελών ΔΕΠ. Θα καταθέσω τα χαρτιά μου και θα κριθώ» και γελώντας αναρωτιέται: «Λέτε να πουν ότι και αυτές οι προκηρύξεις είναι "φωτογραφικές";».
Η απάντηση Μαυρωτά στην Περιστέρα: Να οργίζεται με όσους έκαναν τη διάταξη
17/04/2016
Με τον δικό του τρόπο απάντησε ο βουλευτής του Ποταμιού Γιώργος Μαυρωτάς στην σύντροφο του Πρωθυπουργού Περιστέρα Μπαζιάνα, η οποία δήλωσε οργισμένη για τα περί φωτογραφικής διάταξης υπέρ της.
Σε μήνυμά του στα social media, ο Γ. Μαυρωτάς τονίζει:
«Οργισμένη δηλώνει η κ. Μπαζιάνα επειδή θεώρησα φωτογραφική τη διάταξη που υπάρχει στο άρθρο 33 παρ. 7. Τότε είμαι σίγουρος ότι θα συμφωνεί -όπως πρότεινα ήδη στη συζήτηση επί της αρχής του Ν/Σ- να φύγουν από το άρθρο 33 οι διατάξεις που την φωτογραφίζουν, δηλαδή «Η διετής προϋπηρεσία σε ΑΕΙ (τον Φεβρουάριο του 2016 η κ. Μπαζιάνα έκλεισε 2ετία) και η κατάργηση της 5ετίας από την προηγούμενη μετάταξη (έκανε μετάταξη από τη δευτεροβάθμια στην πρωτοβάθμια τον Αύγουστο του 2013)».
Ο βουλευτής του Ποταμιού, συνιστά στην σύντροφο του Αλέξη Τσίπρα «αν πρέπει λοιπόν να είναι οργισμένη με κάποιους, αυτοί πρέπει να είναι οι συντάκτες του νόμου που την εκθέτουν κι όχι όσοι ανακαλύπτουν τις περίεργες συμπτώσεις». Παραδέχεται ότι η κυρία Μπαζιάνα έχει καλό βιογραφικό «όπως και εκατοντάδες άλλοι νέοι επιστήμονες στην ίδια κατηγορία» προσθέσει και αναρωτιέται: «Γιατί να αποκλειστούν αυτοί βάζοντας κάποιες φωτογραφικές διατάξεις/προϋποθέσεις;»,
Για να καταλήξει ο κ. Μαυρωτάς: «Είμαι σίγουρος ότι θα συμφωνεί σε αυτό, διότι το θέμα δεν είναι προσωπικό, αλλά θεσμικό» καλώντας εκ νέου το υπουργείο να βγάλει τις προϋποθέσεις αυτές από το άρθρο 33, «ώστε να πάψει να είναι φωτογραφική η διάταξη».
17/04/2016
Με τον δικό του τρόπο απάντησε ο βουλευτής του Ποταμιού Γιώργος Μαυρωτάς στην σύντροφο του Πρωθυπουργού Περιστέρα Μπαζιάνα, η οποία δήλωσε οργισμένη για τα περί φωτογραφικής διάταξης υπέρ της.
Σε μήνυμά του στα social media, ο Γ. Μαυρωτάς τονίζει:
«Οργισμένη δηλώνει η κ. Μπαζιάνα επειδή θεώρησα φωτογραφική τη διάταξη που υπάρχει στο άρθρο 33 παρ. 7. Τότε είμαι σίγουρος ότι θα συμφωνεί -όπως πρότεινα ήδη στη συζήτηση επί της αρχής του Ν/Σ- να φύγουν από το άρθρο 33 οι διατάξεις που την φωτογραφίζουν, δηλαδή «Η διετής προϋπηρεσία σε ΑΕΙ (τον Φεβρουάριο του 2016 η κ. Μπαζιάνα έκλεισε 2ετία) και η κατάργηση της 5ετίας από την προηγούμενη μετάταξη (έκανε μετάταξη από τη δευτεροβάθμια στην πρωτοβάθμια τον Αύγουστο του 2013)».
Ο βουλευτής του Ποταμιού, συνιστά στην σύντροφο του Αλέξη Τσίπρα «αν πρέπει λοιπόν να είναι οργισμένη με κάποιους, αυτοί πρέπει να είναι οι συντάκτες του νόμου που την εκθέτουν κι όχι όσοι ανακαλύπτουν τις περίεργες συμπτώσεις». Παραδέχεται ότι η κυρία Μπαζιάνα έχει καλό βιογραφικό «όπως και εκατοντάδες άλλοι νέοι επιστήμονες στην ίδια κατηγορία» προσθέσει και αναρωτιέται: «Γιατί να αποκλειστούν αυτοί βάζοντας κάποιες φωτογραφικές διατάξεις/προϋποθέσεις;»,
Για να καταλήξει ο κ. Μαυρωτάς: «Είμαι σίγουρος ότι θα συμφωνεί σε αυτό, διότι το θέμα δεν είναι προσωπικό, αλλά θεσμικό» καλώντας εκ νέου το υπουργείο να βγάλει τις προϋποθέσεις αυτές από το άρθρο 33, «ώστε να πάψει να είναι φωτογραφική η διάταξη».
OpenGov, ΤΡΑΙΝΟΣΕ, και "επιστροφή στην κανονικότητα" 10 Dec 2015 5:10 AM (9 years ago)
Ανακοινώθηκε χθές και πήρε ευρεία δημοσιότητα στα ΜΜΕ,
η παραίτηση του Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της ΤΡΑΙΝΟΣΕ Θανάση
Ζηλιασκόπουλου. Όλα τα ΜΜΕ που αναφέρθηκαν στην παραίτηση αυτή έκαναν εκτενή
αναφορά στην επιτυχή θητεία του ΘΖ στο πόστο που κατείχε. Η μεγαλύτερη επιτυχία
του, όπως γράφουν, είναι ότι παρέλαβε τον οργανισμό με ζημιές 230 εκ. ευρώ και
τον παραδίδει κερδοφόρο. Τα αποτελέσματα και οι δραστηριότητες κατά την
διάρκεια της θητείας του αναφέρονται αναλυτικά σε πολλά δημοσιεύματα, (π.χ. εδώ).
Αναφέρεται επίσης, ότι ο νυν Υπουργός Υποδομών είχε αφήσει από καιρό να
εννοηθεί ότι θα τον αντικαθιστούσε με πρόσωπο δικής του εμπιστοσύνης. (Προφανώς,
κριτήριο είναι η «προσωπική εμπιστοσύνη» και όχι η ικανότητα και η απόδοση).
Σε μερικά μόνο από τα δημοσιεύματα, γίνεται αναφορά
στο γεγονός ότι ο ΘΖ ανέλαβε το 2010. Κανένα όμως από τα δημοσιεύματα, ακόμα
και αυτά των μεγάλων εφημερίδων, δεν κάνει αναφορά στο γεγονός ότι ο ΘΖ επελέγη
με την διαδικασία του OpenGov. Δεν προβληματίζονται καν για το κατά πόσον η επιτυχής
επιλογή οφείλεται –ενδεχομένως- και στην διαδικασία με την οποία έγινε. Ως και αν ο ΘΖ βρέθηκε στην θέση αυτή με κάποιο μαγικό τρόπο.
Αυτό δεν το βρίσκω παράξενο, γιατί η οποιαδήποτε καινοτόμος πρωτοβουλία της κυβέρνησης Παπανδρέου δεν έχει πλέον καμμία τύχη αναγνώρισης στα ΜΜΕ. Μου προκαλεί, όμως, εντύπωση ότι για την «παραίτηση» του ΘΖ εξέδωσαν ανακοινώσεις και η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ χωρίς όμως (ιδιαίτερα το ΠΑΣΟΚ) να κάνει αναφορά στην κυβέρνηση που τον επέλεξε και στην διαδικασία με την οποία αυτός επελέγη. Μια διαδικασία που για πρώτη φορά ήταν ανοικτή και χρησιμοποίησε τα βιογραφικά των ενδιαφερομένων ως βασικό κριτήριο επιλογής.
Αυτό δεν το βρίσκω παράξενο, γιατί η οποιαδήποτε καινοτόμος πρωτοβουλία της κυβέρνησης Παπανδρέου δεν έχει πλέον καμμία τύχη αναγνώρισης στα ΜΜΕ. Μου προκαλεί, όμως, εντύπωση ότι για την «παραίτηση» του ΘΖ εξέδωσαν ανακοινώσεις και η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ χωρίς όμως (ιδιαίτερα το ΠΑΣΟΚ) να κάνει αναφορά στην κυβέρνηση που τον επέλεξε και στην διαδικασία με την οποία αυτός επελέγη. Μια διαδικασία που για πρώτη φορά ήταν ανοικτή και χρησιμοποίησε τα βιογραφικά των ενδιαφερομένων ως βασικό κριτήριο επιλογής.
Θα ήταν ίσως χρήσιμο να κάνω μια μικρή ιστορική
αναδρομή στην επιλογή αυτή. Για την συγκεκριμένη θέση, υπεβλήθησαν συνολικά 81
υποψηφιότητες. Η διαδικασία αξιολόγησης ολοκληρώθηκε στις 4/1/2010. Μεταξύ των
81 υποψηφίων υπήρχαν 3 που ξεχώριζαν. Ο Ζηλιασκόπουλος είχε την καλύτερη
αντικειμενική αξιολόγηση σε σχέση με σπουδές, επαγγελματική εμπειρία,
προηγούμενη δραστηριότητα, κ.λ.π. Στις 11/1/2010, ο τότε Υπουργός, Δημήτρης
Ρέππας, υπέβαλε στον Πρωθυπουργό την πρότασή του για την συγκρότηση του ΔΣ της
ΤΡΑΙΝΟΣΕ Α.Ε. Για Πρόεδρο πρότεινε τον Ζηλιασκόπουλο, που ήταν πρώτος και στην
αξιολόγηση του OpenGov. Στην πρότασή του αυτή πήρε υπ’ όψη του όχι μόνο την
αντικειμενική αξιολόγηση που του είχα αποστείλει, αλλά και μια σειρά από άλλες
παραμέτρους που αφορούσαν την καταλληλότητα των υποψηφίων.
Αυτό που έχει ενδιαφέρον επίσης, είναι ότι στην πρότασή
του όχι μόνο υπέδειξε τα πρόσωπα που θα έπρεπε να καταλάβουν τις θέσεις του
Προέδρου και των μελών του ΔΣ, αλλά συνέστησε και την μείωση των αποδοχών του
Προέδρου κατά 50% περίπου. (Θα είχε ενδιαφέρον να δημοσιοποιηθούν οι αποδοχές των
προκατόχων του ΘΖ και κάποια αξιολόγηση της θητείας τους. Ίσως αυτό θα βοηθήσει
τους ειδικούς να δούν μια ακόμα διάσταση της κατάστασης που παρέλαβε η
κυβέρνηση Παπανδρέου τον Οκτώβριο του 2009).
Μετά την «παραίτηση» Ζηλιασκόπουλου, αναρωτιέμαι με
ποια κριτήρια θα επιλέξει ο Υπουργός Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων Χρ.
Σπίρτζης τον διάδοχό του. Θα είναι χρήσιμο και εδώ να γίνει μία σύγκριση των
διαδικασιών για να δούμε αν το 2015 διαφέρει σε τίποτα από το 2007 και αν η
παρένθεση της περιόδου 2009-2011 με διαδικασίες όπως το OpenGov έχει κλείσει οριστικά.
ΥΓ. Μου δίνεται για ακόμη μια φορά η ευκαιρία να
τονίσω την εξαιρετική συνεργασία με τον Δ. Ρέππα στο θέμα του OpenGov. Ήταν ο Υπουργός, ο οποίος
σεβάσθηκε από την αρχή μέχρι το τέλος όλα τα στάδια της διαδικασίας και με τον
οποίο είχα την καλύτερη συνεργασία. Δεν ήταν νομίζω τυχαίο ότι οι οργανισμοί
που είχε στην εποπτεία του είχαν ίσως την καλύτερη απόδοση από όλους τους
οργανισμούς που εποπτεύονταν από οποιοδήποτε άλλο Υπουργείο.
ΥΓ2. Δεν είχα την ευκαιρία να γνωρίσω προσωπικά τον κ.
Ζηλιασκόπουλο. Ήταν μια από τις αδυναμίες του OpenGov (δεν υπήρχε χρόνος για συνεντεύξεις με
όλους τους επικρατέστερους υποψηφίους για κάθε μια από τις πάνω από 3000 θέσεις
που προκηρύχθησαν. Έγινε μόνο για κάποιες από αυτές). Η αδυναμία αυτή όμως
–όπως και αρκετές άλλες- ωχριούν μπροστά στην κατάσταση που προηγήθηκε του OpenGov και σ’ αυτήν που ακολούθησε το OpenGov.
ΥΓ3. Μια και όπως φαίνεται η εποχή του OpenGov έχει κλείσει οριστικά, ίσως
είναι καιρός να οργανώσουμε ένα συνέδριο στο οποίο όσα στελέχη της διοίκησης
επελέγησαν με την διαδικασία αυτή να αποτυπώσουν τις εμπειρίες τους. Για την
Ιστορία.
Οι εθνικοί διάλογοι για την Παιδεία και οι Πανελλήνιες Εξετάσεις. Μελαγχολικές σκέψεις. 5 Dec 2015 2:40 AM (9 years ago)
Ο Πρωθυπουργός και ο υπουργός Παιδείας, ανακοίνωσαν ένα νέο εθνικό διάλογο για την Παιδεία.
Στο παρελθόν, έχουν γίνει ανάλογες διακηρύξεις χωρίς το τελικό αποτέλεσμα να δικαιολογεί τις αρχικές ελπίδες.
Δεν γνωρίζω τις προθέσεις της κυβέρνησης για να κρίνω την αξιοπιστία της πρωτοβουλίας αυτής.
Βάση του διαλόγου που αναγγέλθηκε θα είναι η αλλαγή του συστήματος των πανελληνίων εξετάσεων.
Πιστεύω όμως ότι αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα που έχουν ως κεντρικό άξονα τις εξετάσεις είναι καταδικασμένες σε αποτυχία. Αυτός είναι και ο λόγος που ως υφυπουργός παιδείας υπεύθυνος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση και τις πανελλήνιες εξετάσεις είχα δηλώσει από την αρχή ότι δεν θα αλλάξουμε το σύστημα των εξετάσεων. (Ηταν ίσως η πρώτη φορά που υπουργός δεν έθετε ως πρώτη προτεραιότητα την αλλαγή του συστήματος των εξετάσεων εισαγωγής στα πανεπιστήμια και ΤΕΙ).
Μια ανάλογη περίπτωση με την σημερινή, ήταν ο εθνικός διάλογος που είχε ανακοινώσει το 2009 ο τότε υπουργός Αρης Σπηλιωτόπουλος. Μέρος του διαλόγου εκείνου ήταν η συζήτηση στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας. Συζήτηση που έγινε χωρίς προτάσεις από την κυβέρνηση, μια και ο διάλογος ήταν "απο μηδενική βάση" σύμφωνα με τον τότε υπουργό.
Παραθέτω παρακάτω την εισαγωγική μου τοποθέτηση στην πρώτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (Τετάρτη 11 Μαρτίου 2009). (Συμμετείχα στο ΕΣΥΠ τότε ως εκρόσωπος του ΠΑΣΟΚ). Ισως την βρουν χρήσιμη όσοι λάβουν μέρος στον νέο εθνικό διάλογο.
Παρότι έχουν περάσει σχεδόν 7 χρόνια από τότε πιστεύω ότι, αν επρόκειτο να κάνω μια αντίστοιχη τοποθέτηση σήμερα, θα έλεγα τα ίδια ακριβώς πράγματα.
-->
Ι. ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ: Καλημέρα κ. Υπουργέ, κ. Υφυπουργοί, ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας και
των Συμβουλίων, κύριοι εκπρόσωποι των φορέων στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας.
H παρουσία μου σήμερα στο Εθνικό
Συμβούλιο Παιδείας και στη συνεδρίαση αυτή είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη παρουσία
-και είναι δύσκολη για μία σειρά από λόγους που θα σας τους αναπτύξω αν μου
επιτρέψετε, με σύντομο τρόπο.
Για
να ξεκινήσω και να ελαφρύνω λίγο την ατμόσφαιρα είναι ιδιαίτερα ευχάριστος ο
χαρακτηρισμός «νεοφώτιστος» από τον κ. Βερέμη, αλλά πιστεύω ότι η συμμετοχή μου
στα κοινά της Παιδείας επί 30 σχεδόν χρόνια και το ότι υπήρξα ο πρώτος πρόεδρος
του ΕΣΥΠ κάτω από αντίξοες συνθήκες, μάλλον κάτι αντίθετο θα έδειχνε, αν και
δεν θα προτιμούσα να ήμουν πραγματικά νεοφώτιστος.
Θα
ήθελα κατ’ αρχήν να εξηγήσω και να οριοθετήσω την συμμετοχή του ΠΑΣΟΚ στο
διάλογο αυτό. Είναι φανερό νομίζω και από τις δημόσιες τοποθετήσεις του
Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, ότι ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και το ΠΑΣΟΚ δίνουν πάντοτε
ιδιαίτερη σημασία στο διάλογο, στην ανάγκη διαλόγου για την παιδεία και την
κοινωνική συμμετοχή στα θέματα της παιδείας.
Η
προσέγγιση αυτή του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ στα 25 τελευταία χρόνια που ο ίδιος είχα
συμμετοχή στα κοινά για την παιδεία και που ήμουν άμεσος συνεργάτης του, δεν
μπορώ να πω ότι έχει εκτιμηθεί στο βαθμό που θα έπρεπε και ότι έχει βρει
ανάλογη ανταπόκριση.
Για
να οριοθετήσω τη συμμετοχή μου εδώ θα ήθελα απλώς αν μου επιτρέπετε να σας
διαβάσω το έγγραφο που εστάλη στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας από τον Γενικό
Διευθυντή του Πολιτικού Γραφείου του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ.
«Κύριε
Πρόεδρε, σε απάντηση του από 25/2/09 εγγράφου σας, σας γνωρίζω τα εξής:
Το
ΠΑΣΟΚ συμμετείχε εποικοδομητικά σε όλα τα όργανα του ΕΣΥΠ από την έναρξη της
λειτουργίας του. Παρέμεινε στο διάλογο ακόμα και όταν τα άλλα κόμματα της
αντιπολίτευσης και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις των εκπαιδευτικών είχαν
αποχωρήσει. Αποχώρησε τελικά και εκείνο, όταν έγινε φανερό ότι η Κυβέρνηση
χρησιμοποιούσε το ΕΣΥΠ ως βιτρίνα διαλόγου και προχωρούσε αιφνιδιαστικά στην
ψήφιση νομοσχεδίων χωρίς κανένα προηγούμενο διάλογο.
Παρά
το γεγονός, ότι οι λόγοι της αποχώρησης του ΠΑΣΟΚ από το ΕΣΥΠ δεν έχουν
εκλείψει, ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ στην πρόσφατη ομιλία του στη Βουλή για την
παιδεία δήλωσε, ότι θα δώσει μια ακόμα ευκαιρία στο διάλογο με ορισμένες
βασικές προϋποθέσεις.
Όσον
αφορά το ΕΣΥΠ ζήτησε να καταστεί Ανεξάρτητη Αρχή, όπως άλλωστε προέβλεπε και ο
Ιδρυτικός του νόμος 2327/95. Παρ’ ότι η Κυβέρνηση δεν έχει καν συζητήσει τις
προτάσεις αυτές, ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ συνεπής στην πολιτική του για την ανάγκη
δημόσιας διαβούλευσης για τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας με συμμετοχή
των κοινωνικών φορέων αποφάσισε το ΠΑΣΟΚ να λάβει μέρος στο διάλογο που ξεκινά
καταθέτοντας τις προτάσεις του και συζητώντας κάθε άλλη πρόταση που θα
διατυπωθεί.
Διατηρεί
βεβαίως τις επιφυλάξεις του για την ειλικρίνεια των προθέσεων της Κυβέρνησης
και περιμένει ακόμα την απάντησή της στις προτάσεις του. Στο διάλογο αυτό, στο
ΕΣΥΠ, και σ’ αυτή τη φάση και στο Συμβούλιά του ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ορίζει
εκπρόσωπό του, τον καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Πανάρετο,
Σύμβουλό του για θέματα παιδείας και πρώην Πρόεδρο του ΕΣΥΠ με αναπληρωτή τον
κ. Βασίλειο Κουλαϊδή».
Η
συνέχεια και η προσέγγιση στα θέματα του διαλόγου, ιδιαίτερα σε μια στιγμή που
όπως αντιλαμβάνεστε και όπως είναι φανερό το βάρος που πέφτει στο ΠΑΣΟΚ ή που
μπορεί να επωμιστεί το ΠΑΣΟΚ σύντομα είναι μεγάλο, δείχνει την σημασία που
αποδίδει ο ίδιος ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ στο διάλογο αυτό.
Χωρίς
να θέλω να κάνω παρελθοντολογία, αλλά για να τονίσω ακριβώς την προσήλωση του
Προέδρου του ΠΑΣΟΚ στο διάλογο, θα αναφέρω δύο περιστατικά.
Το 1989, ως Υπουργός
Παιδείας, ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ πρότεινε στη Βουλή τη δημιουργία Διακομματικής
Επιτροπής. Ο τότε αρχηγός της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης κ. Μητσοτάκης
αρνήθηκε συμμετοχή σε οποιοδήποτε διάλογο με το επιχείρημα ότι πλησιάζουν
εκλογές και επομένως ο διάλογος δεν είχε έννοια.
Το
1996 ο σημερινός Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και τότε Υπουργός Παιδείας προχώρησε ένα
βήμα παραπέρα και κατέθεσε πρόταση νόμου, η οποία τελικά κατέστη νόμος για τη
θεσμοθέτηση Διακομματικής Επιτροπής για την παιδεία. Η Διακομματική Επιτροπή
αυτή κ. Υπουργέ συνεδρίασε, αλλά η θέση του εκπροσώπου της Νέας Δημοκρατίας
ήταν κενή.
Γνωρίζετε
και εσείς και νομίζω, ότι είναι γνωστό σε όλους ότι υπάρχουν έντονες αμφιβολίες
για την ειλικρίνεια των προθέσεων της Κυβέρνησης για το διάλογο. Αν μου
επιτρέπετε για ένα λεπτό, θα σας διαβάσω το εξής:
«Σήμερα
έχει ξεκινήσει ένας καινούργιος κύκλος διαλόγου. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο
διάλογος αποτελεί την πεμπτουσία της δημοκρατίας. Ο διάλογος όμως πρέπει να
καταλήγει σε ορισμένα σαφή συμπεράσματα, τα οποία στη συνέχεια να μεταβάλλονται
σε πράξη.
Τον
τελευταίο όμως καιρό παρατηρώ ότι έχουν αυξηθεί τα κρούσματα διαλόγου. Διάλογος
για την παιδεία, διάλογος για τους λιθάνθρακες, διάλογος για τις
ανεμογεννήτριες, διάλογος για κάθε δύσκολο θέμα που ο αρμόδιος Υπουργός για να
αποφύγει το πολιτικό κόστος δεν τολμά να πιάσει στα χέρια του. Διερωτώμαι,
λοιπόν, μήπως και ο συγκεκριμένος διάλογος αποτελεί απλώς το πρόσχημα για να
αποφευχθεί οποιαδήποτε ενέργεια.
Ακόμη
ιδιαίτερη έκπληξη μου προκάλεσε το γεγονός ότι το κύριο θέμα του διαλόγου που
υποτίθεται ότι άρχισε δεν αγκαλιάζει όλα τα προβλήματα της ανώτατης παιδείας,
αλλά ανήγαγε σε θέμα πρώτης προτεραιότητας τον τρόπο εισαγωγής στα ΑΕΙ.
Προβλήθηκε
μάλιστα ο ισχυρός και μάλιστα από αρμόδια χείλη, ότι αν απομακρυνθούν οι
εισαγωγικές εξετάσεις από το Λύκειο, αυτό θα οδηγήσει σε αναμόρφωση του
Λυκείου, δηλαδή την αναβάθμιση της Παιδεία.
Είναι
τουλάχιστον αφελές να υποστηρίζεται ότι το μέτρο αυτό από μόνο του θα έχει αυτά
τα αποτελέσματα. Η αναμόρφωση του Λυκείου που ασφαλώς είναι απαραίτητη
προϋποθέτει πολλές άλλες προηγούμενες ενέργειες».
Θα
μπορούσε κανείς να θεωρήσει, ότι την διατύπωση αυτή την έκανε κάποιο στέλεχος
του ΠΑΣΟΚ ή κάποιου άλλου κόμματος της αντιπολίτευσης ή κάποιος ο οποίος
διαφωνεί γενικότερα με την πολιτική της Κυβέρνησης.
Και
όμως: Το κείμενο αυτό είναι πρόσφατο (22/2/09), και έχει γραφεί από τον κ.
Γιάννη Βαρβιτσιώτη, το Νέστορα του Κόμματος που βρίσκεται στην εξουσία, πρώην
Υπουργό Παιδείας και αν δεν κάνω λάθος, Πρόεδρο του Ιδρύματος «ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ».
Το
κείμενο αυτό δεν το διάβασα για να υπερτονίσω την αμφιβολία για την ειλικρίνεια
των προθέσεων, αλλά για ένα άλλο απλό λόγο τον οποίο θα παρακαλούσα να
προσέξετε και ο οποίος εκφράζει τον Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ. Δεν έχουμε την
πολυτέλεια να αποδεχτούμε έστω και το προφανές. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε κάθε
ευκαιρία διαλόγου για την παιδεία, ανεξάρτητα από τις προθέσεις.
Επομένως
η παρουσία μου εδώ δεν αναφέρεται στις προθέσεις, αλλά αναφέρεται στην ουσία
του διαλόγου τον οποίον το ΠΑΣΟΚ και ο Πρόεδρος του ελπίζει να είναι
εποικοδομητικός.
Θα ήθελα όμως να παρακαλέσω κ.
Υπουργέ, να δείξετε ότι τουλάχιστον σας προβληματίζουν οι προτάσεις που έχει
καταθέσει διαχρονικά ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Και δεν αναφέρομαι σε όλες τις
προτάσεις, θα αναφερθώ σε δύο που είναι όμως σημαντικές.
Η
πρώτη πρόταση αφορά αυτό το όργανο και είναι η πρότασή του στη Βουλή για να
μετατραπεί το Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας σε Ανεξάρτητη Αρχή. Μέχρι σήμερα δεν
έχει υπάρξει καμία απάντηση ούτε από τον Πρωθυπουργό, ούτε από την Κυβέρνηση,
ούτε από εσάς.
Αν
θα θέλατε θα μπορούσα να κάνω μια παύση ενός λεπτού για να τοποθετηθείτε ή αν
φυσικά δεν θέλετε, μπορείτε αυτό να το κάνετε αργότερα. (Μικρή παύση). Θα ήταν όμως μία ένδειξη ότι σας απασχολεί η άποψη
του συνομιλητή σας. Μπορεί να την απορρίψετε, αλλά να εξηγήσετε, την απορρίπτω
γι’ αυτό το λόγο.
Χαίρομαι
που μία άλλη από τις προϋποθέσεις που έθεσε ο Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ,
αντιλαμβάνομαι ότι την ικανοποιήσατε στην πρόσφατη συνεργασία που είχατε στην
Διακομματική Επιτροπή, ότι δηλαδή η Νέα Δημοκρατία δεσμεύεται να συμμετάσχει
στο διάλογο εφ’ όσον το ΠΑΣΟΚ γίνει Κυβέρνηση.
Υπάρχει
και ένα άλλο θέμα το οποίο επίσης αποτελεί ένα στοιχείο προβληματισμού. Όταν
συζητείτο πριν από δύο χρόνια ο νόμος της Κυβέρνησης (δεν τον αναφέρω με το
όνομα της προκατόχου σας, διότι δεν είναι σωστό) για τα πανεπιστήμια, ο
Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ προέβη σε μία πρωτοφανή για τα πολιτικά δεδομένα ενέργεια.
Παρακολούθησε
την συζήτηση στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων, κάτι που ποτέ μέχρι τότε δεν
είχε κάνει αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Εκεί κατέθεσε μία συγκεκριμένη πρόταση για τον
τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων των πανεπιστημίων.
Η
πρόταση αυτή (την έχω εδώ και μπορώ να σας την δώσω, μπορώ να την καταθέσω και
στα πρακτικά), ήταν μία πρόταση πέντε άρθρων για νόμο για τα πανεπιστήμια, η
οποία είχε ως κύρια αρχή της την ανάγκη της λειτουργίας των πανεπιστημίων με
ένα τρόπο αυτοτελές, αυτοδύναμο σε σχέση με την πολιτεία. Και ως δεύτερο πυλώνα
του είχε την αξιολόγηση των πανεπιστημίων σε σχέση με τις προτάσεις και με τις
συμφωνίες που τα πανεπιστήμια θα είχαν κάνει με την κυβέρνηση.
Η
Υπουργός Παιδείας τότε δεν διάβασε καν το κείμενο, το αγνόησε. Είπε ότι
πρόκειται για ένα πρόχειρο κείμενο, μία πρόχειρη σκέψη. Αυτό δεν νομίζω ότι
είναι ένδειξη ότι οι απόψεις της άλλης πλευράς, όποια και να είναι αυτή η άλλη
πλευρά, λαμβάνονται υπόψη σοβαρά. Αγνοήθηκε.
Αγνοήθηκε
μάλιστα από τότε πλήρως από την Κυβέρνηση ακόμα και όταν όπως είναι φανερό,
απέτυχε πλήρως, ή σχεδόν πλήρως, ο νόμος που η κυβέρνηση τότε ψήφισε.
Θα
παρακαλούσα, λοιπόν, τουλάχιστον στο πνεύμα της πολιτικής αβροφροσύνης, να
εξετάσετε αυτές τις προτάσεις, ώστε να αισθανθεί κανείς ότι ο διάλογος αφορά
τουλάχιστον την μελέτη των απόψεων και των προτάσεων που υποβάλλει μία άλλη
πλευρά, δεν θα πω ιδιαίτερα εάν αυτή η πλευρά είναι η αξιωματική αντιπολίτευση.
Μια
άλλη διάσταση που θα ήθελα να δώσω στο διάλογο που ξεκινά σήμερα στο Εθνικό
Συμβούλιο Παιδείας είναι η ανάγκη συμφωνίας ή τουλάχιστον συναντίληψης για συγκεκριμένες
γενικότερες πολιτικές -όχι για επιμέρους θέματα.
Δεν
είναι το πρόβλημα κατά τη γνώμη μου της εκπαίδευσης το εάν τα εξεταζόμενα
μαθήματα για εισαγωγή στο πανεπιστήμιο θα είναι τρία ή πέντε. Το θέμα αυτό απασχολεί
την κοινωνία και βέβαια πρέπει να αντιμετωπιστεί, αλλά υπάρχει ένα μεγαλύτερο
και ουσιαστικότερο πρόβλημα: τι θέλουμε από τα πανεπιστήμια, τι θέλουμε από τα
σχολεία. Με χαρά μου άκουσα σήμερα να θέτετε ορισμένους στόχους για το διάλογο
αυτό.
Το
ΠΑΣΟΚ, όπως γνωρίζετε, έχει απόψεις για την παιδεία. Νομίζω, ότι σας τις
κατέθεσε στη Διακομματική Επιτροπή η εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ κυρία Διαμαντοπούλου και σας εξήγησε επίσης
τις προτάσεις και τις κατευθύνσεις στις οποίες κινείται ή θα κινηθεί η πολιτική
του ΠΑΣΟΚ.
Αναφέρθηκα
ιδιαίτερα στην ανάγκη συναντίληψης των προβλημάτων, γιατί πιστεύω -και η
εμπειρία μου έχει δείξει στα όσα χρόνια ασχολούμαι με τα εκπαιδευτικά θέματα-
ότι ένα από τα προβλήματα που έχουμε ως χώρα είναι ότι αντιμετωπίζουμε τα
προβλήματα, ή νομίζουμε ότι μπορούμε να τα λύσουμε, με νομικές προσεγγίσεις,
ενώ πρόκειται για βαθύτατα προβλήματα της κοινωνίας που δεν λύνονται με νόμους.
Τα αποτέλεσμα βέβαια το βλέπουμε στη συνέχεια, όταν οι νόμοι αυτοί είτε δεν
εφαρμόζονται, είτε αποτυγχάνουν στην εφαρμογή τους.
Δεν
είναι τυχαίο ότι ενώ η δηλωθείσα πρόθεση -και πιστεύω ότι ήταν ειλικρινής- της
Υπουργού που κατέθεσε το νόμο το 2007, ήταν να δοθεί μεγαλύτερη αυτοτέλεια στα
πανεπιστήμια όταν εκχώρησε τον έλεγχο νομιμότητας των εκλογών των καθηγητών στα
πανεπιστήμια, σήμερα η γραφειοκρατία στο πανεπιστήμιο είναι μεγαλύτερη από την
εποχή που ο έλεγχος νομιμότητος γινόταν στο
Υπουργείο Παιδείας.
Και
όχι μόνο αυτό, αλλά τα πράγματα χειροτέρεψαν και σε καθαρά ακαδημαϊκό επίπεδο.
Φτάσαμε στο σημείο, όταν συγκροτούνται Εκλεκτορικά Σώματα, να γίνεται κλήρωση
μεταξύ 100 Καθηγητών (ή, εν πάση περιπτώσει μελών ΔΕΠ αντιστοίχων βαθμίδων), με
μόνο κριτήριο την συνάφεια του γνωστικού αντικειμένου και χωρίς να λαμβάνεται
υπ’όψιν η ακαδημαϊκή επάρκεια και αναγνώριση των κατεχόντων τις θέσεις. Είναι και αυτό μια έκφανση ενός
άλλου μεγάλου προβλήματος του ελληνικού
εκπαιδευτικού συστήματος, της ομοιομορφίας. Δεν είμαστε κ. Υπουργέ όλοι οι
Καθηγητές ίδιοι. Πολλοί από τους καθηγητές που υποχρεώνομαι να αποδεχθώ στην
κλήρωση για την συμπλήρωση εκλεκτορικών σωμάτων στο Τμήμα μου, στο πλαίσιο της
ομοιομορφίας, δεν θα είχαν εκλεγεί ούτε Λέκτορες με τα κριτήρια που έχουμε
υιοθετήσει.
Αυτό,
λοιπόν, είναι μία άλλη διάσταση την οποία θα ήταν χρήσιμο να λάβει υπόψη της η
πολιτική ηγεσία στο διάλογο. Η έμφαση στην διαφοροποίηση σε όλη την κλίμακα του
εκπαιδευτικού συστήματος με βάση την ποιότητα και την αξιοκρατία είναι ένα
σημαντικό στοιχείο που μπορεί να προκύψει απ’ αυτό το διάλογο, εάν βέβαια συμφωνούμε
σ’ αυτό.
Και
για να κάνω μία ακόμα πρόταση διαλόγου μια και αναφέρθηκε προηγουμένως ο κ.
Μπαμπινιώτης στις προτάσεις και στις προσεγγίσεις. Γιατί δεν ξεκινάμε το
διάλογο κ. Πρόεδρε με μία απλή διαπίστωση για αξιοκρατία στην επιλογή των
στελεχών της εκπαίδευσης. Να συμφωνήσουμε σ’ αυτό το πράγμα. Αυτό αν θέλετε
περιορίζει τις δυνατότητες μιας μελλοντικής κυβέρνησης, αλλά με δεδομένο ότι
αυτό είναι μία δέσμευση του Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, θα ήταν χρήσιμο να αποτελέσει
ένα θέμα διαλόγου και συζήτησης στο οποίο να συμφωνήσουμε.
Και
για να μην μακρηγορήσω θα ήθελα να κάνω μια αναφορά στην ημερήσια διάταξη. Τι
εκφράζει αυτή η ημερήσια διάταξη; Εκφράζει το Υπουργείο Παιδείας; Εκφράζει το
Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας; Εκφράζει το τμήμα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης;
Εκφράζει προσωπικά τον κ. Βερέμη;
Εκφράζει προσωπικά τον κ. Μπαμπινιώτη;
Θα
έλεγα δηλαδή ότι η ιεράρχηση των προβλημάτων και η συζήτηση, θα έπρεπε ίσως να
έχει τεθεί στην Διακομματική Επιτροπή γιατί αυτός θα ήταν κατά τη γνώμη μου ο
ρόλος της Διακομματικής Επιτροπής και να ακολουθήσει η συζήτηση στο Εθνικό
Συμβούλιο Παιδείας.
Με
δεδομένο ότι το ΠΑΣΟΚ έχει καταθέσει προτάσεις για όλο το εκπαιδευτικό φάσμα,
θα παρακαλούσα να εξεταστεί το ενδεχόμενο να συζητηθούν οι προτάσεις του ΠΑΣΟΚ.
Είχα ακούσει την εκπρόσωπο της Νέας Δημοκρατίας στην Διακομματική Επιτροπή να
δηλώνει ότι η Κυβέρνηση δεν έχει ακόμα προτάσεις. Αυτό άκουσα σε μια δήλωσή
της, δεν είναι εδώ για να το επιβεβαιώσει, μου φαίνεται έφυγε. Και φυσικά όταν
καταθέσει η Κυβέρνηση τις προτάσεις αυτές, να συζητηθούν, για να οδηγηθούμε σε
κάποια σύγκλιση.
Και
για να κλείσω αυτή την τοποθέτηση που ξεκίνησε σε πολιτικό επίπεδο και κλίνει
σε επίπεδο επιστημονικό, θα ήθελα να πω το εξής. Είναι καλό να υπάρχει μία
συνέχεια στην πολιτική της παιδείας. Και αυτή η συνέχεια να ξεπερνά και μικρά θέματα,
όπως αυτό της προχειρότητας.
Έχω
στα χέρια μου μία έκθεση μιας επιτροπής που έγινε νομίζω από το Εθνικό
Συμβούλιο Παιδείας το 2007 για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Ήταν μία πολυσέλιδη
έκθεση. Δεν έχω αντιληφθεί αν αυτή η έκθεση συζητήθηκε ποτέ. Εγώ έγραψα 17
σελίδες σχολιασμό και τον έδωσα στην τότε Υπουργό Παιδείας. Δεν έχω δει καμιά
ενέργεια του Υπουργείου ή του ΕΣΥΠ σε συνέχεια της έκθεσης αυτής.
Αυτό
το θεωρώ ένδειξη προχειρότητας, θα μου επιτρέψετε να πω, δεν θέλω να πω κακής
πρόθεσης. Όταν υπάρχει ένα υλικό και όταν συγκροτείται μία Επιτροπή για να
κάνει μια πρόταση, είναι καλό αυτή η πρόταση να αποτελεί ένα στοιχείο
προβληματισμού για την Κυβέρνηση και να μην την σχολιάζει μόνος κάποιος
μεμονωμένα.
Κλείνοντας θα ήθελα να αναφερθώ σε μια σειρά
από παλαιότερες ενέργειες και κείμενα που θεωρώ ότι θα ήταν χρήσιμο να ληφθούν
υπόψη από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας.
Αναφέρομαι
στην έκθεση του ΟΟΣΑ του ’96 για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, στην
πιλοτική αξιολόγηση πανεπιστημίων και ΤΕΙ που έγιναν πάλι επί Υπουργίας
Γεωργίου Παπανδρέου το ΄95, μέχρι το διάλογο που έγινε για τα προβλήματα μεταξύ
πανεπιστημίων και ΤΕΙ. Όλα τα σχετικά κείμενα είναι στην διάθεσή σας. Ίσως μια
τέτοια ιστορική αναδρομή βοηθήσει σε μια καλύτερη αντιμετώπιση των δύσκολων
προβλημάτων που αντιμετωπίζει κανείς όντας επικεφαλής του Υπουργείου Παιδείας.
Εύχομαι
και ελπίζω να διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις εκείνες υπό τις οποίες το ΠΑΣΟΚ
τουλάχιστον θα μπορέσει να παραμείνει στο διάλογο αυτό μέχρι το τέλος και με εποικοδομητικό
τρόπο. Γιατί θα ήθελα να γίνει αντιληπτό ότι ένα κόμμα -και μάλιστα ένα μεγάλο
κόμμα- δεν μπορεί απλώς να εκφράζει την επιθυμία του Προέδρου του για διάλογο.
Ένα μεγάλο κόμμα -και οι πολίτες που το ψηφίζουν- θέλει να βλέπει αποτελέσματα.
Και θα σας παρακαλούσα να βοηθήσετε, ώστε και το ΠΑΣΟΚ να παραμείνει στο διάλογο
και αποτελέσματα να υπάρξουν. Σας ευχαριστώ.
Προχειρότητες στην Εκπαίδευση: ΦΠΑ και Πρυτάνεις με ΠΝΠ 8 Oct 2015 12:21 PM (9 years ago)
Ενώ, όπως είναι φυσικό, η κοινή γνώμη παρακολουθεί με
αγωνία τις εξελίξεις και τα νέα φορολογικά μέτρα που επιβάλλονται, η κυβέρνηση
εξακολουθεί να λειτουργεί με απίστευτη προχειρότητα στον τομέα της Εκπαίδευσης,
καλλιεργώντας συστηματικά πελατειακές σχέσεις, που πολύ απέχουν από τις αρχές
αξιοκρατίας και διαφάνειας που πρέπει να χαρακτηρίζουν την δημόσια διοίκηση.
1.
ΦΠΑ στην ιδιωτική εκπαίδευση: Ενώ αρχικά η κυβέρνηση
παρουσίασε την αύξηση του ΦΠΑ στην ιδιωτική εκπαίδευση ως δείγμα της κοινωνικής
της ευαισθησίας μετακυλίοντας εκεί την αρχική αύξηση του ΦΠΑ στο μοσχαρίσιο
κρέας, αντελήφθη τελικά το μέγεθος του λάθους που έχει διαπράξει. Ο
πρωθυπουργός ανακοίνωσε πρόχειρα στις προγραμματικές δηλώσεις το πάγωμα της
αύξησης για ένα μικρό χρονικό διάστημα. Και αυτό έγινε μετά την καθολική
αντίδραση τόσο των ενδιαφερομένων γονέων και μαθητών, αλλά και της κοινής
γνώμης. Ποιος όμως εγγυάται ότι η κυβέρνηση θα βρει ισοδύναμα μέτρα για να
μετακυλήσει τον συγκεκριμένο φόρο; Άλλωστε έχει υποσχεθεί απλόχερα την εύρεση
ισοδυνάμων σε πολλές περιπτώσεις που προσπαθεί να αποφύγει τα προβλήματα που η
ίδια έχει δημιουργήσει.
2.
Θητείες πρυτάνεων: Η κυβέρνηση διέρρευσε την
πληροφορία ότι με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου θα αλλάξει ο τρόπος εκλογής
πρυτάνεων για πέντε (!) πανεπιστήμια, όπου η θητεία των πρυτάνεων έχει ήδη
λήξει από τις 31 Αυγούστου. Η ίδια κυβέρνηση είχε προηγουμένως δώσει παράταση
ενός μηνός στις θητείες αυτές. (Εν τω μεταξύ ο Υπουργός επιβεβαίωσε τις πληροφορίες αυτές).
Πράξη Νομοθετικού Περιεχόμενου για θητείες πρυτάνεων
είναι μια πρωτοφανής ενέργεια στα εκπαιδευτικά χρονικά, που ως μόνη εξήγηση
μπορεί να έχει την εξυπηρέτηση πελατειακών σχέσεων. Μια τέτοια ενέργεια θίγει και το κύρος της νομοθετικής
διαδικασίας, αλλά και των πρυτάνεων που θα εκλεγούν με την διαδικασία αυτή. Ας
αξιολογήσει η κυβέρνηση την λειτουργία των Συμβουλίων των πανεπιστήμιων, όπως
άλλωστε προέβλεπε και ο σχετικός νόμος του 2011 και ας εφαρμόσει τις όποιες
αλλαγές προτίθεται να θεσμοθετήσει από το επόμενο καλοκαίρι, όπως αρμόζει σε
κάθε ευνομούμενο κράτος και σε κάθε σοβαρή κυβέρνηση.
Θα ήταν καλύτερα για την εκπαίδευση αλλά και για την κυβέρνηση να επαναλειτουργήσει
το Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας και η διακομματική επιτροπή για την Παιδεία για
να συζητηθούν εκεί όλα τα κρίσιμα θέματα.
Τα κενά στα σχολεία: Το πρόβλημα και η λύση του 11 Sep 2015 4:00 AM (9 years ago)
Αρχίζει σήμερα η νέα σχολική χρονιά. Τα παιδιά όλων των ηλικιών σε δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο πήγαν σήμερα στα σχολειά χωρίς να είναι σίγουρα ότι θα υπάρχει δάσκαλος σε κάθε τάξη και για κάθε μάθημα. Την ίδια αγωνία, ίσως και μεγαλύτερη, έχουν οι γονείς τους που καταλαβαίνουν την σημασία της σωστής εκπαίδευσης, ιδιαίτερα σε μια εποχή που οι δυσκολίες για την νέα γενιά, σε όλα τα άλλα επίπεδα, μοιάζουν βουνό.
Πολλοί γονείς, αλλά και τα ΜΜΕ θέτουν κάθε χρόνο το ερώτημα «Είναι τόσο πολύ δύσκολο να βρεθεί μία λύση στο εδώ και σαράντα χρόνια πρόβλημα με τα κενά στα σχολεία»; Η δημόσια συζήτηση για το θέμα αυτό περιστρέφεται γύρω από τις ευθύνες του Υπουργείου για το αν φρόντισε έγκαιρα και για το αν εξασφάλισε πιστώσεις για διορισμούς δασκάλων και καθηγητών. Κάθε χρόνο γίνεται η ίδια συζήτηση με τα ίδια προβλήματα μεγαλύτερα ή μικρότερα.
Εδώ και δύο τουλάχιστον δεκαετίες είχα υποστηρίξει ότι η μόνη λύση στο πρόβλημα αυτό είναι ο κάθε διορισμός εκπαιδευτικού να γίνεται υποχρεωτικά σε συγκεκριμένο σχολείο που υπάρχει συγκεκριμένη ανάγκη και όχι κεντρικά όπως γίνεται σήμερα (βλέπε π.χ. συνέντευξη στην Καθημερινή, 31/8/1997. Την ίδια άποψη διατύπωσα και ως Υφυπουργός το 2010, αλλά και πάλι δεν υιοθετήθηκε (βλέπε π.χ. http://panaretos.blogspot.gr/2010/01/blog-post_13.html).
Αν ο διορισμός του εκπαιδευτικού γίνεται σε συγκεκριμένο σχολείο μετά από προκήρυξη για το συγκεκριμένο σχολείο, η όποια μετακίνησή του θα πρέπει να γίνει πάλι με την ίδια διαδικασία, δηλαδή θα πρέπει να υποβάλει αίτηση σε κενή θέση σχολείου που θα προκηρυχθεί για τον συγκεκριμένο σκοπό. Έτσι όλα τα σχολεία θα καλύπτουν τις πραγματικές ανάγκες τους και η ποιότητα των εκπαιδευτικών σε κάθε σχολείο θα είναι η καλύτερη δυνατή.
Αυτό δεν ήταν μια δική μου ιδέα. Σε όλο τον κόσμο αυτός είναι ο τρόπος που γίνονται οι διορισμοί των εκπαιδευτικών.
Για παράδειγμα, μου έλεγε εχθές μία μητέρα που είχε την ίδια αγωνία για το αν τα παιδιά της θα βρουν σήμερα στα σχολεία δασκάλους ή όχι για μία φίλη της που έχει μεταναστεύσει στην Σουηδία και ενδιαφέρεται να εργαστεί ως εκπαιδευτικός. Σύμφωνα με τα λεγόμενα της, στην αναζήτηση δουλειάς σε δημόσιο σχολείο θα χρειαστεί να στείλει το βιογραφικό της ξεχωριστά στο κάθε σχολείο, στο οποίο ενδιαφέρεται να δουλέψει. Τα σχολεία θα αξιολογήσουν το βιογραφικό και αν κάποιος ενδιαφέρεται, θα την καλέσει σε συνέντευξη. Αν προσληφθεί, θα είναι στην αρχή δοκιμαστικά για έξι μήνες (όπως γίνεται σε όλες τις εργασιακές θέσεις) και κατόπιν θα την αξιολογήσουν για να δουν αν θα κάνουν νέα σύμβαση μεγαλύτερης διάρκειας. Αν λοιπόν στο μεταξύ διαπιστωθεί ότι είναι «αλλόφρων», άσχετη ή για οποιοδήποτε λόγο ακατάλληλη, θα απολυθεί. Και συνεχίζοντας, πρόσθεσε η μητέρα «στο μεταξύ εμείς "κάνουμε τον σταυρό μας" να πέσουμε σε καλό δάσκαλο μια και ότι και να είναι ο εκπαιδευτικός δεν τον κουνάει κανείς».
Στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες έχει επικρατήσει η λογική ότι το επίκεντρο του εκπαιδευτικού συστήματος είναι ο εκπαιδευτικός και όχι ο μαθητής. Έτσι, προηγούνται οι οικογενειακές και επαγγελματικές ανάγκες των εκπαιδευτικών με αποσπάσεις, μετατάξεις κτλ. και θεωρείται ότι η ύπαρξη απλώς ενός εκπαιδευτικού στην τάξη είναι αρκετή για να ικανοποιήσει τις εκπαιδευτικές ανάγκες.
Θα λυθεί κάποτε το πρόβλημα; Μακάρι. Γιατί αλλιώς, δύσκολα θα υπάρξει σωστή εκπαίδευση.
Πολλοί γονείς, αλλά και τα ΜΜΕ θέτουν κάθε χρόνο το ερώτημα «Είναι τόσο πολύ δύσκολο να βρεθεί μία λύση στο εδώ και σαράντα χρόνια πρόβλημα με τα κενά στα σχολεία»; Η δημόσια συζήτηση για το θέμα αυτό περιστρέφεται γύρω από τις ευθύνες του Υπουργείου για το αν φρόντισε έγκαιρα και για το αν εξασφάλισε πιστώσεις για διορισμούς δασκάλων και καθηγητών. Κάθε χρόνο γίνεται η ίδια συζήτηση με τα ίδια προβλήματα μεγαλύτερα ή μικρότερα.
Εδώ και δύο τουλάχιστον δεκαετίες είχα υποστηρίξει ότι η μόνη λύση στο πρόβλημα αυτό είναι ο κάθε διορισμός εκπαιδευτικού να γίνεται υποχρεωτικά σε συγκεκριμένο σχολείο που υπάρχει συγκεκριμένη ανάγκη και όχι κεντρικά όπως γίνεται σήμερα (βλέπε π.χ. συνέντευξη στην Καθημερινή, 31/8/1997. Την ίδια άποψη διατύπωσα και ως Υφυπουργός το 2010, αλλά και πάλι δεν υιοθετήθηκε (βλέπε π.χ. http://panaretos.blogspot.gr/2010/01/blog-post_13.html).
Αν ο διορισμός του εκπαιδευτικού γίνεται σε συγκεκριμένο σχολείο μετά από προκήρυξη για το συγκεκριμένο σχολείο, η όποια μετακίνησή του θα πρέπει να γίνει πάλι με την ίδια διαδικασία, δηλαδή θα πρέπει να υποβάλει αίτηση σε κενή θέση σχολείου που θα προκηρυχθεί για τον συγκεκριμένο σκοπό. Έτσι όλα τα σχολεία θα καλύπτουν τις πραγματικές ανάγκες τους και η ποιότητα των εκπαιδευτικών σε κάθε σχολείο θα είναι η καλύτερη δυνατή.
Αυτό δεν ήταν μια δική μου ιδέα. Σε όλο τον κόσμο αυτός είναι ο τρόπος που γίνονται οι διορισμοί των εκπαιδευτικών.
Για παράδειγμα, μου έλεγε εχθές μία μητέρα που είχε την ίδια αγωνία για το αν τα παιδιά της θα βρουν σήμερα στα σχολεία δασκάλους ή όχι για μία φίλη της που έχει μεταναστεύσει στην Σουηδία και ενδιαφέρεται να εργαστεί ως εκπαιδευτικός. Σύμφωνα με τα λεγόμενα της, στην αναζήτηση δουλειάς σε δημόσιο σχολείο θα χρειαστεί να στείλει το βιογραφικό της ξεχωριστά στο κάθε σχολείο, στο οποίο ενδιαφέρεται να δουλέψει. Τα σχολεία θα αξιολογήσουν το βιογραφικό και αν κάποιος ενδιαφέρεται, θα την καλέσει σε συνέντευξη. Αν προσληφθεί, θα είναι στην αρχή δοκιμαστικά για έξι μήνες (όπως γίνεται σε όλες τις εργασιακές θέσεις) και κατόπιν θα την αξιολογήσουν για να δουν αν θα κάνουν νέα σύμβαση μεγαλύτερης διάρκειας. Αν λοιπόν στο μεταξύ διαπιστωθεί ότι είναι «αλλόφρων», άσχετη ή για οποιοδήποτε λόγο ακατάλληλη, θα απολυθεί. Και συνεχίζοντας, πρόσθεσε η μητέρα «στο μεταξύ εμείς "κάνουμε τον σταυρό μας" να πέσουμε σε καλό δάσκαλο μια και ότι και να είναι ο εκπαιδευτικός δεν τον κουνάει κανείς».
Στη χώρα μας εδώ και δεκαετίες έχει επικρατήσει η λογική ότι το επίκεντρο του εκπαιδευτικού συστήματος είναι ο εκπαιδευτικός και όχι ο μαθητής. Έτσι, προηγούνται οι οικογενειακές και επαγγελματικές ανάγκες των εκπαιδευτικών με αποσπάσεις, μετατάξεις κτλ. και θεωρείται ότι η ύπαρξη απλώς ενός εκπαιδευτικού στην τάξη είναι αρκετή για να ικανοποιήσει τις εκπαιδευτικές ανάγκες.
Θα λυθεί κάποτε το πρόβλημα; Μακάρι. Γιατί αλλιώς, δύσκολα θα υπάρξει σωστή εκπαίδευση.
Σχολιασμός της συνέντευξης του Α. Τσίπρα στην ΕΡΤ (14/7/15) σε 31 tweets 15 Jul 2015 2:18 AM (9 years ago)
Ένα από τα πλεονεκτήματα του twitter είναι ότι επιτρέπει να σχολιάσει κανείς άμεσα κάτι που υποπίπτει στην αντίληψή του, ή να καταγράψει κάτι που αισθάνεται, χωρίς να το υποβάλει στην βάσανο της επανεξέτασης.
Αυτό έκανα και εγώ χθες βράδυ, παρακολουθώντας την συνέντευξη του Α. Τσίπρα. Καθώς άκουγα, σχολίαζα στο twitter.
Παραθέτω στην συνέχεια το timeline των tweets. (Σε εισαγωγικά, οι φράσεις του ΠΘ).
1. Το πρόβλημα με τον συλλογισμό Τσίπρα (για το αδιέξοδο στο οποίο βρέθηκε στην σύνοδο κορυφής) βρίσκεται στο ότι έχει αφετηρία το τέλος Ιουνίου. Αγνοεί τους 5 μήνες που προηγήθηκαν και τι έκανε τότε.
2. "Ήπια η δημοσιονομική προσαρμογή" Are you kidding?
3. Γιατί "επιβλήθηκαν" τα μέτρα σε αυτή την κυβέρνηση ενώ οι προηγούμενες ήταν "πουλημένες";
4. "Η χώρα παίρνει 82 δις". Όχι ακριβώς η χώρα...
5. "Αναλαμβάνω πλήρως τις ευθύνες μου". Πως;
6. "Δεν δίνει κανείς χρήματα χωρίς προαπαιτούμενα". Αυτό ξεκίνησε από τον 6ο του 15;
7. "Είχα την πεποίθηση πριν το δημοψήφισμα ότι θα μας δοθεί παράταση". Με ποια δεδομένα;
8. "Επιβλήθηκε με σκληρό τρόπο η λιτότητα". Και αυτό από τον 6/15;
9. "Να παραμείνουμε (στην κυβέρνηση) ως τότε" (τις εκλογές στην Ισπανία). Και μετά;
10. "Ποιο πολιτικό σχέδιο υπηρετεί ο καθένας"! (Για την αριστερή πλατφόρμα!!!).
11."Πήγα παντού, Ρωσία, Αμερική και κανείς δεν μου είπε ότι θα βοηθήσει". Όταν το έλεγε ο ΓΑΠ ήταν προδότης και πουλημένος στους ξένους...
12. "Όταν συνειδητοποίησα το σχέδιο Σόιμπλε... (πριν 2 μήνες)". Μα το είχε πει στον Βενιζέλο από το 12!
13. 2015: "Δεν ήταν στόχος μου να φύγω από το ευρώ". 2012(;): "Το ευρώ δεν είναι φετίχ"
14. "Δεν θα επιτρέψω σε κανένα..."
15. "Θα πω, στα εύκολα ήμουν εδώ, στα δύσκολα βγάλε τα πέρα μόνος σου; (στον λαό)". Εύκολα μέχρι τώρα; Ποιος τα έκανε δύσκολα;
16. "Τα παίρνω εγώ τα λάθη". Σωστός.
17. "Το ότι κάποιος είναι καλός οικονομολόγος δεν σημαίνει ότι είναι καλός πολιτικός". Μα εσύ τον ανέδειξες στην πολιτική!
18. "Εξαιρετικός οικονομολόγος". Με ποια διεθνή ακαδημαϊκά στάνταρντς;
19. "Όταν πλέον κατάλαβα τις συνέπειες..." Οι άλλοι που κατάλαβαν πολύ νωρίτερα ήταν Πινοσετ...
20. "Δεν επιτρέπω σε κανένα να αμφισβητήσει ότι όσα έκανα, τα έκανα για το συλλογικό καλό". Ενώ ο ΓΑΠ τα έκανε για τα CDS του Αντρίκου...
21. "Στο τέλος πέρασε η πρόταση που κάναμε εμείς"! Σκέψου να πέρναγε η πρόταση των άλλων...
22. "Όταν υπάρχει ένα σοκ εμπιστοσύνης"... Ποιος το προκάλεσε;
23. "Σέβομαι την στάση που θα πάρει ο κάθε βουλευτής". Σωστό, αλλά σε αντίφαση με τα προηγούμενα.
24. Ποιος αξιολογεί αν κάποιος δεν παίρνει τις ευθύνες του;
25. "Οι 9 χιλ προσλήψεις δεν έχουν δημοσιονομική επίπτωση". "Γιατί μπορούμε να κάνουμε 15 χιλ". Πρόκειται για συγκρίσιμες περιπτώσεις;
26. Περιμένω την ερώτηση: "Με την εξεταστική για το μνημόνιο τι θα γίνει κύριε ΠΘ; Θα κληθείτε κι εσείς;" Δεν έχει δημοσιογραφικό ενδιαφέρον;
27. "Παντός καιρού δεν είναι κανένας". Θα ήταν ο πρώτος;
28. "Εξαιρετική σχέση με Πάνο Καμμένο". Αυτή είναι η πραγματική ιδεολογική συνθηκολόγηση, όχι το μνημόνιο.
29. "Ένας ΠΘ πρέπει να λέει την αλήθεια". Γιατί μέχρι να γίνει, προφανώς έλεγε ψεύδη.
30. Συμπέρασμα από την συνέντευξη: ο Τσίπρας πέρασε από την αθώα και άνευ ευθυνών παιδική ηλικία, σε μια πιο ώριμη εφηβεία. Ενηλικίωση ακόμα όχι.
31. Ο Τσίπρας απόψε μας είπε (στην δική του γλώσσα): Πήγα και έφαγα τα μούτρα μου (και της χώρας) και τελικά είχε δίκιο ο ΓΑΠ.
Αυτό έκανα και εγώ χθες βράδυ, παρακολουθώντας την συνέντευξη του Α. Τσίπρα. Καθώς άκουγα, σχολίαζα στο twitter.
Παραθέτω στην συνέχεια το timeline των tweets. (Σε εισαγωγικά, οι φράσεις του ΠΘ).
1. Το πρόβλημα με τον συλλογισμό Τσίπρα (για το αδιέξοδο στο οποίο βρέθηκε στην σύνοδο κορυφής) βρίσκεται στο ότι έχει αφετηρία το τέλος Ιουνίου. Αγνοεί τους 5 μήνες που προηγήθηκαν και τι έκανε τότε.
2. "Ήπια η δημοσιονομική προσαρμογή" Are you kidding?
3. Γιατί "επιβλήθηκαν" τα μέτρα σε αυτή την κυβέρνηση ενώ οι προηγούμενες ήταν "πουλημένες";
4. "Η χώρα παίρνει 82 δις". Όχι ακριβώς η χώρα...
5. "Αναλαμβάνω πλήρως τις ευθύνες μου". Πως;
6. "Δεν δίνει κανείς χρήματα χωρίς προαπαιτούμενα". Αυτό ξεκίνησε από τον 6ο του 15;
7. "Είχα την πεποίθηση πριν το δημοψήφισμα ότι θα μας δοθεί παράταση". Με ποια δεδομένα;
8. "Επιβλήθηκε με σκληρό τρόπο η λιτότητα". Και αυτό από τον 6/15;
9. "Να παραμείνουμε (στην κυβέρνηση) ως τότε" (τις εκλογές στην Ισπανία). Και μετά;
10. "Ποιο πολιτικό σχέδιο υπηρετεί ο καθένας"! (Για την αριστερή πλατφόρμα!!!).
11."Πήγα παντού, Ρωσία, Αμερική και κανείς δεν μου είπε ότι θα βοηθήσει". Όταν το έλεγε ο ΓΑΠ ήταν προδότης και πουλημένος στους ξένους...
12. "Όταν συνειδητοποίησα το σχέδιο Σόιμπλε... (πριν 2 μήνες)". Μα το είχε πει στον Βενιζέλο από το 12!
13. 2015: "Δεν ήταν στόχος μου να φύγω από το ευρώ". 2012(;): "Το ευρώ δεν είναι φετίχ"
14. "Δεν θα επιτρέψω σε κανένα..."
15. "Θα πω, στα εύκολα ήμουν εδώ, στα δύσκολα βγάλε τα πέρα μόνος σου; (στον λαό)". Εύκολα μέχρι τώρα; Ποιος τα έκανε δύσκολα;
16. "Τα παίρνω εγώ τα λάθη". Σωστός.
17. "Το ότι κάποιος είναι καλός οικονομολόγος δεν σημαίνει ότι είναι καλός πολιτικός". Μα εσύ τον ανέδειξες στην πολιτική!
18. "Εξαιρετικός οικονομολόγος". Με ποια διεθνή ακαδημαϊκά στάνταρντς;
19. "Όταν πλέον κατάλαβα τις συνέπειες..." Οι άλλοι που κατάλαβαν πολύ νωρίτερα ήταν Πινοσετ...
20. "Δεν επιτρέπω σε κανένα να αμφισβητήσει ότι όσα έκανα, τα έκανα για το συλλογικό καλό". Ενώ ο ΓΑΠ τα έκανε για τα CDS του Αντρίκου...
21. "Στο τέλος πέρασε η πρόταση που κάναμε εμείς"! Σκέψου να πέρναγε η πρόταση των άλλων...
22. "Όταν υπάρχει ένα σοκ εμπιστοσύνης"... Ποιος το προκάλεσε;
23. "Σέβομαι την στάση που θα πάρει ο κάθε βουλευτής". Σωστό, αλλά σε αντίφαση με τα προηγούμενα.
24. Ποιος αξιολογεί αν κάποιος δεν παίρνει τις ευθύνες του;
25. "Οι 9 χιλ προσλήψεις δεν έχουν δημοσιονομική επίπτωση". "Γιατί μπορούμε να κάνουμε 15 χιλ". Πρόκειται για συγκρίσιμες περιπτώσεις;
26. Περιμένω την ερώτηση: "Με την εξεταστική για το μνημόνιο τι θα γίνει κύριε ΠΘ; Θα κληθείτε κι εσείς;" Δεν έχει δημοσιογραφικό ενδιαφέρον;
27. "Παντός καιρού δεν είναι κανένας". Θα ήταν ο πρώτος;
28. "Εξαιρετική σχέση με Πάνο Καμμένο". Αυτή είναι η πραγματική ιδεολογική συνθηκολόγηση, όχι το μνημόνιο.
29. "Ένας ΠΘ πρέπει να λέει την αλήθεια". Γιατί μέχρι να γίνει, προφανώς έλεγε ψεύδη.
30. Συμπέρασμα από την συνέντευξη: ο Τσίπρας πέρασε από την αθώα και άνευ ευθυνών παιδική ηλικία, σε μια πιο ώριμη εφηβεία. Ενηλικίωση ακόμα όχι.
31. Ο Τσίπρας απόψε μας είπε (στην δική του γλώσσα): Πήγα και έφαγα τα μούτρα μου (και της χώρας) και τελικά είχε δίκιο ο ΓΑΠ.
Γιατί δυσκολεύομαι να ψηφίσω ΟΧΙ στο δημοψήφισμα της Κυριακής 30 Jun 2015 7:12 AM (9 years ago)
Οι παράμετροι που παίρνει υπ’ όψη του κάθε πολίτης
πριν αποφασίσει τι θα ψηφίσει σε εκλογές ή σε δημοψηφίσματα είναι πολλές. Οι
περισσότερες σχετίζονται με προσωπικά θέματα (θέματα που απασχολούν τον ίδιο
τον πολίτη, τα οικονομικά του, την οικογένειά του κ.λ.π.). Υπάρχουν όμως και τα
γενικώτερα «μακροσκοπικά ζητήματα» που ο πολίτης έχει υποχρέωση να λάβει υπ’
όψη του, ανεξάρτητα από την έμφαση με την οποία αυτό θα γίνει.
Το δημοψήφισμα, έχει μία ιδιαιτερότητα σε σχέση με τις
εκλογές. Στο δημοψήφισμα, ο πολίτης υποχρεώνεται να απαντήσει με τα δεδομένα
της στιγμής για θέματα που μπορεί να επηρεάσουν την ζωή του, αλλά και την ζωή
των μελλοντικών γενεών καθοριστικά.
Το συγκεκριμένο δημοψήφισμα που έχει αναγγείλει η
κυβέρνηση έχει αυτά τα στοιχεία στην ακραία τους μορφή.
Στην χώρα μας, για ακόμα μία φορά θα συγκρουσθούν δύο
προσεγγίσεις που μας ταλανίζουν ιστορικά ως έθνος. Αυτή του συναισθήματος και
του ψυχισμού με αυτήν της νηφάλιας λογικής.
Ως Έλληνες, είμαστε μαθημένοι στο ΟΧΙ και είμαστε
υπερήφανοι όταν μας δίνεται η ευκαιρία να το διατυπώσουμε. Έχουμε παράδοση να
επαναστατούμε και όχι να υποτασσόμεθα. Στην συγκεκριμένη περίπτωση και με όσα
έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια, ο καθένας από εμάς θέλει να πει ένα «ΟΧΙ,
παρατάτε μας πια», παρά ένα ΝΑΙ που όπως όλα δείχνουν θα επιβαρύνει μία ήδη
κακή κατάσταση.
Ας ξεκινήσουμε από τα αντικειμενικά δεδομένα: Εκτιμώ
ότι είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν πως η πρόταση των δανειστών θα βελτιώσει τα
πράγματα για την Ελλάδα ή για την Ευρώπη. Το πιθανότερο είναι ότι τα πράγματα
θα χειροτερέψουν σταδιακά και για τις δύο πλευρές.
(Φοβάμαι ότι η
παρούσα λογική στην ΕΕ είναι ας βρούμε
τώρα μία λύση και άστο γι’αργότερα – επίσης η ακραία πόλωση που έχει
δημιουργηθεί δεν επιτρέπει στην κάθε
πλευρά να δει τα πράγματα νηφάλια, να μάθει από τα λάθη της, και να προχωρήσει
διαφορετικά, και σ’αυτό έχουν ευθύνη και οι δύο πλευρές.)
Προς αυτή την κατεύθυνση συνηγορούν και οι απόψεις
κορυφαίων προοδευτικών οικονομολόγων (π.χ. Στίγκλιτς, Κρούγκμαν). Οι
οικονομικές τους αναλύσεις για τα μνημόνια και για το οικονομικό μέλλον σε
σχέση με την πρόταση των δανειστών είναι πολύ πειστικές και τεκμηριωμένες. Εξ άλλου
δεν χρειάζεται κανείς να δει και να μελετήσει πολλά πράγματα για να οδηγηθεί
στο συμπέρασμα ότι οι μέχρι τώρα πρακτικές που εφαρμόσθηκαν με βάση τις απόψεις
των δανειστών απέτυχαν.
Επίσης, εδώ που έχουν φθάσει τα πράγματα θα μπορούσε
να πει κανείς ότι χρειάζεται ενα restart, τόσο για την Ελλάδα όσο και για την
Ευρώπη. Και αυτό θα μπορούσε να προκληθεί με ένα δυνατό ΟΧΙ στο δημοψήφισμα.
Εδώ όμως αρχίζουν οι δυσκολίες: Όταν κανείς βρίσκεται
μακριά από το πρόβλημα είναι εύκολο, αλλά επικίνδυνο να προχωρήσει πέρα από την
ανάλυση (η οποία είναι λογική) σε συστάσεις. Π.χ., ο Κρούγκμαν και ο Στίγκλιτς
προτείνουν στους Έλληνες να ψηφίσουν ΟΧΙ. Ο τελευταίος, μάλιστα, προχωρά
παραπέρα και λέει ότι θα ψήφιζε ο ίδιος OXI. Πώς μπορεί να το πεί αυτό όμως
όταν η άποψή του εκ των πραγμάτων στηρίζεται σε μακροσκοπικά μεγέθη, χωρίς να έχει
ο ίδιος προσωπικό διακύβευμα; Ο Στάλιν
είχε πεί ότι ένας θάνατος είναι μια τραγωδία, αλλά ένα εκατομμύριο θάνατοι είναι
μία στατιστική. Θέλω να πώ ότι για τους ίδιους αυτούς αναλυτές, όπως και για
άλλους στο εσωτερικό (στους οποίους αναφέρομαι παρακάτω), το αποτέλεσμα αυτής
της ψήφου δεν θα έχει καμιά επίδραση σε προσωπικό επίπεδο, όποιο και να είναι. Το ίδιο ίσως συμβαίνει και με όσους από εμάς
είμαστε κάποιας ηλικίας και ανοιχτόμυαλα είμαστε διατεθειμένοι να εξετάσουμε το
ενδεχόμενο ότι ένα ΟΧΙ θα ήταν ίσως βραχυπρόθεσμα άσχημο για εμάς τους ίδιους,
αλλά καλύτερο για τις επόμενες γενεές.
Ας σκεφθούμε όμως τι σημαίνει αυτή η σύσταση σε
κάποιον τριαντάρη που είναι άνεργος ή ενδεχομένως έχει μία προσωρινή απασχόληση
με πολύ χαμηλό εισόδημα που του επιτρέπει να περνά καθημερινά με την βοήθεια,
όμως, από τους γονείς του. Κάποιον, ο οποίος δεν έχει φταίξει σε τίποτα για να
φτάσει η χώρα εδώ που βρίσκεται. Πώς μπορεί κανείς να ζητήσει από αυτόν να κάνει
μία θυσία για τα παιδιά του όταν κανείς δεν του εξηγεί ποια θα είναι η εξέλιξη
των πραγμάτων εάν η γνώμη του είναι ΟΧΙ; Ιδιαίτερα μάλιστα όταν ο ίδιος δεν
ξέρει καν αν και πότε θα αποκτήσει παιδιά γιατί τα δεδομένα του δεν του
επιτρέπουν να ξεκινήσει μια οικογένεια.
Οι ιδιοι προβληματισμοί ισχύουν και για συνταξιούχους
μεγάλης ηλικίας με μικρή σύνταξη. Ποιά είναι γι’ αυτούς η μακροπρόθεσμη ωφέλεια
ενός ΟΧΙ; Βραχυπρόθεσμα, μοιάζει όμως να είναι σαν θανατική καταδίκη.
Μια και έχει γίνει πολύ της μόδας στην παρούσα κρίση
το game theory, εγώ θα αναφερθώ σε μια συγγενή
επιστημονική περιοχή, αυτή της θεωρίας αποφάσεων (decision theory). Εκεί οι αποφάσεις και οι
στρατηγικές στηρίζονται στο ρίσκο που αντιστοιχεί στην κάθε μία. Διαφορετικό το
ρίσκο μακροσκοπικά για μία κυβέρνηση. Διαφορετικό το ρίσκο για κάθε
συγκεκριμένο πολίτη. Και σίγουρα διαφορετικό για τους ασφαλείς αναλυτές. Για
τους τελευταίους, το ρίσκο είναι ακριβώς μηδέν, και σε αυτή την ακραία
περίπτωση οποιαδήποτε απόφαση είναι βέλτιστη (decision theory is easy under
zero risk!).
Σχεδόν μηδενικό ρίσκο έχουν και πολύ υποστηρικτές του
ΟΧΙ στην Ελλάδα που λόγω της οικονομικής τους κατάστασης και του διεθνούς
χαρτοφυλακίου τους δεν θα υποστούν σε μεγάλο βαθμό προσωπικές συνέπειες αν
επικρατήσει το ΟΧΙ στο δημοψήφισμα της Κυριακής.
Εν κατακλείδει, η επιλογή του ΟΧΙ στηρίζεται σε κάποια
σοβαρά επιχειρήματα από μακροσκοπικής απόψεως, πρώτιστα δεδομένου ότι η παρούσα
συνταγή δεν έχει πετύχει. Αλλά είναι εξαιρετικά δύσκολη απόφαση σε προσωπικό επίπεδο.
Πέραν τούτου, υπάρχουν και άλλα ζητήματα, τα οποία
δυσκολεύουν κάθε καλοπροαίρετο πολίτη στην απόφασή του: ας υποθέσουμε ότι
ψηφίζουμε ΟΧΙ, απορρίπτοντας την συνταγή που απέτυχε. Ποια συνταγή εν τέλει
υιοθετούμε; Είναι καλύτερη;
Δεν είναι καν σαφές σε σχέση με τι θα ψηφίσουμε. Ο
καθένας δίνει μία ερμηνεία. Άλλη ερμηνεία δίνει η κυβέρνηση, άλλη οι δανειστές,
άλλη τα κόμματα. Το χειρότερο είναι ότι κανείς δεν έχει τον απόλυτο έλεγχο της
πραγματικής ερμηνείας και της εφαρμογής του αποτελέσματος. Ειδικά για το ΟΧΙ
που υποστηρίζει η κυβέρνηση. Γνωρίζει κανείς, ή έστω και η ίδια, πώς θα το
διαχειρισθεί; Στην συγκεκριμένη περίπτωση, το ΟΧΙ δεν είναι εύκολα διαχειρίσιμο
όπως σε άλλες περιόδους της ιστορίας. Και φυσικά η διαχείρισή του δεν εξαρτάται
αποκλειστικά από την ίδια την κυβέρνηση. Για παράδειγμα, στο δημοψήφισμα για
την βασιλεία, το ΟΧΙ σήμαινε απομάκρυνση του βασιλιά. Αν ο ίδιος δεν το έκανε,
το κράτος και η κυβέρνηση είχαν τον τρόπο να εφαρμόσουν την απόφαση της
πλειοψηφίας.
Είναι λοιπόν δύσκολο να ψηφίσει κανείς για κάτι, για
το οποίο υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις. Ο πολίτης σχεδόν καλείται να
ερμηνεύσει ο ίδιος το ερώτημα, να κάνει τις προβλέψεις και εικασίες του για το
τι σημαίνει, και ύστερα να απαντήσει. Φαντασθείτε σε ένα θέμα εξετάσεων ο
εξεταζόμενος να μην ξέρει ποιά είναι τα δεδομένα, αλλά να καλείται να εικάσει ποια
είναι και να απαντήσει αναλόγως.
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να επισημάνω την διαφορά του
δημοψηφίσματος αυτού από το προταθέν από τον Γ. Παπανδρέου το 2011. Τότε, το
ερώτημα ήταν σαφές, είχε ήδη γίνει μία αναλυτική συμφωνία και ήταν το
αποτέλεσμα της συμφωνίας που θα ετίθετο σε δημοψήφισμα. Επίσης, η τότε κυβέρνηση
υποστήριζε την αποδοχή της συμφωνίας αυτής και επομένως θα ήταν η ίδια που θα διαχειριζόταν
το αποτέλεσμα. Θα επρόκειτο για μια δημοκρατική νομιμοποίηση στο ΝΑΙ και όχι
στο ΟΧΙ. Πολλοί που επικαλούνται την δημοκρατική ευαισθησία τους, δυστυχώς την
είχαν χάσει κάπου στα βάθη της ψυχής τους το 2011, και την επικαλούνται τώρα à la carte. (Αυτό δεν ισχύει μόνο για το
δημοψήφισμα, αλλά και για τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου).
Αυτό που με προβληματίζει σφόδρα επίσης είναι η ακραία
επίκληση στο συναίσθημα, την οποία ανέφερα και νωρίτερα. Η κυβέρνηση ζητά από
τους πολίτες να είναι νηφάλιοι, η ρητορική της όμως αναμοχλεύει πάθη και
δημιουργεί θυμό και αγανάκτηση (ήδη από το 2010). Ο ίδιος ο ΠΘ ανέφερε ότι «δεν
θέλω να είμαι ένας ταπεινωμένος πρωθυπουργός». Μπορεί όμως ο προσωπικός εγωϊσμός
του αρχηγού να είναι πάνω από το συμφέρον του έθνους; Μπορεί ο θυμός να
προηγείται της λογικής;
Παραπάνω, αναφέρθηκαν βάσιμοι λόγοι που αποτελούν
μέρος μόνο μιας επιχειρηματολογίας που με συναισθηματικά κριτήρια κανείς θα
ψήφιζε ΟΧΙ. Με λογικά κριτήρια και μακροοικονομικούς όρους, επίσης, κάποιος που
το αποτέλεσμα δεν θα τον έθιγε προσωπικά, θα είχε σοβαρά επιχειρήματα υπέρ του ΟΧΙ.
Όταν όμως νηφάλια σκεφθεί κανείς εκείνους που θα
θιγούν πραγματικά και άμεσα από το αποτέλεσμα ενός ΟΧΙ, όπως επίσης και το
«μετέωρο βήμα του πελαργού» που προκύπτει μετά από το ΟΧΙ, είναι δύσκολο να
υποστηρίξει την υπερψήφισή του, και μάλιστα δημόσια. Πολλώ δεν μάλλον να
συστήσει σε άλλους να το κάνουν.
Ελπίζω ότι τελικά θα βρεθει μια κοινά αποδεκτή λύση
μέχρι την Κυριακή με τους δανειστές ώστε τα διλήμματα να εκλείψουν.
Μεταρρυθμίσεις της Κυβέρνησης Γ. Α. Παπανδρέου 2009 – 2011 27 Jun 2015 4:54 AM (9 years ago)
Η ανάγκη μεταρρυθμίσεων είναι από τα θέματα που έχουν συζητηθεί πολύ τα
τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης και των πιέσεων των
δανειστών. Δυστυχώς, οι συζητήσεις αυτές έχουν περιορισθεί σε «μεταρρυθμίσεις»
που βραχυπρόθεσμα θα έχουν κυρίως οικονομικά αποτελέσματα.
Πολλές από αυτές συνδέονται με εργασιακά θέματα (μισθούς συντάξεις, απολύσεις)
που υποτίθεται ότι θα καταστήσουν την οικονομία περισσότερο ανταγωνιστική.
Υπάρχει όμως και μια άλλη κατηγορία μεταρρυθμίσεων. Αυτές που βελτιώνουν την
λειτουργία του κράτους πρός όφελος του πολίτη
(παιδεία, υγεία, δημόσια διοίκηση, διαφάνεια, καταπολέμηση της
διαφθοράς, κοινωνικά δικαιώματα) που συνήθως αγνούνται. Αυτές κατά την γνώμη
μου είναι και οι ουσιαστικότερες.
Η κυβέρνηση Παπανδρέου έδωσε έμφαση σε αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Γιατί ο
ίδιος ο Γ. Παπανδρέου πίστευε ότι είναι
απαραίτητες για να αλλάξει το κράτος. Επιπλέον, έχουν και οικονομικά αποτελέσματα,
μακροπρόθεσμα. Αν είχαν προηγηθεί οι αλλαγές αυτές, οι άλλες που απαιτούσαν οι
δανειστές θα ήταν λιγότερες και λιγότερο επώδυνες. Αυτό εξηγεί και την όποια
καθυστέρηση στην λήψη σκληρών οικονομικών μέτρων στην αρχή της διακυβέρνησης το
2009. Αν οι δανειστές είχαν επιτρέψει στην κυβέρνηση να προχωρήσει στην
υλοποίηση αυτών των μεταρρυθμίσεων και δεν πίεζαν για την λήψη άμεσων και
σκληρών εισπρακτικών μέτρων, η κατάσταση σήμερα ίσως να ήταν διαφορετική.
Επειδή στην χώρα μας όλοι μιλούν για μεταρρυθμίσεις, αλλά λίγοι έχουν την
πολιτική βούληση να τις υιοθετήσουν, είναι χρήσιμο να υπάρχουν καταγεγραμμένες
οι μεταρρυθμίσεις που έκανε κάθε κυβέρνηση για να μπορούν οι πολίτες να
συγκρίνουν και να αξιολογούν τους κυβερνώντες με βάση στοιχεία και όχι κενές
διακηρύξεις. Αυτό βοηθά και στην προώθηση της πολιτικής που βασίζεται σε
στοιχεία (evidence based policies) που τόσο
λείπει από την χώρα μας, και όχι σε κορώνες και εντυπωσιασμούς
Για τον σκοπό αυτό, κάνω εδώ μια προσπάθεια καταγραφής των μεταρρυθμίσεων
της κυβέρνησης Γ. Α. Παπανδρέου. Δεν ισχυρίζομαι ότι η λίστα που ακολουθεί είναι
πλήρης. Ίσως έχουν παραληφθεί πολλές άλλες αλλαγές, σημαντικές ή λιγότερο
σημαντικές. Είναι όμως μια αρχή. Και αν υπάρχει αυτή η αρχή είναι ευκολότερο να
συμπληρωθεί η λίστα. Ελπίζω τόσο τα στελέχη της τότε κυβέρνησης όσο και οι
πολίτες, που ενδιαφέρονται, να συμβάλουν με σχόλιά τους και προσθήκες για να
καταγραφεί δίκαια η κυβερνητική δραστηριότητα της τόσο κρίσιμης αυτής περιόδου.
26/6/2015
ΥΓ. Το
κείμενο αυτό είχε γραφεί πειν την
ανακοίνωση για την διενέργεια δημοψηφίσματος. Ισως τώρα, η λίστα που ακολουθεί
είναι περισσότερο χρήσιμη.
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
- Αξιοκρατικές διαδικασίες επιλογής σε
θέσεις ευθύνης στο Δημόσιο (OpenGov)
- Διαδικασία ηλεκτρονικής διαβούλευσης
για κάθε νομοθετική πρωτοβουλία, εύλογης διάρκειας που να επιτρέπει την όσο το
δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή πολιτών
- Πρόγραμμα «Δι@ύγεια»
- Όλες οι προσλήψεις στο Δημόσιο μέσω
ΑΣΕΠ
ΚΡΑΤΟΣ – ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ – ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ
- Καλλικράτης στην αυτοδιοίκηση
- Νόμος για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση
- Απογραφή όλων των δημοσίων υπαλλήλων
- Ενιαία αρχή πληρωμών δημοσίων υπαλλήλων
- Ενιαίο μητρώο δημοσίων υπαλλήλων
- Αναμόρφωση πειθαρχικού δικαίου και
μισθολογίου-βαθμολογίου των δημοσίων υπαλλήλων
- Μείωση εκλογικών δαπανών
- Νόμος για την διενέργεια δημοψηφισμάτων
- Μετανάστευση: Νόμος με σύγχρονες
διατάξεις στον Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας και την συμμετοχή στην πολιτική ομογενών
και νομίμως διαμενόντων μεταναστών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
- Δημιουργία μηχανισμού στήριξης
- Μείωση ελλειμάτων
- Ανεξάρτητη αρχή η ΕΛΣΤΑΤ
- Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής
στρατηγικής
- Νέο δημοσιονομικό πλαίσιο για μητρώο
δεσμεύσεων και παρακολούθηση δαπανών
- Νομοθετικό πλαίσιο για τον έλεγχο
και την διαφάνεια στις οικονομικές συναλλαγές
- Ενιαία αρχή πληρωμών
- Ασφαλιστικό δημοσίου
- Αναδιάρθρωση φορέων του Δημοσίου
- Δημιουργία ταμείου χρηματοπιστωτικής
σταθερότητας
- Ανακεφαλαίωση τραπεζών - κοινές μετοχές
- Άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων
- Πρόγραμμα αξιοποίησης δημόσιας περιουσίας
- ταμείο αξιοποίησης δημόσιας περιουσίας
ΕΘΝΙΚΗ ΑΜΥΝΑ
- Τα στρατιωτικά νοσοκομεία ανοιχτά
στην κοινωνία
- Μέτρα διαφάνειας για τους
εξοπλισμούς
- Νέα διαδικασία κατάρτισης
εξοπλιστικών προγραμμάτων υπό τον έλεγχο της Βουλής
- Αξιοποίηση ακίνητης περιουσίας
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ-ΕΝΕΡΓΕΙΑ
- Κύρωση δασικών χαρτών
- Θέσπιση κοινωνικού οικιακού τιμολογίου
της ΔΕΗ
- Νόμος για την εναρμόνιση του εθνικού
δικαίου με τις οδηγίες της ΕΕ («3η Ενεργειακή Δέσμη») με σκοπό την
απελευθέρωση των αγορών του ηλεκτρισμού και του φυσικού αερίου
ΠΑΙΔΕΙΑ
- Συγκρότηση διεθνούς συμβουλευτικής
επιτροπής για τις αλλαγές στα Πανεπιστήμια
- Νέος νόμος για τα πανεπιστήμια-ΤΕΙ
- Διαμόρφωση και υποβολή ΠΔ στο ΣτΕ
για τα επαγγελματικά δικαιώματα όλων των αποφοίτων πανεπιστημίων και ΤΕΙ
- Καθιέρωση ηλεκτρονικού μηχανογραφικού
για τις πανελλήνιες εξετάσεις
- Κατάργηση μετεγγραφών στα ΑΕΙ και
αντικατάστασή τους με αδιάβλητο σύστημα θετικής διάκρισης υποψηφίων από
ευπαθείς οικογένειες
- Καταπολέμηση της οικογενειοκρατίας
στα πανεπιστήμια
- Υπηρεσία ΕΥΔΟΞΟΣ για την ηλεκτρονική
παραγγελία ακαδημαϊκών συγγραμμάτων με μεγάλο περιορισμό δαπανών και καλύτερη
εξυπηρέτηση των φοιτητών
ΕΡΕΥΝΑ
- Συγκρότηση του εθνικού συμβουλίου ερευνας
και τεχνολογίας με διεθνώς καταξιωμένους επιστήμονες
- Διαμόρφωση ηλεκτρονικής πλατφόρμας
υποβολής ερευνητικών προτάσεων
- Καθιέρωση αδιάβλητου συστήματος
αξιολόγησης ερευνητικών προτάσεων
- Ουσιαστική ενίσχυση νέων ερευνητών
- Εκπόνηση σχεδίου για την νέα
πολιτική για την έρευνα και την τεχνολογία
ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ - ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ
- Αναδιάρθρωση ΟΣΕ, ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ΟΑΣΑ
- Δημιουργία συστήματος επιτελικής παρακολούθησης
έργων και μελετών
- Νέο θεσμικό πλαίσιο για τα δημόσια
έργα και για την δημιουργία ανεξάρτητης αρχής
ΕΡΓΑΣΙΑ - ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ
- Νόμος για την μεταρρύθμιση στο
ασφαλιστικό
- Λειτουργία ΕΟΠΥΥ
- Απογραφή συνταξιούχων
- Προγράμματα ΟΑΕΔ για νέους άνεργους,
άνεργους κοντά στην συνταξιοδότηση, γυναίκες, ευπαθείς κοινωνικές ομάδες κ.α.
- Πρόγραμμα κοινωφελούς εργασίας
- Πρόγραμμα βοήθειας στο σπίτι
- Τοπικά ολοκληρωμένα προγράμματα
στήριξης της απασχόλησης
- Vouchers κατάρτισης
- Πρόγραμμα ΟΤΑ για ανέργους
- Ανασυγκρότηση ΣΕΠΕ
- Καθιέρωση Κάρτας Εργασίας
ΥΓΕΙΑ
- Ηλεκτρονική συνταγογράφηση
- Καθιέρωση πρωτοβάθμιας φροντίδας
υγείας για όλους
- Συγχωνεύσεις νοσοκομείων
- Αναμόρφωση συστήματος προμηθειών με διεθνείς
ηλεκτρονικούς διαγωνισμούς
- Μείωση φαρμακευτικής δαπάνης με
γενική ανακοστολόγηση όλων των φαρμάκων, έκδοση θετικού καταλόγου, ηλεκτρονική
δημοπρασία, γενόσημα κ.λ.π.
- Απελευθέρωση επαγγέλματος
φαρμακοποιών
- Εξάλειψη της λίστας αναμονής για
χορήγηση μεθαδόνης
ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
- Μητρώο Αγροτών
- Αναδιοργάνωση ΕΛΓΑ, Συνεταιρισμών
- Ενιαίο Μητρώο Εμπόρων
- Προώθηση Ελληνικής μεσογειακής διατροφής
- Χρηματοδότηση της αλυσίδας από την παραγωγή
έως την προώθηση των προϊόντων μέσα από το πρόγραμμα «Αλέξανδρος Μπαλτατζής» και
το Ταμείο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας
- Μέτρα και προγράμματα για την
ενεργειακή επάρκεια της αγροτικής εκμετάλλευσης
- Αναδιοργάνωση ΟΠΕΚΕΠΕ
ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ
- Δημιουργία της Αρχής Καταπολέμησης
της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης
Της Τρομοκρατίας κ.λ.π.
- Θέσπιση Οικονομικού Εισαγγελέα
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
- Ίδρυση υπηρεσίας Οικονομικής
Αστυνομίας και Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
- Σύσταση Εθνικού Συντονιστικού
Κέντρου στο Πλαίσιο του Σχεδίου Δράσης “Ελλάδα – Schengen”
- Δημιουργία Ομάδας ΔΙΑΣ
- Δημιουργία Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής
Παρανόμων Μεταναστών
- Σύσταση Υπηρεσίας Ασύλου και Αρχής Προσφύγων
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
- Εξορθολογισμός, συρρίκνωση και
κατάργηση εποπτευομένων φορέων
- Απλούστευση αδειοδότησης τουριστικών
επιχειρήσεων
- Διαμόρφωση μακροπρόθεσμης
στρατηγικής για την ταυτότητα της Ελλάδας
- Άρση καμποτάζ, μείωση ΦΠΑ για
τουριστικά καταλύματα, απελευθέρωση της αγοράς επίγειας εξυπηρέτησης όλων των
αεροδρομίων και απαλλαγή από καταβολή τελών προσγείωσης και παραμονής στα
αεροδρόμια της Χώρας – πλην Ελ. Βενιζέλου – για την περίοδο Απριλίου -
Δεκεμβρίου
- Επιτάχυνση και απλούστευση
διαδικασίας για έκδοση βίζας για τουρίστες από νέες και δυναμικές αγορές
Άλλες νομοθετικές ρυθμίσεις και ενέργειες
- Μέτρα για τους στρατευμένους –
καταγραφή κατατασσομένων στον ΟΑΕΔ, βεβαίωση εργασιακής εμπειρίας
- Νόμος για την υπηρεσιακή κατάσταση
και εξέλιξη των στελεχών των ενόπλων δυνάμεων με αξιοκρατία και επαγγελματισμό
- Μείωση δαπανών για εξοπλισμούς
- Βελτίωση επιχειρηματικού
περιβάλλοντος. Αύξηση εξαγωγών, μείωση ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, πτωτική
τάση πληθωρισμού
- Απλοποίηση διαχειριστικού πλαισίου
κοινοτικών προγραμμάτων με 10 βήματα
- Υπηρεσία μιας στάσης για την ίδρυση επιχειρήσεων
- Απλοποίηση διαδικασίας αδειοδότησης
τεχνικών και μεταποιητικών επιχειρήσεων και βιομηχανικών πάρκων
- Νέο πλαίσιο λειτουργίας της
επιτροπής ανταγωνισμού
- Πολυνομοσχέδιο για μια Ελλάδα φιλική
στην Επιχειρηματικότητα
- Προπτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης
επιχειρήσεων
- Ρύθμιση οφειλών επιχειρήσεων
- Δεύτερη ευκαιρία σε υπερχρεωμένα
νοικοκυριά
- Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων
- Νέο θεσμικό πλαίσιο για τις
ιδιωτικές επενδύσεις
- Σχεδιασμός του Single Window για τους εξαγωγείς στο πλαίσιο
της εθνικής στρατηγικής για τις εξαγωγές
- Σύσταση ΕΤΕΑΝ για την ενίσχυση της
ρευστότητας προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις
- Στήριξη νεανικής επιχειρηματικότητας
- Πρόγραμμα για «νέα καινοτομική επιχειρηματικότητα»
- Πρόγραμμμα αναπτυξιακών παρεμβάσεων
με άξονα την πράσινη ανάπτυξη
- πράσινο ταμείο
- Νόμος για την προστασία της βιοποικιλότητας
- Νόμος για την ανακύκλωση
- Νόμος για την απλοποίηση της
περιβαλλοντικής αδειοδότησης
- Νομοσχέδιο για έκδοση οικοδομικών
αδειών
- Νομοθετική ρύθμιση για την
τακτοποίηση του θέματος της αυθαίρετης δόμησης
- Αποκατάσταση και αναδάσωση καμένων
δασών μέσω προγράμματος «Α. Μπαλτατζή»
- Ανάρτηση πρώτων δασικών χαρτών
- Ρυθμιστικό σχέδιο Αθήνας
- Νόμος για την επιτάχυνση της
ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
- Νόμος για την ερευνα, παραγωγή, και
δίκτυα μεταφοράς υδρογονανθράκων
- Θέσπιση κανονισμού ενεργειακής
απόδοσης κτιρίων
- Νόμος για ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων
- Νόμος για πράσινες συμβάσεις
- Νέο ολοήμερο σχολείο
- Νέο λύκειο
- Νέο τεχνολογικό λύκειο
- Νόμος για την «αναβάθμιση και
αξιολόγηση του εκπαιδευτικού»
- Νόμος για την δια βίου μάθηση
- Κέντρα μεταλυκειακής εκπαίδευσης
- Συγχώνευση εκκλησιαστικών σχολείων
- Νέα πολιτική βιβλιοθηκών και αρχείων
- Νόμος για πειραματικά σχολεία
- Θεσμοθέτηση κέντρου πιστοποίησης αναπήρων
- Καταβολής προσωρινής σύνταξης μέσα
σε 2,5 μήνες
- Εφαρμογή μέτρου αναγκαστικής είσπραξης
οφειλών και επιβολή προστίμων για παράβαση ασφαλιστικής νομοθεσίας
- Θέσπιση πλαισίου για δράσεις κοινωνικής
επιχειρηματικότητας
- Θεσμοθέτηση εργόσημου
- Νέο θεσμικό πλαίσιο για τις μεταμοσχεύσεις
- Νόμος για την επιτάχυνση απονομής
της δικαιοσύνης από το Συμβούλιο Επικρατείας, τα Διοικητικά Πρωτοδικεία και
Εφετεία
- Νόμος για την επιλογή των δικαστών
με επαναφορά του αυτοδιοίκητου
- Νόμος για διαφάνεια στο δημόσιο βίο
και επιτάχυνση της διαδικασίας για πολιτικά πρόσωπα
- Νόμος με αυστηρότερες διατάξεις για
το Πόθεν Έσχες και για άλλα εγκλήματα περί την υπηρεσία
- Νόμος για την βελτίωση της ποινικής
νομοθεσίας για τους ανήλικους
- Δράσεις για την προώθηση της ψηφιακής δικαιοσύνης
- Ίδρυση αρχηγείου λιμενικού σώματος
- Ίδρυση γραφείου αντιμετώπισης
περιστατικών αυθαιρεσίας των σωμάτων ασφαλείας
- Κατάργηση ελληνικής αγροφυλακής
- Νόμος για τον κινηματογράφο
- Δημιουργία μητρώου των πολιτιστικών
φορέων
- Δημιουργία μητρώου των επιχορηγήσεων
- Ένταξη του πολιτισμού στο ΕΣΠΑ
- Θεσμοθέτηση τουριστικής κατοικίας
- Εξορθολογισμός των εποπτευομένων
φορέων στον χώρο του αθλητισμού
- Νόμος για την αντιμετώπιση των
παθογενειών στον αθλητισμό
- Ρήτρες βίας και διαφάνειας στα
συμβόλαια των ομάδων με κρατικούς φορείς
ΥΓ.
Ευχαριστώ την Ρεγ. Βάρτζελη που βοήθησε στην συγκέντρωση των στοιχείων.
Σχολιασμός της ομιλίας του Α. Τσίπρα στην Βουλή για την Παιδεία στην ώρα του Πρωθυπουργού (8/5/15) 22 May 2015 8:04 AM (9 years ago)
Πριν από μερικές ημέρες, ο ΠΘ Α. Τσίπρας χρησιμοποίησε για πρώτη φορά την ώρα του Πρωθυπουργού για να απαντήσει σε ερώτηση του Σ. Θεοδωράκη για την Παιδεία.
Αφορμή, οι αλλαγές που φέρνουν σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης οι ρυθμίσεις που ψηφίστηκαν με την διαδικασία του επείγοντος στην Βουλή.
Θεωρώ υποχρέωσή μου να σχολιάσω τα σημαντικότερα σημεία της ομιλίας του ΠΘ λόγω της προηγούμενης εμπλοκής μου στα της διοίκησης της Παιδείας και της όποιας εμπειρίας έχω αποκομίσει από την ενασχόλησή μου με τα θέματα Παιδείας.
Η ομιλία του ΠΘ έχει ενδιαφέρον για 4 λόγους:
Αφορμή, οι αλλαγές που φέρνουν σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης οι ρυθμίσεις που ψηφίστηκαν με την διαδικασία του επείγοντος στην Βουλή.
Θεωρώ υποχρέωσή μου να σχολιάσω τα σημαντικότερα σημεία της ομιλίας του ΠΘ λόγω της προηγούμενης εμπλοκής μου στα της διοίκησης της Παιδείας και της όποιας εμπειρίας έχω αποκομίσει από την ενασχόλησή μου με τα θέματα Παιδείας.
Η ομιλία του ΠΘ έχει ενδιαφέρον για 4 λόγους:
- Παντελής έλλειψη αναφοράς σε στοιχεία: Οι μόνοι αριθμοί που συναντά κανείς στην ομιλία του ΠΘ είναι χρονολογίες και αριθμοί νόμων. Ένα από τα μεγάλα μειονεκτήματα της χώρας μας είναι η απουσία πολιτικής βασισμένης σε στοιχεία (evidence based policies). (Δυστυχώς, αυτό είναι ένα γενικότερο σύμπτωμα που συναντάται σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής). Θα ήταν χρήσιμο να αναζητήσει κανείς ανάλογες συζητήσεις στην Βουλή άλλων χωρών και να διαπιστώσει την διαφορετική προσέγγιση που ακολουθείται εκεί.
- Παντελής έλλειψη αναφοράς σε οποιασδήποτε μορφής αξιολόγηση των διατάξεων προηγούμενων νόμων που πρέπει, κατά την γνώμη του, «κατεπειγόντως» να διορθωθούν, πριν προχωρήσει στην κατ’ αυτόν απαιτούμενη «διόρθωση».
- Οι αναφορές του στα πρότυπα και πειραματικά σχολεία, αλλά και στα συμβούλια των πανεπιστημίων.
- Η ιδεολογική κάλυψη των προωθούμενων αλλαγών.
Στην συνέχεια, παραθέτω τις απόψεις που διατυπώθηκαν από τον ΠΘ στην συνεδρίαση της Βουλής και τα δικά μου σχόλια επ’ αυτών.
Για διευκόλυνση του αναγνώστη, έχω χωρίσει την τοποθέτηση του ΠΘ σε 11 ενότητες, ανάλογα με τα θέματα που έθιξε στην πρωτολογία και δευτερολογία του.
1. Για τον τρόπο ψήφισης του ν. 4009/2011
ΠΘ: Ο ν.4009 ψηφίστηκε το 2011 ... χωρίς καμία ουσιαστική συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων.
Σχόλιο ΙΠ: Για τον ν.4009/2011 έγινε διάλογος που κράτησε δύο περίπου χρόνια. Υπήρξε δημόσια διαβούλευση με όλους τους δυνατούς τρόπους. π.χ. α) Διακομματική επιτροπή παιδείας στην Βουλή. Η επιτροπή αυτή θεσμοθετήθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1995 επί υπουργίας Γ. Παπανδρέου). Ήταν η πρώτη φορά που λειτούργησε από τότε με πλήθος συνεδριάσεων. β) Επανειλημμένες συζητήσεις στην Σύνοδο Πρυτάνεων γ) Πολλαπλές συναντήσεις με φορείς της πανεπιστημιακής κοινότητας δ) συζητήσεις στο Εθνικό Συμβούλιο Παιδείας, ε) διαβούλευση στο διαδίκτυο με τεράστια ανταπόκριση. (Στην ανοικτή διαβούλευση για την Εθνική Στρατηγική για την Ανώτατη Εκπαίδευση (29/11/10-14/1/11) κατεγράφησαν 359 σχόλια! Ακόμα και στις σχετικές αναρτήσεις στο μπλογκ μου http://panaretos.blogspot.gr/2011_07_01_archive.html, διατυπώθηκαν 120 σχόλια! (παρά το ότι είχα εν τω μεταξύ αποχωρήσει από την κυβέρνηση.
Αντιστρέφοντας τον ισχυρισμό του ΠΘ, θα έλεγα ότι ήταν η πρώτη φορά που νόμος για την παιδεία συζητήθηκε τόσο λεπτομερώς και τόσο εξαντλητικά.
ΠΘ: Ήταν ο πρώτος νόμος που ψηφίστηκε από τα τρία κόμματα τότε που μετέπειτα σχημάτισαν την Κυβέρνηση, το ΠΑΣΟΚ, τη Νέα Δημοκρατία και το ΛΑΟΣ.
Σχόλιο ΙΠ: Ακριβής ο ισχυρισμός, αλλά λανθασμένη η πολιτική ερμηνεία του: Ο ν.4009 ψηφίστηκε από τόσο ευρεία πλειοψηφία, όχι γιατί τα κόμματα αυτά επρόκειτο στην συνέχεια να συνεργασθούν. Η ευρεία πλειοψηφία δεν έχει καμιά σχέση με τα οικονομικά θέματα, τα μνημόνια και τις όποιες πολιτικές ακολουθήθηκαν. Ο λόγος που ο νόμος αυτός ψηφίστηκε με τόσο ευρεία πλειοψηφία ήταν η μεγάλη πίεση της κοινωνίας προς τους βουλευτές να αλλάξουν τα πράγματα στα πανεπιστήμια. Η πίεση αυτή ήταν τόσο ισχυρή που, όπως μπορεί να διαπιστώσει όποιος είχε μελετήσει και μετρήσεις της εποχής εκείνης, επεκτεινόταν στους ψηφοφόρους και των κομμάτων που δεν τον ψήφισαν, ακόμα και του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ. Η κοινή γνώμη τότε απαιτούσε ριζικές αλλαγές στα πανεπιστήμια, γιατί η εμπειρία της ήταν ότι πολλά πράγματα δεν λειτουργούσαν με τον τρόπο που έπρεπε και τα πτυχία των νέων παιδιών δεν είχαν το αντίκρυσμα που όλοι θα ήθελαν.
2. Συμβούλια
ΠΘ: Η κατάργηση των συμβουλίων ιδρύματος είναι επείγουσα λόγω της εκρηκτικής κατάστασης που έχει δημιουργηθεί στα πανεπιστήμια, εξαιτίας της δυνατότητας που τους δίνει ο νόμος να εμπλέκονται ανοιχτά στο ακαδημαϊκό όσο και στο διοικητικό έργο.
Σχόλιο ΙΠ: Την γνώμη μου και τις αντιρρήσεις μου για την δομή και την λειτουργία των συμβουλίων των πανεπιστημίων -με τον τρόπο που θεσμοθετήθηκαν- την έχω εκφράσει επανειλημμένα, π.χ. στις αναρτήσεις http://panaretos.blogspot.gr/2015/03/blog-post_75.html και http://panaretos.blogspot.gr/2015/03/blog-post_2.html). Η όποια κριτική όμως μπορεί να κάνει κανείς για τα συμβούλια δεν πρέπει με κανένα τρόπο να οδηγεί στην κατάργησή τους. Και ούτε βέβαια υπάρχει κάποια εκρηκτική κατάσταση στα πανεπιστήμια εξ αιτίας των συμβουλίων. Αντίθετα, θα έλεγα ότι έχουν ελαττωθεί οι προστριβές που υπήρχαν τον πρώτο χρόνο λειτουργίας τους.
ΣΣ: Αντιλαμβάνομαι ότι τελικά «αναβλήθηκε» η κατάργηση. Και το επείγον;
ΠΘ: Ο ρόλος που δίνει ο ν.4009 στα συμβούλια ιδρύματος είναι ρόλος διαλυτικός.
Σχόλιο ΙΠ: Αυτός είναι ένας γενικευμένος αφορισμός. Δεν έχει καμιά τεκμηρίωση, ούτε ένδειξη. Θα έλεγα ότι είναι σύνθημα και όχι πολιτικό επιχείρημα.
ΠΘ: Τα συμβούλια ιδρύματος ήταν το όχημα, προκειμένου να επιβληθούν στο πανεπιστήμιο δίδακτρα, προκειμένου να επιβληθεί η έμμεση διαχείριση των πανεπιστημίων από ιδιώτες.
Σχόλιο ΙΠ: Και εδώ δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να τεκμηριώνει αυτόν τον ισχυρισμό. Πρόκειται πάλι για πολιτικό σύνθημα, χωρίς ουσιαστικά επιχειρήματα. Και εν πάσει περιπτώσει απαγορεύεται από το Σύνταγμα. Μάλλον έωλο το επιχείρημα.
ΠΘ: Σας πληροφορώ ότι η συντριπτική πλειοψηφία της ακαδημαϊκής κοινότητας δεν επιθυμεί αυτές οι εκλογές να γίνουν υπό την κηδεμονία των συμβουλίων, όπως συνέβη τα δύο προηγούμενα χρόνια.
ΠΘ: Τα συμβούλια -και αυτό είναι πρωτοφανές στον κόσμο- με βάση το νόμο μπορούν κατά το δοκούν να αποκλείσουν υποψηφιότητες (για Πρύτανη).
Σχόλιο ΙΠ: Και πάλι ισχυρισμός χωρίς στοιχεία. Αντίθετα, τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι πρωτοφανές στον κόσμο τα συμβούλια να ΜΗΝ αποκλείουν υποψηφίους. Στα περισσότερα δε πανεπιστήμια που λειτουργούν συμβούλια, αυτά όχι μόνο μπορούν να αποκλείσουν υποψηφίους, αλλά έχουν και την τελική αρμοδιότητα επιλογής του Πρύτανη. Πρόκειται για σαφές σφάλμα σε σχέση με τα πραγματικά δεδομένα (factual error) που διαπράττει εδώ ο ΠΘ, μάλιστα όπου βαφτίζεται η μέρα νύχτα.
ΠΘ: Είναι πάμπολλες οι καταγγελίες από ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με το ΣΥΡΙΖΑ, με πλούσιο ακαδημαϊκό έργο, οι οποίοι απερρίφθησαν από τα συμβούλια επειδή οι πεποιθήσεις τους και η άποψή τους για το πανεπιστήμιο δεν ταυτίζονταν με το πνεύμα του ν.4009.
Σχόλιο ΙΠ: Μπορεί κάποιο συμβούλιο να έκανε λάθος σε κάποια επιλογή. Παραλείπει όμως ο ΠΘ να αναφέρει ότι μόνο τρεις υποψήφιοι μπορούσαν να επιλεγούν από το συμβούλιο για να αξιολογηθούν από τους καθηγητές του ιδρύματος. Οι ψηφοφορίες που ακολούθησαν σε όλα τα ιδρύματα απέδειξαν ότι οι επιλεγέντες ως υποψήφιοι είχαν σημαντική απήχηση μεταξύ των καθηγητών.
ΠΘ: Τα συμβούλια ... φτιάχνουν δικούς τους εσωτερικούς κανονισμούς χωρίς να ρωτούν κανέναν.
Σχόλιο ΙΠ: Και αυτή η αναφορά είναι, νομίζω, ανακριβής. Η νομοθεσία προέβλεπε συγκεκριμένες διαδικασίες και – αν δεν κάνω λάθος – έγκριση του όποιου κανονισμού και από το Υπουργείο Παιδείας.
3. Ηλεκτρονική ψηφοφορία
ΠΘ: Η μαζικότητα (με το προηγούμενο σύστημα) σε ό,τι αφορά τα μέλη ΔΕΠ ήταν διασφαλισμένη.
Σχόλιο ΙΠ: Υπάρχουν τα στοιχεία συμμετοχής των καθηγητών σε εκλογές με την ηλεκτρονική ψηφοφορία και με το παλαιό σύστημα. Δείχνουν τα στοιχεία αυτά ότι με το παλαιό σύστημα η συμμετοχή των καθηγητών ήταν μεγαλύτερη; Ας δημοσιοποιήσει η κυβέρνηση τα στοιχεία για να ελεγχθεί ο ισχυρισμός του ΠΘ.
ΠΘ: (με την ηλεκτρονική ψηφοφορία) δεν διασφαλίζεται το αδιάβλητο, ούτε η μυστικότητα.
Σχόλιο ΙΠ: Υπάρχουν συγκεκριμένες περιπτώσεις που έχει καταγραφεί καταστρατήγηση του αδιάβλητου ή έλλειψη μυστικότητας; Ποιες είναι αυτές; (αν υπάρχουν). Τεχνικά, και το ένα και το άλλο μπορεί ίσως να συμβεί. Θα πρέπει όμως να ανακοπεί η πρόοδος απλά και μόνο γιατί υπάρχει ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Αν υπήρχε τέτοια πρόθεση, δεν θα το είχε δοκιμάσει κάποιος, ιδαίτερα την πρώτη περίοδο εφαρμογής της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας όταν η ένταση ήταν μεγάλη;
4. Συμμετοχή των φοιτητών και αιώνιοι φοιτητές
ΠΘ: Για πρώτη φορά η εκπροσώπηση των φοιτητών συναρτάται με το ποσοστό συμμετοχής τους στην καθολική ψηφοφορία.
Σχόλιο ΙΠ: Ανακριβές. Υπήρχε στον ν.3549/2007 και μάλιστα απέτυχε παταγωδώς.
ΠΘ: Εμείς προσπαθούμε να φέρουμε τη (φοιτητική) συμμετοχή σε συνάρτηση με την παρουσία τους στην ψηφοφορία. Και αυτό, πιστέψτε με, είναι ό,τι σημαντικότερο μπορεί να κάνει κανείς, προκειμένου να απεμπλακεί από το πατρονάρισμα των φοιτητικών παρατάξεων και των φοιτητοπατέρων, όπως λέτε.
Σχόλιο ΙΠ: «Πιστέψτε με»! Γιατί ο ΠΘ επικαλείται την προσωπική του αυθεντία; Συνάδει η άποψή του με την μέχρι σήμερα εμπειρία;
Κατ’ αρχήν η προσέγγιση αυτή είχε δοκιμασθεί και στο παρελθόν, αν δεν κάνω λάθος, επί υπουργίας Γιαννάκου. Και η συμμετοχή των φοιτητών τότε, από όσο θυμάμαι ήταν πενιχρή και μάλιστα περιοριζόταν κυρίως στους συνδικαλιστές φοιτητές. Ήταν φυσικό να συμβαίνει κάτι τέτοιο δεδομένου ότι, με την εξαίρεση των συνδικαλιστών, οι περισσότεροι φοιτητές δεν είχαν ακούσει καν τα ονόματα των υποψηφίων, ούτε έδειχναν διάθεση να το κάνουν.
Υπάρχει όμως και ένα ουσιαστικότερο πρόβλημα. Η φοιτητική συμμετοχή και η εκπροσώπηση στα όργανα διοίκησης στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως όργανο εξουσίας ομάδων φοιτητών και όχι ως δημοκρατική έκφραση της πλειοψηφίας των φοιτητών. Τα παραδείγματα είναι αναρίθμητα. Από πρακτορεία ταξιδίων που έφτιαχναν συνδικαλιστές φοιτητές, μέχρι την εκμετάλλευση κυλικείων και την εκλογή ή μη καθηγητών, ανάλογα με τις απόψεις κάποιων ισχυρών παραγόντων των φοιτητικών παρατάξεων.
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να κάνω και μια παρατήρηση. Είναι λάθος να χαρακτηρίζονται οι συνδικαλιστές φοιτητές ως εκπρόσωποι των κομμάτων στα πανεπιστήμια. Δυστυχώς, η εμπειρία έχει δείξει ότι πολλοί από αυτούς χρησιμοποιούσαν την κομματική αναφορά ως μανδύα για την προώθηση δικών τους προσωπικών επιδιώξεων, συμφερόντων και στρατηγικών.
ΠΘ: Το αιώνιο θέμα των αιώνιων φοιτητών, κατά την άποψή μας είναι ένα αιωνίως επικοινωνιακό θέμα, αλλά αιωνίως πρακτικά ανύπαρκτο.
Σχόλιο ΙΠ: Συμφωνώ με τον ΠΘ ότι το θέμα αυτό έχει επικοινωνιακά στοιχεία. Παραλείπει όμως να αναφέρει τα εντόνως ακαδημαϊκά στοιχεία. Ότι δηλαδή ο φοιτητής, ιδιαίτερα σε ένα σύστημα που χρηματοδοτείται αποκλειστικά από το κράτος, θα πρέπει να έχει και κίνητρα, αλλά και πίεση να ολοκληρώνει τις σπουδές του στον συντομότερο δυνατό χρόνο. Η εικόνα φοιτητών οι οποίοι εμφανίζονται να περνούν ένα μάθημα στην χάση και στην φέξη και να ολοκληρώνουν τις σπουδές τους σε 10 ή 15 χρόνια αποτελεί μία άκρως αρνητική αντικειμενική αξιολόγηση των ελληνικών πανεπιστημίων. Το επιχείρημα για κάποιους εργαζομένους φοιτητές είναι, αντίθετα, αυτό που έχει επικοινωνιακό χαρακτήρα. Ποτέ δεν έχει τεκμηριωθεί ο πραγματικός αριθμός των φοιτητών που καθυστερούν υπερβολικά τις σπουδές τους επειδή εργάζονται. Και θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς γιατί το θέμα των εργαζομένων φοιτητών είναι πρόβλημα στην Ελλάδα, όπου η παιδεία είναι δωρεάν, ενώ δεν είναι πρόβλημα σε χώρες με δίδακτρα – και, μάλιστα, με υψηλά δίδακτρα – όπου οι κανόνες φοίτησης είναι σαφώς προδιαγεγραμμένοι.
Τέλος, ένα σχόλιο για το τεχνικό θέμα ότι δηλαδή «ελάχιστα ιδρύματα είχαν τεχνικά τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε διαγραφές». Ο τρόπος επίλυσης του προβλήματος θα ήταν απλός (και κοινωνικά δίκαιος) ώστε να μην διαγραφούν φοιτητές που πραγματικά εργάζονται. Οι φοιτητές να υποχρεούνται στην αρχή του κάθε εξαμήνου σε εγγραφή στο πανεπιστήμιο. Όποιος φοιτητής, εργαζόμενος ή μη, ενδιαφέρεται πραγματικά για τις σπουδές του θα έκανε τουλάχιστον μία εγγραφή στην αρχή του εξαμήνου ή του έτους. (Αυτό θα μπορούσε για διευκόλυνση να γίνεται και ηλεκτρονικά, μέσω του συστήματος Εύδοξος διανομής συγγραμμάτων). Μη εγγραφή θα σήμαινε ότι δεν θα ήταν η εργασία που προκαλεί καθυστέρηση στις σπουδές, αλλά η αδιαφορία. Και τους εργαζόμενους αιώνιους φοιτητές πρέπει να βοηθήσει ένα κοινωνικό κράτος. Αδιάφορους όμως αιώνιους φοιτητές δεν χρειάζεται ένα σωστό εκπαιδευτικό σύστημα.
5. Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία
ΠΘ: Αυτό που κάνει η Κυβέρνηση, είναι να διαχωρίζει τα πρότυπα από τα πειραματικά, όπως ίσχυε για δεκαετίες στη χώρα μας.
Σχόλιο ΙΠ: Ο διαχωρισμός αυτός είναι κατά την γνώμη μου σωστός και καλώς γίνεται. Αν δεν υπήρχε η δήλωση του Υπουργού Παιδείας περί «ρετσινιάς για την αριστεία», δεν θα είχα καμιά αντίρρηση στην αλλαγή αυτή. Και παρά το γεγονός ότι – προς τιμήν του – έχει, εν τω μεταξύ, ανακαλέσει ουσιαστικά την άποψη αυτή, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε μια μεγάλη μερίδα της αριστεράς (φοβάμαι και όχι μόνο) η ομοιομορφία -και όχι η ενίσχυση της αριστείας και του ανταγωνισμού- είναι η επικρατούσα θεώρηση για το εκπαιδευτικό σύστημα.
Σε αντίθεση με τον ΠΘ, την κυβέρνηση αλλά και πολλούς αριστερούς, πιστεύω ότι, κυρίως σε μικρές περιοχές, τα πρότυπα σχολεία θα έπρεπε να είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Είχα υποστηρίξει δημόσια στο παρελθόν ότι θα ήταν χρήσιμο όλα τα δυσπρόσιτα σχολεία να ήταν σχολεία αριστείας με ειδικά επιλεγμένους εκπαιδευτικούς και ειδικό μισθολόγιο και όχι σχολεία διερχομένων εκπαιδευτικών για συσσώρευση μορίων. Αυτό θα επέτρεπε στους μαθητές των σχολείων αυτών να αποκτήσουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τα παιδιά του κέντρου (που έχουν πολλές άλλες δυνατότητες εκπαίδευσης). Η εκπαίδευση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για κοινωνική κινητικότητα προς τα πάνω για τα παιδιά αυτά και τις οικογένειες τους που έχουν τόσα άλλα προβλήματα να αντιμετωπίσουν στις απομακρυσμένες περιοχές που ζουν.
ΠΘ: Δική μας υποχρέωση και δική μας δέσμευση είναι να διασφαλίσουμε την ποιοτική αναβάθμιση της εκπαίδευσης στο σύνολό της και σε όλες τις βαθμίδες.
6. Επιλογή διευθυντικών στελεχών
ΠΘ: Το 1/3 ήταν συνέντευξη, χωρίς προδιαγραφές, χωρίς δέσμευση των υπηρεσιακών παραγόντων για το τι θα ρωτήσουν, χωρίς διαφάνεια, χωρίς τίποτα, κανέναν έλεγχο. Απλά και καθαρά ήταν ένα μέσο του κράτους να επιλέγει αυτούς που θέλει, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν.
Σχόλιο ΙΠ: Αντιστρέφω το επιχείρημα: είναι δυνατόν να επιλέγονται στελέχη της εκπαίδευσης χωρίς συνέντευξη; Είναι δυνατόν να εμπιστευόμαστε την εκπαίδευση των παιδιών μας σε ανθρώπους που κανείς δεν έχει συναντήσει και δεν έχει συζητήσει μαζί τους πριν τους επιλέξει για να δει αν είναι κατάλληλοι για τον ρόλο που θα τους ανατεθεί; Το ότι η συνέντευξη στο παρελθόν είχε χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για την επιλογή κομματικών φίλων, δεν αποτελεί δικαιολογία για την κατάργησή της. Θα περίμενε κανείς να προσπαθήσει η κυβέρνηση να βρει τρόπους καλύτερης εφαρμογής της και όχι να την καταργήσει. Οι άνθρωποι που επιλέγονται να διαμορφώσουν τον χαρακτήρα των παιδιών μας και να τα μορφώσουν δεν μπορεί να επιλέγονται μόνο με μόρια του ΑΣΕΠ.
Θα ρωτούσα τέλος: Ποιός ήταν αυτός που χρησιμοποίησε την συνέντευξη ως «μέσο του κράτους να επιλέγει αυτούς που θέλει, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν»; Τι μεταχείριση του επεφύλαξε ο ΠΘ;
Αντιστρέφοντας τον ισχυρισμό του ΠΘ, θα έλεγα ότι ήταν η πρώτη φορά που νόμος για την παιδεία συζητήθηκε τόσο λεπτομερώς και τόσο εξαντλητικά.
Αντίθετα, το νομοσχέδιο της σημερινής κυβέρνησης ήρθε
στην Bουλή έπειτα από 2 ώρες (κυριολεκτικά) διαβούλευσης στο διαδίκτυο, και υπο
καθεστώς αιφνιδιασμού των εμπλεκόμενων φορέων.
ΠΘ: Ήταν ο πρώτος νόμος που ψηφίστηκε από τα τρία κόμματα τότε που μετέπειτα σχημάτισαν την Κυβέρνηση, το ΠΑΣΟΚ, τη Νέα Δημοκρατία και το ΛΑΟΣ.
Σχόλιο ΙΠ: Ακριβής ο ισχυρισμός, αλλά λανθασμένη η πολιτική ερμηνεία του: Ο ν.4009 ψηφίστηκε από τόσο ευρεία πλειοψηφία, όχι γιατί τα κόμματα αυτά επρόκειτο στην συνέχεια να συνεργασθούν. Η ευρεία πλειοψηφία δεν έχει καμιά σχέση με τα οικονομικά θέματα, τα μνημόνια και τις όποιες πολιτικές ακολουθήθηκαν. Ο λόγος που ο νόμος αυτός ψηφίστηκε με τόσο ευρεία πλειοψηφία ήταν η μεγάλη πίεση της κοινωνίας προς τους βουλευτές να αλλάξουν τα πράγματα στα πανεπιστήμια. Η πίεση αυτή ήταν τόσο ισχυρή που, όπως μπορεί να διαπιστώσει όποιος είχε μελετήσει και μετρήσεις της εποχής εκείνης, επεκτεινόταν στους ψηφοφόρους και των κομμάτων που δεν τον ψήφισαν, ακόμα και του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΚΕ. Η κοινή γνώμη τότε απαιτούσε ριζικές αλλαγές στα πανεπιστήμια, γιατί η εμπειρία της ήταν ότι πολλά πράγματα δεν λειτουργούσαν με τον τρόπο που έπρεπε και τα πτυχία των νέων παιδιών δεν είχαν το αντίκρυσμα που όλοι θα ήθελαν.
2. Συμβούλια
ΠΘ: Η κατάργηση των συμβουλίων ιδρύματος είναι επείγουσα λόγω της εκρηκτικής κατάστασης που έχει δημιουργηθεί στα πανεπιστήμια, εξαιτίας της δυνατότητας που τους δίνει ο νόμος να εμπλέκονται ανοιχτά στο ακαδημαϊκό όσο και στο διοικητικό έργο.
Σχόλιο ΙΠ: Την γνώμη μου και τις αντιρρήσεις μου για την δομή και την λειτουργία των συμβουλίων των πανεπιστημίων -με τον τρόπο που θεσμοθετήθηκαν- την έχω εκφράσει επανειλημμένα, π.χ. στις αναρτήσεις http://panaretos.blogspot.gr/2015/03/blog-post_75.html και http://panaretos.blogspot.gr/2015/03/blog-post_2.html). Η όποια κριτική όμως μπορεί να κάνει κανείς για τα συμβούλια δεν πρέπει με κανένα τρόπο να οδηγεί στην κατάργησή τους. Και ούτε βέβαια υπάρχει κάποια εκρηκτική κατάσταση στα πανεπιστήμια εξ αιτίας των συμβουλίων. Αντίθετα, θα έλεγα ότι έχουν ελαττωθεί οι προστριβές που υπήρχαν τον πρώτο χρόνο λειτουργίας τους.
ΣΣ: Αντιλαμβάνομαι ότι τελικά «αναβλήθηκε» η κατάργηση. Και το επείγον;
ΠΘ: Ο ρόλος που δίνει ο ν.4009 στα συμβούλια ιδρύματος είναι ρόλος διαλυτικός.
Σχόλιο ΙΠ: Αυτός είναι ένας γενικευμένος αφορισμός. Δεν έχει καμιά τεκμηρίωση, ούτε ένδειξη. Θα έλεγα ότι είναι σύνθημα και όχι πολιτικό επιχείρημα.
ΠΘ: Τα συμβούλια ιδρύματος ήταν το όχημα, προκειμένου να επιβληθούν στο πανεπιστήμιο δίδακτρα, προκειμένου να επιβληθεί η έμμεση διαχείριση των πανεπιστημίων από ιδιώτες.
Σχόλιο ΙΠ: Και εδώ δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να τεκμηριώνει αυτόν τον ισχυρισμό. Πρόκειται πάλι για πολιτικό σύνθημα, χωρίς ουσιαστικά επιχειρήματα. Και εν πάσει περιπτώσει απαγορεύεται από το Σύνταγμα. Μάλλον έωλο το επιχείρημα.
ΠΘ: Σας πληροφορώ ότι η συντριπτική πλειοψηφία της ακαδημαϊκής κοινότητας δεν επιθυμεί αυτές οι εκλογές να γίνουν υπό την κηδεμονία των συμβουλίων, όπως συνέβη τα δύο προηγούμενα χρόνια.
Σχόλιο ΙΠ: Με βάση ποια τεκμηρίωση ο ΠΘ μας «πληροφορεί» γι’ αυτή την διαπίστωση; Πώς κατέληξε σε αυτήν; Εκανε κάποια δημόσια διαβούλευση; Χρησιμοποίησε κάποια ηλεκτρονική ψηφοφορία; (κάτι που θα ήταν πολύ εύκολο να κάνει με τις υπάρχουσες δυνατότητες).
Τα ποσοστά συμμετοχής της κοινότητας στις εκλογικές
διαδικασίες τί δείχνουν;
ΠΘ: Τα συμβούλια -και αυτό είναι πρωτοφανές στον κόσμο- με βάση το νόμο μπορούν κατά το δοκούν να αποκλείσουν υποψηφιότητες (για Πρύτανη).
Σχόλιο ΙΠ: Και πάλι ισχυρισμός χωρίς στοιχεία. Αντίθετα, τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι πρωτοφανές στον κόσμο τα συμβούλια να ΜΗΝ αποκλείουν υποψηφίους. Στα περισσότερα δε πανεπιστήμια που λειτουργούν συμβούλια, αυτά όχι μόνο μπορούν να αποκλείσουν υποψηφίους, αλλά έχουν και την τελική αρμοδιότητα επιλογής του Πρύτανη. Πρόκειται για σαφές σφάλμα σε σχέση με τα πραγματικά δεδομένα (factual error) που διαπράττει εδώ ο ΠΘ, μάλιστα όπου βαφτίζεται η μέρα νύχτα.
ΠΘ: Είναι πάμπολλες οι καταγγελίες από ανθρώπους που δεν έχουν σχέση με το ΣΥΡΙΖΑ, με πλούσιο ακαδημαϊκό έργο, οι οποίοι απερρίφθησαν από τα συμβούλια επειδή οι πεποιθήσεις τους και η άποψή τους για το πανεπιστήμιο δεν ταυτίζονταν με το πνεύμα του ν.4009.
Σχόλιο ΙΠ: Μπορεί κάποιο συμβούλιο να έκανε λάθος σε κάποια επιλογή. Παραλείπει όμως ο ΠΘ να αναφέρει ότι μόνο τρεις υποψήφιοι μπορούσαν να επιλεγούν από το συμβούλιο για να αξιολογηθούν από τους καθηγητές του ιδρύματος. Οι ψηφοφορίες που ακολούθησαν σε όλα τα ιδρύματα απέδειξαν ότι οι επιλεγέντες ως υποψήφιοι είχαν σημαντική απήχηση μεταξύ των καθηγητών.
ΠΘ: Τα συμβούλια ... φτιάχνουν δικούς τους εσωτερικούς κανονισμούς χωρίς να ρωτούν κανέναν.
Σχόλιο ΙΠ: Και αυτή η αναφορά είναι, νομίζω, ανακριβής. Η νομοθεσία προέβλεπε συγκεκριμένες διαδικασίες και – αν δεν κάνω λάθος – έγκριση του όποιου κανονισμού και από το Υπουργείο Παιδείας.
3. Ηλεκτρονική ψηφοφορία
ΠΘ: Η μαζικότητα (με το προηγούμενο σύστημα) σε ό,τι αφορά τα μέλη ΔΕΠ ήταν διασφαλισμένη.
Σχόλιο ΙΠ: Υπάρχουν τα στοιχεία συμμετοχής των καθηγητών σε εκλογές με την ηλεκτρονική ψηφοφορία και με το παλαιό σύστημα. Δείχνουν τα στοιχεία αυτά ότι με το παλαιό σύστημα η συμμετοχή των καθηγητών ήταν μεγαλύτερη; Ας δημοσιοποιήσει η κυβέρνηση τα στοιχεία για να ελεγχθεί ο ισχυρισμός του ΠΘ.
ΠΘ: (με την ηλεκτρονική ψηφοφορία) δεν διασφαλίζεται το αδιάβλητο, ούτε η μυστικότητα.
Σχόλιο ΙΠ: Υπάρχουν συγκεκριμένες περιπτώσεις που έχει καταγραφεί καταστρατήγηση του αδιάβλητου ή έλλειψη μυστικότητας; Ποιες είναι αυτές; (αν υπάρχουν). Τεχνικά, και το ένα και το άλλο μπορεί ίσως να συμβεί. Θα πρέπει όμως να ανακοπεί η πρόοδος απλά και μόνο γιατί υπάρχει ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Αν υπήρχε τέτοια πρόθεση, δεν θα το είχε δοκιμάσει κάποιος, ιδαίτερα την πρώτη περίοδο εφαρμογής της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας όταν η ένταση ήταν μεγάλη;
4. Συμμετοχή των φοιτητών και αιώνιοι φοιτητές
ΠΘ: Για πρώτη φορά η εκπροσώπηση των φοιτητών συναρτάται με το ποσοστό συμμετοχής τους στην καθολική ψηφοφορία.
Σχόλιο ΙΠ: Ανακριβές. Υπήρχε στον ν.3549/2007 και μάλιστα απέτυχε παταγωδώς.
ΠΘ: Εμείς προσπαθούμε να φέρουμε τη (φοιτητική) συμμετοχή σε συνάρτηση με την παρουσία τους στην ψηφοφορία. Και αυτό, πιστέψτε με, είναι ό,τι σημαντικότερο μπορεί να κάνει κανείς, προκειμένου να απεμπλακεί από το πατρονάρισμα των φοιτητικών παρατάξεων και των φοιτητοπατέρων, όπως λέτε.
Σχόλιο ΙΠ: «Πιστέψτε με»! Γιατί ο ΠΘ επικαλείται την προσωπική του αυθεντία; Συνάδει η άποψή του με την μέχρι σήμερα εμπειρία;
Κατ’ αρχήν η προσέγγιση αυτή είχε δοκιμασθεί και στο παρελθόν, αν δεν κάνω λάθος, επί υπουργίας Γιαννάκου. Και η συμμετοχή των φοιτητών τότε, από όσο θυμάμαι ήταν πενιχρή και μάλιστα περιοριζόταν κυρίως στους συνδικαλιστές φοιτητές. Ήταν φυσικό να συμβαίνει κάτι τέτοιο δεδομένου ότι, με την εξαίρεση των συνδικαλιστών, οι περισσότεροι φοιτητές δεν είχαν ακούσει καν τα ονόματα των υποψηφίων, ούτε έδειχναν διάθεση να το κάνουν.
Υπάρχει όμως και ένα ουσιαστικότερο πρόβλημα. Η φοιτητική συμμετοχή και η εκπροσώπηση στα όργανα διοίκησης στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως όργανο εξουσίας ομάδων φοιτητών και όχι ως δημοκρατική έκφραση της πλειοψηφίας των φοιτητών. Τα παραδείγματα είναι αναρίθμητα. Από πρακτορεία ταξιδίων που έφτιαχναν συνδικαλιστές φοιτητές, μέχρι την εκμετάλλευση κυλικείων και την εκλογή ή μη καθηγητών, ανάλογα με τις απόψεις κάποιων ισχυρών παραγόντων των φοιτητικών παρατάξεων.
Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να κάνω και μια παρατήρηση. Είναι λάθος να χαρακτηρίζονται οι συνδικαλιστές φοιτητές ως εκπρόσωποι των κομμάτων στα πανεπιστήμια. Δυστυχώς, η εμπειρία έχει δείξει ότι πολλοί από αυτούς χρησιμοποιούσαν την κομματική αναφορά ως μανδύα για την προώθηση δικών τους προσωπικών επιδιώξεων, συμφερόντων και στρατηγικών.
ΠΘ: Το αιώνιο θέμα των αιώνιων φοιτητών, κατά την άποψή μας είναι ένα αιωνίως επικοινωνιακό θέμα, αλλά αιωνίως πρακτικά ανύπαρκτο.
Σχόλιο ΙΠ: Συμφωνώ με τον ΠΘ ότι το θέμα αυτό έχει επικοινωνιακά στοιχεία. Παραλείπει όμως να αναφέρει τα εντόνως ακαδημαϊκά στοιχεία. Ότι δηλαδή ο φοιτητής, ιδιαίτερα σε ένα σύστημα που χρηματοδοτείται αποκλειστικά από το κράτος, θα πρέπει να έχει και κίνητρα, αλλά και πίεση να ολοκληρώνει τις σπουδές του στον συντομότερο δυνατό χρόνο. Η εικόνα φοιτητών οι οποίοι εμφανίζονται να περνούν ένα μάθημα στην χάση και στην φέξη και να ολοκληρώνουν τις σπουδές τους σε 10 ή 15 χρόνια αποτελεί μία άκρως αρνητική αντικειμενική αξιολόγηση των ελληνικών πανεπιστημίων. Το επιχείρημα για κάποιους εργαζομένους φοιτητές είναι, αντίθετα, αυτό που έχει επικοινωνιακό χαρακτήρα. Ποτέ δεν έχει τεκμηριωθεί ο πραγματικός αριθμός των φοιτητών που καθυστερούν υπερβολικά τις σπουδές τους επειδή εργάζονται. Και θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς γιατί το θέμα των εργαζομένων φοιτητών είναι πρόβλημα στην Ελλάδα, όπου η παιδεία είναι δωρεάν, ενώ δεν είναι πρόβλημα σε χώρες με δίδακτρα – και, μάλιστα, με υψηλά δίδακτρα – όπου οι κανόνες φοίτησης είναι σαφώς προδιαγεγραμμένοι.
Τέλος, ένα σχόλιο για το τεχνικό θέμα ότι δηλαδή «ελάχιστα ιδρύματα είχαν τεχνικά τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε διαγραφές». Ο τρόπος επίλυσης του προβλήματος θα ήταν απλός (και κοινωνικά δίκαιος) ώστε να μην διαγραφούν φοιτητές που πραγματικά εργάζονται. Οι φοιτητές να υποχρεούνται στην αρχή του κάθε εξαμήνου σε εγγραφή στο πανεπιστήμιο. Όποιος φοιτητής, εργαζόμενος ή μη, ενδιαφέρεται πραγματικά για τις σπουδές του θα έκανε τουλάχιστον μία εγγραφή στην αρχή του εξαμήνου ή του έτους. (Αυτό θα μπορούσε για διευκόλυνση να γίνεται και ηλεκτρονικά, μέσω του συστήματος Εύδοξος διανομής συγγραμμάτων). Μη εγγραφή θα σήμαινε ότι δεν θα ήταν η εργασία που προκαλεί καθυστέρηση στις σπουδές, αλλά η αδιαφορία. Και τους εργαζόμενους αιώνιους φοιτητές πρέπει να βοηθήσει ένα κοινωνικό κράτος. Αδιάφορους όμως αιώνιους φοιτητές δεν χρειάζεται ένα σωστό εκπαιδευτικό σύστημα.
5. Πρότυπα και Πειραματικά Σχολεία
ΠΘ: Αυτό που κάνει η Κυβέρνηση, είναι να διαχωρίζει τα πρότυπα από τα πειραματικά, όπως ίσχυε για δεκαετίες στη χώρα μας.
Σχόλιο ΙΠ: Ο διαχωρισμός αυτός είναι κατά την γνώμη μου σωστός και καλώς γίνεται. Αν δεν υπήρχε η δήλωση του Υπουργού Παιδείας περί «ρετσινιάς για την αριστεία», δεν θα είχα καμιά αντίρρηση στην αλλαγή αυτή. Και παρά το γεγονός ότι – προς τιμήν του – έχει, εν τω μεταξύ, ανακαλέσει ουσιαστικά την άποψη αυτή, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε μια μεγάλη μερίδα της αριστεράς (φοβάμαι και όχι μόνο) η ομοιομορφία -και όχι η ενίσχυση της αριστείας και του ανταγωνισμού- είναι η επικρατούσα θεώρηση για το εκπαιδευτικό σύστημα.
Σε αντίθεση με τον ΠΘ, την κυβέρνηση αλλά και πολλούς αριστερούς, πιστεύω ότι, κυρίως σε μικρές περιοχές, τα πρότυπα σχολεία θα έπρεπε να είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Είχα υποστηρίξει δημόσια στο παρελθόν ότι θα ήταν χρήσιμο όλα τα δυσπρόσιτα σχολεία να ήταν σχολεία αριστείας με ειδικά επιλεγμένους εκπαιδευτικούς και ειδικό μισθολόγιο και όχι σχολεία διερχομένων εκπαιδευτικών για συσσώρευση μορίων. Αυτό θα επέτρεπε στους μαθητές των σχολείων αυτών να αποκτήσουν ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τα παιδιά του κέντρου (που έχουν πολλές άλλες δυνατότητες εκπαίδευσης). Η εκπαίδευση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για κοινωνική κινητικότητα προς τα πάνω για τα παιδιά αυτά και τις οικογένειες τους που έχουν τόσα άλλα προβλήματα να αντιμετωπίσουν στις απομακρυσμένες περιοχές που ζουν.
ΠΘ: Δική μας υποχρέωση και δική μας δέσμευση είναι να διασφαλίσουμε την ποιοτική αναβάθμιση της εκπαίδευσης στο σύνολό της και σε όλες τις βαθμίδες.
Σχόλιο ΙΠ: Πώς; Με ποιον τρόπο; Με ποιες πολιτικές; Η κατάργηση προηγούμενων πολιτικών – ανεξάρτητα από την επιχειρηματολογία που οδήγησε σε αυτές – δεν μπορεί να θεωρηθεί ως στοιχείο που οδηγεί στην «ποιοτική αναβάθμιση», μάλλον στην διάλυση οδηγεί θα έλεγα.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι η επιστροφή στο πρότερο
καθεστώς στην καλύτερη των περιπτώσεων μπορεί να εγγυηθεί μόνο την επιστροφή
και στα πρότερα στάνταρ.
6. Επιλογή διευθυντικών στελεχών
ΠΘ: Το 1/3 ήταν συνέντευξη, χωρίς προδιαγραφές, χωρίς δέσμευση των υπηρεσιακών παραγόντων για το τι θα ρωτήσουν, χωρίς διαφάνεια, χωρίς τίποτα, κανέναν έλεγχο. Απλά και καθαρά ήταν ένα μέσο του κράτους να επιλέγει αυτούς που θέλει, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν.
Σχόλιο ΙΠ: Αντιστρέφω το επιχείρημα: είναι δυνατόν να επιλέγονται στελέχη της εκπαίδευσης χωρίς συνέντευξη; Είναι δυνατόν να εμπιστευόμαστε την εκπαίδευση των παιδιών μας σε ανθρώπους που κανείς δεν έχει συναντήσει και δεν έχει συζητήσει μαζί τους πριν τους επιλέξει για να δει αν είναι κατάλληλοι για τον ρόλο που θα τους ανατεθεί; Το ότι η συνέντευξη στο παρελθόν είχε χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για την επιλογή κομματικών φίλων, δεν αποτελεί δικαιολογία για την κατάργησή της. Θα περίμενε κανείς να προσπαθήσει η κυβέρνηση να βρει τρόπους καλύτερης εφαρμογής της και όχι να την καταργήσει. Οι άνθρωποι που επιλέγονται να διαμορφώσουν τον χαρακτήρα των παιδιών μας και να τα μορφώσουν δεν μπορεί να επιλέγονται μόνο με μόρια του ΑΣΕΠ.
Θα ρωτούσα τέλος: Ποιός ήταν αυτός που χρησιμοποίησε την συνέντευξη ως «μέσο του κράτους να επιλέγει αυτούς που θέλει, χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν»; Τι μεταχείριση του επεφύλαξε ο ΠΘ;
7. OpenGov
ΠΘ: Βεβαίως και δεν υπάρχει η διαδικασία του OpenGov, όπως την είχε ορίσει ο κ. Παπανδρέου (για την επιλογή στελεχών του κράτους). Και δεν υπάρχει διότι, κατά την άποψή μας, το πείραμα αυτό απέτυχε σε ό, τι αφορά τις πολιτικές θέσεις της Γενικής Γραμματείας των Υπουργείων. Οι Γενικοί Γραμματείς των Υπουργείων είναι πολιτική ευθύνη. Εκεί έχει την πολιτική ευθύνη ο Υπουργός και ο Πρωθυπουργός ακόμα.
Σχόλιο ΙΠ: Αν και δεν πρόκειται για θέμα παιδείας, αισθάνομαι την ανάγκη να απαντήσω μια και είχα την ευθύνη του OpenGov στην κυβέρνηση Παπανδρέου (την μόνη εποχή που ουσιαστικά αυτό λειτούργησε). Αποτελεί κατ’ αρχήν ευχάριστη διαπίστωση ότι ο ΠΘ θεωρεί ότι «το πείραμα αυτό απέτυχε σε ό, τι αφορά τις πολιτικές θέσεις της Γενικής Γραμματείας των Υπουργείων». Αναγνωρίζει δηλαδή έμμεσα ο ΠΘ ότι ενώ για τις 70 περίπου θέσεις των Γενικών Γραμματέων αυτό απέτυχε (κατά την γνώμη του), στις υπόλοιπες 3.000 θέσεις του δημοσίου τομέα το πείραμα ήταν επιτυχές. Ας δούμε όμως και τις θέσεις των Γενικών Γραμματέων. Βεβαίως και οι θέσεις αυτές είναι πολιτικές. Ποιος όμως πιστεύει ότι ακόμα και σε τέτοιες θέσεις δεν μπορεί να υπάρξει μια ανοιχτή διαδικασία και να επιλεγεί ο καταλληλότερος για την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής και όχι αυτός που έχει αποκλειστικά κομματικά διαπιστευτήρια (χωρίς φυσικά να αποκλείονται και τα πρόσωπα αυτά, εφ’ όσον όμως πληρούν τις γενικότερες αντικειμενικές και αξιοκρατικές προϋποθέσεις κατάληψης μιας τέτοιας σημαντικής θέσης); Αντίθετα, έχει φανεί ότι η επιλογή με αποκλειστικό κριτήριο τα κομματικά ένσημα έχει οδηγήσει σε μοιραία λάθη και Γενικούς Γραμματείς που είναι πειθήνια κομματικά στρατιωτάκια και όχι στελέχη που μπορούν να διαχειρισθούν αποτελεσματικά τα πολύπλοκα και σύνθετα προβλήματα που τους ανατίθενται. Τέλος, και επί Παπανδρέου στο OpenGov την τελική ευθύνη για την επιλογή είχαν οι Υπουργοί και ο Πρωθυπουργός.
ΠΘ: Παραμένουν ακόμα και όλοι όσοι ήταν Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, ΕΛΣΤΑΤ, Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Κανείς δεν έχει αλλάξει, ακόμα και αυτοί οι οποίοι είναι επικεφαλής και εμπλέκονται με δικαστικές υποθέσεις.
Σχόλιο ΙΠ: Πράγματι, αυτοί δεν έχουν αλλάξει. Λυπάμαι όμως γιατί ο ΠΘ δεν προβάλλει τον ουσιαστικό λόγο που αυτοί δεν έχουν αλλάξει. Αυτό δεν οφείλεται στην συνέχεια της διοίκησης και την αντικειμενικότητα της κυβέρνησης, αλλά στο ότι στις θέσεις αυτές υπάρχει συμφωνία με τους δανειστές ότι δεν θα αλλάζουν με την αλλαγή της κυβέρνησης. Την συμφωνία αυτή φαίνεται ότι και η παρούσα κυβέρνηση τηρεί, παρά τις διακηρύξεις της για «απεξάρτηση από τους δανειστές». Μάλιστα, ο ΓΓ της ΕΛΣΤΑΤ αποτελεί ακραίο παράδειγμα, αφού τα κόμματα της συγκυβέρνησης τον έχουν κατηγορήσει επανειλημμένα για πολλά πράγματα και έρχεται τώρα ο ΠΘ να χρησιμοποιεί την παραμονή του ως επιχείρημα συνέχειας του κράτους. Όχι μόνο αυτό, αλλά έχει συμφωνήσει με το e-mail Βαρουφάκη να τον διατηρήσει στην θέση του όσο διαρκεί η θητεία του!
ΠΘ: Δεν έχει αλλάξει ούτε ένας διευθυντής νοσοκομείου τρεις μήνες τώρα!
Σχόλιο ΙΠ: Δεν έχει αλλάξει όχι γιατί δεν υπάρχει πρόθεση της κυβέρνησης, αλλά προφανώς γιατί οι τελευταίοι αρνούνται να παραιτηθούν. Και αρνούνται να παραιτηθούν, γιατί δεν έχουν επιλεγεί με OpenGov, αλλά ήταν και αυτοί κομματικές επιλογές της προηγούμενης κυβέρνησης. Ακριβώς γι’ αυτό δεν αποδέχονται το πολιτικό κριτήριο που θέτει ο ΠΘ.
8. Περιφερειακοί Διευθυντές
ΠΘ: Όλες οι κυβερνήσεις μέχρι σήμερα είχαν την έγνοια ότι πρέπει αυτοί οι άνθρωποι να έχουν μια δυνατότητα συνεννόησης με την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, ακολουθήσαμε κι εμείς αυτό το πλαίσιο.
Σχόλιο ΙΠ: Η δυνατότητα συνεννόησης δεν εξαντλείται σε επιλογή κομματικών στελεχών. Όπως προανέφερα, την κυβερνητική πολιτική μπορούν να εφαρμόσουν και στελέχη με προσόντα που την αποδέχονται γιατί σέβονται τους κανόνες της Δημοκρατίας και όχι αυτά που επιλέγονται με αποκλειστικό χαρακτηριστικό τις κομματικές περγαμηνές. Το να αποκρύπτονται τα βιογραφικά των νέων περιφερειακών διεθυντών με την δικαιολογία των «προσωπικών δεδομένων» αποτελεί πρόκληση και προσβολή της νοημοσύνης των πολιτών.
9. Για την ψήφιση του Ν.4009 στην Βουλή
ΠΘ: Μη χρησιμοποιείτε το επιχείρημα για τα διακόσιες χιλιάδες παιδιά που έφυγαν στο εξωτερικό, επειδή δεν υλοποιείται ο νόμος που ψηφίστηκε για την παιδεία από τα κόμματα του μνημονίου.
Σχόλιο ΙΠ: Συμφωνώ στο ότι το πρόβλημα με τις χιλιάδες παιδιά που φεύγουν και τώρα και επί πολλές δεκαετίες στο εξωτερικό και στην συνέχεια διαπρέπουν εκεί, δεν οφείλεται φυσικά στον ΣΥΡΙZΑ. Δεν οφείλεται, όμως, ούτε στην υλοποίηση των νόμων που ψηφίστηκαν για την παιδεία από «τα κόμματα του μνημονίου». Έφευγαν και φεύγουν γιατί η έλλειψη κριτηρίων αριστείας δεν τους επέτρεψε να ανοίξουν τα φτερά τους και να αξιοποιήσουν όλες τις δυνατότητες που έχουν. Και οι δυνατότητες αυτές είναι ανυπολόγιστες. Μάλιστα θα έλεγα ότι δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι από τους Έλληνες επιστήμονες που διαπρέπουν στο εξωτερικό είναι προοδευτικών πεποιθήσεων που αποδέχθηκαν την λογική της αριστείας. Αρίστευσαν στο εξωτερικό γιατί τους δόθηκε η δυνατότητα να αριστεύσουν και δεν τους κόπηκαν τα φτερά μέσα σε ένα καθεστώς ισοπεδωτικής ομοιομορφίας. Στην διαιώνιση αυτής της αρνητικής κατάστασης συμβάλετε κι εσείς κύριε Πρωθυπουργέ με την κατάργηση όλων των πρακτικών που έχουν χαρακτηριστικά αξιοκρατίας και διαφάνειας, π.χ. OpenGov, Διαύγεια κ.λ.π. Αναγκάζετε αυτά τα παιδιά να μην διεκδικούν αυτό το οποίο επιδιώκουν με βάση την αξία τους και τις δυνατότητες τους, αλλά με το να ζητούν εξυπηρετήσεις και να υποτάσσονται σε πελατειακές πρακτικές εξάρτησης που δεν έχουν ανάγκη. Να σας δώσω εδώ και μια προσωπική εμπειρία. Πέρα από την ανταπόκριση εκατοντάδων διακεκριμένων Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού στο κάλεσμά μου να βοηθήσουν στην αξιολόγηση ερευνητικών προτάσεων, θα αναφερθώ στην περίπτωση μίας συνεργάτιδος του γραφείου μου ως Υφυπουργού που επέλεξα μέσω της διαδικασίας του OpenGov μεταξύ των 5 χιλ. και πλέον υποψηφίων για τις λίγες θέσεις που είχα. Η κοπέλα αυτή (όπως έμαθα αργότερα) ανήκε ιδεολογικά στα ΕΑΑΚ και πρωταγωνίστησε σε εκδηλώσεις των ΕΑΑΚ στο πανεπιστήμιο κατά τα φοιτητικά της χρόνια. Όμως, την επέλεξα με βάση τις ικανότητές της, την απόδοσή της και την διάθεση της να εργαστεί, χωρίς να ξέρω ή να την ρωτήσω για την κομματική της ταυτότητα. Αυτό που θα θυμάμαι πάντα ήταν το σχόλιό της για την έκπληξη που ένοιωσε για την επιλογή της και το πόσο σημαντικό είναι για έναν νέο άνθρωπο να κερδίσει κάτι μόνο με την αξία του χωρίς να χρειασθεί να αποδεχθεί τους πελατειακούς όρους της πολιτικής. χωρίς να χρειασθεί να αποδεχθεί πελατειακούς όρους συνθηκολόγησης της συνήθους πολιτικής.
ΠΘ: Αυτός ο αριθμός, λοιπόν, των διακοσίων πενήντα πέντε στη Βουλή δεν αντανακλούσε ανάλογο κοινωνικό συσχετισμό, πολύ περισσότερο δε που δεν έγινε διαβούλευση.
Σχόλιο ΙΠ: Αντίθετα θα έλεγα! Όπως ανέφερα και προηγουμένως, ήταν ο κοινωνικός συσχετισμός που επέβαλε την ψήφιση του νόμου αυτού με όποια μορφή τελικά αυτός πήρε και όχι οι κομματικοί συσχετισμοί.
Επίσης είναι ολισθηρός δρόμος να ερμηνεύει ο καθείς
κατά το δοκούν ποιοί είναι οι πραγματικοί συσχετισμοί ανάλογα με το κατά πόσον
υπηρετούν ή όχι την πολιτική του άποψη. Η σύνθεση του Κοινοβουλίου είναι αυτή
που είναι.
ΠΘ: Εγώ θα ήθελα να κλείσω θυμίζοντάς σας κάτι που πιστεύω ότι είναι πιο σημαντικό από αυτή την ψηφοφορία τότε, τον Αύγουστο του 2011 σ’ αυτήν εδώ την Αίθουσα. Ο τότε Βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας και σημερινός Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος παρά την τρομακτική πλειοψηφία των διακοσίων πενήντα πέντε Βουλευτών, αρνήθηκε την κομματική γραμμή. Αρνήθηκε να ψηφίσει αυτό το νομοσχέδιο. Μάλιστα, κατέθεσε μία απολύτως τεκμηριωμένη άποψη για την άρνησή του.
Σχόλιο ΙΠ: Ας σταθούμε λίγο σε αυτό το επιχείρημα. Τι είναι εκείνο αλήθεια που έκανε την άποψη του τότε βουλευτή Προκόπη Παυλόπουλου πιο σημαντική από την άποψη των 299 άλλων βουλευτών; Ήταν ότι ο ίδιος ήταν από τους καθηγητές πανεπιστημίου που -όπως και οι άλλοι καθηγητές πανεπιστημίου που ήταν βουλευτές- διαφωνούσε με τον νόμο;
Η εκ των υστέρων αναγόρευση του Προκόπη Παυλόπουλου σε υποψήφιο ανώτατο πολιτειακό άρχοντα με προσωπική απόφαση του ΠΘ, χωρίς καμμία άλλη δημόσια διαβούλευση ή ύπαρξη συγκλινουσών απόψεων, αλλά μόνο ως πολιτική σκοπιμότητα (και μάλιστα σε έκπληξη πολλών λόγω αναντιστοιχίας με το πραγματικό πολιτικό βάρος του) δεν αναβαθμίζει πρωθύστερα την ποιότητα της ψήφου του σε σχέση με αυτήν των άλλων 299 βουλευτών της τότε Βουλής – πολλώ μάλλον, όταν η ψήφος αυτή μπορεί να ερμηνευθεί περισσότερο με όρους συντεχνειακής πειθαρχίας, παρά με όρους κομματικής απειθαρχίας.
10. Αλλα ιδεολογικά θέματα
ΠΘ: Υπάρχει σαφές ιδεολογικό πρόσημο στις συγκρούσεις που διεξάγονται, ιδιαίτερα στο χώρο της παιδείας.
Σχόλιο ΙΠ: Δύσκολο να αμφισβητήσει κανείς ότι στα θέματα παιδείας υπάρχει και ιδεολογικό πρόσημο. Ποιο όμως είναι το πρόσημο αυτό; Μήπως είναι (ή θα έπρεπε να είναι) ότι η παιδεία πρέπει να χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την κοινωνική κινητικότητα και την μείωση των διαφορών των εχόντων και κατεχόντων από τους λιγότερο προνομιούχους; Μήπως είναι (ή θα έπρεπε να είναι) ότι κανείς δεν πρέπει να αποκλείεται από την πρόσβαση στην εκπαίδευση για οικονομικούς λόγους; Μήπως ότι στο κόστος της εκπαίδευσης πρέπει να συμμετέχουν οι πολίτες ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητές τους και όχι ισοπεδωτικά; Μήπως ότι δεν πρέπει μειοψηφίες να επιβάλλουν την γνώμη τους στα θέματα παιδείας με τραμπουκισμούς και όχι με επιχειρήματα; Και πολλά άλλα.
Αυτό που σίγουρα δεν έχει ιδεολογικό πρόσημο είναι να θυσιάζεται η ποιότητα της εκπαίδευσης που παίρνουν τα παιδιά μας για ιδεοληψίες και συντεχνιακά συμφέροντα και όχι πραγματικά ιδεολογικούς λόγους. Δεν είναι αριστερή ιδεολογία να καλύπτουμε με ιδεολογικό μανδύα ιδεοληψίες και πρακτικές που ωφελούν και βολεύουν κάποιους. Αδικεί έναν αριστερό ΠΘ και μια αριστερή ιδεολογία το να χρησιμοποιούνται πρακτικές και επιχειρήματα της δεξιάς με ιδεολογικά επιχειρήματα της αριστεράς. Ο Α. Τσίπρας είναι φοβάμαι ένοχος της κριτικής που δέχεται από την δεξιά, γιατί σφετερίζεται την πραγματική αριστερή ιδεολογία. Αριστερή ιδεολογία δεν είναι το ψαλίδισμα των ακαδημαϊκά αρίστων. Είναι οι ίσες ευκαιρίες και η βοήθεια στους οικονομικά αδύναμους. Το αξιολογικό περιεχόμενο της φράσης «ακαδημαϊκά άριστος» ούτε συνεπάγεται, ούτε προϋποθέτει, ούτε αποκλείει, ούτε αποκλείεται από το «οικονομικά αδύναμος». Πρόκειται για δύο διαφορετικές διαστάσεις και όχι για κάτι που τοποθετείται στην κλίμακα αριστεράς-δεξιάς.
ΠΘ: Πρέπει, πριν εκπνεύσει αυτή η ακαδημαϊκή και σχολική περίοδος να έχουμε προλάβει να κάνουμε κάποιες στοιχειώδεις αλλαγές, οι οποίες θα επιτρέψουν τα σχολεία και τα πανεπιστήμια να λειτουργήσουν αρμονικά την επόμενη χρονιά.
Σχόλιο ΙΠ: Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε πόσο καλύτερα θα λειτουργήσουν τα σχολεία και τα πανεπιστήμια μετά τις «στοιχειώδεις» αυτές αλλαγές.
11. Παιδεία και ΟΟΣΑ
ΠΘ: Σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση, είμαστε σε ανοιχτή διαβούλευση με τον ΟΟΣΑ.
Σχόλιο ΙΠ: Έχει μελετήσει ο ΠΘ, ο Υπουργός Παιδείας ή οι συνεργάτες του τις εκθέσεις του ΟΟΣΑ για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα τα τελευταία 20 ή 30 χρόνια; Σε ποιο σημείο συγκεκριμένα θεωρεί ότι οι πολιτικές που προωθεί είτε μέσω αυτού του νομοσχεδίου, είτε στο πρόγραμμα του κόμματός του συγκλίνουν έστω και στοιχειωδώς με τις πολιτικές του ΟΟΣΑ; Μια βέβαια λογική θα είναι να απορρίψει κανείς τελείως τις απόψεις του ΟΟΣΑ, κάτι που αυτή η κυβέρνηση μέχρι σήμερα έκανε. Είναι όμως αντιφατικό να ισχυρίζεται ότι βρίσκεται σε ανοιχτή διαβούλευση με τον ΟΟΣΑ και ταυτόχρονα ότι οι πολιτικές που ακολουθεί έχουν την οποιαδήποτε σχέση με τις πολιτικές του ΟΟΣΑ.
12. Επίλογος
Προσπάθησα, χωρίς ένταση, κορώνες ή διατυπώσεις εντυπωσιασμού να σχολιάσω την τοποθέτηση του ΠΘ στην Βουλή για θέματα παιδείας. Ελπίζω ότι το κείμενό μου αυτό θα είναι χρήσιμο τόσο για την κυβέρνηση στις μελλοντικές επιλογές της, όσο και για αυτούς που επιθυμούν να ασκήσουν καλοπροαίρετη κριτική στις αδυναμίες και τα μειονεκτήματα των πολιτικών αυτών.
ΥΓ1. Με την ευκαιρία, θα ήταν ίσως χρήσιμο τόσο ο ΠΘ όσο και ο Υπουργός Παιδείας, αλλά και οι σύμβουλοί τους να μελετήσουν το άρθρο του πρώην Υπουργού Παιδείας της Φινλανδίας Pär Stenbäck, που αναφέρεται στις επιτυχίες της Φινλανδίας στον τομέα της παιδείας παρά την οικονομική κρίση που η χώρα περνά σήμερα.
ΥΓ2. Όπως μπορεί να διαπιστώσει κάθε καλοπροαίρετος αναγνώστης, πρόθεση της καταγραφής των απόψεων αυτών δεν ήταν η στείρα και με συνθήματα αντιπολίτευση στην κυβέρνηση στα θέματα παιδείας, αλλά η νηφάλια αξιολόγηση των πολιτικών της και η καταγραφή κάποιων μειοψηφικών απόψεων. Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που κάνω κάτι τέτοιο. Για παράδειγμα, μπορεί κανείς να δει την από 2/7/2006 αναλυτική κριτική μου στον νόμο Γιαννάκου (ν.3549/2007).
Γιώργος Παπανδρέου: Ένα δημοψήφισμα για την Ελλάδα (άρθρο στην FAZ, 4/5/2015) 4 May 2015 10:27 PM (9 years ago)
Θεωρώ ότι είναι η καλύτερη τεκμηρίωση που έχει δοθεί ως τώρα για την ανάγκη δημοψηφίσματος για την όποια δανειακή σύμβαση.
Εξηγεί επίσης την στήριξη προς την κυβέρνηση στο θέμα αυτό.
Η νέα ελληνική κυβέρνηση εξετάζει την ιδέα να καλέσει σε δημοψηφίσμα για το πρόγραμμα προσαρμογής. Προκειμένου να αξιολογηθεί η λογική της σημερινής κυβέρνησης καλύτερα, θέλω να θυμίσω τη δική μου απόφαση να προκηρύξω δημοψήφισμα.
Αυτό συνέβη μετά τη σύναψη της Συμφωνίας των Βρυξελλών ανάμεσα στην Ελλάδα και τους εταίρους της, τον Οκτώβριο του 2011. Μέρος αυτής της συμφωνίας ήταν η μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους (ή η μεγαλύτερη μείωση χρέους) που έχει γίνει ποτέ, σε συνδυασμό με μία νέα χρηματοδότηση για την Ελλάδα, καθώς δεν είχαμε πρόσβαση στις αγορές. Η Ελλάδα δεσμεύτηκε σε αντάλλαγμα να συνεχίσει τις διαρθρωτικές μεταρυθμίσεις και να ελαχιστοποιήσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα ή αλλιώς να επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο θα περιόριζε με το χρόνο το βάρος του υψηλού χρέους. Η Ελλάδα πέτυχε όντως ένα πρωτογενές πλεόνασμα , αλλά δεν προχώρησε σε δημοψήφισμα . Συνεχίζω να πιστεύω ότι ένα δημοψήφισμα θα έπρεπε να είχε λάβει χώρα, για τέσσερις λόγους:
Πρώτον θα δημιουργούσε μια συναίνεση εντός της ελληνικής κοινωνίας για την αναγκαιότητα των δομικών μεταρρυθμίσεων. Διαφορετικά από την Πορτογαλία ή την Ιρλανδία δεν υπήρχε στις ελληνικές πολιτικές ελίτ μια τέτοια συναίνεση. Αντιθέτως, οι μεταρρυθμίσεις απορρίφθηκαν με σφοδρότητα από όλα τα κόμματα και τις ενδιαφερόμενες κοινωνικές ομάδες. Σε ένα δημοψήφισμα ο ελληνικός λαός θα ελάμβανε την απόφαση, και πιστεύω ότι θα ήταν μία σοφή απόφαση, που θα μας έδινε ξεκάθαρη εντολή για τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων.
Ο δεύτερος λόγος για ένα δημοψήφισμα είναι ότι ο ελληνικός λαός θα είχε αποδεχθεί το πρόγραμμα προσαρμογής ως κάτι που είναι προς το συμφέρον του ("κυριότητα του προγράμματος"). Κατοχές, δικτατορίες, εξωτερικές παρεμβάσεις και πόλεμοι έχουν δημιουργήσει μια πολιτική κουλτούρα εξάρτησης και πελατειακών σχέσεων στην Ελλάδα. Με απλά λόγια ότιδηποτε καλό ή κακό στην πολιτική μεταφράζεται ως αποτέλεσμα των ξένων μηχανορραφιών. Όταν η κρίση έφτασε στην Ελλάδα, τόσο η δεξιά όσο και τα κόμματα της αντιπολίτευσης της "παλαιάς Αριστεράς" απέφυγαν τα πραγματικά ζητήματα: το εκτός ελέγχου έλλειμμα, τα πελατειακά συμφέροντα και τις βαθιές θεσμικές αδυναμίες των κυβερνητικών δομών. Αντίθετα ήταν πολιτικά βολικό, να κατηγορήσουν την τρόικα, το μνημόνιο και την κυβέρνησή μου, η οποία αγωνίστηκε για να προωθήση των μεταρρυθμίσεων ενώ την ίδια στιγμή έπρεπε να κάνει οδυνηρές περικοπές στον προϋπολογισμό. Ένα δημοψήφισμα θα τους πίεζε όλους να να επιλέξουν, να παραδεχθούν την πραγματικότητα και να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί.
Τρίτον, θα σταματούσε με το δημοψηφίσμα η συζήτηση περί "Grexit". Αυτή η συζήτηση είχε καταστροφικές συνέπειες, διότι υπονόμευσε το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, την οικονομική ανάπτυξη και τις επενδύσεις, ενώ δημιούργησε αναταραχή στον ελληνικό λαό και τις αγορές. Η συζήτηση περί "Grexit" μας προκάλεσε μεγάλες δυσκολίες κατά τη διάρκεια της Πρωθυπουργίας μου.
Τέταρτον, ένα δημοψήφισμα θα είχε δώσει εγγυήσεις τόσο στους εταίρους μας όσο και στις αγορές ότι η Ελλάδα δεσμεύεται για πραγματικές μεταρρυθμίσεις. Ήταν ένα σοβαρό πλήγμα στη δημοκρατία, όταν οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντέδρασαν αρνητικά στην ιδέα μου, παρόλο που γνώριζαν ότι ένα δημοψήφισμα ήταν μία από τις επιλογές μου. Αυτό οδήγησε σε μια μεταβατική κυβέρνηση και δύο βουλευτικές εκλογές το 2012 και το 2015.
Παρά τις διαφορές απόψεων που έχω με τη σημερινή κυβέρνηση, πιστεύω ότι δικαίως επιζητεί μια αλλαγή στη συνεργασία με τους εταίρους μας. Μετά από έξι χρόνια λιτότητας και μεγάλες θυσίες του ελληνικού λαού, χρειαζόμαστε πολιτικές προσανατολισμένες περισσότερο προς την ανάπτυξη, μία αναδιάρθρωση του χρέους, ανθρωπιστική βοήθεια και υποστήριξη για την καταπολέμηση της ανεργίας. Σε αντάλλαγμα, η Ελλάδα θα πρέπει να δεσμευτεί για περαιτέρω διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη των εταίρων μας - και έγιναν πολλά λάθη - ήταν η εμμονή στην αναγκη για λιτότητα αντί να δοθεί έμφαση στις μεταρρυθμίσεις. Το έλλειμα ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου, το βασικό πρόβλημα ήταν οι θεμελιώδεις θεσμικές αδυναμίες.
Στην πρόσφατη προεκλογική εκστρατεία, είχα προτείνει ότι εμείς οι Έλληνες θα πρέπει να γράψουμε το δικό μας σχέδιο μεταρρύθμισεων, ένα Ελληνικό Σχέδιο προοδευτικών μεταρρυθμίσεων ενάντια στις ανισότητες, ένα σχέδιο για τη διασφάλιση της δημοκρατικής λογοδοσίας, για την διαφάνεια, την αποτελεσματικότητα και την αξιοκρατεία. Ένα τέτοιο σχέδιο θα έπρεπε στη συνέχεια να αποτελέσει τη βάση των διαπραγματεύσεών μας για μια νέα συμφωνία με τους πιστωτές και τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ένα δημοψήφισμα θα μπορούσε να επικυρώσει την έκβαση των διαπραγματεύσεων.
Σήμερα η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να χρειαστεί να προκηρύξει δημοψήφισμα για τη νέα συμφωνία με τους δανειστές εάν θεωρήσει ότι υποσχέθηκε πολλά στον προεκλογικό αγώνα και χρειάζεται ανανεωμένη εντολή για να εφαρμόσει μια τέτοια συμφωνία. Ένα τέτοιο δημοψήφισμα θα το επικροτούσα, αλλά μόνον αν η κυβέρνηση είχε το θάρρος να ζητήσει από το λαό τη συναίνεση (θετική ψήφο) του για το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε. Πρόκειται για τις προοδευτικές μεταρρυθμίσεις για μια πιο δίκαιη κοινωνία και μια βιώσιμη οικονομία. Εάν συμφωνηθούν αυτές οι μεταρρυθμίσεις και υποστηριχτεί το δημοψήφισμα, είμαι σίγουρος ότι η απάντηση θα είναι ένα ξεκάθαρο «ναι» του ελληνικού λαού. Αν προετοιμαστεί καλά και υποστηριχθεί από τους εταίρους, ένα τέτοιο δημοψήφισμα θα ήταν σημαντικό κέρδος για τη δημοκρατία και την Ένωση μας καθώς θα έδειχνε ότι η ηγεσία της ΕΕ εμπιστεύεται τους πολίτες της. Ένα τέτοιο δημοψήφισμα δεν θα είχε μόνο την υποστήριξη σχεδόν όλου το φάσματος των πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα, θα δημιουργούσε, επίσης, μια νέα δυναμική για πραγματικές αλλαγές στην ελληνική κοινωνία.
Ο Γιώργος Παπανδρέου ήταν Πρωθυπουργός της Ελλάδας το 2009-2011.
Εξηγεί επίσης την στήριξη προς την κυβέρνηση στο θέμα αυτό.
Η νέα ελληνική κυβέρνηση εξετάζει την ιδέα να καλέσει σε δημοψηφίσμα για το πρόγραμμα προσαρμογής. Προκειμένου να αξιολογηθεί η λογική της σημερινής κυβέρνησης καλύτερα, θέλω να θυμίσω τη δική μου απόφαση να προκηρύξω δημοψήφισμα.
Αυτό συνέβη μετά τη σύναψη της Συμφωνίας των Βρυξελλών ανάμεσα στην Ελλάδα και τους εταίρους της, τον Οκτώβριο του 2011. Μέρος αυτής της συμφωνίας ήταν η μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους (ή η μεγαλύτερη μείωση χρέους) που έχει γίνει ποτέ, σε συνδυασμό με μία νέα χρηματοδότηση για την Ελλάδα, καθώς δεν είχαμε πρόσβαση στις αγορές. Η Ελλάδα δεσμεύτηκε σε αντάλλαγμα να συνεχίσει τις διαρθρωτικές μεταρυθμίσεις και να ελαχιστοποιήσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα ή αλλιώς να επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο θα περιόριζε με το χρόνο το βάρος του υψηλού χρέους. Η Ελλάδα πέτυχε όντως ένα πρωτογενές πλεόνασμα , αλλά δεν προχώρησε σε δημοψήφισμα . Συνεχίζω να πιστεύω ότι ένα δημοψήφισμα θα έπρεπε να είχε λάβει χώρα, για τέσσερις λόγους:
Πρώτον θα δημιουργούσε μια συναίνεση εντός της ελληνικής κοινωνίας για την αναγκαιότητα των δομικών μεταρρυθμίσεων. Διαφορετικά από την Πορτογαλία ή την Ιρλανδία δεν υπήρχε στις ελληνικές πολιτικές ελίτ μια τέτοια συναίνεση. Αντιθέτως, οι μεταρρυθμίσεις απορρίφθηκαν με σφοδρότητα από όλα τα κόμματα και τις ενδιαφερόμενες κοινωνικές ομάδες. Σε ένα δημοψήφισμα ο ελληνικός λαός θα ελάμβανε την απόφαση, και πιστεύω ότι θα ήταν μία σοφή απόφαση, που θα μας έδινε ξεκάθαρη εντολή για τη συνέχιση των μεταρρυθμίσεων.
Ο δεύτερος λόγος για ένα δημοψήφισμα είναι ότι ο ελληνικός λαός θα είχε αποδεχθεί το πρόγραμμα προσαρμογής ως κάτι που είναι προς το συμφέρον του ("κυριότητα του προγράμματος"). Κατοχές, δικτατορίες, εξωτερικές παρεμβάσεις και πόλεμοι έχουν δημιουργήσει μια πολιτική κουλτούρα εξάρτησης και πελατειακών σχέσεων στην Ελλάδα. Με απλά λόγια ότιδηποτε καλό ή κακό στην πολιτική μεταφράζεται ως αποτέλεσμα των ξένων μηχανορραφιών. Όταν η κρίση έφτασε στην Ελλάδα, τόσο η δεξιά όσο και τα κόμματα της αντιπολίτευσης της "παλαιάς Αριστεράς" απέφυγαν τα πραγματικά ζητήματα: το εκτός ελέγχου έλλειμμα, τα πελατειακά συμφέροντα και τις βαθιές θεσμικές αδυναμίες των κυβερνητικών δομών. Αντίθετα ήταν πολιτικά βολικό, να κατηγορήσουν την τρόικα, το μνημόνιο και την κυβέρνησή μου, η οποία αγωνίστηκε για να προωθήση των μεταρρυθμίσεων ενώ την ίδια στιγμή έπρεπε να κάνει οδυνηρές περικοπές στον προϋπολογισμό. Ένα δημοψήφισμα θα τους πίεζε όλους να να επιλέξουν, να παραδεχθούν την πραγματικότητα και να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί.
Τρίτον, θα σταματούσε με το δημοψηφίσμα η συζήτηση περί "Grexit". Αυτή η συζήτηση είχε καταστροφικές συνέπειες, διότι υπονόμευσε το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, την οικονομική ανάπτυξη και τις επενδύσεις, ενώ δημιούργησε αναταραχή στον ελληνικό λαό και τις αγορές. Η συζήτηση περί "Grexit" μας προκάλεσε μεγάλες δυσκολίες κατά τη διάρκεια της Πρωθυπουργίας μου.
Τέταρτον, ένα δημοψήφισμα θα είχε δώσει εγγυήσεις τόσο στους εταίρους μας όσο και στις αγορές ότι η Ελλάδα δεσμεύεται για πραγματικές μεταρρυθμίσεις. Ήταν ένα σοβαρό πλήγμα στη δημοκρατία, όταν οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντέδρασαν αρνητικά στην ιδέα μου, παρόλο που γνώριζαν ότι ένα δημοψήφισμα ήταν μία από τις επιλογές μου. Αυτό οδήγησε σε μια μεταβατική κυβέρνηση και δύο βουλευτικές εκλογές το 2012 και το 2015.
Παρά τις διαφορές απόψεων που έχω με τη σημερινή κυβέρνηση, πιστεύω ότι δικαίως επιζητεί μια αλλαγή στη συνεργασία με τους εταίρους μας. Μετά από έξι χρόνια λιτότητας και μεγάλες θυσίες του ελληνικού λαού, χρειαζόμαστε πολιτικές προσανατολισμένες περισσότερο προς την ανάπτυξη, μία αναδιάρθρωση του χρέους, ανθρωπιστική βοήθεια και υποστήριξη για την καταπολέμηση της ανεργίας. Σε αντάλλαγμα, η Ελλάδα θα πρέπει να δεσμευτεί για περαιτέρω διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Ένα από τα μεγαλύτερα λάθη των εταίρων μας - και έγιναν πολλά λάθη - ήταν η εμμονή στην αναγκη για λιτότητα αντί να δοθεί έμφαση στις μεταρρυθμίσεις. Το έλλειμα ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου, το βασικό πρόβλημα ήταν οι θεμελιώδεις θεσμικές αδυναμίες.
Στην πρόσφατη προεκλογική εκστρατεία, είχα προτείνει ότι εμείς οι Έλληνες θα πρέπει να γράψουμε το δικό μας σχέδιο μεταρρύθμισεων, ένα Ελληνικό Σχέδιο προοδευτικών μεταρρυθμίσεων ενάντια στις ανισότητες, ένα σχέδιο για τη διασφάλιση της δημοκρατικής λογοδοσίας, για την διαφάνεια, την αποτελεσματικότητα και την αξιοκρατεία. Ένα τέτοιο σχέδιο θα έπρεπε στη συνέχεια να αποτελέσει τη βάση των διαπραγματεύσεών μας για μια νέα συμφωνία με τους πιστωτές και τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ένα δημοψήφισμα θα μπορούσε να επικυρώσει την έκβαση των διαπραγματεύσεων.
Σήμερα η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να χρειαστεί να προκηρύξει δημοψήφισμα για τη νέα συμφωνία με τους δανειστές εάν θεωρήσει ότι υποσχέθηκε πολλά στον προεκλογικό αγώνα και χρειάζεται ανανεωμένη εντολή για να εφαρμόσει μια τέτοια συμφωνία. Ένα τέτοιο δημοψήφισμα θα το επικροτούσα, αλλά μόνον αν η κυβέρνηση είχε το θάρρος να ζητήσει από το λαό τη συναίνεση (θετική ψήφο) του για το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε. Πρόκειται για τις προοδευτικές μεταρρυθμίσεις για μια πιο δίκαιη κοινωνία και μια βιώσιμη οικονομία. Εάν συμφωνηθούν αυτές οι μεταρρυθμίσεις και υποστηριχτεί το δημοψήφισμα, είμαι σίγουρος ότι η απάντηση θα είναι ένα ξεκάθαρο «ναι» του ελληνικού λαού. Αν προετοιμαστεί καλά και υποστηριχθεί από τους εταίρους, ένα τέτοιο δημοψήφισμα θα ήταν σημαντικό κέρδος για τη δημοκρατία και την Ένωση μας καθώς θα έδειχνε ότι η ηγεσία της ΕΕ εμπιστεύεται τους πολίτες της. Ένα τέτοιο δημοψήφισμα δεν θα είχε μόνο την υποστήριξη σχεδόν όλου το φάσματος των πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα, θα δημιουργούσε, επίσης, μια νέα δυναμική για πραγματικές αλλαγές στην ελληνική κοινωνία.
Ο Γιώργος Παπανδρέου ήταν Πρωθυπουργός της Ελλάδας το 2009-2011.
Οι προαγωγές καθηγητών στα πανεπιστήμια με τον νέο νόμο 13 Mar 2015 12:09 AM (9 years ago)
Σε προηγούμενες αναρτήσεις μου, ασχολήθηκα με μια έμμεση αξιολόγηση της μέχρι τώρα πορείας της λειτουργίας των συμβουλίων των πανεπιστημίων και των ΤΕΙ (βλ. σχετικές αναρτήσεις 1, 2 ) και εξέθεσα την δική μου προέγγιση για το θέμα την περίοδο του σχεδιασμού του νόμου (βλ. σχετική ανάρτηση).
Μια άλλη πτυχή του νόμου του 2012 που εκτιμώ ότι δεν εξελίχθη όπως είχε σχεδιασθεί, αρχικά με την κατάθεση του νόμου και στην συνέχεια με τις τροποιήσεις του και την εφαρμογή του, είναι οι εκλογές και προαγωγές καθηγητών.
Στον σχεδιασμό μου, η λογική ήταν ότι ο νομοθέτης δεν πρέπει να παρεμβαίνει στην συγγραφή των προδιαγραφών για την εκλογή ή την εξέλιξη των καθηγητών. Αυτό θά έπρεπε να είναι εσωτερικό θέμα των ιδρυμάτων γιατί έχει ακαδημαϊκά και όχι πολιτικά χαρακτηριστικά. Ούτε επιτρέπεται για όλα τα πανεπιστήμια και όλες τις επιστημονικές περιοχές να υφίστανται ομοιόμορφα κριτήρια καθορισμένα κεντρικά.
Επίσης, επεδίωκα οι εκλογές και προαγωγές να γίνονται με την μεγαλύτερη δυνατή εξωστρέφεια με διεθνείς προδιαγραφές, ώστε το ελληνικό πανεπιστήμιο να βρει την θέση του στον διεθνή ανταγωνισμό και να μην περιχαρακώνεται στα ελληνικά σύνορα. Γι΄αυτό επέμενα στην συμμετοχή εκλεκτόρων από το εξωτερικό, την απαίτηση συστατικών επιστολών από το εξωτερικό κλπ.
Αυτό, εν μέρει μόνο, αποτυπώθηκε στον νόμο. Οι διαδικασίες προσαρμόσθηκαν για μια ακόμα φορά στην «ελληνική πραγματικότητα». Οι εκλέκτορες από το εξωτερικό περιορίσθηκαν μόνο σε καθηγητές ελληνικής καταγωγής, οι συστατικές επιστολές δεν είναι εμπιστευτικές ώστε να προστατεύονται οι συγγραφείς τους. Σε ορισμένα μάλιστα πανεπιστήμια απαιτείται η επίσημη μετάφρασή τους στα ελληνικά (!) (αν είναι γραμμένες στα αγγλικά) κλπ.
Επιπροσθέτως, για μια ακόμα φορά, η εφαρμογή και αυτού ακόμα του νόμου με την μορφή που ψηφίσθηκε, αποδείχθηκε κατώτερη από τις προσδοκίες. Τα πανεπιστήμια δεν προχώρησαν στην διαμόρφωση των απαιτούμενων προδιαγραφών και έτσι, σε αρκετές περιπτώσεις, ισχυρές παρέες των ελληνικών πανεπιστημίων συνεπικουρούμενες από προθύμους έλληνες καθηγητές του εξωτερικού εξακολουθούν να καθορίζουν το μέλλον των νέων επιστημόνων με όχι αξιοκρατικά και αντικειμενικά κριτήρια.
Στην συνέχεια, καταγράφω ορισμένες σκέψεις ως καθηγητής και όχι ως πρώην υπουργός, για το πώς έβλεπα και βλέπω τις εσωτερικές διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται στις εκλογές καθηγητών.
Οι ακαδημαϊκές μονάδες (τμήματα, σχολές, πανεπιστήμια) είναι χρήσιμο να έχουν διαμορφώσει γενικούς κανόνες για τις διαδικασίες εξέλιξης και εκλογής καθηγητών.
Η νομοθεσία προβλέπει τα ίδια κριτήρια για τις εξελίξεις και για τις εκλογές σε νέες θέσεις μια και οι προαγωγές μπορούν να γίνουν μόνο μέσω ανοικτής προκήρυξης. Τα στατιστικά στοιχεία όμως δείχνουν ότι το 99% των προκηρύξεων που προέρχονται από αίτηση μελών ΔΕΠ για εξέλιξη στην επόμενη βαθμίδα δεν έχουν υποψήφιο άλλον από τον ενδιαφερόμενο. Είναι επομένως χρήσιμο να υπάρχουν διαφορετικά εσωτερικά κριτήρια για τις διαδικασίες εξέλιξης από αυτά για τις διαδικασίες εκλογής σε νέες θέσεις.
Επειδή όπως φαίνεται θα περάσουν χρόνια για να προκηρυχθούν νέες θέσεις, θα επικεντρωθώ στα σχετικά με τις εξελίξεις (θα επανέλθω για τις νέες θέσεις σε άλλο κείμενο).
Οι διαδικασίες για εξέλιξη πρέπει να διασφαλίζουν κατ’ αρχήν ότι:
1. Είναι αντικειμενικές, αξιοκρατικές και δεν επηρεάζονται από τις σχέσεις μεταξύ του υπηρετούντος προσωπικού. Αυτός είναι και ο λόγος που υποστήριζα διαχρονικά ότι για την λήψη απόφασης εξέλιξης δεν θα πρέπει να συμμετέχουν μέλη ΔΕΠ του τμήματος. Ολα τα μέλη ΔΕΠ του τμήματος όμως –ανεξαρτήτως βαθμίδας- πρέπει οπωσδήποτε να διατυπώνουν την άποψή τους, η οποία να τίθεται υπ’ όψη των εκλεκτόρων και –κυρίως- να θέτουν τα γενικά κριτήρια εξέλιξης, μέσω των αποφάσεων της γενικής συνέλευσης, τα οποία θα πρέπει να είναι ανεξάρτητα από το πρόσωπο που κάθε φορά κρίνεται.
2. Το υπό εξέλιξη μέλος ΔΕΠ θα πρέπει να έχει προσόντα που να ενισχύουν την γενικότερη ακαδημαϊκή εικόνα του τμήματος.
3. Δεν θα πρέπει να τίθενται κριτήρια à la carte, που δεν είχαν τεθεί και εφαρμοσθεί σε προηγούμενες κρίσεις, λίγο πριν από την κρίση μέλους ΔΕΠ για εξέλιξη, όσο λογικά και αν είναι αυτά και αποδεκτά στην διεθνή επιστημονική κοινότητα. Και ακόμα περισσότερο, κριτήρια τα οποία επιλέγονται επειδή είναι διαμορφωμένα με τρόπο ώστε το συγκεκριμένο μέλος ΔΕΠ να μην τα ικανοποιεί, προκειμένου αυτό να αποκλεισθεί από την περαιτέρω ανέλιξή του. Ούτε θα πρέπει τα εσωτερικά μέλη των εκλεκτορικών σωμάτων αυθαιρέτως να χρησιμοποιούν δικά τους κριτήρια, ανεξάρτητα από αυτά που θα ορίσει το τμήμα. Δεν θα πρέπει επίσης ο κάθε εξωτερικός εκλέκτορας να χρησιμοποιεί δικά του κριτήρια ή τα κριτήρια του πανεπιστημίου του. Ο υποψήφιος κρίνεται για το συγκεκριμένο τμήμα και όχι για το τμήμα κάποιου από τους εκλέκτορες. Η σύγκριση βέβαια του υποψηφίου με υπηρετούντες σε άλλα τμήματα –ιδίως του εξωτερικού- είναι χρήσιμη προκειμένου να διαμορφώνεται –και να επικαιροποιείται- το κριτήριο 9 που ακολουθεί.
4. Θα πρέπει να είναι σαφές ότι η προαγωγή εναποτίθεται κυρίως στους εξωτερικούς εκλέκτορες όχι γιατί τα μέλη του τμήματος δεν έχουν την ικανότητα να κρίνουν, αλλά γιατί οι εξωτερικοί εκλέκτορες παρέχουν μεγαλύτερα εχέγγυα αμερόληπτης κρίσης (πράγμα εξαιρετικά δύσκολο όταν κανείς συνεργάζεται επί πολλά έτη με τον υποψήφιο στο ίδιο τμήμα). Θα πρέπει όμως οι εξωτερικοί εκλέκτορες να κρίνουν με βάση τα κριτήρια του τμήματος και όχι με βάση τα κριτήρια που ισχύουν στο δικό τους τμήμα.
5. Οι όποιες νέες απαιτήσεις και κριτήρια τίθενται για προαγωγή από μια βαθμίδα σε άλλη θα πρέπει να εφαρμόζονται μετά από εύλογο χρόνο (π.χ. μετά από μια πενταετία), ώστε τα υπό εξέλιξη μέλη ΔΕΠ να έχουν τον χρόνο να ανταποκριθούν σε αυτά. (Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ο μέσος χρόνος που απαιτήθηκε για να προαχθούν όσοι ευρίσκονται στην βαθμίδα στην οποία επιθυμεί να προαχθεί ο ενδιαφερόμενος). Σε κάθε περίπτωση, δεν επιτρέπεται κατά την διάρκεια της εκλογής να ζητούνται από τους υποψηφίους προσόντα, τα οποία δεν είχαν προηγουμένως εκλεγέντες στις θέσεις αυτές στο πρόσφατο παρελθόν. Ετσι και θα προστατεύεται ο υποψήφιος από το nitpicking και θα εμποδίζονται ανεξήγητες διακυμάνσεις στην αυστηρότητα των κριτηρίων προαγωγής, διασφαλίζοντας συνεπακόλουθα ένα minimum standard στο τμήμα στην συγκεκριμένη βαθμίδα.
6. Όσα προσόντα προστίθενται, τα οποία μέχρι την στιγμή της κρίσης δεν είχαν απαιτηθεί από προηγούμενους υποψηφίους, θα απαιτούνται από τους υποψηφίους μόνο εφ’ όσον έχει παρέλθει ο εύλογος χρόνος από την σχετική απόφαση υιοθέτησής τους από το τμήμα. Κάποια από αυτά είναι καλό να τίθενται με χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον πενταετίας (όπως, για παράδειγμα, δημοσιεύσεις σε περιοδικά πρώτης ποιότητας του στενού ερευνητικού ενδιαφέροντος του υποψηφίου, επίβλεψη από τον υποψήφιο διδακτορικών διατριβών που έχουν ολοκληρωθεί, ο υποψήφιος να έχει εργασθεί σε πανεπιστήμιο του εξωτερικού για εύλογο χρονικό διάστημα (έστω και ως επισκέπτης καθηγητής) εφ’ όσον οι σπουδές του και η εκλογή του έχει γίνει στο ίδρυμα κ.λ.π.). Ο χρονικός ορίζοντας δηλαδή στον οποίο θα απαιτούνται τα προσόντα αυτά, θα πρέπει να είναι επαρκής για να αποκτηθούν από την στιγμή που θα έχουν υιοθετηθεί ως απαραίτητα.
7. Οι υποψήφιοι για προαγωγή, εκ των πραγμάτων, δεν μπορούν να αλλάξουν ριζικά το επίπεδο ενός τμήματος. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την πλήρωση νέων θέσεων όπου και τα κριτήρια επιλογής μπορούν και πρέπει να είναι εξαιρετικά αυστηρά. Αυτό όμως που είναι εφικτό -και πρέπει να επιδιώκεται- είναι οι υπό εξέλιξη στην επόμενη βαθμίδα να πρέπει να έχουν προσόντα τουλάχιστον αντίστοιχα με τον μέσο όρο αυτών που είχαν όσοι έχουν εξελιχθεί πριν από αυτούς στην συγκεκριμένη βαθμίδα. (π.χ. οι πέντε τελευταίοι προαχθέντες). Για να διευκολύνονται οι εκλέκτορες στο έργο τους στο θέμα αυτό, θα πρέπει τα βιογραφικά των εκλογών προηγουμένως προαχθέντων στην συγκεκριμένη βαθμίδα -όπως είχαν κατατεθεί για την κρίση στην βαθμίδα αυτή και σε ένα standard format που να επιτρέπει συγκρίσεις- αλλά και τα πρακτικά των εκλογών, να είναι διαθέσιμα σε ιστοσελίδα στην οποία οι εκλέκτορες θα έχουν πρόσβαση.
8. Έμφαση θα πρέπει να δίνεται στις απόψεις καταξιωμένων ακαδημαϊκών από το εξωτερικό (κατά προτίμηση, όχι ελληνικής καταγωγής για να αποφεύγονται φαινόμενα δημιουργίας «ελληνικών δικτύων»), με επιστημονικό έργο στο συγκεκριμένο αντικείμενο που θεραπεύει ο υποψήφιος. Η ανάγκη για έμφαση στις απόψεις αυτές δεν οφείλεται στο ότι οι Έλληνες πανεπιστημιακοί δεν έχουν την ικανότητα να κρίνουν. Οι επιστήμονες από το εξωτερικό όμως, που δεν έχουν προσωπικές ή «εθνικές» σχέσεις με τον υποψήφιο, διαθέτουν σε μεγαλύτερο βαθμό τα εχέγγυα αμεροληψίας. Η έμφαση στην γνώμη τους δηλαδή, δεν έχει την έννοια του αποκλεισμού απόψεων των μελών ΔΕΠ του τμήματος, αλλά αυτήν της έκφρασης άποψης καταξιωμένων καθηγητών με αμερόληπτη κρίση για το κατά πόσον ο υποψήφιος πληροί τις προϋποθέσεις που έχει θέσει το τμήμα.
9. Για να διευκολύνεται η διατύπωση άποψης από τους ξένους επιστήμονες, θα πρέπει το τμήμα να καθορίσει το επίπεδο, στο οποίο αυτή την στιγμή ανήκει σε σχέση με αντίστοιχα τμήματα του εξωτερικού και εκείνο στο οποίο επιδιώκει να βρίσκεται στην επόμενη πενταετία. Αυτό γιατί η όποια αξιολόγηση ενός επιστήμονα -όσον αφορά την καταλληλότητά του για την κατάληψη μίας θέσης- δεν γίνεται εν κενώ, αλλά εξαρτάται από τις απαιτήσεις και τα κριτήρια που έχουν διαμορφωθεί στο τμήμα στο οποίο υπηρετεί. Κάποιος μπορεί να είναι κατάλληλος για ένα τμήμα Οικονομικών στο Lancaster, στο ΟΠΑ ή στις Βρυξέλλες, αλλά ακατάλληλος για ένα τμήμα Στατιστικής στο Stanford, στο Berkeley ή στο Harvard.
10. Οι εξελίξεις στην επόμενη βαθμίδα δεν μπορεί να γίνονται επ’ ουδενί για ανθρωπιστικούς ή κοινωνικούς λόγους, ούτε βέβαια να εμποδίζονται από κακές σχέσεις του υποψηφίου με κάποιον –ή κάποιους- καθηγητές.
11. Τα μητρώα εκλεκτόρων θα πρέπει να επικαιροποιούνται διαρκώς με επιστήμονες, οι οποίοι πληρούν τις ακαδημαϊκές προϋποθέσεις και όχι ανα διετία.
12. Στο εκλεκτορικό σώμα για εξέλιξη μέλους ΔΕΠ του τμήματος, θα πρέπει, κατά την διαδικασία της εκλογής, να μεταφέρεται η άποψη του συνόλου των υπολοίπων μελών ΔΕΠ του τμήματος για τον υποψήφιο. Αυτό έχουν και την (ηθική) υποχρέωση να κάνουν και όποια μέλη ΔΕΠ του τμήματος συμμετέχουν (αν συμμετέχουν) στο εκλεκτορικό σώμα. Για να γίνει αυτό θεσμικά, ο Κοσμήτορας της σχολής θα πρέπει να συγκεντρώνει εμπιστευτικά τις απόψεις των μελών ΔΕΠ του τμήματος και να τις θέτει –επίσης εμπιστευτικά- υπ’ όψη των εκλεκτόρων κατά την διάρκεια ή πριν από την διαδικασία κρίσης.
13. Στην διαδικασία κρίσης, θα πρέπει να είναι σαφές ότι ο ενδιαφερόμενος κρίνεται με βάση την επιστημονική δραστηριότητα την οποία έχει αναπτύξει στον τομέα που δραστηριοποιείται. Με την έννοια αυτή τόσο οι εκλέκτορες, όσο και κυρίως οι επιστήμονες από τους οποίους ζητούνται συστατικές επιστολές, πρέπει να έχουν δημοσιεύσει σημαντικό έργο στο ίδιο επιστημονικό πεδίο με αυτές του ενδιαφερομένου και σε περιοδικά της ίδιας επιστημονικής περιοχής. Αν επομένως, ο υποψήφιος εργάζεται στον τομέα της Δημογραφίας ή των Ασφαλιστικών Επιστημών, το ίδιο θα πρέπει να συμβαίνει και με αυτούς των οποίων η γνώμη ζητείται μέσω συστατικής επιστολής. Αυτό γιατί, αν μεν ο υποψήφιος συνεχίζει να εργάζεται στον τομέα που πάντα εργαζόταν, δεν είναι δυνατόν αυτός ο τομέας να ήταν κατάλληλος και αποδεκτός όταν εξελέγη αρχικά, αλλά πλέον να μην είναι. Το κριτήριο του αν το ερευνητικό πεδίο που δραστηριοποιείται ο υποψήφιος είναι κατάλληλο, έχει βάση και λογική όταν πρόκειται για εκλογή σε νέα θέση και όχι σε κρίσεις για εξέλιξη. Το θέμα είναι: στον τομέα που δραστηριοποιείται, είναι κατάλληλο το μέλος ΔΕΠ για εξέλιξη ή όχι; Αν πάλι το μέλος ΔΕΠ έχει αλλάξει τομέα δραστηριότητας, αλλά παραμένει εντός του ευρύτερου γνωστικού αντικειμένου του τμήματος, αυτό είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ακαδημαϊκής ελευθερίας της έρευνας – και θα πρέπει να κριθεί όχι με βάση το πόσο κοντά έμεινε στο αρχικό αντικείμενο, αλλά το πόσο ποιοτική είναι η δουλειά του, είτε στο παλιό είτε στο νέο.
14. Οι υποψήφιοι είναι καλό να μην ζητούν συστατικές επιστολές από τα μέλη ΔΕΠ του τμήματος στο οποίο ανήκουν. Η γνώμη των τελευταίων είναι εξαιρετικά σημαντική για την εξέλιξη ενός μέλους ΔΕΠ, όπως προαναφέρθηκε, αλλά θα πρέπει να έχει διατυπωθεί στον Κοσμήτορα. Οι συστατικές επιστολές είναι καλό να προέρχονται από άτομα εκτός του πανεπιστημίου και κατά προτίμηση εκτός της χώρας.
15. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να ενθαρρύνονται να προτείνουν για συστατικές επιστολές επιστήμονες από το εξωτερικό που έχουν ερευνητική δραστηριότητα στην ίδια επιστημονική περιοχή με αυτούς και να είναι καταξιωμένοι. Η άποψη ότι αυτό δεν προβλέπεται από τον νόμο είναι κατά την γνώμη λανθασμένη. Ακόμη όμως και εάν αυτό συμβαίνει, κανείς δεν αφαιρεί από τον Κοσμήτορα ή την επιτροπή την ευχέρεια να ζητήσει γνώμη από τέτοιους επιστήμονες, την οποία θα λάβει υπ’ όψη της για την κρίση. Οι επιστολές αυτές βέβαια δεν θα πρέπει να δημοσιοποιούνται, προκειμένου οι συγγραφείς τους να αισθάνονται την άνεση να διατυπώσουν την ειλικρινή τους άποψη. Οι επιστολές θα συγκεντρώνονται από τον Κοσμήτορα και θα είναι στην διάθεση των μελών του εκλεκτορικού σώματος να τις μελετήσουν είτε με επίσκεψη στο γραφείο του Κοσμήτορα, είτε επικοινωνώντας μαζί του, χωρίς όμως να τους χορηγείται αντίγραφό τους. Σε κάθε περίπτωση, αν υπάρχουν συστατικές επιστολές που θα επισυναφθούν στα πρακτικά, θα πρέπει να ενημερώνονται εκ των προτέρων οι επιστήμονες από τους οποίους ζητούνται, ότι αυτές θα είναι δημόσια διαθέσιμες και δεν θα είναι εμπιστευτικές.
16. Η απόδοση στα διδακτικά καθήκοντα του υποψηφίου θα πρέπει να λαμβάνεται ουσιαστικά υπ’ όψη κατά την κρίση. Δεν θα πρέπει απλά να γίνεται αναφορά σε αυτήν κατά την συζήτηση και στην τελική κρίση να αγνοείται. Καλώς ή κακώς, στην Ελλάδα η διδασκαλία έχει θέση εξαιρετικά σημαντική, περισσότερο από κάποια από τα κορυφαία, πρωτίστως ερευνητικά, πανεπιστήμια.
17. Για θετική κρίση, θα πρέπει να στοιχειοθετείται μία επαρκής πρόοδος ερευνητικά σε σχέση με την περίοδο τελευταίας ανέλιξης ή εκλογής του υποψηφίου.
18. Η ώρα που θα καθορίζεται η συνεδρίαση του εκλεκτορικού σώματος θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να διασφαλίζεται ότι όλοι οι εκλέκτορες που θα συμμετέχουν με τηλεδιάσκεψη θα μπορούν να το κάνουν. Αν η σύνδεση με εκλέκτορα, ιδίως από το εξωτερικό, αποτύχει για τεχνικούς λόγους την ημέρα της κρίσης, η διαδικασία θα πρέπει να αναβάλλεται.
19. Μεταξύ των θεμάτων που θα πρέπει να διευκρινίσουν τα κριτήρια που θα τεθούν είναι και τα εξής:
α) Ερευνητική αυτοδυναμία: Αυτή δεν προκύπτει μόνο από εργασίες με μοναδικό συγγραφέα τον υποψήφιο. Προκύπτει και εμμέσως, αν υπάρχουν εργασίες που ο υποψήφιος έχει εκπονήσει με φοιτητές του ή με σαφώς νεώτερους επιστήμονες. Έλλειψη αυτοδυναμίας υφίσταται αν στην πλειοψηφία των εργασιών του ο υποψήφιος είναι junior author.
β) Ποιότητα της ερευνητικής δραστηριότητας του υποψηφίου: Τα κριτήρια μπορούν να τεθούν σε γενικές γραμμές από το τμήμα, αλλά δεν πρέπει να ειναι πολύ συγκεκριμένα, ώστε να βλέπουμε το δέντρο και να χάνουμε το δάσος. Ούτε όμως πρέπει να είναι τόσο ασαφή που να επιτρέπουν στα μέλη του εκλεκτορικού σώματος να τα ερμηνεύουν κατά το δοκούν.
γ) Ερευνητικό mentoring: Από τα σημαντικότερα προσόντα που θα πρέπει να έχουν οι καταλαμβάνοντες θέσεις στις δύο ανώτερες βαθμίδες, ιδίως στην πρώτη. Μια από τις θεμελιώδεις υποχρεώσεις ενός καθηγητή πανεπιστημίου είναι να μεταδίδει την πείρα και ικανότητά του για παραγωγή νέας γνώσης. Ο συνήθης τρόπος που αυτό τεκμηριώνεται διεθνώς είναι με την επίβλεψη διδακτορικών διατριβών.
Στις περισσότερες ανεπτυγμένες -ή αναπτυσσόμενες- χώρες οι νέοι διδάκτορες είναι εξαιρετικά χρήσιμοι. Κυρίως για να ανανεώνουν το δυναμικό των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων, αλλά και (δευτερευόντως) για να ενισχύουν την βιομηχανία της χώρας. Αυτός είναι και ο λόγος που απαιτείται από τους καθηγητές πανεπιστημίου να επιβλέπουν την εκπόνηση διδακτορικών διατριβών -αφού είναι και οι μόνοι που έχουν την ικανότητα να το κάνουν.
Δυστυχώς, η χώρα μας δεν έχει ανάγκη πολλών διδακτόρων. Οι νέες θέσεις στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα είναι ανύπαρκτες, ενώ η βιομηχανία μας δεν προωθεί την καινοτομία σε επίπεδο που να απαιτεί τις γνώσεις και τα προσόντα διδακτόρων. Έτσι, η προϋπόθεση επίβλεψης διδακτόρων κινδυνεύει να έχει ως μοναδικό στόχο την απόκτηση των απαραιτήτων «τυπικών» προσόντων από τους ενδιαφερόμενους για προαγωγή, αγνοώντας πλήρως τις προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης των μελλοντικών διδακτόρων. Αυτό είναι ανήθικο για τους τελευταίους. Τα τμήματα θα πρέπει να εγγράφουν υποψήφιους διδάκτορες μόνο εφ’ όσον έχει εξασφαλισθεί η πλήρης χρηματοδότηση των σπουδών τους για 3-4 χρόνια. Μόνο έτσι ο υποψήφιος διδάκτωρ θα μπορεί να αφοσιωθεί στον δύσκολο στόχο του και να έχει ελπίδες μελλοντικής επαγγελματικής αποκατάστασης.
Επειδή όμως η μετάδοση ικανότητας παραγωγής νέας γνώσης είναι απαραίτητο προσόν για την εξέλιξη σε πανεπιστημιακές θέσεις, θα πρέπει τα μέλη ΔΕΠ να ωθούνται στο να παράγουν νέους ερευνητές σε επίπεδο μάστερ (μέσω της διατριβής), ακόμα όμως και σε προπτυχιακό επίπεδο, μέσω εργασιών. (Η έρευνα σε προπτυχιακό επίπεδο είναι μια νέα διεθνής τάση της τελευταίας δεκαετίας και στην χώρα μας υπάρχουν εξαιρετικές προοπτικές υλοποίησής της λόγω της ποιότητας πολλών φοιτητών).
Είναι αυτονόητο ότι οι σκέψεις αυτές μπορούν να βελτιωθούν, επεκταθούν, διορθωθούν μετά από συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων.
Μια άλλη πτυχή του νόμου του 2012 που εκτιμώ ότι δεν εξελίχθη όπως είχε σχεδιασθεί, αρχικά με την κατάθεση του νόμου και στην συνέχεια με τις τροποιήσεις του και την εφαρμογή του, είναι οι εκλογές και προαγωγές καθηγητών.
Στον σχεδιασμό μου, η λογική ήταν ότι ο νομοθέτης δεν πρέπει να παρεμβαίνει στην συγγραφή των προδιαγραφών για την εκλογή ή την εξέλιξη των καθηγητών. Αυτό θά έπρεπε να είναι εσωτερικό θέμα των ιδρυμάτων γιατί έχει ακαδημαϊκά και όχι πολιτικά χαρακτηριστικά. Ούτε επιτρέπεται για όλα τα πανεπιστήμια και όλες τις επιστημονικές περιοχές να υφίστανται ομοιόμορφα κριτήρια καθορισμένα κεντρικά.
Επίσης, επεδίωκα οι εκλογές και προαγωγές να γίνονται με την μεγαλύτερη δυνατή εξωστρέφεια με διεθνείς προδιαγραφές, ώστε το ελληνικό πανεπιστήμιο να βρει την θέση του στον διεθνή ανταγωνισμό και να μην περιχαρακώνεται στα ελληνικά σύνορα. Γι΄αυτό επέμενα στην συμμετοχή εκλεκτόρων από το εξωτερικό, την απαίτηση συστατικών επιστολών από το εξωτερικό κλπ.
Αυτό, εν μέρει μόνο, αποτυπώθηκε στον νόμο. Οι διαδικασίες προσαρμόσθηκαν για μια ακόμα φορά στην «ελληνική πραγματικότητα». Οι εκλέκτορες από το εξωτερικό περιορίσθηκαν μόνο σε καθηγητές ελληνικής καταγωγής, οι συστατικές επιστολές δεν είναι εμπιστευτικές ώστε να προστατεύονται οι συγγραφείς τους. Σε ορισμένα μάλιστα πανεπιστήμια απαιτείται η επίσημη μετάφρασή τους στα ελληνικά (!) (αν είναι γραμμένες στα αγγλικά) κλπ.
Επιπροσθέτως, για μια ακόμα φορά, η εφαρμογή και αυτού ακόμα του νόμου με την μορφή που ψηφίσθηκε, αποδείχθηκε κατώτερη από τις προσδοκίες. Τα πανεπιστήμια δεν προχώρησαν στην διαμόρφωση των απαιτούμενων προδιαγραφών και έτσι, σε αρκετές περιπτώσεις, ισχυρές παρέες των ελληνικών πανεπιστημίων συνεπικουρούμενες από προθύμους έλληνες καθηγητές του εξωτερικού εξακολουθούν να καθορίζουν το μέλλον των νέων επιστημόνων με όχι αξιοκρατικά και αντικειμενικά κριτήρια.
Στην συνέχεια, καταγράφω ορισμένες σκέψεις ως καθηγητής και όχι ως πρώην υπουργός, για το πώς έβλεπα και βλέπω τις εσωτερικές διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται στις εκλογές καθηγητών.
Οι ακαδημαϊκές μονάδες (τμήματα, σχολές, πανεπιστήμια) είναι χρήσιμο να έχουν διαμορφώσει γενικούς κανόνες για τις διαδικασίες εξέλιξης και εκλογής καθηγητών.
Η νομοθεσία προβλέπει τα ίδια κριτήρια για τις εξελίξεις και για τις εκλογές σε νέες θέσεις μια και οι προαγωγές μπορούν να γίνουν μόνο μέσω ανοικτής προκήρυξης. Τα στατιστικά στοιχεία όμως δείχνουν ότι το 99% των προκηρύξεων που προέρχονται από αίτηση μελών ΔΕΠ για εξέλιξη στην επόμενη βαθμίδα δεν έχουν υποψήφιο άλλον από τον ενδιαφερόμενο. Είναι επομένως χρήσιμο να υπάρχουν διαφορετικά εσωτερικά κριτήρια για τις διαδικασίες εξέλιξης από αυτά για τις διαδικασίες εκλογής σε νέες θέσεις.
Επειδή όπως φαίνεται θα περάσουν χρόνια για να προκηρυχθούν νέες θέσεις, θα επικεντρωθώ στα σχετικά με τις εξελίξεις (θα επανέλθω για τις νέες θέσεις σε άλλο κείμενο).
Οι διαδικασίες για εξέλιξη πρέπει να διασφαλίζουν κατ’ αρχήν ότι:
1. Είναι αντικειμενικές, αξιοκρατικές και δεν επηρεάζονται από τις σχέσεις μεταξύ του υπηρετούντος προσωπικού. Αυτός είναι και ο λόγος που υποστήριζα διαχρονικά ότι για την λήψη απόφασης εξέλιξης δεν θα πρέπει να συμμετέχουν μέλη ΔΕΠ του τμήματος. Ολα τα μέλη ΔΕΠ του τμήματος όμως –ανεξαρτήτως βαθμίδας- πρέπει οπωσδήποτε να διατυπώνουν την άποψή τους, η οποία να τίθεται υπ’ όψη των εκλεκτόρων και –κυρίως- να θέτουν τα γενικά κριτήρια εξέλιξης, μέσω των αποφάσεων της γενικής συνέλευσης, τα οποία θα πρέπει να είναι ανεξάρτητα από το πρόσωπο που κάθε φορά κρίνεται.
2. Το υπό εξέλιξη μέλος ΔΕΠ θα πρέπει να έχει προσόντα που να ενισχύουν την γενικότερη ακαδημαϊκή εικόνα του τμήματος.
3. Δεν θα πρέπει να τίθενται κριτήρια à la carte, που δεν είχαν τεθεί και εφαρμοσθεί σε προηγούμενες κρίσεις, λίγο πριν από την κρίση μέλους ΔΕΠ για εξέλιξη, όσο λογικά και αν είναι αυτά και αποδεκτά στην διεθνή επιστημονική κοινότητα. Και ακόμα περισσότερο, κριτήρια τα οποία επιλέγονται επειδή είναι διαμορφωμένα με τρόπο ώστε το συγκεκριμένο μέλος ΔΕΠ να μην τα ικανοποιεί, προκειμένου αυτό να αποκλεισθεί από την περαιτέρω ανέλιξή του. Ούτε θα πρέπει τα εσωτερικά μέλη των εκλεκτορικών σωμάτων αυθαιρέτως να χρησιμοποιούν δικά τους κριτήρια, ανεξάρτητα από αυτά που θα ορίσει το τμήμα. Δεν θα πρέπει επίσης ο κάθε εξωτερικός εκλέκτορας να χρησιμοποιεί δικά του κριτήρια ή τα κριτήρια του πανεπιστημίου του. Ο υποψήφιος κρίνεται για το συγκεκριμένο τμήμα και όχι για το τμήμα κάποιου από τους εκλέκτορες. Η σύγκριση βέβαια του υποψηφίου με υπηρετούντες σε άλλα τμήματα –ιδίως του εξωτερικού- είναι χρήσιμη προκειμένου να διαμορφώνεται –και να επικαιροποιείται- το κριτήριο 9 που ακολουθεί.
4. Θα πρέπει να είναι σαφές ότι η προαγωγή εναποτίθεται κυρίως στους εξωτερικούς εκλέκτορες όχι γιατί τα μέλη του τμήματος δεν έχουν την ικανότητα να κρίνουν, αλλά γιατί οι εξωτερικοί εκλέκτορες παρέχουν μεγαλύτερα εχέγγυα αμερόληπτης κρίσης (πράγμα εξαιρετικά δύσκολο όταν κανείς συνεργάζεται επί πολλά έτη με τον υποψήφιο στο ίδιο τμήμα). Θα πρέπει όμως οι εξωτερικοί εκλέκτορες να κρίνουν με βάση τα κριτήρια του τμήματος και όχι με βάση τα κριτήρια που ισχύουν στο δικό τους τμήμα.
5. Οι όποιες νέες απαιτήσεις και κριτήρια τίθενται για προαγωγή από μια βαθμίδα σε άλλη θα πρέπει να εφαρμόζονται μετά από εύλογο χρόνο (π.χ. μετά από μια πενταετία), ώστε τα υπό εξέλιξη μέλη ΔΕΠ να έχουν τον χρόνο να ανταποκριθούν σε αυτά. (Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και ο μέσος χρόνος που απαιτήθηκε για να προαχθούν όσοι ευρίσκονται στην βαθμίδα στην οποία επιθυμεί να προαχθεί ο ενδιαφερόμενος). Σε κάθε περίπτωση, δεν επιτρέπεται κατά την διάρκεια της εκλογής να ζητούνται από τους υποψηφίους προσόντα, τα οποία δεν είχαν προηγουμένως εκλεγέντες στις θέσεις αυτές στο πρόσφατο παρελθόν. Ετσι και θα προστατεύεται ο υποψήφιος από το nitpicking και θα εμποδίζονται ανεξήγητες διακυμάνσεις στην αυστηρότητα των κριτηρίων προαγωγής, διασφαλίζοντας συνεπακόλουθα ένα minimum standard στο τμήμα στην συγκεκριμένη βαθμίδα.
6. Όσα προσόντα προστίθενται, τα οποία μέχρι την στιγμή της κρίσης δεν είχαν απαιτηθεί από προηγούμενους υποψηφίους, θα απαιτούνται από τους υποψηφίους μόνο εφ’ όσον έχει παρέλθει ο εύλογος χρόνος από την σχετική απόφαση υιοθέτησής τους από το τμήμα. Κάποια από αυτά είναι καλό να τίθενται με χρονικό ορίζοντα τουλάχιστον πενταετίας (όπως, για παράδειγμα, δημοσιεύσεις σε περιοδικά πρώτης ποιότητας του στενού ερευνητικού ενδιαφέροντος του υποψηφίου, επίβλεψη από τον υποψήφιο διδακτορικών διατριβών που έχουν ολοκληρωθεί, ο υποψήφιος να έχει εργασθεί σε πανεπιστήμιο του εξωτερικού για εύλογο χρονικό διάστημα (έστω και ως επισκέπτης καθηγητής) εφ’ όσον οι σπουδές του και η εκλογή του έχει γίνει στο ίδρυμα κ.λ.π.). Ο χρονικός ορίζοντας δηλαδή στον οποίο θα απαιτούνται τα προσόντα αυτά, θα πρέπει να είναι επαρκής για να αποκτηθούν από την στιγμή που θα έχουν υιοθετηθεί ως απαραίτητα.
7. Οι υποψήφιοι για προαγωγή, εκ των πραγμάτων, δεν μπορούν να αλλάξουν ριζικά το επίπεδο ενός τμήματος. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την πλήρωση νέων θέσεων όπου και τα κριτήρια επιλογής μπορούν και πρέπει να είναι εξαιρετικά αυστηρά. Αυτό όμως που είναι εφικτό -και πρέπει να επιδιώκεται- είναι οι υπό εξέλιξη στην επόμενη βαθμίδα να πρέπει να έχουν προσόντα τουλάχιστον αντίστοιχα με τον μέσο όρο αυτών που είχαν όσοι έχουν εξελιχθεί πριν από αυτούς στην συγκεκριμένη βαθμίδα. (π.χ. οι πέντε τελευταίοι προαχθέντες). Για να διευκολύνονται οι εκλέκτορες στο έργο τους στο θέμα αυτό, θα πρέπει τα βιογραφικά των εκλογών προηγουμένως προαχθέντων στην συγκεκριμένη βαθμίδα -όπως είχαν κατατεθεί για την κρίση στην βαθμίδα αυτή και σε ένα standard format που να επιτρέπει συγκρίσεις- αλλά και τα πρακτικά των εκλογών, να είναι διαθέσιμα σε ιστοσελίδα στην οποία οι εκλέκτορες θα έχουν πρόσβαση.
8. Έμφαση θα πρέπει να δίνεται στις απόψεις καταξιωμένων ακαδημαϊκών από το εξωτερικό (κατά προτίμηση, όχι ελληνικής καταγωγής για να αποφεύγονται φαινόμενα δημιουργίας «ελληνικών δικτύων»), με επιστημονικό έργο στο συγκεκριμένο αντικείμενο που θεραπεύει ο υποψήφιος. Η ανάγκη για έμφαση στις απόψεις αυτές δεν οφείλεται στο ότι οι Έλληνες πανεπιστημιακοί δεν έχουν την ικανότητα να κρίνουν. Οι επιστήμονες από το εξωτερικό όμως, που δεν έχουν προσωπικές ή «εθνικές» σχέσεις με τον υποψήφιο, διαθέτουν σε μεγαλύτερο βαθμό τα εχέγγυα αμεροληψίας. Η έμφαση στην γνώμη τους δηλαδή, δεν έχει την έννοια του αποκλεισμού απόψεων των μελών ΔΕΠ του τμήματος, αλλά αυτήν της έκφρασης άποψης καταξιωμένων καθηγητών με αμερόληπτη κρίση για το κατά πόσον ο υποψήφιος πληροί τις προϋποθέσεις που έχει θέσει το τμήμα.
9. Για να διευκολύνεται η διατύπωση άποψης από τους ξένους επιστήμονες, θα πρέπει το τμήμα να καθορίσει το επίπεδο, στο οποίο αυτή την στιγμή ανήκει σε σχέση με αντίστοιχα τμήματα του εξωτερικού και εκείνο στο οποίο επιδιώκει να βρίσκεται στην επόμενη πενταετία. Αυτό γιατί η όποια αξιολόγηση ενός επιστήμονα -όσον αφορά την καταλληλότητά του για την κατάληψη μίας θέσης- δεν γίνεται εν κενώ, αλλά εξαρτάται από τις απαιτήσεις και τα κριτήρια που έχουν διαμορφωθεί στο τμήμα στο οποίο υπηρετεί. Κάποιος μπορεί να είναι κατάλληλος για ένα τμήμα Οικονομικών στο Lancaster, στο ΟΠΑ ή στις Βρυξέλλες, αλλά ακατάλληλος για ένα τμήμα Στατιστικής στο Stanford, στο Berkeley ή στο Harvard.
10. Οι εξελίξεις στην επόμενη βαθμίδα δεν μπορεί να γίνονται επ’ ουδενί για ανθρωπιστικούς ή κοινωνικούς λόγους, ούτε βέβαια να εμποδίζονται από κακές σχέσεις του υποψηφίου με κάποιον –ή κάποιους- καθηγητές.
11. Τα μητρώα εκλεκτόρων θα πρέπει να επικαιροποιούνται διαρκώς με επιστήμονες, οι οποίοι πληρούν τις ακαδημαϊκές προϋποθέσεις και όχι ανα διετία.
12. Στο εκλεκτορικό σώμα για εξέλιξη μέλους ΔΕΠ του τμήματος, θα πρέπει, κατά την διαδικασία της εκλογής, να μεταφέρεται η άποψη του συνόλου των υπολοίπων μελών ΔΕΠ του τμήματος για τον υποψήφιο. Αυτό έχουν και την (ηθική) υποχρέωση να κάνουν και όποια μέλη ΔΕΠ του τμήματος συμμετέχουν (αν συμμετέχουν) στο εκλεκτορικό σώμα. Για να γίνει αυτό θεσμικά, ο Κοσμήτορας της σχολής θα πρέπει να συγκεντρώνει εμπιστευτικά τις απόψεις των μελών ΔΕΠ του τμήματος και να τις θέτει –επίσης εμπιστευτικά- υπ’ όψη των εκλεκτόρων κατά την διάρκεια ή πριν από την διαδικασία κρίσης.
13. Στην διαδικασία κρίσης, θα πρέπει να είναι σαφές ότι ο ενδιαφερόμενος κρίνεται με βάση την επιστημονική δραστηριότητα την οποία έχει αναπτύξει στον τομέα που δραστηριοποιείται. Με την έννοια αυτή τόσο οι εκλέκτορες, όσο και κυρίως οι επιστήμονες από τους οποίους ζητούνται συστατικές επιστολές, πρέπει να έχουν δημοσιεύσει σημαντικό έργο στο ίδιο επιστημονικό πεδίο με αυτές του ενδιαφερομένου και σε περιοδικά της ίδιας επιστημονικής περιοχής. Αν επομένως, ο υποψήφιος εργάζεται στον τομέα της Δημογραφίας ή των Ασφαλιστικών Επιστημών, το ίδιο θα πρέπει να συμβαίνει και με αυτούς των οποίων η γνώμη ζητείται μέσω συστατικής επιστολής. Αυτό γιατί, αν μεν ο υποψήφιος συνεχίζει να εργάζεται στον τομέα που πάντα εργαζόταν, δεν είναι δυνατόν αυτός ο τομέας να ήταν κατάλληλος και αποδεκτός όταν εξελέγη αρχικά, αλλά πλέον να μην είναι. Το κριτήριο του αν το ερευνητικό πεδίο που δραστηριοποιείται ο υποψήφιος είναι κατάλληλο, έχει βάση και λογική όταν πρόκειται για εκλογή σε νέα θέση και όχι σε κρίσεις για εξέλιξη. Το θέμα είναι: στον τομέα που δραστηριοποιείται, είναι κατάλληλο το μέλος ΔΕΠ για εξέλιξη ή όχι; Αν πάλι το μέλος ΔΕΠ έχει αλλάξει τομέα δραστηριότητας, αλλά παραμένει εντός του ευρύτερου γνωστικού αντικειμένου του τμήματος, αυτό είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ακαδημαϊκής ελευθερίας της έρευνας – και θα πρέπει να κριθεί όχι με βάση το πόσο κοντά έμεινε στο αρχικό αντικείμενο, αλλά το πόσο ποιοτική είναι η δουλειά του, είτε στο παλιό είτε στο νέο.
14. Οι υποψήφιοι είναι καλό να μην ζητούν συστατικές επιστολές από τα μέλη ΔΕΠ του τμήματος στο οποίο ανήκουν. Η γνώμη των τελευταίων είναι εξαιρετικά σημαντική για την εξέλιξη ενός μέλους ΔΕΠ, όπως προαναφέρθηκε, αλλά θα πρέπει να έχει διατυπωθεί στον Κοσμήτορα. Οι συστατικές επιστολές είναι καλό να προέρχονται από άτομα εκτός του πανεπιστημίου και κατά προτίμηση εκτός της χώρας.
15. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να ενθαρρύνονται να προτείνουν για συστατικές επιστολές επιστήμονες από το εξωτερικό που έχουν ερευνητική δραστηριότητα στην ίδια επιστημονική περιοχή με αυτούς και να είναι καταξιωμένοι. Η άποψη ότι αυτό δεν προβλέπεται από τον νόμο είναι κατά την γνώμη λανθασμένη. Ακόμη όμως και εάν αυτό συμβαίνει, κανείς δεν αφαιρεί από τον Κοσμήτορα ή την επιτροπή την ευχέρεια να ζητήσει γνώμη από τέτοιους επιστήμονες, την οποία θα λάβει υπ’ όψη της για την κρίση. Οι επιστολές αυτές βέβαια δεν θα πρέπει να δημοσιοποιούνται, προκειμένου οι συγγραφείς τους να αισθάνονται την άνεση να διατυπώσουν την ειλικρινή τους άποψη. Οι επιστολές θα συγκεντρώνονται από τον Κοσμήτορα και θα είναι στην διάθεση των μελών του εκλεκτορικού σώματος να τις μελετήσουν είτε με επίσκεψη στο γραφείο του Κοσμήτορα, είτε επικοινωνώντας μαζί του, χωρίς όμως να τους χορηγείται αντίγραφό τους. Σε κάθε περίπτωση, αν υπάρχουν συστατικές επιστολές που θα επισυναφθούν στα πρακτικά, θα πρέπει να ενημερώνονται εκ των προτέρων οι επιστήμονες από τους οποίους ζητούνται, ότι αυτές θα είναι δημόσια διαθέσιμες και δεν θα είναι εμπιστευτικές.
16. Η απόδοση στα διδακτικά καθήκοντα του υποψηφίου θα πρέπει να λαμβάνεται ουσιαστικά υπ’ όψη κατά την κρίση. Δεν θα πρέπει απλά να γίνεται αναφορά σε αυτήν κατά την συζήτηση και στην τελική κρίση να αγνοείται. Καλώς ή κακώς, στην Ελλάδα η διδασκαλία έχει θέση εξαιρετικά σημαντική, περισσότερο από κάποια από τα κορυφαία, πρωτίστως ερευνητικά, πανεπιστήμια.
17. Για θετική κρίση, θα πρέπει να στοιχειοθετείται μία επαρκής πρόοδος ερευνητικά σε σχέση με την περίοδο τελευταίας ανέλιξης ή εκλογής του υποψηφίου.
18. Η ώρα που θα καθορίζεται η συνεδρίαση του εκλεκτορικού σώματος θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να διασφαλίζεται ότι όλοι οι εκλέκτορες που θα συμμετέχουν με τηλεδιάσκεψη θα μπορούν να το κάνουν. Αν η σύνδεση με εκλέκτορα, ιδίως από το εξωτερικό, αποτύχει για τεχνικούς λόγους την ημέρα της κρίσης, η διαδικασία θα πρέπει να αναβάλλεται.
19. Μεταξύ των θεμάτων που θα πρέπει να διευκρινίσουν τα κριτήρια που θα τεθούν είναι και τα εξής:
α) Ερευνητική αυτοδυναμία: Αυτή δεν προκύπτει μόνο από εργασίες με μοναδικό συγγραφέα τον υποψήφιο. Προκύπτει και εμμέσως, αν υπάρχουν εργασίες που ο υποψήφιος έχει εκπονήσει με φοιτητές του ή με σαφώς νεώτερους επιστήμονες. Έλλειψη αυτοδυναμίας υφίσταται αν στην πλειοψηφία των εργασιών του ο υποψήφιος είναι junior author.
β) Ποιότητα της ερευνητικής δραστηριότητας του υποψηφίου: Τα κριτήρια μπορούν να τεθούν σε γενικές γραμμές από το τμήμα, αλλά δεν πρέπει να ειναι πολύ συγκεκριμένα, ώστε να βλέπουμε το δέντρο και να χάνουμε το δάσος. Ούτε όμως πρέπει να είναι τόσο ασαφή που να επιτρέπουν στα μέλη του εκλεκτορικού σώματος να τα ερμηνεύουν κατά το δοκούν.
γ) Ερευνητικό mentoring: Από τα σημαντικότερα προσόντα που θα πρέπει να έχουν οι καταλαμβάνοντες θέσεις στις δύο ανώτερες βαθμίδες, ιδίως στην πρώτη. Μια από τις θεμελιώδεις υποχρεώσεις ενός καθηγητή πανεπιστημίου είναι να μεταδίδει την πείρα και ικανότητά του για παραγωγή νέας γνώσης. Ο συνήθης τρόπος που αυτό τεκμηριώνεται διεθνώς είναι με την επίβλεψη διδακτορικών διατριβών.
Στις περισσότερες ανεπτυγμένες -ή αναπτυσσόμενες- χώρες οι νέοι διδάκτορες είναι εξαιρετικά χρήσιμοι. Κυρίως για να ανανεώνουν το δυναμικό των πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων, αλλά και (δευτερευόντως) για να ενισχύουν την βιομηχανία της χώρας. Αυτός είναι και ο λόγος που απαιτείται από τους καθηγητές πανεπιστημίου να επιβλέπουν την εκπόνηση διδακτορικών διατριβών -αφού είναι και οι μόνοι που έχουν την ικανότητα να το κάνουν.
Δυστυχώς, η χώρα μας δεν έχει ανάγκη πολλών διδακτόρων. Οι νέες θέσεις στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα είναι ανύπαρκτες, ενώ η βιομηχανία μας δεν προωθεί την καινοτομία σε επίπεδο που να απαιτεί τις γνώσεις και τα προσόντα διδακτόρων. Έτσι, η προϋπόθεση επίβλεψης διδακτόρων κινδυνεύει να έχει ως μοναδικό στόχο την απόκτηση των απαραιτήτων «τυπικών» προσόντων από τους ενδιαφερόμενους για προαγωγή, αγνοώντας πλήρως τις προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης των μελλοντικών διδακτόρων. Αυτό είναι ανήθικο για τους τελευταίους. Τα τμήματα θα πρέπει να εγγράφουν υποψήφιους διδάκτορες μόνο εφ’ όσον έχει εξασφαλισθεί η πλήρης χρηματοδότηση των σπουδών τους για 3-4 χρόνια. Μόνο έτσι ο υποψήφιος διδάκτωρ θα μπορεί να αφοσιωθεί στον δύσκολο στόχο του και να έχει ελπίδες μελλοντικής επαγγελματικής αποκατάστασης.
Επειδή όμως η μετάδοση ικανότητας παραγωγής νέας γνώσης είναι απαραίτητο προσόν για την εξέλιξη σε πανεπιστημιακές θέσεις, θα πρέπει τα μέλη ΔΕΠ να ωθούνται στο να παράγουν νέους ερευνητές σε επίπεδο μάστερ (μέσω της διατριβής), ακόμα όμως και σε προπτυχιακό επίπεδο, μέσω εργασιών. (Η έρευνα σε προπτυχιακό επίπεδο είναι μια νέα διεθνής τάση της τελευταίας δεκαετίας και στην χώρα μας υπάρχουν εξαιρετικές προοπτικές υλοποίησής της λόγω της ποιότητας πολλών φοιτητών).
Είναι αυτονόητο ότι οι σκέψεις αυτές μπορούν να βελτιωθούν, επεκταθούν, διορθωθούν μετά από συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων.
Το "σχέδιο Πανάρετου" για την διοικητική δομή και οργάνωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης 2 Mar 2015 4:32 AM (10 years ago)
Στην προηγούμενη ανάρτησή μου αναφέρθηκα στους λόγους για τους οποίους τα συμβούλια των πανεπιστημίων δεν φαίνεται να ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες όσων πίστεψαν σε αυτά.
Είναι εύλογο να τεθεί το ερώτημα: Αφού υπήρξατε ο εμπνευστής αυτού του συστήματος, γιατί τώρα διαφωνείτε;
Η απάντηση βρίσκεται στο ότι, στην δική μου πρόταση, τα συμβούλια δεν ήταν κάτι το ξεχωριστό και αποκομμένο από μια ευρύτερη λογική. Δεν ήταν δηλαδή απλά "μια ακόμα διοικητική δομή".
Συνοπτικά, η δική μου προσέγγιση αναφερόταν σε μια αποκεντρωμένη τριτοβάθμια εκπαίδευση με μια πλήρη δομή ανά γεωγραφική περιοχή. (Η γεωγραφική περιοχή θα μπορούσε να είναι μια διοικητική περιφέρεια ή κάτι ευρύτερο). Στην ενιαία δομή καθε γεωγραφικής περιοχής, θα περιλαμβάνονταν τα ήδη λειτουργούντα πανεπιστήμια και ΤΕΙ της περιοχής, αλλά και τα τοπικά κολλέγια που θα ιδρύονταν εκεί, όπως επίσης και τα ερευνητικά κέντρα της περιοχής. Η δομή κάθε περιοχής (όλες δηλαδή οι μονάδες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της συγκεκριμένης περιοχής) θα εποπτεύετο από ένα μόνο συμβούλιο διοίκησης. Το συμβούλιο αυτό θα ήταν η διοίκηση-ομπρέλλα για όλες τις μονάδες της περιοχής και θα αποτελούσε τον σύνδεσμο με την τοπική κοινωνία, την περιφερειακή διοίκηση και το κεντρικό κράτος. Κάθε επί μέρους μονάδα της περιοχής (πανεπιστήμιο, ΤΕΙ, κολλέγιο κ.λ.π.) θα είχε τον δικό της ακαδημαϊκό επικεφαλής (πρύτανη, πρόεδρο κ.λ.π.) που θα επέλεγε το συμβούλιο, και τα δικά του ακαδημαικά όργανα. Το κάθε συμβούλιο, σε συνεργασία με τα ιδρύματα, θα αποφάσιζε ποια τμήματα θα συγχωνεύονταν, ποια τμήματα του ΤΕΙ θα εξελίσσονταν σε πανεπιστημιακά, ποια θα μετατρέπονταν σε τοπικά κολλέγια, ποια πανεπιστημιακά τμήματα σε τμήματα ΤΕΙ, ποια θα καταργούνταν κ.λ.π. Ετσι δεν θα υπήρχε ανάγκη ούτε για κεντρικά διαμορφωμένο σχέδιο Αθηνά Ι (ή ΙΙ), με τις πολιτικές συναλλαγές που παρατηρήθηκαν. Δεν θα είχαν επίσης ιδρυθεί τόσα νέα αμφίβολης ποιότητας ερευνητικά κέντρα στην περιφέρεια με κριτήριο τις σκοπιμότητες πολιτικών παραγόντων. Τα χρήματα του ΕΣΠΑ εξάλλου στις περιφέρειες για την έρευνα θα είχαν αξιοποιηθεί πολύ καλύτερα.
Ουσιαστικά δηλαδή, η ενιαία τριτοβάθμια εκπαίδευσης κάθε περιοχής θα εξαρτιόταν πράγματι από τις τοπικές ανάγκες και όχι από τις καλές ή κακές σχέσεις των τοπικών βουλευτών και δημάρχων με τον υπουργό παιδείας.
Η κρατική χρηματοδότηση θα γινόταν σε επίπεδο περιφέρειας και κεντρικής μονάδας. Τα συμβούλια θα αποφάσιζαν για την κατανομή της στις επί μέρους μονάδες. Επίσης, στις επί μέρους μονάδες κάθε περιοχής θα υπήρχε δυνατότητα εσωτερικής κινητικότητας των νέων που ολοκλήρωναν τον ένα κύκλο σπουδών σε επόμενο στο ίδιο ή σε άλλο ίδρυμα με κανόνες και προϋποθέσεις που θα διαμόρφωνε το συμβούλιο. (Η εισαγωγή στα τοπικά κολλέγια θα γινόταν χωρίς εξετάσεις με κανόνες που θα έθεταν τα συμβούλια). Στα συμβούλια θα συμμετείχαν, χωρίς δικαίωμα ψήφου, και οι ακαδημαϊκοί επικεφαλής των επί μέρους μονάδων.
Η προσέγγιση αυτή δεν αφορούσε μόνο διοικητικές δομές. Πυρήνας της ήταν η προοδευτική άποψη για αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος και διάρρηξη του σφικτού εναγκαλισμού των ιδρυμάτων με το υπουργείο παιδείας.
Η δομή αυτή δεν ήταν δικής μου επινόησης. Δεν είμαι εφευρέτης εκπαιδευτικών συστημάτων, ούτε ποτέ ήμουν. Απλά, μελετούσα και μελετώ τις πρακτικές που υφίστανται στο εξωτερικό προσπαθώντας να εντοπίσω τα πλεονεκτήματά τους και τις αδυναμίες τους. Είχα πάρει στοιχεία από αντίστοιχες επιτυχημένες δομές σε άλλες χώρες (π.χ. σύστημα πανεπιστημίου Καλιφόρνιας, Ελβετικά πολυτεχνεία και ερευνητικά ιδρύματα του συστήματος ETH, πανεπιστήμιο του Λονδίνου, City University of New York (CUNY) κ.λ.π). Ολα αυτά τα πανεπιστήμια τα είχα επισκεφθεί και είχα ανταλλάξει απόψεις με τους επικεφαλής τους προκειμένου να αντιληφθώ τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες καθενός. Ήταν άλλωστε περίπου και η πρόταση της διεθνούς συμβουλευτικής επιτροπής που είχα ορίσει για τον σκοπό αυτό.
Από την δική μου πρόταση, διατηρήθηκε τελικά στον νόμο η έννοια του συμβουλίου και μερικές αρμοδιότητές του. Η δική μου προσέγγιση, όμως, περιελάμβανε και άλλα θέματα που θα συνοψίσω σε επόμενη ανάρτηση. Εκεί θα αναφέρω και τις μεταβολές στις υπόλοιπες δικές μου απόψεις που υιοθετήθηκαν μεν (όπως τα συμβούλια), αλλά αλλοιώθηκαν (π.χ. εκλεκτορικά σώματα, επώνυμες έδρες, αξιολόγηση κ.λ.π.).
Δυστυχώς, η "προσαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα" που ξεκίνησε με την κατάθεση του νόμου το 2011 και συνεχίσθηκε το 2012 και το 2013 μετάλλαξε με ουσιαστικό τρόπο το DNA της αρχικής μου πρότασης, αλλοιώνοντας την ουσία των αλλαγών και ευνουχίζοντας τις νέες δομές.
Είναι εύλογο να τεθεί το ερώτημα: Αφού υπήρξατε ο εμπνευστής αυτού του συστήματος, γιατί τώρα διαφωνείτε;
Η απάντηση βρίσκεται στο ότι, στην δική μου πρόταση, τα συμβούλια δεν ήταν κάτι το ξεχωριστό και αποκομμένο από μια ευρύτερη λογική. Δεν ήταν δηλαδή απλά "μια ακόμα διοικητική δομή".
Συνοπτικά, η δική μου προσέγγιση αναφερόταν σε μια αποκεντρωμένη τριτοβάθμια εκπαίδευση με μια πλήρη δομή ανά γεωγραφική περιοχή. (Η γεωγραφική περιοχή θα μπορούσε να είναι μια διοικητική περιφέρεια ή κάτι ευρύτερο). Στην ενιαία δομή καθε γεωγραφικής περιοχής, θα περιλαμβάνονταν τα ήδη λειτουργούντα πανεπιστήμια και ΤΕΙ της περιοχής, αλλά και τα τοπικά κολλέγια που θα ιδρύονταν εκεί, όπως επίσης και τα ερευνητικά κέντρα της περιοχής. Η δομή κάθε περιοχής (όλες δηλαδή οι μονάδες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της συγκεκριμένης περιοχής) θα εποπτεύετο από ένα μόνο συμβούλιο διοίκησης. Το συμβούλιο αυτό θα ήταν η διοίκηση-ομπρέλλα για όλες τις μονάδες της περιοχής και θα αποτελούσε τον σύνδεσμο με την τοπική κοινωνία, την περιφερειακή διοίκηση και το κεντρικό κράτος. Κάθε επί μέρους μονάδα της περιοχής (πανεπιστήμιο, ΤΕΙ, κολλέγιο κ.λ.π.) θα είχε τον δικό της ακαδημαϊκό επικεφαλής (πρύτανη, πρόεδρο κ.λ.π.) που θα επέλεγε το συμβούλιο, και τα δικά του ακαδημαικά όργανα. Το κάθε συμβούλιο, σε συνεργασία με τα ιδρύματα, θα αποφάσιζε ποια τμήματα θα συγχωνεύονταν, ποια τμήματα του ΤΕΙ θα εξελίσσονταν σε πανεπιστημιακά, ποια θα μετατρέπονταν σε τοπικά κολλέγια, ποια πανεπιστημιακά τμήματα σε τμήματα ΤΕΙ, ποια θα καταργούνταν κ.λ.π. Ετσι δεν θα υπήρχε ανάγκη ούτε για κεντρικά διαμορφωμένο σχέδιο Αθηνά Ι (ή ΙΙ), με τις πολιτικές συναλλαγές που παρατηρήθηκαν. Δεν θα είχαν επίσης ιδρυθεί τόσα νέα αμφίβολης ποιότητας ερευνητικά κέντρα στην περιφέρεια με κριτήριο τις σκοπιμότητες πολιτικών παραγόντων. Τα χρήματα του ΕΣΠΑ εξάλλου στις περιφέρειες για την έρευνα θα είχαν αξιοποιηθεί πολύ καλύτερα.
Ουσιαστικά δηλαδή, η ενιαία τριτοβάθμια εκπαίδευσης κάθε περιοχής θα εξαρτιόταν πράγματι από τις τοπικές ανάγκες και όχι από τις καλές ή κακές σχέσεις των τοπικών βουλευτών και δημάρχων με τον υπουργό παιδείας.
Η κρατική χρηματοδότηση θα γινόταν σε επίπεδο περιφέρειας και κεντρικής μονάδας. Τα συμβούλια θα αποφάσιζαν για την κατανομή της στις επί μέρους μονάδες. Επίσης, στις επί μέρους μονάδες κάθε περιοχής θα υπήρχε δυνατότητα εσωτερικής κινητικότητας των νέων που ολοκλήρωναν τον ένα κύκλο σπουδών σε επόμενο στο ίδιο ή σε άλλο ίδρυμα με κανόνες και προϋποθέσεις που θα διαμόρφωνε το συμβούλιο. (Η εισαγωγή στα τοπικά κολλέγια θα γινόταν χωρίς εξετάσεις με κανόνες που θα έθεταν τα συμβούλια). Στα συμβούλια θα συμμετείχαν, χωρίς δικαίωμα ψήφου, και οι ακαδημαϊκοί επικεφαλής των επί μέρους μονάδων.
Η προσέγγιση αυτή δεν αφορούσε μόνο διοικητικές δομές. Πυρήνας της ήταν η προοδευτική άποψη για αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος και διάρρηξη του σφικτού εναγκαλισμού των ιδρυμάτων με το υπουργείο παιδείας.
Η δομή αυτή δεν ήταν δικής μου επινόησης. Δεν είμαι εφευρέτης εκπαιδευτικών συστημάτων, ούτε ποτέ ήμουν. Απλά, μελετούσα και μελετώ τις πρακτικές που υφίστανται στο εξωτερικό προσπαθώντας να εντοπίσω τα πλεονεκτήματά τους και τις αδυναμίες τους. Είχα πάρει στοιχεία από αντίστοιχες επιτυχημένες δομές σε άλλες χώρες (π.χ. σύστημα πανεπιστημίου Καλιφόρνιας, Ελβετικά πολυτεχνεία και ερευνητικά ιδρύματα του συστήματος ETH, πανεπιστήμιο του Λονδίνου, City University of New York (CUNY) κ.λ.π). Ολα αυτά τα πανεπιστήμια τα είχα επισκεφθεί και είχα ανταλλάξει απόψεις με τους επικεφαλής τους προκειμένου να αντιληφθώ τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες καθενός. Ήταν άλλωστε περίπου και η πρόταση της διεθνούς συμβουλευτικής επιτροπής που είχα ορίσει για τον σκοπό αυτό.
Από την δική μου πρόταση, διατηρήθηκε τελικά στον νόμο η έννοια του συμβουλίου και μερικές αρμοδιότητές του. Η δική μου προσέγγιση, όμως, περιελάμβανε και άλλα θέματα που θα συνοψίσω σε επόμενη ανάρτηση. Εκεί θα αναφέρω και τις μεταβολές στις υπόλοιπες δικές μου απόψεις που υιοθετήθηκαν μεν (όπως τα συμβούλια), αλλά αλλοιώθηκαν (π.χ. εκλεκτορικά σώματα, επώνυμες έδρες, αξιολόγηση κ.λ.π.).
Δυστυχώς, η "προσαρμογή στην ελληνική πραγματικότητα" που ξεκίνησε με την κατάθεση του νόμου το 2011 και συνεχίσθηκε το 2012 και το 2013 μετάλλαξε με ουσιαστικό τρόπο το DNA της αρχικής μου πρότασης, αλλοιώνοντας την ουσία των αλλαγών και ευνουχίζοντας τις νέες δομές.
Η ατυχία της προσαρμογής των Συμβουλίων Διοίκησης Πανεπιστημίων στην Ελληνική πραγματικότητα 2 Mar 2015 4:31 AM (10 years ago)
Η εκπεφρασμένη άποψη της κυβέρνησης για την κατάργηση των συμβουλίων διοίκησης των πανεπιστήμιων επαναφέρει στην επικαιρότητα την ανάγκη αξιολόγησής τους.
Λίγοι είναι εκείνοι που ισχυρίζονται σήμερα ότι τα συμβούλια, με την μορφή που πήραν, πέτυχαν τον στόχο για τον οποίο δημιουργήθηκαν. Αυτό που στην πραγματικότητα συνέβη (και δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει στην Ελλάδα) ήταν η δημιουργία ενός ακόμα γραφειοκρατικού μηχανισμού στην ήδη επιβαρυμένη γραφειοκρατία του πανεπιστημίου. Μιας γραφειοκρατίας μάλιστα ανταγωνιστικής με ένα άλλο πυλώνα διοίκησης (πρυτάνεις).
Φοβάμαι ότι η διαμόρφωση των συμβουλίων με την μορφή που έχουν σήμερα, έχει δυστυχώς περιορίσει σημαντικά τον αριθμό των υποστηρικτών τους. Ακόμη και αρκετά από τα μέλη των συμβουλίων είναι απογοητευμένα από την λειτουργία τους, όχι γιατι δεν είχαν διάθεση να προσφέρουν, αλλά γιατί έχουν αντιληφθεί το αδιέξοδο του εγχειρήματος. Υπάρχει ακόμα μια ασθενής υποστήριξη από ΜΜΕ που παραδοσιακά υποστηρίζουν καινοτομίες, χωρίς όμως να καταλαβαίνουν πλήρως την σημασία τους.
Η αδυναμία λειτουργίας των συμβουλίων οφείλεται στην δομή τους, στην σύνθεσή τους και στις αρμοδιότητες τους. Η έλλειψη σαφούς ιεραρχικής δομής διοίκησης και σαφών προδιαγραφών λειτουργίας και αρμοδιοτήτων των συμβουλίων χωρίς επικαλύψεις με αυτές του πρυτάνεως, έδωσαν στην κοινή γνώμη την εικόνα ότι αυτά αναλώθηκαν σε ανταγωνισμούς με τους πρυτάνεις, σε διαμαρτυρίες προς το κράτος και σε συναγωνισμό με τους πρυτάνεις σε εκκλήσεις. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι μια προ έτους κατάληψη πανεπιστημίου όπου το συμβούλιο έκανε έκκληση προς τον υπουργό παιδείας για να λειτουργήσει το πανεπιστήμιο (λόγω έλλειψης σαφούς αρμοδιότητας στο θέμα), ο δε υπουργός παιδείας έκανε έκκληση προς τον πρύτανη για τον ίδιο σκοπό. Με εκκλήσεις φυσικά δεν λύνονται τα προβλήματα των πανεπιστημίων.
Βασική αιτία της αδυναμίας των συμβουλίων να επιτελέσουν την αποστολή τους τους ήταν, κατά την γνώμη μου, η αλλαγή του σχεδίου νόμου μετά την αποχώρησή μου από το υπουργείο παιδείας (και πολύ περισσότερο μετά την αλλαγή της κυβέρνησης το 2012). Αυτό δηλαδή που κάποιοι χαρακτήρισαν ως "προσαρμογή των συμβουλίων στην Ελληνική πραγματικότητα". Η "προσαρμογή" αυτή δεν είχε καμιά σχέση με το σκεπτικό που ισχύει για τα συμβούλια των πανεπιστημίων σε όλα τα μέρη του κόσμου.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνω ότι στο δικό μου σχέδιο τα συμβούλια διοίκησης ήταν μέρος μια γενικότερης αλλαγής της δομής της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που τελικά δεν υιοθετήθηκε. Η δομή αυτή περιγράφεται περιληπτικά σε ξεχωριστή ανάρτηση.
Ας επικεντρωθούμε όμως στα συμβούλια.
Ο λόγος που τα συμβούλια διοίκησης υιοθετήθηκαν κατ’ αρχήν στις ΗΠΑ και στην συνέχεια εξαπλώθηκαν σε όλο τον κόσμο, ήταν για να υπάρχει λογοδοσία του πανεπιστημίου στην κοινωνία και να αποτελούν τον συνδετικό κρίκο του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος με την κοινωνία. Τα συμβούλια δηλαδή, λειτουργούν ως ο συνδετικός κρίκος της κοινωνία με μια δομή (πανεπιστήμιο) που λειτουργεί -και πρέπει να λειτουργεί- με τους δικούς του κανόνες. Οι πολίτες χρηματοδοτούν τα πανεπιστήμια μέσω της φορολογίας και απαιτούν από αυτά να λειτουργούν αποτελεσματικά για να προσφέρουν μόρφωση στους νέους και να εξελίσσεται την έρευνα.
Στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές χώρες του εξωτερικού –κυρίως στην Ευρώπη- την ευθύνη εποπτείας των πανεπιστημίων είχε ο υπουργός παιδείας, ως ο εκπρόσωπος μιας λαοπρόβλητης και δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης. Σωστή, κατ’ αρχήν, λογική. Στην πράξη όμως αποδείχθηκε ότι η σχέση υπουργείου-πανεπιστημίων μεταβλήθηκε σε μια σχέση αμοιβαίων εξυπηρετήσεων και σχέσεων "στοργής" μεταξύ δύο εξουσιών (υπουργού-πρυτάνεων). Δεν είναι τυχαίο ότι το υπουργείο στην χώρα μας, με εξαίρεση την περίοδο 2009-2011, ουδέποτε ασχολήθηκε με σοβαρά προβλήματα εσωστρέφειας των πανεπιστημίων (π.χ. οικογενειοκρατία, λογοκλοπή κ.λ.π.), παρά το ότι είχε αυτή την υποχρέωση από τον νόμο και από το σύνταγμα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις όπου κοινωνικές δομές λειτουργούν με χρηματοδότηση από τον φορολογούμενο, ο ίδιος ο φορολογούμενος αξιολογεί είτε άμεσα (διά της ψήφου του), είτε έμμεσα (διά των αντιπροσώπων του) την λειτουργία των δομών αυτών. Τα πανεπιστήμια αποτελούν όμως μία ειδική κατηγορία, γιατί ο τρόπος λειτουργίας τους και η δυνατότητά τους να αποδώσουν αυτό που αναμένει η κοινωνία δεν είναι εύκολο να ελεγχθεί και να αξιολογηθεί από τους πολίτες. Το συμβούλιο διοίκησης λοιπόν δημιουργήθηκε για να παίζει ακριβώς αυτόν τον ρόλο. Χωρίς να παρεμβαίνει στο micromanagement των ακαδημαϊκών θεμάτων, έχει επιφορτισθεί με την υποχρέωση να διασφαλίζει ότι τα πανεπιστήμια κάνουν αυτό που περιμένει ο φορολογούμενος.
Τι έγινε τελικά στην Ελλάδα;
Προκειμένου να "προσαρμοστεί η λογική των συμβουλίων στην ελληνική πραγματικότητα", αποφασίσθηκε όπως η πλειοψηφία των μελών τους να είναι καθηγητές των ιδίων των ιδρυμάτων, που εκλέγονται μάλιστα από τους συναδέλφους τους καθηγητές. Οι ίδιοι, στην συνέχεια, εκλέγουν την μειοψηφία των μελών του συμβουλίου από εξωτερικά μέλη. Στην πράξη, αυτό που συνέβη στην Ελλάδα είναι ότι τα εξωτερικά μέλη που επελέγησαν είναι κατά τεκμήριο καθηγητές από ξένα πανεπιστήμια ή συνταξιούχοι καθηγητές ελληνικών πανεπιστημίων. Έχουμε δηλαδή ουσιαστικά συμβούλια αποτελούμενα από καθηγητές που έχουν εκλογική βάση από την ίδια δεξαμενή από την οποία προέρχεται η εκλογική βάση του πρύτανη (ο οποίος επίσης εκλέγεται από τους καθηγητές σε διαφορετική στιγμή). Επιπροσθέτως, δημιουργήθηκαν δύο παράλληλες διοικητικές δομές εξουσίας (συμβούλιο-πρύτανης) με ασαφή διαχωρισμό αρμοδιοτήτων και με νομιμοποίηση από την ίδια δεξαμενή εκλογικού σώματος (τους καθηγητές του πανεπιστημίου). Αυτό ήταν αναπόφευκτο να οδηγήσει σε συγκρούσεις. Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι σε ορισμένες περιπτώσεις εσωτερικά μέλη των συμβουλίων υπήρξαν στο παρελθόν (ή έγιναν στην συνέχεια) υποψήφιοι πρυτάνεις στο ίδιο ίδρυμα, γεγονός που αποδεικνύει την ασάφεια διαχωρισμού στόχων ευθυνών και αρμοδιοτήτων. Αυτό από μόνο του αποτελεί την ισχυρότερη επιβεβαίωση της αποτυχίας του δυϊκού αυτού συστήματος εξουσίας. (Δεν ήταν τυχαία και η αλλαγή του όρου από "συμβούλια διοίκησης" σε απλά "συμβούλια").
Στην θολούρα αυτή, πήγε χαμένη και η δυνατότητα των εξωτερικών μελών των συμβουλίων που ήταν καθηγητές στο εξωτερικό, να συμβάλλουν στην εξωστρέφεια των πανεπιστημίων. Οι καθηγητές αυτοί, κατά τεκμήριο, δεν έχουν εμπειρίες από την λειτουργία συμβουλίων διοίκησης. (Οι καθηγητές στα πανεπιστήμια του εξωτερικού δεν έχουν καμιά επαφή με τα συμβούλια των πανεπιστημίων τους - και δεν υπάρχει λόγος να έχουν). Εχουν, όμως, μεγάλη ακαδημαϊκή εμπειρία. Αυτή, δυστυχώς, δεν μπόρεσε να μεταφερθεί εδώ, λόγω αρμοδιοτήτων. Ετσι, η σημαντικότερη συνεισφορά που θα μπορούσαν να έχουν στην αναγκαία εξωστρέφεια των πανεπιστημίων δεν αξιοποιήθηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Εδώ, λοιπόν, βρίσκεται και το ερώτημα για τις μελλοντικές προθέσεις της κυβέρνησης. Η διαπίστωσή της για την αδυναμία λειτουργίας των συμβουλίων με την σημερινή τους μορφή είναι κατά την γνώμη μου σωστή. Ποια όμως πρέπει να είναι η συνέχεια; Η κατάργησή τους ή η βελτίωσή τους;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι άμεσα συνδεδεμένη με την απάντηση στο εξής ερώτημα: Δέχεται η κυβέρνηση κατ’ αρχήν την ανάγκη να υπάρχει ένα όργανο εντός του πανεπιστήμιου, που να λειτουργεί ως σύνδεσμος με την κοινωνία ή θεωρεί ότι το υπουργείο παιδείας είναι ο κατάλληλος φορέας για τον σκοπό αυτό και, επομένως, θα επιστρέψουμε στην παλαιά λογική του πρυτάνεως, ο οποίος αναφέρεται μόνο και εξαρτάται αποκλειστικά από τον υπουργό παιδείας;
Η θέση της κυβέρνησης στα ερωτήματα αυτά είναι ουσιαστικής σημασίας για να αντιληφθούμε ποιά θα είναι τα επόμενα βήματα.
Λίγοι είναι εκείνοι που ισχυρίζονται σήμερα ότι τα συμβούλια, με την μορφή που πήραν, πέτυχαν τον στόχο για τον οποίο δημιουργήθηκαν. Αυτό που στην πραγματικότητα συνέβη (και δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει στην Ελλάδα) ήταν η δημιουργία ενός ακόμα γραφειοκρατικού μηχανισμού στην ήδη επιβαρυμένη γραφειοκρατία του πανεπιστημίου. Μιας γραφειοκρατίας μάλιστα ανταγωνιστικής με ένα άλλο πυλώνα διοίκησης (πρυτάνεις).
Φοβάμαι ότι η διαμόρφωση των συμβουλίων με την μορφή που έχουν σήμερα, έχει δυστυχώς περιορίσει σημαντικά τον αριθμό των υποστηρικτών τους. Ακόμη και αρκετά από τα μέλη των συμβουλίων είναι απογοητευμένα από την λειτουργία τους, όχι γιατι δεν είχαν διάθεση να προσφέρουν, αλλά γιατί έχουν αντιληφθεί το αδιέξοδο του εγχειρήματος. Υπάρχει ακόμα μια ασθενής υποστήριξη από ΜΜΕ που παραδοσιακά υποστηρίζουν καινοτομίες, χωρίς όμως να καταλαβαίνουν πλήρως την σημασία τους.
Η αδυναμία λειτουργίας των συμβουλίων οφείλεται στην δομή τους, στην σύνθεσή τους και στις αρμοδιότητες τους. Η έλλειψη σαφούς ιεραρχικής δομής διοίκησης και σαφών προδιαγραφών λειτουργίας και αρμοδιοτήτων των συμβουλίων χωρίς επικαλύψεις με αυτές του πρυτάνεως, έδωσαν στην κοινή γνώμη την εικόνα ότι αυτά αναλώθηκαν σε ανταγωνισμούς με τους πρυτάνεις, σε διαμαρτυρίες προς το κράτος και σε συναγωνισμό με τους πρυτάνεις σε εκκλήσεις. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι μια προ έτους κατάληψη πανεπιστημίου όπου το συμβούλιο έκανε έκκληση προς τον υπουργό παιδείας για να λειτουργήσει το πανεπιστήμιο (λόγω έλλειψης σαφούς αρμοδιότητας στο θέμα), ο δε υπουργός παιδείας έκανε έκκληση προς τον πρύτανη για τον ίδιο σκοπό. Με εκκλήσεις φυσικά δεν λύνονται τα προβλήματα των πανεπιστημίων.
Βασική αιτία της αδυναμίας των συμβουλίων να επιτελέσουν την αποστολή τους τους ήταν, κατά την γνώμη μου, η αλλαγή του σχεδίου νόμου μετά την αποχώρησή μου από το υπουργείο παιδείας (και πολύ περισσότερο μετά την αλλαγή της κυβέρνησης το 2012). Αυτό δηλαδή που κάποιοι χαρακτήρισαν ως "προσαρμογή των συμβουλίων στην Ελληνική πραγματικότητα". Η "προσαρμογή" αυτή δεν είχε καμιά σχέση με το σκεπτικό που ισχύει για τα συμβούλια των πανεπιστημίων σε όλα τα μέρη του κόσμου.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνω ότι στο δικό μου σχέδιο τα συμβούλια διοίκησης ήταν μέρος μια γενικότερης αλλαγής της δομής της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που τελικά δεν υιοθετήθηκε. Η δομή αυτή περιγράφεται περιληπτικά σε ξεχωριστή ανάρτηση.
Ας επικεντρωθούμε όμως στα συμβούλια.
Ο λόγος που τα συμβούλια διοίκησης υιοθετήθηκαν κατ’ αρχήν στις ΗΠΑ και στην συνέχεια εξαπλώθηκαν σε όλο τον κόσμο, ήταν για να υπάρχει λογοδοσία του πανεπιστημίου στην κοινωνία και να αποτελούν τον συνδετικό κρίκο του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος με την κοινωνία. Τα συμβούλια δηλαδή, λειτουργούν ως ο συνδετικός κρίκος της κοινωνία με μια δομή (πανεπιστήμιο) που λειτουργεί -και πρέπει να λειτουργεί- με τους δικούς του κανόνες. Οι πολίτες χρηματοδοτούν τα πανεπιστήμια μέσω της φορολογίας και απαιτούν από αυτά να λειτουργούν αποτελεσματικά για να προσφέρουν μόρφωση στους νέους και να εξελίσσεται την έρευνα.
Στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές χώρες του εξωτερικού –κυρίως στην Ευρώπη- την ευθύνη εποπτείας των πανεπιστημίων είχε ο υπουργός παιδείας, ως ο εκπρόσωπος μιας λαοπρόβλητης και δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης. Σωστή, κατ’ αρχήν, λογική. Στην πράξη όμως αποδείχθηκε ότι η σχέση υπουργείου-πανεπιστημίων μεταβλήθηκε σε μια σχέση αμοιβαίων εξυπηρετήσεων και σχέσεων "στοργής" μεταξύ δύο εξουσιών (υπουργού-πρυτάνεων). Δεν είναι τυχαίο ότι το υπουργείο στην χώρα μας, με εξαίρεση την περίοδο 2009-2011, ουδέποτε ασχολήθηκε με σοβαρά προβλήματα εσωστρέφειας των πανεπιστημίων (π.χ. οικογενειοκρατία, λογοκλοπή κ.λ.π.), παρά το ότι είχε αυτή την υποχρέωση από τον νόμο και από το σύνταγμα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις όπου κοινωνικές δομές λειτουργούν με χρηματοδότηση από τον φορολογούμενο, ο ίδιος ο φορολογούμενος αξιολογεί είτε άμεσα (διά της ψήφου του), είτε έμμεσα (διά των αντιπροσώπων του) την λειτουργία των δομών αυτών. Τα πανεπιστήμια αποτελούν όμως μία ειδική κατηγορία, γιατί ο τρόπος λειτουργίας τους και η δυνατότητά τους να αποδώσουν αυτό που αναμένει η κοινωνία δεν είναι εύκολο να ελεγχθεί και να αξιολογηθεί από τους πολίτες. Το συμβούλιο διοίκησης λοιπόν δημιουργήθηκε για να παίζει ακριβώς αυτόν τον ρόλο. Χωρίς να παρεμβαίνει στο micromanagement των ακαδημαϊκών θεμάτων, έχει επιφορτισθεί με την υποχρέωση να διασφαλίζει ότι τα πανεπιστήμια κάνουν αυτό που περιμένει ο φορολογούμενος.
Τι έγινε τελικά στην Ελλάδα;
Προκειμένου να "προσαρμοστεί η λογική των συμβουλίων στην ελληνική πραγματικότητα", αποφασίσθηκε όπως η πλειοψηφία των μελών τους να είναι καθηγητές των ιδίων των ιδρυμάτων, που εκλέγονται μάλιστα από τους συναδέλφους τους καθηγητές. Οι ίδιοι, στην συνέχεια, εκλέγουν την μειοψηφία των μελών του συμβουλίου από εξωτερικά μέλη. Στην πράξη, αυτό που συνέβη στην Ελλάδα είναι ότι τα εξωτερικά μέλη που επελέγησαν είναι κατά τεκμήριο καθηγητές από ξένα πανεπιστήμια ή συνταξιούχοι καθηγητές ελληνικών πανεπιστημίων. Έχουμε δηλαδή ουσιαστικά συμβούλια αποτελούμενα από καθηγητές που έχουν εκλογική βάση από την ίδια δεξαμενή από την οποία προέρχεται η εκλογική βάση του πρύτανη (ο οποίος επίσης εκλέγεται από τους καθηγητές σε διαφορετική στιγμή). Επιπροσθέτως, δημιουργήθηκαν δύο παράλληλες διοικητικές δομές εξουσίας (συμβούλιο-πρύτανης) με ασαφή διαχωρισμό αρμοδιοτήτων και με νομιμοποίηση από την ίδια δεξαμενή εκλογικού σώματος (τους καθηγητές του πανεπιστημίου). Αυτό ήταν αναπόφευκτο να οδηγήσει σε συγκρούσεις. Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι σε ορισμένες περιπτώσεις εσωτερικά μέλη των συμβουλίων υπήρξαν στο παρελθόν (ή έγιναν στην συνέχεια) υποψήφιοι πρυτάνεις στο ίδιο ίδρυμα, γεγονός που αποδεικνύει την ασάφεια διαχωρισμού στόχων ευθυνών και αρμοδιοτήτων. Αυτό από μόνο του αποτελεί την ισχυρότερη επιβεβαίωση της αποτυχίας του δυϊκού αυτού συστήματος εξουσίας. (Δεν ήταν τυχαία και η αλλαγή του όρου από "συμβούλια διοίκησης" σε απλά "συμβούλια").
Στην θολούρα αυτή, πήγε χαμένη και η δυνατότητα των εξωτερικών μελών των συμβουλίων που ήταν καθηγητές στο εξωτερικό, να συμβάλλουν στην εξωστρέφεια των πανεπιστημίων. Οι καθηγητές αυτοί, κατά τεκμήριο, δεν έχουν εμπειρίες από την λειτουργία συμβουλίων διοίκησης. (Οι καθηγητές στα πανεπιστήμια του εξωτερικού δεν έχουν καμιά επαφή με τα συμβούλια των πανεπιστημίων τους - και δεν υπάρχει λόγος να έχουν). Εχουν, όμως, μεγάλη ακαδημαϊκή εμπειρία. Αυτή, δυστυχώς, δεν μπόρεσε να μεταφερθεί εδώ, λόγω αρμοδιοτήτων. Ετσι, η σημαντικότερη συνεισφορά που θα μπορούσαν να έχουν στην αναγκαία εξωστρέφεια των πανεπιστημίων δεν αξιοποιήθηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Εδώ, λοιπόν, βρίσκεται και το ερώτημα για τις μελλοντικές προθέσεις της κυβέρνησης. Η διαπίστωσή της για την αδυναμία λειτουργίας των συμβουλίων με την σημερινή τους μορφή είναι κατά την γνώμη μου σωστή. Ποια όμως πρέπει να είναι η συνέχεια; Η κατάργησή τους ή η βελτίωσή τους;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι άμεσα συνδεδεμένη με την απάντηση στο εξής ερώτημα: Δέχεται η κυβέρνηση κατ’ αρχήν την ανάγκη να υπάρχει ένα όργανο εντός του πανεπιστήμιου, που να λειτουργεί ως σύνδεσμος με την κοινωνία ή θεωρεί ότι το υπουργείο παιδείας είναι ο κατάλληλος φορέας για τον σκοπό αυτό και, επομένως, θα επιστρέψουμε στην παλαιά λογική του πρυτάνεως, ο οποίος αναφέρεται μόνο και εξαρτάται αποκλειστικά από τον υπουργό παιδείας;
Η θέση της κυβέρνησης στα ερωτήματα αυτά είναι ουσιαστικής σημασίας για να αντιληφθούμε ποιά θα είναι τα επόμενα βήματα.
Ο Κέινς και ο σκορπιός από την Κούβα 26 Feb 2015 5:13 AM (10 years ago)
Ενα άρθρο του Φ. Σαχινίδη που γράφτηκε πριν 7 χρόνια, αλλά φαίνεται επίκαιρο.
Το τελευταίο διάστημα γίνεται συχνά επίκληση στις πολιτικές προτάσεις του Κέινς ως τη μόνη διέξοδο για την Κεντροαριστερά στον μονόδρομο της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής.
Ο Κέινς αμφισβήτησε την ορθόδοξη θεώρηση και υπογράμμισε ότι οι οικονομίες μπορεί να καταλήξουν σε ένα σημείο ισορροπίας με υψηλά επίπεδα ακούσιας ανεργίας. Πρότεινε στις κυβερνήσεις να χρησιμοποιούν τις δαπάνες προκειμένου να τονώσουν τη συνολική ζήτηση της οικονομίας όταν αυτή βρίσκεται κάτω από τα επίπεδα που διασφαλίζουν την πλήρη απασχόληση. Οι δαπάνες του κράτους λειτουργούν πολλαπλασιαστικά αυξάνοντας τα εισοδήματα και την απασχόληση.
Οι προτάσεις του αφορούσαν σχετικά κλειστές οικονομίες και έδωσαν διέξοδο σε πολλές κυβερνήσεις κατά την πρώτη 25ετία μετά τον πόλεμο. Τα πρώτα σύννεφα για τις κεϊνσιανές πολιτικές εμφανίστηκαν στη δεκαετία του 1980, όταν εμφανίστηκε ο στασιμοπληθωρισμός σε συνδυασμό με τα υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα.
Οι κεϊνσιανές πολιτικές εγκαταλείφθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν αποδείχτηκε ότι δεν ήταν συμβατές με το καθεστώς των ελεύθερων ροών των κεφαλαίων και των κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Οι Μιτεράν και Παπανδρέου στην αρχή της δεκαετίας του 1980 συνειδητοποίησαν τα αδιέξοδα των κεϊνσιανών πολιτικών όταν αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν τις αυξήσεις μισθών και δαπανών για να ενισχύσουν τη ζήτηση. Το αποτέλεσμα των πολιτικών τους ήταν η αύξηση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, η οποία πυροδότησε μαζική εκροή κεφαλαίων. Η Γαλλία και η Ελλάδα υποχρεώθηκαν να υποτιμήσουν τα εθνικά τους νομίσματα.
Το ερώτημα που τίθεται σήμερα είναι αν μια πολιτική υψηλών δαπανών στην Ελλάδα μπορεί να δώσει απάντηση στα προβλήματα της ανεργίας και των χαμηλών μισθών. Διότι το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι η στασιμότητα, αλλά η αδυναμία της να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και να κατανείμει δικαιότερα το παραγόμενο εισόδημα. Οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης οφείλονται στην επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, στα κονδύλια της ΕΕ και στα χαμηλά επιτόκια με τα οποία δανείζονται τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις μετά την είσοδό μας στην ΟΝΕ. Η Ελλάδα σήμερα συνδυάζει υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα και δημόσιο χρέος με θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ακολουθούμε δηλαδή πολιτικές αντίθετες από αυτές που πρότεινε ο Κέινς όταν μια οικονομία βρίσκεται στην ανοδική φάση του κύκλου.
Επιπρόσθετα, το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών έχει πλησιάσει το 14%. Αν υπήρχε το εθνικό νόμισμα θα είχαμε μεγάλη υποτίμηση. Σήμερα το έλλειμμα θα οδηγήσει σε υψηλή ανεργία εξαιτίας της απώλειας ανταγωνιστικότητας.
Ενας ασθενής διαγνώστηκε ότι έπασχε από καλπάζοντα καρκίνο. Ο θάνατος ήταν θέμα χρόνου και οι γιατροί ανακοίνωσαν ότι δεν μπορούσαν να κάνουν το παραμικρό. Ο ασθενής δεν έμεινε ικανοποιημένος από τη διάγνωση, ούτε ήταν διατεθειμένος να δεχτεί ότι δεν υπήρχε λύση. Κάλεσε λοιπόν τον γιο του και του ζήτησε να πάει στην Κούβα για να φέρει ένα φάρμακο που γινόταν από το δηλητήριο του σκορπιού. Ηταν απόλυτα πεπεισμένος ότι υπήρχε ελπίδα και αυτή σχετιζόταν με αυτό το φάρμακο. Ο γιος αντιλαμβανόταν το αδιέξοδο του πατέρα, αλλά την ίδια στιγμή δεν μπορούσε να του αρνηθεί τη μόνη ελπίδα. Ετσι ξεκίνησε για την Κούβα αναπτερώνοντας το ηθικό του πατέρα του. Μετά την επιστροφή, ο ασθενής αφού έκανε μερικές θεραπείες πέθανε. Ο σκορπιός από την Κούβα δεν μπόρεσε να αποτρέψει το μοιραίο.
Το συμπέρασμα: η Κεντροαριστερά μπορεί να επικαλείται τον Κέινς κάτω από την αφόρητη πίεση ενός απογοητευμένου εκλογικού κοινού και να τον παρουσιάζει ως την εναλλακτική κεντροαριστερή πρόταση σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης. Ομως αυτό δεν μπορεί να αναιρέσει την πραγματικότητα, ότι για μια ανοικτή οικονομία μέλος μιας νομισματικής ένωσης οι κεϊνσιανές πολιτικές έχουν τόση θεραπευτική ισχύ για τη χωλαίνουσα οικονομία της- γιατί στην πραγματικότητα η οικονομία μας χωλαίνει αλλά δεν πάσχει από καρκίνο- όση και το φάρμακο του σκορπιού από την Κούβα για τους καρκινοπαθείς. Μπορεί να γίνουμε αρεστοί σε όσους αναζητούν ελπίδα, αλλά δεν θα καταφέρουμε να τους σώσουμε, όχι τουλάχιστον με τον Κέινς.
Φίλιππος Σαχινίδης, Το Βήμα, 23/4/2008
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=234979
Το τελευταίο διάστημα γίνεται συχνά επίκληση στις πολιτικές προτάσεις του Κέινς ως τη μόνη διέξοδο για την Κεντροαριστερά στον μονόδρομο της νεοφιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής.
Ο Κέινς αμφισβήτησε την ορθόδοξη θεώρηση και υπογράμμισε ότι οι οικονομίες μπορεί να καταλήξουν σε ένα σημείο ισορροπίας με υψηλά επίπεδα ακούσιας ανεργίας. Πρότεινε στις κυβερνήσεις να χρησιμοποιούν τις δαπάνες προκειμένου να τονώσουν τη συνολική ζήτηση της οικονομίας όταν αυτή βρίσκεται κάτω από τα επίπεδα που διασφαλίζουν την πλήρη απασχόληση. Οι δαπάνες του κράτους λειτουργούν πολλαπλασιαστικά αυξάνοντας τα εισοδήματα και την απασχόληση.
Οι προτάσεις του αφορούσαν σχετικά κλειστές οικονομίες και έδωσαν διέξοδο σε πολλές κυβερνήσεις κατά την πρώτη 25ετία μετά τον πόλεμο. Τα πρώτα σύννεφα για τις κεϊνσιανές πολιτικές εμφανίστηκαν στη δεκαετία του 1980, όταν εμφανίστηκε ο στασιμοπληθωρισμός σε συνδυασμό με τα υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα.
Οι κεϊνσιανές πολιτικές εγκαταλείφθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν αποδείχτηκε ότι δεν ήταν συμβατές με το καθεστώς των ελεύθερων ροών των κεφαλαίων και των κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών.
Οι Μιτεράν και Παπανδρέου στην αρχή της δεκαετίας του 1980 συνειδητοποίησαν τα αδιέξοδα των κεϊνσιανών πολιτικών όταν αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν τις αυξήσεις μισθών και δαπανών για να ενισχύσουν τη ζήτηση. Το αποτέλεσμα των πολιτικών τους ήταν η αύξηση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, η οποία πυροδότησε μαζική εκροή κεφαλαίων. Η Γαλλία και η Ελλάδα υποχρεώθηκαν να υποτιμήσουν τα εθνικά τους νομίσματα.
Το ερώτημα που τίθεται σήμερα είναι αν μια πολιτική υψηλών δαπανών στην Ελλάδα μπορεί να δώσει απάντηση στα προβλήματα της ανεργίας και των χαμηλών μισθών. Διότι το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι η στασιμότητα, αλλά η αδυναμία της να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και να κατανείμει δικαιότερα το παραγόμενο εισόδημα. Οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης οφείλονται στην επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, στα κονδύλια της ΕΕ και στα χαμηλά επιτόκια με τα οποία δανείζονται τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις μετά την είσοδό μας στην ΟΝΕ. Η Ελλάδα σήμερα συνδυάζει υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα και δημόσιο χρέος με θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ακολουθούμε δηλαδή πολιτικές αντίθετες από αυτές που πρότεινε ο Κέινς όταν μια οικονομία βρίσκεται στην ανοδική φάση του κύκλου.
Επιπρόσθετα, το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών έχει πλησιάσει το 14%. Αν υπήρχε το εθνικό νόμισμα θα είχαμε μεγάλη υποτίμηση. Σήμερα το έλλειμμα θα οδηγήσει σε υψηλή ανεργία εξαιτίας της απώλειας ανταγωνιστικότητας.
Ενας ασθενής διαγνώστηκε ότι έπασχε από καλπάζοντα καρκίνο. Ο θάνατος ήταν θέμα χρόνου και οι γιατροί ανακοίνωσαν ότι δεν μπορούσαν να κάνουν το παραμικρό. Ο ασθενής δεν έμεινε ικανοποιημένος από τη διάγνωση, ούτε ήταν διατεθειμένος να δεχτεί ότι δεν υπήρχε λύση. Κάλεσε λοιπόν τον γιο του και του ζήτησε να πάει στην Κούβα για να φέρει ένα φάρμακο που γινόταν από το δηλητήριο του σκορπιού. Ηταν απόλυτα πεπεισμένος ότι υπήρχε ελπίδα και αυτή σχετιζόταν με αυτό το φάρμακο. Ο γιος αντιλαμβανόταν το αδιέξοδο του πατέρα, αλλά την ίδια στιγμή δεν μπορούσε να του αρνηθεί τη μόνη ελπίδα. Ετσι ξεκίνησε για την Κούβα αναπτερώνοντας το ηθικό του πατέρα του. Μετά την επιστροφή, ο ασθενής αφού έκανε μερικές θεραπείες πέθανε. Ο σκορπιός από την Κούβα δεν μπόρεσε να αποτρέψει το μοιραίο.
Το συμπέρασμα: η Κεντροαριστερά μπορεί να επικαλείται τον Κέινς κάτω από την αφόρητη πίεση ενός απογοητευμένου εκλογικού κοινού και να τον παρουσιάζει ως την εναλλακτική κεντροαριστερή πρόταση σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης. Ομως αυτό δεν μπορεί να αναιρέσει την πραγματικότητα, ότι για μια ανοικτή οικονομία μέλος μιας νομισματικής ένωσης οι κεϊνσιανές πολιτικές έχουν τόση θεραπευτική ισχύ για τη χωλαίνουσα οικονομία της- γιατί στην πραγματικότητα η οικονομία μας χωλαίνει αλλά δεν πάσχει από καρκίνο- όση και το φάρμακο του σκορπιού από την Κούβα για τους καρκινοπαθείς. Μπορεί να γίνουμε αρεστοί σε όσους αναζητούν ελπίδα, αλλά δεν θα καταφέρουμε να τους σώσουμε, όχι τουλάχιστον με τον Κέινς.
Φίλιππος Σαχινίδης, Το Βήμα, 23/4/2008
http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=234979
Ο νέος Υπουργός Παιδείας, τα Συμβούλια Διοίκησης και η Αd Hominem Πολιτική Επιχειρηματολογία 12 Feb 2015 9:37 AM (10 years ago)
Στην τοποθέτησή του επί των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης, ο νέος Υπουργός Παιδείας έκανε μια απαξιωτική αναφορά στα Συμβούλια Διοίκησης των πανεπιστημίων και τον τρόπο σύλληψης της αρχικής ιδέας για την νομοθέτησή τους, εξηγώντας γιατί θα προχωρήσει στην κατάργησή τους.
Ο ΣΥΡΙZΑ είχε διατυπώσει με σαφήνεια τις απόψεις του για την παιδεία ανάμεσα στις οποίες ήταν και η κατάργηση των Συμβουλίων. Ανεξάρτητα από την γνώμη του καθενός για το πρόγραμμα αυτό, ο ΣΥΡΙZΑ κέρδισε τις εκλογές, έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης στην Βουλή, και επομένως μπορεί να προχωρήσει σε εφαρμογή των θέσεων του. Το μέλλον θα δείξει την ορθότητά τους.
Σε επόμενη ανάρτησή μου, θα αναφερθώ λεπτομερώς στο ιστορικό της υιοθέτησης της λογικής των Συμβουλίων Διοίκησης, ποιά ήταν η αρχική σύλληψη, αλλά και πώς εξελίχθηκε τελικά η κατάσταση στην πράξη. Εδώ όμως, θέλω να αναφερθώ στον τρόπο που προσεγγίζει την πολιτική αντιπαράθεση ο νέος Υπουργός Παιδείας και την έλλειψη επιχειρηματολογίας.
Δυστυχώς, διαλέγει να αντιπαρατίθεται με ad hominem επιθέσεις: αντί να παρουσιάσει μία επιχειρηματολογία που να κρίνει την ουσία των Συμβουλίων, κάτι που θα ήταν απόλυτα θεμιτό, επιτίθεται προσωπικά στον εμπνευστή τους με λοιδωρίες και εικασίες, για να υποστηρίξει την άποψή του περί κατάργησης.
Χαρακτήρισε «απόλυτη καταστροφή (τα Συμβούλια) για την ανώτατη εκπαίδευση, διότι κάποιος (εννοώντας τον πρώην Υφυπουργό Παιδείας Γιάννη Πανάρετο) κάπου πέρασε από την Αμερική, κάτι νόμισε πως κατάλαβε με τα Συμβούλια Ιδρύματος και ήρθε να τα επιβάλει εδώ, χωρίς να καταλαβαίνει γιατί και πώς Συμβούλια Ιδρύματος με πολύ διαφορετικό ρόλο λειτουργούν άριστα στην Αμερική».
Είναι αλήθεια ότι ήμουν ο εμπνευστής της υιοθέτησης των Συμβουλίων Διοίκησης ως ενός διαφορετικού τρόπου διοίκησης των πανεπιστημίων. Γιατί όμως; Ήταν απλώς γιατί πέρασα από κάποια πανεπιστήμια της Αμερικής και κάτι είδα; Η διατύπωση αυτή ουσιαστικά, μετατρέπει μία πολιτική διαφωνία για τα Συμβούλια σε προσωπική επίθεση με χαμηλού επιπέδου εξυπνακισμούς. Τα Συμβούλια είναι κακά γιατί ο Πανάρετος είναι κακός.
Περιμένω λοιπόν κατ’αρχήν να ακούσω περισσότερα από τον νέο Υπουργό επί της ουσίας των Συμβουλίων. Γιατί είναι καταστροφή; Αφού υποστηρίζει ότι καταλαβαίνει εκείνος «γιατί και πώς Συμβούλια Ιδρύματος με πολύ διαφορετικό ρόλο λειτουργούν άριστα στην Αμερική», ενώ εγώ δεν το κατάλαβα, γιατί δεν μας εξηγεί με περισσότερες λεπτομέρειες; Θα ήταν χρήσιμο να εξηγήσει ποιες είναι οι παθογένειες που εντοπίζει, και πώς θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν ώστε να λειτουργούν άριστα.
(Σημειώνω εδώ παρενθετικά, ότι ούτε εγώ πιστεύω ότι τα Συμβούλια, έτσι όπως κατέληξαν να είναι μετά από τις πρώτες υποχωρήσεις ήδη από το 2011, και βέβαια μετά από τις αλλεπάληλες «τροποποιήσεις» που ακολούθησαν, μπορούν να παίξουν τον ρόλο που πρέπει να έχουν. Τις αντιρρήσεις αυτές τις έχω διατυπώσει δημόσια και επανειλημμένα από το 2011. Περισσότερα σε ύστερη ανάρτηση, αλλά εδώ θα περιορισθώ να επαναλάβω ότι το πρόβλημα είναι ότι δεν πήγαμε όσο μακριά θα έπρεπε με τα Συμβούλια, και απλά συμβιβαστήκαμε με μία υβριδική μορφή για πολιτικούς λόγους, με την οποία διεφώνησα πριν ακόμα αποχωρήσω από την κυβέρνηση και πριν από την ψήφιση του νόμου).
Φοβάμαι ότι στην πραγματικότητα, η πολιτική πρακτική και ρητορική του υπουργού απλά αποτελεί την γλαφυρή αποτύπωση της πραγματικής αντιπαράθεσης για το Ελληνικό πανεπιστήμιο. Αυτή δεν είναι μία αντιπαράθεση για τους «αιώνιους φοιτητές», ούτε για το άσυλο ή ακόμα για την ποσόσωση στις εκλογές Πρύτανη. Αυτά είναι επιφανειακά.
Στο βάθος, υπάρχει η σύγκρουση μεταξύ της εσωστρέφειας και της εξωστρέφειας.
Ο νέος Υπουργός Παιδείας είναι, φοβάμαι, χαρακτηριστικός εκπρόσωπος της εσωστρέφειας με όλα τα στοιχεία που αυτή έχει. Και έρχεται να υπερασπισθεί ακριβώς αυτήν. Στα μάτια του, κάποιος που έχει εργασθεί ως Καθηγητής στο εξωτερικό, κάποιος που έχει επι σειρά ετών παρακολουθήσει τις τάσεις στην εκπαίδευση διεθνώς (από θέσεις ευθύνης και με διεθνείς εμπειρίες), «έχει απλά περάσει» από κάπου.
Για την διαμόρφωση της πολιτικής στην Παιδεία στην διάρκεια της συμμετοχής μου στην κυβέρνηση, ταξίδεψα ανά τον κόσμο για να λάβουμε υπ’ όψη στον σχεδιασμό της πολιτικής μας τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες των διαφόρων συστημάτων. Συνάντησα Υπουργούς Παιδείας (π.χ. Γαλλίας, Γερμανίας, Κορέας, Ελβετίας, Σουηδίας, Δανίας, Πορτογαλίας), πρώην Υπουργούς Παιδείας (π.χ. Ολλανδίας, Δανίας, Νορβηγίας, Πορτογαλίας), και Πρυτάνεις μεγάλων πανεπιστημίων του εξωτερικού (π.χ. Harvard, Berkeley, Stanford, ETH Ζυρίχης, EPFL Λωζάνης, Mάαστριχτ, MIT, New York University, Georgetown). Τα συμπεράσματα και οι απόψεις των προσωπικοτήτων αυτών είναι στην διάθεση της νυν ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας αν φυσικά ενδιαφέρεται. Πέραν τούτου, συγκρότησα για πρώτη φορά διεθνή συμβουλευτική επιτροπή απαρτιζόμενη από παγκοσμίου κύρους επιστήμονες και Πρυτάνεις από τα κορυφαία πανεπιστήμια που εκπροσωπούν τα διαφορετικά συστήματα παγκοσμίως και την φιλοσοφία τους: Linda Katehi (Πρόεδρος), Chancellor, University of California, Davis, USA – Patrick Aebischer, President, École Polytechnique Fédérale de Lausanne, Switzerland – Gavin Brown, Former Vice-Chancellor, University of Sydney, Australia – James J. Duderstadt, President Emeritus, University of Michigan, USA – Gudmund Hernes, Former Minister of Education, Norway – David Naylor, President, University of Toronto, Canada – Jozef Ritzen, Former President, Maastricht University, Former Minister of Education, Netherlands – John Sexton, President, New York University, USA – Lap-Chee Tsui, President and Vice-Chancellor, University of Hong Kong, Hong Kong. Η έκθεσή τους είναι εδώ, αν ενδιαφέρεται να την συμβουλευθεί ο νέος Υπουργός. Όπως προκύπτει από την έκθεση αυτή, οι ειδικοί, όχι μόνο από Αμερική, αλλά και από Ευρώπη, Ασία, Αυστραλία, προτείνουν την υιοθέτηση των Συμβουλίων Διοίκησης, μεταξύ άλλων.
Αυτοί «απλά έχουν περάσει από την Αμερική»; Αυτοί δεν κατάλαβαν πώς λειτουργούν τα Συμβούλια στην Αμερική άριστα; Μήπως να τους το εξηγήσει ο νέος Υπουργός;
Μπορεί να διαφωνεί με τα συμπεράσματά τους ο νέος Υπουργός, αλλά με το να απαξιώνει την εξωστρέφεια ώς κάποιος «έχει απλά περάσει», απαξιώνει ολόκληρη την σωστή πρακτική της παραγωγής πολιτικής στην εκπαίδευση. Η αβάστακτη ελαφρότητα του «σβήσε» δεν έχει ανάγκη την ίδια βάσανο που έχει το «κτίσε».
Το πρόβλημα εντοπίζεται ακριβώς στο ότι η θητεία μου χαρακτηρίσθηκε από την εξωστρέφεια. Το να θέλει κάποιος να παρακολουθεί τις διεθνείς εξελίξεις, τις βέλτιστες πρακτικές, παρουσιάζεται ως γραφικότητα και λοιδωρείται. Στην καλύτερη περίπτωση, παρουσιάζεται ώς «άγνοια της Ελληνικής πραγματικότητας». Το Ελληνικό πανεπιστήμιο πρέπει μόνο πρός τα έσω να κοιτάζει.
Όταν μιλάμε για μεταπελατειακή Ελλάδα (ανάγκη που πρόσφατα υιοθέτησε και ο ΣΥΡΙΖΑ), μιλάμε ακριβώς για εξωστρέφεια στα πανεπιστήμια, γιατί αυτός είναι ο τρόπος να σταματήσει το πελατειακό πανεπιστήμιο -και κατ' επέκταση το πελατειακό κράτος. Είναι επιθυμία του νέου Υπουργού να συνεχισθεί ο σφιχτός εναγκαλισμός κομμάτων και πανεπιστημίου; Χρειάζεται ή δεν χρειάζεται να υπάρχει κάποιος θεσμός που να διαχωρίζει και να επιβλέπει, να διασφαλίζει την λογοδοσία στην κοινωνία; Η δική μου άποψη ήταν ότι εκτός από τον χωρισμό κράτους-εκκλησίας, χρειάζεται και ο χωρισμός πανεπιστημίων-κομμάτων. Είναι τυχαίο ότι οι Πρυτάνεις που υπερασπίζεται ο νέος Υπουργός Παιδείας, είτε κατέβηκαν υποψήφιοι με το κόμμα του, είτε ενδιαφέρονταν να είναι υποψήφιοι, αλλά κόπηκαν στις προκριματικές διαδικασίες; (το ίδιο βέβαια συμβαίνει και με τον επικεφαλής του επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας). Στην αντίπερα όχθη, πόσοι υποψήφιοι βουλευτές προέρχονται από Συμβούλια Διοίκησης;
Η δομή ηγεσίας του πανεπιστημίου, όπου ο Πρύτανης χρειάζεται εκλογική βάση, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα όχημα για πολιτικές φιλοδοξίες, για ανάβαση στην πολιτική σκηνή. Και, φυσικά, για να πετύχει κάποιος στην πολιτική, χρειάζεται κομματικά διαπιστευτήρια. Επίσης, χρειάζεται εκλογική και κομματική συναλλαγή και εντός και εκτός πανεπιστημίων – ακριβώς το σύστημα εκείνο που αντιπαρατέθηκε μαζί μου μόνο με προσωπικές επιθέσεις, ενώ οι δικές μου τοποθετήσεις ήταν πάντα πολιτικές και ποτέ επί του προσωπικού, όπως ισχυρίσθηκε εμμέσως ο σημερινός Υπουργός. Εκτός και αν ως προσωπική διαφορά θεωρεί ο νέος Υπουργός την επιμονή μου να διορθωθεί η άθλια κατάσταση οικογενειοκρατίας στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (και όχι μόνο), την οποία προστάτευε ο τότε Πρύτανης (αλήθεια, τι σκοπεύει να κάνει με το Τμήμα αυτό αλλά και γενικά με την οικογενειοκρατία στα πανεπιστήμια ο νέος Υπουργός; Το θεωρεί αυτό ως πρόβλημα του πανεπιστήμιου ή όχι; Θα είχε επίσης ενδιαφέρον να μας πει τι θα έκανε εκείνος στην θέση μου με το Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας). Η μήπως θεωρεί προσωπική διαφορά την άρνησή μου να υιοθετήσω «κατάλληλα διαμορφωμένα» εκλεκτορικά σώματα για εκλογή συγκεκριμένων προσώπων στο Αριστοτέλειο;
Η ίδια άλλωστε κατάσταση υπήρχε και με τα ερευνητικά προγράμματα, στα οποία δεν ξέρω αν έγινε αναφορά στις προγραμματικές δηλώσεις. Η διαχείρισή τους ήταν και αυτή μέρος του ιδίου συστήματος. Και η αλλαγή της πρακτικής αυτής είχε προκαλέσει άλλο κύμα προσωπικών επιθέσεων εναντίον μου.
Αυτές τις δομές και σχέσεις συναλλαγής ήταν εκείνο που θα μπορούσαν να σπάσουν τα Συμβούλια. Δυστυχώς ευνουχήθηκαν, τόσο στον αρχικό νόμο που κατατέθηκε, όσο και στην συνέχεια από τους υπουργούς που ακολούθησαν. Έστω και έτσι, όμως, θα είχε ενδιαφέρον ο νέος Υπουργός, αντί να μνημονεύει τις αντιθέσεις βουλευτών-καθηγητών για τα Συμβούλια (ακριβώς δηλαδή των δημιουργών και εκπροσώπων του εσωστρεφούς πελατειακού συστήματος), να αναζητήσει τα στοιχεία για την συμμετοχή των καθηγητών σε όλα τα ιδρύματα στις εκλογές με το νέο σύστημα και να τα συγκρίνει με τα αντίστοιχα της συμμετοχής καθηγητών στις εκλογές Πρυτάνεων με το παλιό συστημα που σκοπεύει να επαναφέρει. Αν αποδέχεται την διαμόρφωση πολιτικής βάσει στοιχείων και όχι εντυπώσεων ή δογμάτων, ίσως αλλάξει άποψη.
Αν ο νέος Υπουργός θέλει να κάνει πραγματική συζήτηση, ας μιλήσει επί της ουσίας. Αν θέλει να αντιπαρατεθεί με επιχειρήματα και όχι με προσωπικά υπονοούμενα, ας το κάνει, ας εκφράσει τις θέσεις και την επιχειρηματολογία του. Ας δώσει στοιχεία, και ας τα συγκρίνει με το τι συμβαίνει και αλλού, πέρα από το μικρό γαλατικό χωριό. Ας δώσει παραδείγματα καλών πρακτικών διεθνώς που εκείνος προκρίνει. Τις δικές μου απόψεις και θέσεις δεν θα έχει ιδιαίτερη δυσκολία να τις αναζητήσει, αφού όλες μου οι ενέργειες, τοποθετήσεις και απόψεις ήταν -και εξακολουθούν να είναι- αναρτημένες στο blog μου και στην παλιά ιστοσελίδα μου ως Υφυπουργού.
Σε ένα πράγμα συμφωνούμε με τον νέο Υπουργό. Οτι τα Συμβούλια, με την σημερινή δομή τους, δεν προσέφεραν όσα αναμένονταν από αυτά. Η διαφωνία μας έγκειται στον τρόπο διόρθωσης του προβλήματος. Εγω πιστεύω ότι χρειάζεται βελτίωση, εκείνος προκρίνει την κατάργηση.
Επαναλαμβάνω όμως το γενικότερο πρόβλημα: η πραγματική σύγκρουση είναι ανάμεσα στους εσωστρεφείς δογματικούς της «Ελληνικής πραγματικότητας» και τους εξωστρεφείς οραματιστές μίας διεθνούς επιπέδου τριτοβάθμιας παιδείας.
Το θέσφατο της «Ελληνικής πραγματικότητας» υπάρχει μόνο στο μυαλό όσων ποτέ δεν θέλησαν ή δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν από αυτήν.
Ο ΣΥΡΙZΑ είχε διατυπώσει με σαφήνεια τις απόψεις του για την παιδεία ανάμεσα στις οποίες ήταν και η κατάργηση των Συμβουλίων. Ανεξάρτητα από την γνώμη του καθενός για το πρόγραμμα αυτό, ο ΣΥΡΙZΑ κέρδισε τις εκλογές, έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης στην Βουλή, και επομένως μπορεί να προχωρήσει σε εφαρμογή των θέσεων του. Το μέλλον θα δείξει την ορθότητά τους.
Σε επόμενη ανάρτησή μου, θα αναφερθώ λεπτομερώς στο ιστορικό της υιοθέτησης της λογικής των Συμβουλίων Διοίκησης, ποιά ήταν η αρχική σύλληψη, αλλά και πώς εξελίχθηκε τελικά η κατάσταση στην πράξη. Εδώ όμως, θέλω να αναφερθώ στον τρόπο που προσεγγίζει την πολιτική αντιπαράθεση ο νέος Υπουργός Παιδείας και την έλλειψη επιχειρηματολογίας.
Δυστυχώς, διαλέγει να αντιπαρατίθεται με ad hominem επιθέσεις: αντί να παρουσιάσει μία επιχειρηματολογία που να κρίνει την ουσία των Συμβουλίων, κάτι που θα ήταν απόλυτα θεμιτό, επιτίθεται προσωπικά στον εμπνευστή τους με λοιδωρίες και εικασίες, για να υποστηρίξει την άποψή του περί κατάργησης.
Χαρακτήρισε «απόλυτη καταστροφή (τα Συμβούλια) για την ανώτατη εκπαίδευση, διότι κάποιος (εννοώντας τον πρώην Υφυπουργό Παιδείας Γιάννη Πανάρετο) κάπου πέρασε από την Αμερική, κάτι νόμισε πως κατάλαβε με τα Συμβούλια Ιδρύματος και ήρθε να τα επιβάλει εδώ, χωρίς να καταλαβαίνει γιατί και πώς Συμβούλια Ιδρύματος με πολύ διαφορετικό ρόλο λειτουργούν άριστα στην Αμερική».
Είναι αλήθεια ότι ήμουν ο εμπνευστής της υιοθέτησης των Συμβουλίων Διοίκησης ως ενός διαφορετικού τρόπου διοίκησης των πανεπιστημίων. Γιατί όμως; Ήταν απλώς γιατί πέρασα από κάποια πανεπιστήμια της Αμερικής και κάτι είδα; Η διατύπωση αυτή ουσιαστικά, μετατρέπει μία πολιτική διαφωνία για τα Συμβούλια σε προσωπική επίθεση με χαμηλού επιπέδου εξυπνακισμούς. Τα Συμβούλια είναι κακά γιατί ο Πανάρετος είναι κακός.
Περιμένω λοιπόν κατ’αρχήν να ακούσω περισσότερα από τον νέο Υπουργό επί της ουσίας των Συμβουλίων. Γιατί είναι καταστροφή; Αφού υποστηρίζει ότι καταλαβαίνει εκείνος «γιατί και πώς Συμβούλια Ιδρύματος με πολύ διαφορετικό ρόλο λειτουργούν άριστα στην Αμερική», ενώ εγώ δεν το κατάλαβα, γιατί δεν μας εξηγεί με περισσότερες λεπτομέρειες; Θα ήταν χρήσιμο να εξηγήσει ποιες είναι οι παθογένειες που εντοπίζει, και πώς θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν ώστε να λειτουργούν άριστα.
(Σημειώνω εδώ παρενθετικά, ότι ούτε εγώ πιστεύω ότι τα Συμβούλια, έτσι όπως κατέληξαν να είναι μετά από τις πρώτες υποχωρήσεις ήδη από το 2011, και βέβαια μετά από τις αλλεπάληλες «τροποποιήσεις» που ακολούθησαν, μπορούν να παίξουν τον ρόλο που πρέπει να έχουν. Τις αντιρρήσεις αυτές τις έχω διατυπώσει δημόσια και επανειλημμένα από το 2011. Περισσότερα σε ύστερη ανάρτηση, αλλά εδώ θα περιορισθώ να επαναλάβω ότι το πρόβλημα είναι ότι δεν πήγαμε όσο μακριά θα έπρεπε με τα Συμβούλια, και απλά συμβιβαστήκαμε με μία υβριδική μορφή για πολιτικούς λόγους, με την οποία διεφώνησα πριν ακόμα αποχωρήσω από την κυβέρνηση και πριν από την ψήφιση του νόμου).
Φοβάμαι ότι στην πραγματικότητα, η πολιτική πρακτική και ρητορική του υπουργού απλά αποτελεί την γλαφυρή αποτύπωση της πραγματικής αντιπαράθεσης για το Ελληνικό πανεπιστήμιο. Αυτή δεν είναι μία αντιπαράθεση για τους «αιώνιους φοιτητές», ούτε για το άσυλο ή ακόμα για την ποσόσωση στις εκλογές Πρύτανη. Αυτά είναι επιφανειακά.
Στο βάθος, υπάρχει η σύγκρουση μεταξύ της εσωστρέφειας και της εξωστρέφειας.
Ο νέος Υπουργός Παιδείας είναι, φοβάμαι, χαρακτηριστικός εκπρόσωπος της εσωστρέφειας με όλα τα στοιχεία που αυτή έχει. Και έρχεται να υπερασπισθεί ακριβώς αυτήν. Στα μάτια του, κάποιος που έχει εργασθεί ως Καθηγητής στο εξωτερικό, κάποιος που έχει επι σειρά ετών παρακολουθήσει τις τάσεις στην εκπαίδευση διεθνώς (από θέσεις ευθύνης και με διεθνείς εμπειρίες), «έχει απλά περάσει» από κάπου.
Για την διαμόρφωση της πολιτικής στην Παιδεία στην διάρκεια της συμμετοχής μου στην κυβέρνηση, ταξίδεψα ανά τον κόσμο για να λάβουμε υπ’ όψη στον σχεδιασμό της πολιτικής μας τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες των διαφόρων συστημάτων. Συνάντησα Υπουργούς Παιδείας (π.χ. Γαλλίας, Γερμανίας, Κορέας, Ελβετίας, Σουηδίας, Δανίας, Πορτογαλίας), πρώην Υπουργούς Παιδείας (π.χ. Ολλανδίας, Δανίας, Νορβηγίας, Πορτογαλίας), και Πρυτάνεις μεγάλων πανεπιστημίων του εξωτερικού (π.χ. Harvard, Berkeley, Stanford, ETH Ζυρίχης, EPFL Λωζάνης, Mάαστριχτ, MIT, New York University, Georgetown). Τα συμπεράσματα και οι απόψεις των προσωπικοτήτων αυτών είναι στην διάθεση της νυν ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας αν φυσικά ενδιαφέρεται. Πέραν τούτου, συγκρότησα για πρώτη φορά διεθνή συμβουλευτική επιτροπή απαρτιζόμενη από παγκοσμίου κύρους επιστήμονες και Πρυτάνεις από τα κορυφαία πανεπιστήμια που εκπροσωπούν τα διαφορετικά συστήματα παγκοσμίως και την φιλοσοφία τους: Linda Katehi (Πρόεδρος), Chancellor, University of California, Davis, USA – Patrick Aebischer, President, École Polytechnique Fédérale de Lausanne, Switzerland – Gavin Brown, Former Vice-Chancellor, University of Sydney, Australia – James J. Duderstadt, President Emeritus, University of Michigan, USA – Gudmund Hernes, Former Minister of Education, Norway – David Naylor, President, University of Toronto, Canada – Jozef Ritzen, Former President, Maastricht University, Former Minister of Education, Netherlands – John Sexton, President, New York University, USA – Lap-Chee Tsui, President and Vice-Chancellor, University of Hong Kong, Hong Kong. Η έκθεσή τους είναι εδώ, αν ενδιαφέρεται να την συμβουλευθεί ο νέος Υπουργός. Όπως προκύπτει από την έκθεση αυτή, οι ειδικοί, όχι μόνο από Αμερική, αλλά και από Ευρώπη, Ασία, Αυστραλία, προτείνουν την υιοθέτηση των Συμβουλίων Διοίκησης, μεταξύ άλλων.
Αυτοί «απλά έχουν περάσει από την Αμερική»; Αυτοί δεν κατάλαβαν πώς λειτουργούν τα Συμβούλια στην Αμερική άριστα; Μήπως να τους το εξηγήσει ο νέος Υπουργός;
Μπορεί να διαφωνεί με τα συμπεράσματά τους ο νέος Υπουργός, αλλά με το να απαξιώνει την εξωστρέφεια ώς κάποιος «έχει απλά περάσει», απαξιώνει ολόκληρη την σωστή πρακτική της παραγωγής πολιτικής στην εκπαίδευση. Η αβάστακτη ελαφρότητα του «σβήσε» δεν έχει ανάγκη την ίδια βάσανο που έχει το «κτίσε».
Το πρόβλημα εντοπίζεται ακριβώς στο ότι η θητεία μου χαρακτηρίσθηκε από την εξωστρέφεια. Το να θέλει κάποιος να παρακολουθεί τις διεθνείς εξελίξεις, τις βέλτιστες πρακτικές, παρουσιάζεται ως γραφικότητα και λοιδωρείται. Στην καλύτερη περίπτωση, παρουσιάζεται ώς «άγνοια της Ελληνικής πραγματικότητας». Το Ελληνικό πανεπιστήμιο πρέπει μόνο πρός τα έσω να κοιτάζει.
Όταν μιλάμε για μεταπελατειακή Ελλάδα (ανάγκη που πρόσφατα υιοθέτησε και ο ΣΥΡΙΖΑ), μιλάμε ακριβώς για εξωστρέφεια στα πανεπιστήμια, γιατί αυτός είναι ο τρόπος να σταματήσει το πελατειακό πανεπιστήμιο -και κατ' επέκταση το πελατειακό κράτος. Είναι επιθυμία του νέου Υπουργού να συνεχισθεί ο σφιχτός εναγκαλισμός κομμάτων και πανεπιστημίου; Χρειάζεται ή δεν χρειάζεται να υπάρχει κάποιος θεσμός που να διαχωρίζει και να επιβλέπει, να διασφαλίζει την λογοδοσία στην κοινωνία; Η δική μου άποψη ήταν ότι εκτός από τον χωρισμό κράτους-εκκλησίας, χρειάζεται και ο χωρισμός πανεπιστημίων-κομμάτων. Είναι τυχαίο ότι οι Πρυτάνεις που υπερασπίζεται ο νέος Υπουργός Παιδείας, είτε κατέβηκαν υποψήφιοι με το κόμμα του, είτε ενδιαφέρονταν να είναι υποψήφιοι, αλλά κόπηκαν στις προκριματικές διαδικασίες; (το ίδιο βέβαια συμβαίνει και με τον επικεφαλής του επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας). Στην αντίπερα όχθη, πόσοι υποψήφιοι βουλευτές προέρχονται από Συμβούλια Διοίκησης;
Η δομή ηγεσίας του πανεπιστημίου, όπου ο Πρύτανης χρειάζεται εκλογική βάση, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα όχημα για πολιτικές φιλοδοξίες, για ανάβαση στην πολιτική σκηνή. Και, φυσικά, για να πετύχει κάποιος στην πολιτική, χρειάζεται κομματικά διαπιστευτήρια. Επίσης, χρειάζεται εκλογική και κομματική συναλλαγή και εντός και εκτός πανεπιστημίων – ακριβώς το σύστημα εκείνο που αντιπαρατέθηκε μαζί μου μόνο με προσωπικές επιθέσεις, ενώ οι δικές μου τοποθετήσεις ήταν πάντα πολιτικές και ποτέ επί του προσωπικού, όπως ισχυρίσθηκε εμμέσως ο σημερινός Υπουργός. Εκτός και αν ως προσωπική διαφορά θεωρεί ο νέος Υπουργός την επιμονή μου να διορθωθεί η άθλια κατάσταση οικογενειοκρατίας στο Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (και όχι μόνο), την οποία προστάτευε ο τότε Πρύτανης (αλήθεια, τι σκοπεύει να κάνει με το Τμήμα αυτό αλλά και γενικά με την οικογενειοκρατία στα πανεπιστήμια ο νέος Υπουργός; Το θεωρεί αυτό ως πρόβλημα του πανεπιστήμιου ή όχι; Θα είχε επίσης ενδιαφέρον να μας πει τι θα έκανε εκείνος στην θέση μου με το Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας). Η μήπως θεωρεί προσωπική διαφορά την άρνησή μου να υιοθετήσω «κατάλληλα διαμορφωμένα» εκλεκτορικά σώματα για εκλογή συγκεκριμένων προσώπων στο Αριστοτέλειο;
Η ίδια άλλωστε κατάσταση υπήρχε και με τα ερευνητικά προγράμματα, στα οποία δεν ξέρω αν έγινε αναφορά στις προγραμματικές δηλώσεις. Η διαχείρισή τους ήταν και αυτή μέρος του ιδίου συστήματος. Και η αλλαγή της πρακτικής αυτής είχε προκαλέσει άλλο κύμα προσωπικών επιθέσεων εναντίον μου.
Αυτές τις δομές και σχέσεις συναλλαγής ήταν εκείνο που θα μπορούσαν να σπάσουν τα Συμβούλια. Δυστυχώς ευνουχήθηκαν, τόσο στον αρχικό νόμο που κατατέθηκε, όσο και στην συνέχεια από τους υπουργούς που ακολούθησαν. Έστω και έτσι, όμως, θα είχε ενδιαφέρον ο νέος Υπουργός, αντί να μνημονεύει τις αντιθέσεις βουλευτών-καθηγητών για τα Συμβούλια (ακριβώς δηλαδή των δημιουργών και εκπροσώπων του εσωστρεφούς πελατειακού συστήματος), να αναζητήσει τα στοιχεία για την συμμετοχή των καθηγητών σε όλα τα ιδρύματα στις εκλογές με το νέο σύστημα και να τα συγκρίνει με τα αντίστοιχα της συμμετοχής καθηγητών στις εκλογές Πρυτάνεων με το παλιό συστημα που σκοπεύει να επαναφέρει. Αν αποδέχεται την διαμόρφωση πολιτικής βάσει στοιχείων και όχι εντυπώσεων ή δογμάτων, ίσως αλλάξει άποψη.
Αν ο νέος Υπουργός θέλει να κάνει πραγματική συζήτηση, ας μιλήσει επί της ουσίας. Αν θέλει να αντιπαρατεθεί με επιχειρήματα και όχι με προσωπικά υπονοούμενα, ας το κάνει, ας εκφράσει τις θέσεις και την επιχειρηματολογία του. Ας δώσει στοιχεία, και ας τα συγκρίνει με το τι συμβαίνει και αλλού, πέρα από το μικρό γαλατικό χωριό. Ας δώσει παραδείγματα καλών πρακτικών διεθνώς που εκείνος προκρίνει. Τις δικές μου απόψεις και θέσεις δεν θα έχει ιδιαίτερη δυσκολία να τις αναζητήσει, αφού όλες μου οι ενέργειες, τοποθετήσεις και απόψεις ήταν -και εξακολουθούν να είναι- αναρτημένες στο blog μου και στην παλιά ιστοσελίδα μου ως Υφυπουργού.
Σε ένα πράγμα συμφωνούμε με τον νέο Υπουργό. Οτι τα Συμβούλια, με την σημερινή δομή τους, δεν προσέφεραν όσα αναμένονταν από αυτά. Η διαφωνία μας έγκειται στον τρόπο διόρθωσης του προβλήματος. Εγω πιστεύω ότι χρειάζεται βελτίωση, εκείνος προκρίνει την κατάργηση.
Επαναλαμβάνω όμως το γενικότερο πρόβλημα: η πραγματική σύγκρουση είναι ανάμεσα στους εσωστρεφείς δογματικούς της «Ελληνικής πραγματικότητας» και τους εξωστρεφείς οραματιστές μίας διεθνούς επιπέδου τριτοβάθμιας παιδείας.
Το θέσφατο της «Ελληνικής πραγματικότητας» υπάρχει μόνο στο μυαλό όσων ποτέ δεν θέλησαν ή δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν από αυτήν.
Συνέντευξη Παπανδρέου στο ΑΠΕ. Για το τί έγινε από το 2009. 10 Jan 2015 8:29 AM (10 years ago)
Κύριε Πρόεδρε, επανέρχεστε 2,5 χρόνια μετά, με την ίδρυση ενός νέου
κόμματος, για να κάνετε τι; Να αποκαταστήσετε τη ζημιά που σας
καταλογίζουν ότι έχετε κάνει στη χώρα και τους πολίτες της; Ποιο ακριβώς
είναι το κίνητρό σας;
Κίνητρο μου είναι να συμβάλλω με όλες μου τις δυνάμεις στην πορεία
μετάβασης στην Μεταπελατειακή Ελλάδα. Με οδηγό ένα όραμα: να
οικοδομήσουμε μια Ελλάδα Δικαιοσύνης και Δημιουργίας. Αυτό το όραμα για
να επιτευχθεί απαιτούνται μεταρρυθμίσεις. Με δημοκρατικό και προοδευτικό
πρόσημο. Μεταρρυθμίσεις που αλλάζουν εκ βάθρων τη χώρα, αντιμετωπίζουν
τις αδικίες και εμπεδώνουν αίσθημα κοινωνικής δικαιοσύνης και κράτους
δικαίου. Απαιτούνται μεγάλες, βαθύτατες αλλαγές. Απαιτείται και η
μεγαλύτερη δυνατή κινητοποίηση των δυνάμεων του Ελληνισμού. Μόνον έτσι
μπορούμε να δημιουργήσουμε μια Ελλάδα που να στέκεται στα δικά της
πόδια. Μια Ελλάδα χωρίς εξαρτήσεις. Αυτή ήταν και η εντολή που πήρα το
2009. Για αλλαγές.
Θυμάστε το βασικό μας σύνθημα; Ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε; Δυστυχώς,
βουλιάζαμε. Βουλιάζαμε γιατί δεν είχαμε κάνει μέχρι τότε τις μεγάλες
αλλαγές που χρειαζόταν για να γίνουμε μια σύγχρονη λειτουργική
δημοκρατία. Έβαλα το κεφάλι μου στον ντορβά. Η κυβέρνησή μου και η
κοινοβουλευτική μας ομάδα, πήραν στην πλάτη τους όλο το βάρος για να μη
βουλιάξει η χώρα. Δεν υπολόγισα το πολιτικό κόστος. Δεν σκέφτηκα το
προσωπικό κόστος. Έκανα απλά το πατριωτικό μου καθήκον.
Όμως ξεκινήσαμε και μεγάλες αλλαγές. Αυτές που αν είχαν γίνει νωρίτερα,
δεν θα χρειαζόταν να τρέξουμε για βοήθεια, να αναζητούμε εναγωνίως
δανειστές. Αλλαγές που σταμάτησαν ή και αποδομήθηκαν από την κυβέρνηση
που προέκυψε από τις εκλογές του 2012.
Γιατί μιλώ με τόσο πάθος για τις αλλαγές αυτές; Γιατί πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει τεράστιες ανεκμετάλλευτες δυνατότητες.
Το έλεγα το 2009. Σήμερα, είμαι ακόμη περισσότερο βέβαιος, αλλά και πιο
αποφασισμένος να ανταποκριθώ σε αυτήν την αδήριτη ανάγκη, που αφορά το
μέλλον της χώρας, του Ελληνικού λαού. Είμαι πια πεπεισμένος για τα αίτια
της κρίσης. Η οικονομική κρίση, είναι σύμπτωμα μιας βαθύτερης κρίσης,
της ίδιας της δημοκρατίας μας. Αν δεν φτιάξουμε ένα σωστό,
αποτελεσματικό, δημοκρατικό κράτος, δεν θα καταφέρουμε ποτέ να
δημιουργήσουμε μια βιώσιμη οικονομία και συνακόλουθα μια δίκαιη
κοινωνία. Από εκεί απορρέουν και τα οικονομικά μας προβλήματα.
Αλλά υπάρχουν πολλοί, που αυτό το διαφορετικό, το δημοκρατικό κράτος,
δεν το θέλουν. Γιατί θέλουν να παραμείνει στην αιχμαλωσία των πάσης
φύσεως κατεστημένων, προκειμένου να παρέχει πελατειακές εξυπηρετήσεις σε
διάφορους ισχυρούς και σε συμφέροντα - αντί να υπηρετεί το κοινό καλό. Η
απελευθέρωση της δημοκρατίας από ένα κατεστημένο πελατειακής αντίληψης,
είναι προϋπόθεση για να πάει η χώρα μπροστά.
Αυτό πρεσβεύει το νέο μας Κίνημα. Τη λύτρωση από αυτές τις αντιλήψεις
και τις πρακτικές. Μια νέα πορεία, που συγκρούεται με αυτό το σύστημα
και παράλληλα προτείνει έναν υπεύθυνο, προοδευτικό και δημοκρατικό δρόμο
εξόδου από την κρίση.
Η ίδρυση του Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών, κάθε άλλο παρά προσωπικά κίνητρα έχει.
Είναι μια νέα αρχή για χιλιάδες πολίτες που νιώθουν πολιτικά άστεγοι,
που έχουν ανάγκη να βρουν τη νέα πολιτική τους στέγη, που θα εκφράσει
τις κοινές αξίες που μοιραζόμαστε. Το ακούγαμε από παντού: «Κάντε
επιτέλους κάτι». Για αυτούς είναι το νέο Κίνημα. Αν κοίταζα το προσωπικό
μου συμφέρον, δεν θα διάλεγα τον δύσκολο δρόμο. Θα διάλεγα τη σιγουριά
της επανεκλογής. Του εύκολου συμβιβασμού.
Κατηγορείστε από το πρώην κόμμα σας, το ΠΑΣΟΚ-ΔΗΠΑΡ και την
ηγεσία του, ότι φέρετε την αποκλειστική ευθύνη για τη ραγδαία πτώση της
δημοτικότητάς του, διότι δεν ζητήσατε την έγκριση του προγράμματος από
αυξημένη πλειοψηφία στη Βουλή. Επίσης δεν προχωρήσατε σε δημοψήφισμα ή
σε εκλογές πριν την υπογραφή του μνημονίου. Γιατί δεν το κάνατε;
Επαναλαμβάνω, δεν υπολόγισα πολιτικό κόστος. Αναλάβαμε ένα βάρος που δεν
μας αναλογούσε. Δεν απολογούμαι για αυτό. Αυτοί που θα έπρεπε να
απολογούνται, είναι αυτοί που δεν βοήθησαν, παρότι είχαν τεράστιες
ευθύνες για την ελληνική κρίση.
Ζήτησα συναίνεση. Ζήτησα ψήφο από όλα τα κόμματα. Μίλησα ακόμα και
προσωπικά με τον κ. Σαμαρά. Θα ήθελα - όχι απλά 180 ψήφους - αλλά να
υπήρχε συντριπτική πλειοψηφία. Γιατί έτσι, και πιο γρήγορα θα τέλειωνε
το πρόγραμμα και η προσαρμογή θα ήταν λιγότερο επώδυνη, και θα διαθέταμε
πολύ μεγάλη αξιοπιστία στην ΕΕ και στις διεθνείς αγορές. Θα αποφεύγαμε
τις επιθέσεις και δεν θα δίναμε τη δυνατότητα να καλλιεργούν κάποιοι
κλίμα ανασφάλειας για την θέση της Ελλάδας στο ευρώ.
Η ηγεσία της ΝΔ, είχε πάρει συνειδητή τελεσίδικη απόφαση να μην ψηφίσει
το πρόγραμμα, πολλές μέρες πριν την ψηφοφορία - το έχουν παραδεχθεί
δημοσίως. Υπενθυμίζω, διέγραψαν όσους το ψήφισαν. Ας απολογηθούν σήμερα
για την τότε στάση τους και για την άρνησή τους να βοηθήσουν μια
κυβέρνηση που έκανε το πατριωτικό της καθήκον.
Και επίσης, θυμίζω ότι, αν τότε δεν κάναμε κάτι, η Ελλάδα θα χρεοκοπούσε
βίαια στις 19 Μαΐου του 2010. Ξέρετε πότε πήραμε τα πρώτα χρήματα από
τους δανειστές μας, για να αποπληρώσουμε τα δεκαετή ομόλογα που έληγαν,
ώστε να αποφύγουμε τη βίαιη και οριστική χρεοκοπία; Στις 18 Μαΐου το
μεσημέρι. Τελευταία στιγμή. Δεν υπήρχε χρόνος ούτε για εκλογές, ούτε για
αποτυχημένες ψηφοφορίες στη Βουλή, ούτε για δημοψήφισμα - αφήστε που
δεν υπήρχε καν εφαρμοστικός νόμος για να πραγματοποιηθεί δημοψήφισμα.
Υπήρχε μόνο μια επιλογή: αγώνας δρόμου χωρίς προηγούμενο και αποφάσεις
ευθύνης. Γιατί προσωπικά δεν είχα καμία διάθεση να παίξω τη μοίρα κάθε
ελληνικής οικογένειας στα ζάρια. Όποιο κι αν ήταν και είναι το προσωπικό
μου κόστος ή το κομματικό κόστος. Να οχυρωνόμουν πίσω από την ανεύθυνη
άρνηση των άλλων, για να μην κάνω το καθήκον μου απέναντι στην πατρίδα;
Ποτέ!
Το καλοκαίρι του 2009, τρεις μήνες πριν τις εκλογές, είχατε συνάντηση με
τον Στρος Καν. Όπως έχει γραφεί κατά κόρον, χωρίς να διαψευστεί, τότε
αποφασίσατε την ένταξη της χώρας στο ΔΝΤ και όχι την άνοιξη του 2010,
όταν είπατε τη φράση «το πιστόλι στο τραπέζι», άρα, παίξατε θέατρο σε
βάρος της χώρας. Πράγματι τότε πήρατε την απόφαση; Τι είπατε στον Στρος
Καν και τις σας είπε εκείνος;
Χαίρομαι για αυτήν την ερώτηση, γιατί μου δίνει την ευκαιρία, να μιλήσω
με γεγονότα, να αναφερθώ σε αλήθειες. Επιτέλους, τώρα, θα ακουστεί η
δική μας φωνή. Το πρώτο σκέλος της ερώτησης αναπαράγει μια εμπεδωμένη,
κρατούσα, θα έλεγα, αντίληψη για τα πράγματα, που όμως, εδράζεται σε
ασύλληπτες ανοησίες που έχουν ειπωθεί, αλλά και έχουν διαψευστεί
επανειλημμένα. Ξέρετε ποιοι τις διακινούν; Αυτοί που θέλουν να
συγκαλύψουν τις ευθύνες των εμπρηστών της χώρας, τις ευθύνες εκείνων που
χρεοκόπησαν την Ελλάδα το 2009 και μετά έφυγαν.
Καταλαβαίνετε πόσο ανόητη είναι η βάση αυτής της συζήτησης; Ρωτώ: Ποιος
πολιτικός θα ήθελε να έρθει στη χώρα του το ΔΝΤ ή να μπει σε Μνημόνιο;
Γιατί να το θέλω εγώ; Αντί να προχωρήσω ένα πρόγραμμα αλλαγών για το
οποίο με ψήφισε ο ελληνικός λαός, γιατί να βάλω οικειοθελώς τη χώρα στο
ΔΝΤ; Πρώτος εγώ και ως πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, έκανα σκληρή
κριτική στην πολιτική του. Αλλά από την άλλη, είναι και αστείο, γιατί
ούτε το ΔΝΤ έχει ως στόχο να βάζει χώρες σε προγράμματα προσαρμογής, αν
μπορεί μια χώρα να το αποφύγει. Σε αυτά τα ερωτήματα, η απάντηση είναι
ότι, προφανώς κανείς πολιτικός δεν θέλει τέτοια λύση για τη χώρα του και
τον εαυτό του. Εκτός κι αν η κατάσταση είναι τόσο τραγική, που δεν
υπάρχει άλλη λύση.
Αυτός είναι ο λογικός συλλογισμός. Αλλά επειδή έτσι αναδεικνύονται οι
ευθύνες όσων κατέκαψαν την οικονομία μας μέχρι το 2009, πού καταφεύγουν;
Σε μια θεωρία συνωμοσίας, στην αμφισβήτηση του πατριωτισμού μας. Ότι
δήθεν, εξυπηρετώ συμφέροντα ξένων κι άλλες τέτοιες αηδίες. Αυτά άκουγε
και ο Αντρέας, αυτά ακούω κι εγώ.
Λοιπόν, για να συνοψίζουμε: καμία απόφαση για ένταξη της Ελλάδας στο ΔΝΤ
σε καμία συζήτηση με τον Στρος Καν προεκλογικά, καμία απόφαση σε καμία
συζήτηση με τον Στρος Καν για ένταξη της Ελλάδας στο ΔΝΤ, μετεκλογικά.
Για την ιστορία θυμίζω ότι, επί κυβέρνησης Καραμανλή και Αλογοσκούφη
υπουργού Οικονομικών, ήρθε πρώτη φορά στην Ελλάδα το ΔΝΤ. Ήρθε για
τεχνική βοήθεια. Θυμίζω ότι τότε έκανε προτάσεις στον υπουργό
Οικονομικών, για την αναμόρφωση των φορολογικών υπηρεσιών, γιατί υπήρχε
τεράστια φοροδιαφυγή. Θυμίζω ότι, δεν έκανε τίποτα για το πρόβλημα αυτό η
τότε κυβέρνηση. Γιατί; Γιατί βόλευε κάποιους να μην έχουμε ένα σωστό
και δίκιο φορολογικό σύστημα.
Θυμίζω επίσης ότι, τον Δεκέμβριο του 2009 εγώ ζήτησα - και το είπα και
δημοσίως, τεχνική βοήθεια, για να βγάλουμε άκρη με το μπάχαλο που
παραλάβαμε στις υπηρεσίες προϋπολογισμού και καταπολέμησης φοροδιαφυγής.
Με τον Στρος Καν συμφωνούσαμε ότι η Ελλάδα έκανε σωστά βήματα αλλά χωρίς
ενεργό στήριξη της ΕΕ δεν θα ηρεμούσαν οι αγορές. Εγώ όμως ανησυχούσα,
γιατί έβλεπα ότι η Ευρώπη υποτιμούσε το ελληνικό πρόβλημα. Πολλοί
σφύριζαν αδιάφορα μπροστά στην αντίδραση των αγορών. Έλεγαν ότι, το
πρόβλημα δεν μας αφορά - εσείς οι έλληνες το δημιουργήσατε εσείς να το
λύσετε.
Συζητούσα με τους πάντες όλα τα πιθανά σενάρια, για να προστατεύσω τη
χώρα μου. Και στο χειρότερο σενάριο, ούτε το ΔΝΤ ήταν λύση γιατί τα
χρήματά του δεν έφταναν για να καλύψουν τις ανάγκες της Ελλάδας, ούτε
για αστείο. Με βάση και αυτές τις συζητήσεις ξεκίνησα ένα διπλωματικό
μαραθώνιο για να πείσω τους Ευρωπαίους να μας στηρίξουν.
Κάνετε λοιπόν ένα πολύ μεγάλο λάθος: Η ένταξή μας δεν έγινε στο ΔΝΤ.
Έγινε σε Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης που εγώ, και με τη βοήθεια του
Στρος Καν και άλλων ηγετών έπεισα την ΕΕ να φτιάξει σε χρόνο ρεκόρ από
το μηδέν. Και είχα πολύ μεγάλη κόντρα με κάποιους ηγέτες -
χαρακτηριστικά θυμάμαι δύο τουλάχιστον πρωθυπουργούς της ΕΕ που μου
απέκλειαν την δημιουργία Ευρωπαϊκού Μηχανισμού και μου έλεγαν "πήγαινε
στο ΔΝΤ". Δύο μέρες πριν αποφασιστεί ο Μηχανισμός Στήριξης, στα τέλη
Μαρτίου 2010, η Γερμανία είχε ακόμα αντιρρήσεις. Τελικά, τον φτιάξαμε.
Αλλά δεν ήθελα να τον χρησιμοποιήσουμε, ήθελα και θέλαμε να λειτουργήσει
αποτρεπτικά στις πιέσεις των αγορών.
Αυτός ο Μηχανισμός θα έπρεπε να λειτουργήσει ως «πιστόλι πάνω στο
τραπέζι» για να σταματήσουν οι πιέσεις των αγορών στην Ελλάδα. Και μόνο
σε έκτακτη ανάγκη να χρησιμοποιηθεί.
Αν είχε δείξει πιο ισχυρή βούληση η ΕΕ, όπως αργότερα έκανε ο Ντράγκι
για την Ισπανία και την Ιταλία, ίσως να μην υπήρχε ποτέ ανάγκη. Η
έκτακτη ανάγκη όμως ήρθε, και ευτυχώς που είχαμε φτιάξει το Μηχανισμό.
Τελικά ποιος έφερε το ΔΝΤ στην Ελλάδα, εσείς ή η Μέρκελ; Πως αποδεικνύεται το ένα ή το άλλο;
Είχα κατά νου, ότι θα μιλήσουμε για τις εκλογές και τα διακυβεύματα που
έχουμε μπροστά μας - νέο Κίνημα είμαστε εξ/ άλλου, αλλά βλέπω ότι
επιμένετε στο παρελθόν. Ας είναι - ευκαιρία να πούμε επιτέλους τι
συνέβη. Επανέρχομαι στην ερώτηση σας, λοιπόν.
Είναι πια πασίγνωστο ότι πολλές χώρες και ιδιαίτερα η Γερμανία,
απαίτησαν τη συμμετοχή του ΔΝΤ. «'Η θα συμμετέχει το ΔΝΤ ή δεν
συμμετέχουμε» είχαν πει τότε. Βλέπετε ακόμα και σήμερα - στην τελευταία
φάση εξόδου μας από το πρόγραμμα προσαρμογής - την εμμονή κάποιων
εταίρων στην εμπλοκή του ΔΝΤ.
Η Γερμανία και άλλες χώρες είχαν συγκεκριμένους λόγους που το ήθελαν.
Πρώτα απ' όλα γιατί δεν είχαν καμία εμπιστοσύνη στις υπηρεσίες της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επιτήρηση του προγράμματος, μετά από την
αποτυχία της να διαγνώσει έγκαιρα την καταστροφή που έγινε επί
κυβέρνησης Καραμανλή.
Δεύτερον, αφού δεν δέχτηκαν την πρότασή μου για Ευρωομόλογα, αποφάσισαν η
βοήθεια να είναι από τους δικούς τους προϋπολογισμούς. Αυτό
δημιουργούσε και δημιουργεί άλλα πολιτικά προβλήματα στα κοινοβούλιά
τους. Για αυτό ζήτησαν να συμπληρωθεί ένα ποσοστό βοήθειας από το ΔΝΤ.
Περιέργως, το ίδιο το ΔΝΤ ήταν διστακτικό. Δεν νομίζω ότι ήθελε το ΔΝΤ
να εμπλακεί στην ευρωζώνη - πολλές εκτός Ευρώπης χώρες του Διοικητικού
του Συμβουλίου αντιδρούσαν, όπως για παράδειγμα η Βραζιλία. Εγώ είχα
ζητήσει να είναι ένας αμιγώς ευρωπαϊκός μηχανισμός. Είχα προτείνει να
δημιουργηθεί Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο.
Χρειάζεται όμως να συμπληρώσω κάτι σημαντικό από την δικιά μου εμπειρία.
Η Ελλάδα βρισκόταν και βρίσκεται σε μια πολύ δύσκολη θέση
διαπραγματευτικά. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ούτε να ακούσει τότε για
αναδιάρθρωση του χρέους μας.
Όμως στο ζήτημα του χρέους μπόρεσα να αξιοποιήσω τη θέση του ΔΝΤ.
Διαπραγματευτήκαμε το Οκτώβριο του 2011 τους καλύτερους τότε όρους στο
κούρεμα του. Και σήμερα, στο ζήτημα του χρέους, το ΔΝΤ αποτελεί εν
δυνάμει σύμμαχός μας. Θα ήταν μεγάλο λάθος να απολέσουμε αυτό το
διαπραγματευτικό χαρτί.
Είναι πάρα πολλοί εκείνοι που πιστεύουν ότι η «καταστροφή» επήλθε όταν
εσείς μιλήσατε για μια διεφθαρμένη χώρα και ο κ. Παπακωνσταντίνου για
«Τιτανικό». Δεν θα ήταν προς όφελος της χώρας αν δεν είχατε προβεί σε
αυτούς τους χαρακτηρισμούς;
Κι άλλοι μύθοι. Καθαρές κουβέντες: Η καταστροφή ήρθε με τον διπλασιασμό
του χρέους και το απίστευτο έλλειμμα στον προϋπολογισμό του 2009. Η
καταστροφή ήρθε όταν το 2009 είχαμε και ύφεση στο -4%, όπως μάθαμε πολύ
αργότερα, και δημόσια διοίκηση διαλυμένη από το ρουσφέτι, και χρέος πάνω
από 300 δισ. και ιλιγγιωδώς αυξανόμενο, και νέο έλλειμμα στα 36,5 δις
ευρώ, όπως πάλι μάθαμε αργότερα, και αβυσσαλέο έλλειμμα
ανταγωνιστικότητας, με το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στο 14%, και, το
κυριότερο, θανάσιμο έλλειμμα αξιοπιστίας, μετά τα όσα είχαν δει οι
εταίροι μας και οι αγορές την πενταετία 2004-2009.
Η χώρα μας δεν βρέθηκε στα πρόθυρα χρεοκοπίας ούτε από μια δήλωση, ούτε
από ένα νεύμα ή φτάρνισμά μου. Καταλαβαίνετε ποιοι τα λένε αυτά;
Καταλαβαίνετε τι "πλυντήριο ευθυνών" είναι για αυτούς που πραγματικά
κατέστρεψαν τη χώρα;
Παρεμπιπτόντως, ποτέ δεν μίλησα για «διεφθαρμένη χώρα». Μπορείτε να
ρωτήσετε τον Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, που διευκρίνισε τι ακριβώς είχα πει σε
εκείνο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Δεκέμβριο του 2009. Τους είχα
περιγράψει την πραγματική εικόνα της οικονομίας μας, χωρίς φτιασίδια.
Και τους είχα πει «το πρόβλημα της Ελλάδας δεν είναι οι μισθοί και οι
συντάξεις. Το πρόβλημα είναι ότι οι θεσμοί δεν λειτουργούν και υπάρχει
μεγάλη σπατάλη, φοροδιαφυγή και διαφθορά. Δώστε μου χρόνο να κάνω
ριζικές μεταρρυθμίσεις που έχω ήδη ξεκινήσει και οι Έλληνες θα τις
στηρίξουν».
Υπάρχει κάποιος σήμερα στην Ελλάδα που λέει ότι αυτά που είπα δεν
ίσχυαν; Μίλησα με παρρησία, κάποιοι λένε τους σόκαρα, αλλά δεν γινόταν
αλλιώς. Κατάλαβαν ότι τους μιλούσε κάποιος που πονούσε την χώρα του και
ήθελε όλα αυτά να τα αλλάξει. Δεν έκρυβε τα κακώς κείμενα και δεν
κρυβόταν από τις ευθύνες του. Αν δεν είχα δείξει αυτή την ειλικρίνεια,
αναλαμβάνοντας τις ευθύνες μου, δεν θα ήμουν αξιόπιστος, δεν θα μπορούσα
να διαπραγματευτώ οτιδήποτε. Η αλληλεγγύη της Ευρώπης, έστω αυτή η
καθυστερημένη και σκληρή, δεν θα ερχόταν ποτέ. Θα μας απέμενε μόνο η
τιμωρητική τους διάθεση.
Και η Ελλάδα θα ήταν εκτός ευρώ από το 2010. Γιούνκερ, βαν Ρομπάι, με έχουν συγχαρεί δημοσίως για την παρρησία μου.
Τέλος, ξέρετε ποια ήταν η επίδραση της αναφοράς του Γιώργου
Παπακωνσταντίνου στο ότι ευτυχώς προλάβαμε να αλλάξουμε πορεία και δεν
γίναμε Τιτανικός - αυτή ήταν η σωστή δήλωση - στην πορεία των spreads;
Μηδέν. Μόνο εδώ έγινε θέμα. 'Αλλος ένας μύθος για να συγκαλυφθούν οι
πραγματικοί υπεύθυνοι…
Γιατί αφήσατε να «ξεφορτωθούν» τα ελληνικά ομόλογα οι Γερμανοί,
οι Γάλλοι κλπ και μείνατε χωρίς διαπραγματευτικά όπλα, τα οποία ποτέ δεν
ανέκτησε η χώρα; Δεν έγινε η χώρα, με αυτό τον τρόπο, βορά στις
ορέξεις των δανειστών, οι οποίοι, τελικά, επέβαλαν τους όρους τους;
Η εξάρτηση δεν ήρθε το 2010. Ήταν εκεί από το 2009 ως αποτέλεσμα της
πορείας προς το χάος την περίοδο 2004-2009. Το 2010 ήρθε απλά ο
λογαριασμός. Δηλαδή; Τι προτείνουν όσοι τα λένε αυτά; Να έλεγα μονομερώς
το 2010 «ελάτε εδώ, τα μισά δάνεια που έχει πάρει η Ελλάδα ξεχάστε τα
και δώστε μου άλλα 100 δισ.»; Ποιος θα συμφωνούσε με αυτό; Και άντε, ας
πούμε ότι έπαιρνα μια τέτοια απόφαση. Ποιος νομίζετε ότι θα ήταν το
βασικό θύμα μιας τέτοιας απόφασης; Δυνάμεις όπως η Γερμανία και η
Γαλλία; Οι αγορές; Το ευρώ; Η Ελλάδα θα ήταν. Οι Έλληνες και οι
Ελληνίδες. Οι υπόλοιποι θα ζούσαν μεγάλη αναταραχή, αλλά εμείς θα
ζούσαμε εθνική τραγωδία. Γιατί εμείς είχαμε ανάγκη από 100 δισ. σε τρία
χρόνια και δεν θα μας τα έδινε κανείς. Για αυτό κανείς μα κανείς δεν μου
εισηγήθηκε να προχωρήσω μονομερώς σε αναδιάρθρωση του χρέους, ενάντια
στην οριζόντια και κάθετη αντίδραση της ΕΕ και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής
Τράπεζας.
Και να πω και κάτι ακόμη; Όταν τελικά αποφασίστηκε η ιστορικών
διαστάσεων διαγραφή χρέους της Ελλάδας, η έκθεση των ξένων στα ελληνικά
ομόλογα, μπορεί να ήταν μειωμένη σε σχέση με το 2010 αφού εντωμεταξύ
είχαν λήξει και πολλά ομόλογα, αλλά ήταν πολύ σημαντική. Υπέστησαν
σοβαρές ζημιές. Διαβάστε τις σχετικές ανακοινώσεις της Τράπεζας της
Ελλάδας. Αλλά έγινε με συντεταγμένο τρόπο, χωρίς να ζήσει η Ελλάδα
καταστάσεις Αργεντινής.
Κατηγορείστε ότι «φουσκώσατε» το έλλειμμα του 2009 προκειμένου
να εντάξετε τη χώρα στο ΔΝΤ και στο μνημόνιο. Πως είναι δυνατό ένα
έλλειμμα του 6% να εκτοξεύεται σε λίγους μήνες στο 15,6%; Υπάρχει ή όχι
συνέχεια του κράτους;
Με προκαλείτε. Το μνημόνιο, το έφεραν στη χώρα οι στρεβλώσεις που
κυριαρχούν εδώ και δεκαετίες και τα αποτελέσματα της καταστροφικής
πολιτικής της κυβέρνησης Καραμανλή. Η ερώτηση αυτή, λοιπόν, θα πρέπει να
γίνει στον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση του, που εγκατέλειψαν τη χώρα
το 2009. Που συνειδητά έστειλαν παραποιημένα στατιστικά στοιχεία στην
Ευρωπαϊκή Ένωση, τρεις μέρες πριν τις εκλογές του Οκτώβρη.
Όποιος έχει ακόμα απορίες σε αυτό το ζήτημα, ας διαβάσει την πρόσφατη
έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Έκθεση που αξιολογεί την πορεία των
χωρών που μπήκαν σε προγράμματα προσαρμογής. Αυτήν την έκθεση
υπερψήφισαν με μεγάλη πλειοψηφία όλοι οι ευρωβουλευτές. Έκθεση που
καταγγέλλει την περίοδο Καραμανλή, έκθεση που μιλάει για «στατιστική
απάτη» επί Καραμανλή, έκθεση που δίνει εύσημα στην κυβέρνηση μας για την
αντιμετώπιση της κρίσης. Αυτή η Έκθεση καταψηφίστηκε από την ΝΔ και τον
ΣΥΡΙΖΑ στο Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Αναρωτιέστε γιατί;
Η Έκθεση αυτή είχε γίνει, αν θυμάστε, μεγάλο θέμα στη χώρα μας πριν
βγει, και όταν βγήκε κάποιοι ήθελαν να την εξαφανίσουν. Επίσης, όποιος
έχει απορίες για το τι έγινε με το έλλειμμα του 2009, μπορεί να διαβάσει
και τις εκθέσεις τις Eurostat που μιλάνε για εσκεμμένα εσφαλμένες
αναφορές στατιστικών στοιχείων επί κυβέρνησης Καραμανλή. Με την δικιά
μας κυβέρνηση είναι η πρώτη φορά πια που κάτω από τα στατιστικά στοιχεία
της Ελλάδας δεν βάζει η Eurostat αστερίσκους.
Τέλος, η ίδια η Ν.Δ. που αρνιόταν ότι το έλλειμμα του 2009 ήταν 15,6%,
ψήφισε το Δεκέμβρη 2012 τον προϋπολογισμό του 2013, στον οποίο
αναφέρεται ότι το έλλειμμα του 2009 ήταν…15,6%. Τι άλλο χρειάζεται να
προσθέσω εγώ; Ρωτήστε αυτούς.
Να σας πω και έναν τελευταίο σχετικό μύθο; Ότι δήθεν δεν πήραμε μέτρα
γρήγορα και για αυτό οδηγηθήκαμε στο Μνημόνιο. Πέρα από το γεγονός ότι
κανείς δεν ασχολείται με αυτούς που δεν έκαναν τίποτα για πέντε ολόκληρα
χρόνια την περίοδο 2004 - 2009, θα σας ρωτήσω το εξής: Ξέρετε το πρώτο
τρίμηνο του 2010, προ Μνημονίου, πόσο είχε μειωθεί το έλλειμμα του
προϋπολογισμού, σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο 2009, με τα μέτρα που
πήραμε άμεσα μετά την εκλογή μας; 40% μείωση!
Ποια άλλη κυβέρνηση ξεκίνησε την θητεία της καταργώντας χιλιάδες stage
στο δημόσιο, μειώνοντας ραγδαία τους συμβασιούχους, καταργώντας δεκάδες
αμειβόμενες επιτροπές, κόβοντας τη σπατάλη όπου μπορούσε; Μόνο η
κυβέρνηση που προέκυψε από τις εκλογές του Οκτωβρίου 2009. Μόνο.
Κατηγορείστε ότι το 2009, παρότι ο Κ. Καραμανλής σας πρότεινε να
συμφωνήσετε στη λήψη μέτρων για να αποτραπεί η κρίση, εσείς αρνηθήκατε.
Γιατί; Δεν θα ήταν και για σας πιο εύκολο να μην έχετε να
αντιμετωπίσετε μια βαθιά κρίση, αλλά να αντιμετωπιστούν έγκαιρα τα
προβλήματα;
Συναίνεση θυμίζω είχα προτείνει στον κ. Καραμανλή το 2004, στις
προγραμματικές δηλώσεις της τότε Κυβέρνησης. Εφόσον, είχα πει, θα
βασίζεται σε αρχές, τις αυτονόητες αρχές της αξιοκρατίας στο δημόσιο,
της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας. Προσφέρθηκα να βοηθήσω στα
εθνικά θέματα εξωτερικής πολιτικής, στις αλλαγές στην παιδεία. Καμία
ανταπόκριση.
Και επιπλέον συναίνεση σε ποια μέτρα; Για διαβάστε τον τύπο της εποχής.
Δεν υπάρχει αναφορά σε κανένα συγκεκριμένο μέτρο, μόνο κουβέντα για
«συναίνεση» γενικά και αόριστα. Όλα για το θεαθήναι. Θυμάμαι πήγα στο
ραντεβού με τον κ. Καραμανλή, αρχές Μαρτίου 2009, έτοιμος να ακούσω
συγκεκριμένα πράγματα για δραστική καταπολέμηση της σπατάλης, της
αδιαφάνειας, της διαφθοράς. Δεν άκουσα τίποτα. Και το χειρότερο: την ώρα
που μας ζητούσαν δήθεν συναίνεση για την οικονομία, την ίδια ώρα
κορυφωνόταν το όργιο προσλήψεων από το παράθυρο και σπατάλης που οδήγησε
το έλλειμμα του 2009 - στο θανάσιμο 15,6%, πάνω από 36 δισ. Είχε χαθεί
κάθε έλεγχος και δεν έλεγαν τίποτα. Και το τραγελαφικό είναι ότι, δύο
μήνες μετά, εμάς που μιλούσαμε για κρίση στην Ελλάδα και απουσία
σχεδίου, η κυβέρνηση Καραμανλή μας ειρωνευόταν, μιλώντας για «πράσινα
παπαγαλάκια» στις ευρωεκλογές.
Εγώ ως πρωθυπουργός, δεν θυμήθηκα τη συναίνεση όταν βρέθηκα πίσω στις
δημοσκοπήσεις. Τη ζήτησα εξαρχής, προ Μνημονίου και έχοντας ήδη πάρει
την πολιτική απόφαση να καταργήσω χιλιάδες stage στο δημόσιο, να μειώσω
ριζικά τους συμβασιούχους και να κλείσω όλα τα παραθυράκια
ρουσφετολογικών προσλήψεων στο Δημόσιο. Τη ζήτησα λέγοντας ότι είμαι
αποφασισμένος να εφαρμόσω παντού διαφάνεια και πρώτα απ' όλα στις
δαπάνες του δημοσίου, τη ζήτησα λέγοντας ότι είμαι αποφασισμένος να
εκσυγχρονίσω ριζικά την αυτοδιοίκηση, τη ζήτησα λέγοντας συγκεκριμένα
πράγματα για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Δεν είμαστε όλοι ίδιοι.
Σας καταλογίζουν ότι γνωρίζατε ακριβώς ποια ήταν η κατάσταση της
οικονομίας, πριν τις εκλογές του 2009, ότι σας είχε ενημερώσει σχετικά ο
κ. Προβόπουλος. Τι ακριβώς σας είχε πει;
Μα τι λέτε τώρα; Ούτε καν ο κ. Προβόπουλος δεν είχε ολοκληρωμένη εικόνα
του μεγέθους της καταστροφής που πραγματοποιούνταν! Μας είχε πει ότι
σύμφωνα με τα στοιχεία που είχε στη διάθεσή του το έλλειμμα στο τέλος
του 2009 μπορεί να έφτανε σε διψήφιο νούμερο, δηλαδή 10%. Μακάρι να ήταν
τόσο. Με το συμμάζεμα της σπατάλης που ξεκινήσαμε άμεσα θα ήταν
ελεγχόμενο. Όμως ήταν κοντά 14 δισ. ευρώ παραπάνω! Μόλις τρεις μέρες
μετά τις εκλογές ο ίδιος ο κ. Προβόπουλος μίλησε για έλλειμμα 12,5%.
Σημείωση: Κάθε ποσοστιαία μονάδα ήταν 2,4 δισ. ευρώ παραπάνω έλλειμμα.
Τελικά, το έλλειμμα του 2009 έφτασε το 15,6%.
Σας θυμίζω επίσης, τη δική μου σχετική ερώτηση στον κ. Καραμανλή στη
διακαναλική συνέντευξη μας παραμονές των εκλογών, για το αν είναι αυτά
τα πραγματικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας. Και τότε ο κ. Καραμανλής
είχε άλλη μια φορά τη δυνατότητα να πει την αλήθεια στον Ελληνικό λαό,
αλλά την απέκρυψε. Και το χειρότερο: δύο μέρες πριν τις εκλογές έστειλαν
και επίσημο χαρτί στην ΕΕ ότι το έλλειμμα του 2009 θα έκλεινε στο 6%.
Έγκλημα. Γιατί, πέρα από το θανάσιμο έλλειμμα, δύο ήταν τα βασικά
προβλήματα: ότι η δημόσια διοίκηση ήταν διαλυμένη, παντελώς αδύναμη να
εφαρμόσει οποιοδήποτε πρόγραμμα εξυγίανσης και φορολογικής δικαιοσύνης,
και η χώρα ήταν παντελώς αναξιόπιστη και αναξιόχρεη στα μάτια των
εταίρων μας.
Αν βρισκόσασταν και πάλι στο 2009, τον Οκτώβριο πριν τις εκλογές, θα ξαναλέγατε «λεφτά υπάρχουν»;
Δεν είναι η χώρα μας ακόμα και τώρα κύριε Μούρτη στις 30 - 35
πλουσιότερες χώρες του κόσμου; Πλούτος δεν υπάρχει; Δεν σπαταλιέται; Δεν
χάνεται; Δεν χαρίζεται; Φορολογείται δίκαια; Μήπως δεν εμποδίζονται
επενδύσεις από την γραφειοκρατία και την πολυδαίδαλη νομοθεσία; Μήπως
δεν αξιοποιούμε τους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους μας σωστά; Αυτό
είπα. Είπα ότι αν σταματήσουμε τη σπατάλη, τις χαριστικές ρυθμίσεις, τις
πόρτες φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, ναι λεφτά υπάρχουν. Δεν είναι
τυχαίο ότι η συντριπτική πλειοψηφία των επιθέσεων που δεχτήκαμε για τη
φράση αυτή, που μπήκε σε διακομματική μονταζιέρα για να μας χτυπήσουν,
απομονώθηκε και διαστρεβλώθηκε. Η κριτική, δεν ήταν στην κατεύθυνση
«σωστά, αλλά τι κάνετε για να τα βρείτε;» Ήταν «γιατί το είπατε;» Και
έτσι εξηγείται και το μένος.
Αποκαλύψαμε το «μεγάλο μυστικό», γιατί με αυτήν την φράση στρέψαμε τον
προβολέα επάνω σε αυτούς που πραγματικά παρασιτούσαν σε βάρος όλων μας
τόσα χρόνια. Μια δομή και πρακτική πελατειακού καπιταλισμού που είχε
δέσει το πολιτικό σύστημα στο άρμα μικρών ή μεγαλύτερων ισχυρών
συμφερόντων, ενάντια στο δημόσιο συμφέρον. Δεν ήθελαν να στρέψει κάποιος
τον προβολέα, το φως, πάνω τους. Να βάλει κανόνες και να σταματήσει την
ασυδοσία. Ξεκινήσαμε να το κάνουμε. Ποιος άνοιξε τραπεζικούς
λογαριασμούς; Ποιος ξεκίνησε τη Διαύγεια στο Δημόσιο; Την ηλεκτρονική
συνταγογράφηση; Τις ηλεκτρονικές προμήθειες στα νοσοκομεία; Ποιος
προχώρησε στη θεσμοθέτηση του Οικονομικού Εισαγγελέα και της Οικονομικής
Αστυνομίας; Ποιος οδήγησε με νέο θεσμικό πλαίσιο τους μεγάλους
φοροφυγάδες στη δικαιοσύνη; Μακάρι να είχαμε χρόνο όλα αυτά να αποδώσουν
και να μην χρειαστεί να καταφύγουμε σε άδικα μέτρα για να γλιτώσει η
χώρα τη χρεοκοπία. Και βέβαια έδωσα μάχη και στην ΕΕ για να χτυπηθούν οι
φορολογικοί παράδεισοι.
Συμφώνησαν όλοι στα λόγια αλλά ακόμα στην πράξη λίγα έχουν γίνει.
Ευνομία σημαίνει ότι, θα καταφέρουμε να δημιουργήσουμε ένα δίκαιο
σύστημα που και ο πολίτης δεν θα αντιμετωπίζεται από την διοίκηση, το
κράτος, ως ύποπτος.
Θα σας το πω όπως το αισθάνομαι: όλη η φασαρία έγινε γιατί, το "λεφτά
υπάρχουν" αναδείκνυε με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο την αδήριτη
ανάγκη μεγάλων αλλαγών, για να ανατραπούν τα κακώς κείμενα του
πελατειακού κράτους. Αυτό ήθελαν να αποφύγουν τότε, αυτό θέλουν να
αποφύγουν και τώρα.
Και σε σχέση με όσα ελέχθησαν περί «παροχών», σας ζητώ να κάνετε μία
άσκηση κύριε Μούρτη. Πάρτε το προεκλογικό μου πρόγραμμα του 2009 και
πείτε μου αν έχει σχέση το κόστος των υποσχέσεων, για παράδειγμα, με τα
18 δισ. ισοδύναμα μέτρα των Ζαππείων το 2012. Καμία σχέση. Ψάξτε το, θα
δείτε ότι, η βασική μας υπόσχεση ήταν για το επίδομα αλληλεγγύης γιατί
ανησυχούσαμε - μόνοι τότε - για την ύφεση, επίδομα που όμως ήταν χρήματα
που πήραμε από τις μεγάλες επιχειρήσεις, δεν βγήκαν από το δημόσιο
ταμείο, ήταν μέτρο αναδιανομής και τελικά, δώσαμε λιγότερα από τα μισά
γιατί τα άλλα πήγαν για να μειωθεί το έλλειμμα. Μιλούσαμε επίσης για
χρήματα στην Παιδεία και για τις προσλήψεις των νοσηλευτών, που εκείνη
την εποχή ήταν θέμα ζωής και θανάτου για το σύστημα υγείας. Το πρόγραμμά
μας ήταν το πιο συγκρατημένο κόμματος εξουσίας στη Μεταπολίτευση. Το
εννοώ.
Τον Ιούνιο του 2011 παραδώσατε την εξουσία στον Αντώνη Σαμαρά,
σύμφωνα με όσα είναι γνωστά. Έτσι έγιναν τα πράγματα; Μπορείτε να
μεταφέρετε τον ακριβή διάλογό με τον τότε αρχηγό της αξιωματικής
αντιπολίτευσης και παλιό συμφοιτητή σας;
Δεν παρέδωσα καμία εξουσία. Έβλεπα τι γίνεται από τότε σε ένα μέρος της
Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ. Έβλεπα συγκεκριμένους βουλευτές να
βάλλουν συστηματικά ενάντια στην προσπάθεια της κυβέρνησης, όχι για
λόγους ιδεολογικούς ή πολιτικούς, αλλά για προσωπικούς. Σας καλώ να
διαβάσετε τον τύπο της εποχής, ποιοι μάζευαν υπογραφές στη Βουλή
ζητώντας να απολογηθούμε για την οικονομική πολιτική. Απλά δεν με ήθελαν
Πρωθυπουργό ή δεν ήθελαν τον τότε Υπουργό Οικονομικών. Έβλεπα επίσης τι
γινόταν στην ελληνική κοινωνία με την εκμετάλλευση της οργής του
κόσμου. Οι γεμάτες πλατείες εξαφανίστηκαν όταν έφυγα.
Έβλεπα επίσης, το κολοσσιαίο έργο που είχαμε μπροστά μας: να περάσουμε
ένα πολύ δύσκολο Μεσοπρόθεσμο προκειμένου να αρχίσουμε τη μεγάλη
διαπραγμάτευση για την ιστορική διαγραφή του χρέους. Και ήξερα επίσης
ότι, αν οδηγούσα τη χώρα σε εθνικές εκλογές, η εθνική προσπάθεια θα
κινδύνευε σοβαρά.
Πήρα τηλέφωνο τον Αντώνη Σαμαρά και του πρότεινα να σταθεί επιτέλους στο
ύψος των περιστάσεων, αποδεχόμενος κυβέρνηση συνεργασίας μακράς πνοής
και συγκεκριμένο προγραμματικό πλαίσιο προοδευτικών μεταρρυθμίσεων για
νοικοκύρεμα στο δημόσιο, με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης,
για καταπολέμηση της διαφθοράς, για ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο της
χώρας.
Του είπα ότι, σε περίπτωση που συμφωνούσαμε σε ξεκάθαρο προγραμματικό
πλαίσιο συνεργασίας και επιλέγαμε τους κατάλληλους ανθρώπους για να το
φέρουν σε πέρας, αν το πρόβλημα για να συγκροτηθεί η κυβέρνηση ήμουν
εγώ, θα δεχόμουν να συζητήσω και για άλλον πρωθυπουργό. Το ζήτημα ήταν
να πάει μπροστά η χώρα με ασφάλεια.
Ο κ. Σαμαράς δεν αντέδρασε αρνητικά. Το αντίθετο. Δυστυχώς λίγο μετά
πληροφορήθηκα ότι είχαν ξεκινήσει από τη ΝΔ οι διαρροές πως δήθεν ο
Παπανδρέου παραιτήθηκε. Αυτό κατάλαβαν οι συνεργάτες του κ. Σαμαρά. Αυτό
τους ενδιέφερε. Κρίμα. Χάθηκε μια μοναδική ευκαιρία τότε. Στη συνέχεια,
για να περάσει χωρίς κραδασμούς το Μεσοπρόθεσμο αναγκάστηκα σε
κυβερνητικές αλλαγές, ναι συμβιβάστηκα, και προχώρησα σε ανασχηματισμό
αλλάζοντας τον Υπουργό Οικονομικών. Το Μεσοπρόθεσμο ψηφίστηκε, η χώρα
δεν μπήκε σε περιπέτειες.
Τον Οκτώβριο του 2011, πετύχατε μια συμφωνία με τους ευρωπαίους
εταίρους στη Σύνοδο Κορυφής, αλλά λίγες μέρες μετά πήγατε στις Κάννες,
σε μια άτυπη συνάντηση με το «διευθυντήριο» της ΕΕ. Πρόκειται για μια
σκοτεινή, για την ώρα, στιγμή της πολύ πρόσφατης ιστορίας. Πολλοί είναι
εκείνοι που θεωρούν ότι μετά τις Κάννες δόθηκε η εντολή για την ανατροπή
σας. Το επιβεβαιώνετε ή το διαψεύδετε;
Στη Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου 2011, πετύχαμε ιστορική συμφωνία για
την Ελλάδα μετά από εξαντλητική διαπραγμάτευση. Νέο δάνειο 120 δισ. με
ασύγκριτα καλύτερους όρους αποπληρωμής, ιστορικών διαστάσεων διαγραφή
χρέους. Στην Ελλάδα όμως όσοι δεν με έλεγαν προδότη, απέρριπταν
κατηγορηματικά τη Συμφωνία. Ήξερα ότι όσο και να ήταν σημαντική η
Συμφωνία για την χώρα, θα πέρναγε με πολύ μεγάλη δυσκολία από το
Κοινοβούλιο. Και αν πέρναγε, θα ήταν αδύνατο να εφαρμοστεί με τέτοια
εμφυλιοπολεμική αναταραχή στην κοινωνία.
Θυμίζω τη βεβήλωση των παρελάσεων της 28ης Οκτωβρίου, όπου καταλύθηκε η
έννομη τάξη. Χωρίς ευρύτερες συναινέσεις δεν μπορούσε να προχωρήσει η
χώρα.
'Αρα η λύση δεν ήταν εκλογές, και μάλιστα μια μεγάλη πόλωση. Σε αυτές
τις συνθήκες δεν θα έδιναν καμία καθαρή απάντηση στο θεμελιώδες ερώτημα:
θέλαμε ή δεν θέλαμε τη Συμφωνία με ό,τι συνεπαγόταν η μία ή η άλλη
απόφαση;
Μόνο μπροστά σε ένα καθαρό, συγκεκριμένο ερώτημα θα αναγκαζόντουσαν όλοι
να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να σταματήσουν την καταστροφική
δημαγωγία.
Σκεφτόμουνα από αρκετό καιρό πριν το δημοψήφισμα. Θα ήθελα να είχα το
χρόνο και τον νόμο να το κάνω πριν το πρώτο Μνημόνιο. Στη συνέχεια αν
θυμάστε δώσαμε στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2010 χαρακτήρα
δημοψηφίσματος και δικαιωθήκαμε. Όμως τον Οκτώβριο του 2011, με τη νέα
Συμφωνία, χρειαζόταν νέα νομιμοποίηση.
Είχα κοινοποιήσει την πρόθεσή μου σε ευρωπαίους ηγέτες όπως η Μέρκελ μερικούς μήνες πριν.
Όταν διαπίστωσα το απόλυτο πολιτικό και κοινωνικό αδιέξοδο μετά τις
παρελάσεις της 28ης Οκτωβρίου πήρα ως Πρωθυπουργός βαρύτατα δανεισμένης
ναι, αλλά ανεξάρτητης χώρας, μία καθόλα δημοκρατική απόφαση. Ενώ στην
Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ η πρόταση έγινε δεκτή με χειροκροτήματα
ως «λυτρωτική», την επομένη ξεκίνησαν οι ανεξαρτητοποιήσεις ή οι απειλές
για ανεξαρτητοποίηση. Ουσιαστικά πήγα στις Κάννες μόνο με τυπική
κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Είχα ήδη ανατραπεί.
Ναι, υπήρξε αναταραχή με το δημοψήφισμα, αλλά μήπως αν κατέρρεε η
κυβέρνηση και πηγαίναμε σε εκλογές, δεν θα υπήρχε αναταραχή; Δεν είδαμε
τι έγινε με τις δίδυμες πρόωρες εκλογές του 2012 μερικούς μήνες μετά;
Στις Κάννες είχα πολύ έντονη αντιδικία με τον Σαρκοζί - καμία σχέση όμως
με τις υπερβολές που έχουν γραφτεί. Δεν μπορούσε να καταλάβει ότι, το
δημοψήφισμα ήταν και ο μόνος και ο δημοκρατικός τρόπος να εφαρμοστεί
επιτυχώς η Συμφωνία των Βρυξελλών εφ' όσον τον προέκριναν οι πολίτες.
Θεωρώ ότι είναι και υποχρέωση κάθε δημοκράτη ηγέτη, τέτοιες αποφάσεις να
γίνονται αντικείμενο διαβούλευσης και τελικά απόφασης, κτήμα του ίδιου
του λαού. Έχουμε πικρή πείρα από συνεχείς εξαρτήσεις, έξωθεν επιβολές,
είτε είναι καλοπροαίρετες είτε όχι.
Το δημοψήφισμα ήταν μια πρόταση για να αποφασίσει ο ελληνικός λαός. Χωρίς διαμεσολαβητές, καλούς ή κακούς προστάτες.
Ο Σαρκοζί ήθελε το ερώτημα να είναι ναι ή όχι στο ευρώ. Αντιστάθηκα.
Προφανώς και η απόφαση στο δημοψήφισμα θα επηρέαζε και τη θέση μας στην
ευρωζώνη. Αυτός ήταν κι ο λόγος που πίστευα και πιστεύω ότι οι Έλληνες
θα έλεγαν ΝΑΙ στη Συμφωνία. Αλλά το δίλημμα δεν μπορούσε παρά να είναι
το πακέτο της Συμφωνίας, όχι η συμμετοχή μας στο ευρώ.
Έφυγα από τις Κάννες αποφασισμένος να προχωρήσω το δημοψήφισμα, παρά την
τυπική κοινοβουλευτική μας πλειοψηφία. Την επομένη το πρωί ενημερώθηκα
ότι ο Υπουργός Οικονομικών είχε αλλάξει γνώμη. Δεν γνωρίζω αν και τι
κινήσεις έγιναν, όπως έχει γραφεί, από τον κύριο Μπαρόζο εν μέσω
συζητήσεων στις Κάννες. Δεν θέλω να πιστέψω όσα γράφτηκαν.
Η αλήθεια είναι όμως, ότι ξαφνικά άρχισε να αλλάζει η στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης απέναντι στη Συμφωνία.
Επίσης, στη συζήτηση για την ψήφο εμπιστοσύνης τέθηκε μετ' επιτάσεως από
αριθμό συγκεκριμένων βουλευτών του ΠΑΣΟΚ η απαίτηση απομάκρυνσής μου
από το αξίωμα του Πρωθυπουργού προκειμένου να παρέχουν ψήφο εμπιστοσύνης
στην κυβέρνηση. Απλά επιβεβαιώθηκε αυτό που είπα πριν - είχα ήδη
ανατραπεί. Σκέφτηκα να τους αναγκάσω να με ρίξουν στη Βουλή. Δηλαδή, να
προχωρήσω στην πρόταση για δημοψήφισμα που χρειαζόταν πλειοψηφία στο
Κοινοβούλιο. Αποτυχία αυτής της πρότασης θα σήμαινε εκλογές. Αυτό όμως
απλά θα όξυνε τα πράγματα σε μία ήδη εκρηκτική κατάσταση και ενώ είχε
ανοίξει ο δρόμος για διακομματική στήριξη της Συμφωνίας που εξυπηρετούσε
το εθνικό συμφέρον, το οποίο ήταν το μόνο που με ενδιέφερε. Η απόφασή
μου και πάλι ήταν να διαφυλάξω την σταθερή πορεία της χώρας χωρίς να
υπολογίσω το προσωπικό μου πολιτικό κόστος.
Τα υπόλοιπα είναι ιστορία.
Και κάτι τελευταίο: κατηγορήθηκα ότι με την πρόταση για δημοψήφισμα
έθεσα εμμέσως σε αμφισβήτηση τη θέση της Ελλάδας στο ευρώ. Αυτοί που με
κατηγόρησαν, θυμάστε με ποιο άμεσο και ξεκάθαρο δίλημμα πήγαν στις
εθνικές εκλογές λίγους μήνες μετά; Θα σας το θυμίσω εγώ: «Ευρώ ή
δραχμή». Υποκρισία;
Έχετε ψηφίσει όλα τα μέτρα της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου (και
Κουβέλη τον πρώτο χρόνο). Παράλληλα κάνετε κριτική στην κυβέρνηση ότι
απέτυχε. Τότε, γιατί ψηφίσατε τα πάντα;
Δεν θυμάστε καλά. Να σας θυμίσω τι είπα σε ομιλία μου στη Βουλή την 1η
Αυγούστου 2012, στην αρχή της κυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ_ΔΗΜΑΡ, όταν έφεραν
νόμο που καταψήφισα μαζί με άλλους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, επειδή
κουρέλιαζε την ιστορική μας μεταρρύθμιση του 2011 για τα Πανεπιστήμια;
Ένα απόσπασμα μόνο: «Όσο χρόνο και όσα χρήματα κι αν μας δώσουν οι
εταίροι μας, όσο ευνοϊκή και αν γίνει η ευρωπαϊκή πραγματικότητα,
πρώτιστη ευθύνη, δική μας ευθύνη, είναι να συνεχίσουμε να αλλάζουμε
ριζικά τη χώρα μας… Δεν πρόκειται να σωθεί οριστικά η χώρα αν δεν
αλλάξει ριζικά…Τη στιγμή που διαπραγματευόμαστε με τους εταίρους μας για
αποφυγή των λεγόμενων οριζόντιων μέτρων, ένα βασικό διαπραγματευτικό
μας όπλο θα ήταν η ανάδειξη του μεταρρυθμιστικού έργου που προωθήσαμε
κάτω από αντίξοες συνθήκες…Θα έπρεπε να βροντοφωνάζουμε για κάθε μεγάλη
θεσμική αλλαγή αντί να την καταργούμε, αποδεικνύοντας έτσι τη βούλησή
μας να σπάσουμε αυγά για να βάλουμε τάξη στη χώρα. Εσείς κάνατε το
αντίθετο. Δώσατε στους εταίρους μας το μήνυμα ότι η κυβέρνηση είναι
έτοιμη να υποκύψει στις βουλήσεις κάθε κακώς εννοούμενης συντεχνίας,
κάθε ειδικού συμφέροντος. Και αυτό υπονομεύει και τη διαπραγματευτική
μας θέση».
Να σας θυμίσω επίσης την πληθώρα δηλώσεών μου τα τελευταία δυόμισι
χρόνια, όπως την καταδίκη των υπόγειων διαδρομών ηγεσίας της κυβέρνησης
με χρυσαυγίτες, την καταδίκη της επιχείρησης ξηλώματος της Διαύγειας, το
αντιδημοκρατικό και αδιανόητο κλείσιμο της ΕΡΤ, την τοποθέτηση επιφανών
εμπρηστών της χώρας όπως ο πρώην υπουργός Οικονομικών Γ. Παπαθανασίου
σε παχυλά αμειβόμενες θέσεις, την υπεράσπιση της ανεξάρτητης στατιστικής
αρχής από τις επιθέσεις, την υπεράσπιση του νόμου 3838 για την απόδοση
ιθαγένειας και ενάντια στη στέρηση του δικαιώματος εκλέγειν και
εκλέγεσθαι στους νομίμους μετανάστες, την τραγωδία στο Φαρμακονήσι.
Να θυμίσω επίσης ότι, όταν χρειάστηκε έστειλα με την ψήφο μου σαφές
μήνυμα προς όλες τις κατευθύνσεις: εκφράζοντας τη διαφωνία μου για την
αντιμεταρρύθμιση στα Πανεπιστήμια, καταψηφίζοντας και εκφράζοντας τη
διαφωνία μου για τη συνέχιση της αυθαιρεσίας στην παροχή ψηφιακών αδειών
στα κανάλια και στον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η ανακεφαλαιοποίηση
των τραπεζών.
Χτύπησα από την αρχή όσα καμπανάκια μπορούσα στην κυβέρνηση να μείνει στο δρόμο των προοδευτικών και δημοκρατικών αλλαγών.
Από την άλλη, προσωπικά, δεν έχω ιστορία στο να ρίχνω κυβερνήσεις προκαλώντας μπάχαλο στη χώρα. 'Αλλοι έχουν.
Η κυβέρνηση απέτυχε να οδηγήσει την Ελλάδα σε ασφαλή έξοδο από το
Μνημόνιο όπως ήταν προγραμματισμένο εδώ και τρία χρόνια, παρά το γεγονός
ότι οι συνθήκες τώρα ήταν πολύ πιο εύκολες σε σχέση με το 2010,
αποδόμησε τις μεταρρυθμίσεις που είχαμε ξεκινήσει την περίοδο 2009-2011,
επιχείρησε την παλινόρθωση του πελατειακού κράτους με αποκορύφωμα το
κύμα ρουσφετιών την τελευταία μέρα πριν διαλυθεί η Βουλή για τις εκλογές
και ευτέλισε κάθε έννοια κυβερνητικής συνεργασίας και κυβερνητικής
συλλογικότητας με μία προγραμματική συμφωνία κουρελόχαρτο.
Στο διάστημα 2011-2014, με εξαίρεση την περίοδο πριν από τις
ευρωεκλογές, όπου διαφωνήσατε με την «Ελιά» και λίγο πριν την ανακοίνωση
της ίδρυσης του Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών με τη δημιουργία της
ΔΗ.ΠΑΡ, δεν είχατε εκφράσει άλλες διαφωνίες, Όλα τα άλλα, επομένως,
γίνονταν καλά στο ΠΑΣΟΚ;
Και πάλι δεν θυμάστε καλά. Επέλεξα για λόγους αρχής και σεβασμού προς τη
νέα ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, να κρατήσω χαμηλούς τόνους. Υποχρέωσή μου και ως
πρώην Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ήταν να διαφυλάξω την ενότητα του κόμματος, και
να συμβάλλω στην προσπάθεια το ΠΑΣΟΚ και πάλι να ξανασυνδεθεί με τη
βάση του.
Θα σας θυμίσω όμως τι είπα στην εκδήλωση για τα 39 χρόνια από την ίδρυση
του ΠΑΣΟΚ το Σεπτέμβριο του 2013, όταν πλέον κατάλαβα ότι τα πράγματα
δεν πήγαιναν καθόλου καλά:
«Το ΠΑΣΟΚ που χρειάζονται η Ελλάδα και οι Έλληνες δεν μπορεί παρά να πρωταγωνιστεί στην πρόοδο και την αλλαγή της χώρας.
Πρωτοστατεί στο σχηματισμό κυβερνήσεων συνεργασίας για κυβερνητική
σταθερότητα, αλλά με ξεκάθαρο προοδευτικό πρόσημο. Όχι λευκές επιταγές.
Ενώνει όλες τις προοδευτικές δυνάμεις του τόπου, απέναντι στη δεξιά και
την αριστερή συντήρηση. Δεν διαιρεί. Στόχος μας - οι προοδευτικές
μεταρρυθμίσεις με ανθρώπινο πρόσωπο.Δεν δικαιούμαστε να είμαστε
παρακολούθημα κανενός. Καμίας δεξιάς ή αριστερής συντήρησης».Τόσο
ξεκάθαρα. Από τότε.
Γιατί αποχωρήσατε από το ΠΑΣΟΚ που ίδρυσε ο πατέρας σας, όταν ο
κ. Βενιζέλος δηλώνει ότι μετά τις εκλογές θα γίνει συνέδριο στο οποίο θα
συζητηθούν τα πάντα; Αυτό δεν ζητήσατε με την επιστολή σας;
Το δήλωσε σε εσάς; Στο διάστημα αυτό έχουν ειπωθεί πολλά, αλλά ουσία
καμία για την πραγματική ανασυγκρότηση αυτού του ΠΑΣΟΚ το οποίο
υπηρέτησα όλη μου την ζωή. Λειτούργησαν ενοχικά απέναντι στην ιστορία
και τους αγώνες αυτού του χώρου. Δημιούργησαν δύο κομματικά μορφώματα σε
τέσσερις μήνες για να το κρύψουν. Τώρα το θυμήθηκαν; Τώρα και πάλι
προεκλογικά για ψήφους;
Η πρότασή μου είχε ως βάση την Αναγέννηση και Ανασυγκρότηση του ΠΑΣΟΚ.
Στόχος ήταν οι πρωτοβουλίες μας να προκαλέσουν ένα δημιουργικό σοκ, ώστε
και πάλι να συναντήσουμε τον κόσμο με τον οποίο μοιραζόμαστε κοινές
αξίες και οράματα για την πατρίδα μας. Η επίπλαστη ενότητα, την οποία
μάλιστα όλοι κατήγγειλαν στις μεταξύ τους συζητήσεις αλλά κατάπιναν
δημοσίως, δεν έκανε τίποτα άλλο από το να βυθίζει στην ανυποληψία μία
ολόκληρη παράταξη.
Μπροστά σε αυτό το τέλμα ούτε εγώ, ούτε οι άνθρωποι που πορευτήκαμε μαζί
τόσα χρόνια για τις αξίες του Σοσιαλισμού μπορούσαμε να μένουμε
απαθείς, σκεπτόμενοι το προσωπικό όφελος, που πιστέψτε με ήταν κάτι
εύκολο μέσα από τη σιγουριά της επανεκλογής και της σίγουρης βουλευτικής
έδρας.
Αυτή ήταν μια από τις δυσκολότερες αποφάσεις της ζωής μου, διαλέγοντας τον δύσκολο δρόμο. Όμως, αυτός είμαι...
Θα μπορούσατε να συνυπάρξετε σε μια κυβέρνηση συνεργασίας με τη Ν.Δ. του
κ. Σαμαρά; Με τον κ. Τσίπρα; Μία κυβέρνηση στην οποία θα μετείχε και το
ΠΑΣΟΚ υπό τον κ. Βενιζέλο;
Το ερώτημα είναι αν αυτοί θα συνεργαστούν με το ΚΙΝΗΜΑ μας! Γιατί εμείς
δεν θα γίνουμε πατερίτσα και παρακολούθημα κανενός, για μερικές καρέκλες
και οφίτσια.
Γιατί εμείς θα επιβάλλουμε σαφέστατο προγραμματικό πλαίσιο προοδευτικών
αλλαγών που θα τηρηθεί στο ακέραιο, όχι συμφωνία-κουρελόχαρτο που δεν
λαμβάνει κανείς υπόψη. Και γιατί εμείς θα επιβάλλουμε πραγματική
κυβερνητική συνεργασία με συλλογικές αποφάσεις, όχι κατάργηση κάθε
έννοιας συλλογικότητας.
Σας ρωτώ: Πώς να συνεργαστεί κανείς με τον κ. Σαμαρά, μετά τα δείγματα
γραφής που έδωσε δυόμισι χρόνια, την αποδόμηση των μεταρρυθμίσεων, τις
πελατειακές διευθετήσεις για τους ισχυρούς, τις υπόγειες διαδρομές με
την ακροδεξιά, παίζοντας ακόμα και την Ελλάδα στα ζάρια;
Ιδρύσατε ένα νέο κόμμα, αλλά από την ομιλία σας δεν προέκυψε
αποχρών λόγος για την ίδρυσή του. Αναφέρατε γενικές αρχές, στις οποίες
αναφέρεται όλο το κομματικό σύστημα. Κοινωνική Δικαιοσύνη, ανάπτυξη,
αποκατάσταση αδικιών, αλληλεγγύη, αλήθεια, όλοι λέτε τα ίδια. Η αλήθεια,
μάλιστα, είναι σλόγκαν του κ. Βενιζέλου, του κ. Σαμαρά και του κ.
Τσίπρα. Εσείς ποια αλήθεια κομίζετε;
Το Κίνημά μας δεν κομίζει άλλη μία «αλήθεια». Εμείς μιλάμε με γεγονότα.
Και λέμε αυτά που δεν θέλει να πει κανένας άλλος: Ότι ως αληθινοί
πατριώτες, βάλαμε πάνω από όλα την Ελλάδα και πήραμε αποφάσεις
αντιδημοφιλείς αλλά σωστές για τη χώρα. Αποφάσεις που δικαιώθηκαν και
από τις εξελίξεις, θυμίζω Ιρλανδία, Πορτογαλία και Κύπρο, και εντέλει
και από αυτούς που τις πολέμησαν λυσσαλέα, στην πράξη, γιατί στα
λόγια... Ότι αν οι αποφάσεις αυτές, και κυρίως το κύμα προοδευτικών
αλλαγών της περιόδου 2009-2011 είχαν διακομματική στήριξη, όπως είχαμε
ζητήσει, σήμερα η χώρα θα είχε ήδη διαβεί τον κάβο, θα είχε ξεπεράσει
την ανασφάλεια.
Ότι αν δεν φτιάξουμε κράτος που να λειτουργεί δημοκρατικά, με διαφάνεια
και αποτελεσματικότητα, ούτε κράτος πρόνοιας, ούτε υγεία ή παιδεία σωστή
θα έχουμε. Αν δεν φτιάξουμε αυτό το κράτος ούτε επενδύσεις σοβαρές θα
έχουμε, ούτε ο επιχειρηματίας, ο μικρομεσαίος, ο αγρότης, η start-up
επιχείρηση, θα βλέπουν το μέλλον με σιγουριά, χωρίς ανασφάλεια.
Και σε αυτό διαφέρουμε ριζικά από την συντήρηση της ΝΔ και με όσους
ταυτίστηκαν μαζί της. Αλλά βλέπουμε και τον ΣΥΡΙΖΑ να αδυνατεί να
απεμπλακεί από ένα παρωχημένο μοντέλο συγκεντρωτικού κρατισμού, που θα
ενισχύσει την πελατειακή διαπλοκή αλλάζοντας απλώς καπέλο.
Διαφέρουμε ριζικά με την ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ που θεωρούν το μνημόνιο ως
πηγή κακού, ενώ δεν κοιτούν τα πραγματικά αίτια για τα οποία βρεθήκαμε
εδώ. Και άρα δεν προτείνουν ουσιαστική αλλαγή. Αποφυγή προτείνουν.
Εμείς αντιθέτως δεν αποφεύγουμε το πρόβλημα. Και προτείνουμε πραγματική
σύγκρουση με τα κακώς κείμενα προς όφελος του κοινού καλού, του πολίτη.
Μιλάμε ξεκάθαρα για τις αδυναμίες της χώρας μας. Γιατί πιστεύουμε ότι
μπορούν να διορθωθούν. Αν υπάρχει πραγματική βούληση. Και αυτή την
έχουμε. Το έχουμε και το έχω αποδείξει.
Δεν θα κάνουμε πίσω και για αυτό προτείνουμε ένα δικό μας σχέδιο. Όχι της τρόικας, όχι επιβαλλόμενο έξωθεν.
Προτείνουμε Σχέδιο με Ελληνική Ταυτότητα και Θεσμούς που λειτουργούν, με
τον πολίτη συμμέτοχο, για να οικοδομηθεί η Μεταπελατειακή Ελλάδα, μια
Ελλάδα Αξιών, Δικαιοσύνης και Δημιουργίας. Γιατί πιστεύω σε αυτό το
σχέδιο; Πρώτο γιατί το χρειαζόμαστε για μια διαφορετική Ελλάδα. Δεύτερο
γιατί με αυτό το σχέδιο ξέρω ότι θα μπορούμε να διαπραγματευτούμε με
τους εταίρους μας εξασφαλίζοντας τρεις βασικούς στόχους…
• Την υπεύθυνη και σταθερή έξοδο στις αγορές και από το μνημόνιο χωρίς κραδασμούς και φόβους εξόδου από το ΕΥΡΩ,
• Την στήριξή τους χωρίς νέα ποσοτικά οριζόντια μέτρα περικοπών,
• Την οριστική και αμετάκλητη διευθέτηση του χρέους με αντάλλαγμα μια
Ελλάδα λειτουργική, διαφάνειας, απαλλαγμένη από όλα όσα μας έφεραν στο
χείλος του γκρεμού.
Για αυτό και πιστεύω σε ένα δικό μας, Ελληνικό Σχέδιο, με την υπογραφή
όλων των Ελλήνων στη βάση του τρίπτυχου «Απελευθέρωση της δημοκρατίας
από την σημερινή της αιχμαλωσία σε διάφορα κατεστημένα, Ανθρωπιά για ένα
κράτος αλληλέγγυο με τον πολίτη, απέναντι στη σκληρότητα των
ανισοτήτων, που διαρρηγνύουν την κοινωνική συνοχή ενώ περιθωριοποιούν
ανέργους, φτωχούς, συνταξιούχους και αδύναμα στρώματα της κοινωνίας,
Ανάπτυξη βιώσιμη απελευθερώνοντας τις υγιείς παραγωγικές δυνάμεις να
αξιοποιήσουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας».
Για αυτό το Ελληνικό Σχέδιο, που είναι ο σωστός δρόμος απέναντι στο άνευ
όρων «ναι» του κ.Σαμαρά και το εντελώς «όχι» του κ.Τσίπρα, θα πούμε
πολύ περισσότερα τις επόμενες μέρες.
Κλείνω λέγοντας ότι υπάρχουν πέντε λόγοι γιατί η Ελλάδα και η ιστορική
παράταξη της δημοκρατίας και του σοσιαλισμού χρειάζονται το Κίνημα:
Πρώτον, γιατί η χώρα, χρειάζεται ηγεσίες που βάζουν πρώτα την Ελλάδα
και τους πολίτες της, χωρίς να υπολογίζουν προσωπικό ή πολιτικό κόστος.
Δεύτερον, γιατί είναι αναγκαία η κοινοβουλευτική εκπροσώπηση των
δυνάμεων που έδειξαν ότι μπορούν να σηκώσουν το βάρος της ευθύνης με
γενναίες πράξεις αλλά και να ξεκινήσουν υπεύθυνες και μεγάλες αλλαγές
που είχε ανάγκη η χώρα.
Τρίτον, γιατί έχουμε καθαρή πολιτική ταυτότητα, το Κίνημά μας των
Δημοκρατών Σοσιαλιστών. Αυτή είναι εγγύηση για όποια συνεργασία
κυβερνητική ή άλλη σε ξεκάθαρο προοδευτικό πλαίσιο.
Τέταρτον, γιατί η χώρα θα πάει μπροστά χτίζοντας επάνω σε αλήθειες και
όχι στην κινούμενη άμμο της συνωμοσιολογίας ή κάτω από ένα πέπλο σιωπής.
Και η φωνή μας είναι φωνή εμπειρίας, γνώσης για τα πραγματικά γεγονότα
εντός και εκτός της Ελλάδας. Μια αλήθεια που αποκαλύπτεται - και καλώς
αποκαλύπτεται - συνεχώς.
Και πέμπτον, δίνουμε φωνή και δύναμη στους χιλιάδες πολίτες, μέσα από
την δικιά μας ξεχωριστή φιλοσοφία της συμμετοχικής δημοκρατίας, της
αυτοοργάνωσης, της προσφοράς και διαβούλευσης. Είναι το Κίνημα που δεν
πιστεύει σε πελατειακά ούτε σε συγκεντρωτικά κόμματα. Ο δικός μου
προσωπικός ρόλος είναι να ακριβώς να διασφαλίσω αυτή την πλατιά
συμμετοχική και δημοκρατική διαδικασία ανασυγκρότησης του ευρύτερου
χώρου των δημοκρατών και σοσιαλιστών στην χώρας μας. Τώρα ήρθε η ώρα να
ακουστεί η δική μας φωνή.
18. Ποιος είναι ο εκλογικός στόχος του Κινήματος που
ιδρύσατε; Να μπείτε απλά στη Βουλή, να αναδειχτείτε τρίτο κόμμα, τι
ακριβώς επιδιώκετε;
Κάνουμε μια νέα αρχή. Για ένα Κίνημα που θα διαμορφώσει η ίδια η βάση,
μέσα από διάλογο, διαβούλευση, αυτοοργάνωση. Ένα εργαστήρι ιδεών και
προτάσεων για την χώρα και την πρόοδο. Δημοκρατών και Σοσιαλιστών. Με
σαφή ταυτότητα. Με σαφείς κατευθύνσεις για το που πρέπει και μπορούμε να
πάμε. Σε μια κοινωνία αξιών.
Σήμερα στόχο έχουμε να δώσουμε φωνή σε αυτή την νέα μας παρουσία. Να
αποκτήσουν οι νέοι και παλιότεροι μαχητές αυτών των ιδεών ξεκάθαρη και
σημαντική κοινοβουλευτική φωνή. Να ακουγόμαστε δυνατά. Να αναδείξουμε
τις αξίες μας, να αναδείξουμε την ελπίδα για μια διαφορετική Ελλάδα. Να
συγκρουστούμε με νοοτροπίες και πρακτικές που πήγαν την Ελλάδα πίσω.
Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα σχηματιστεί αυτοδύναμη κυβέρνηση. Πρέπει
να πάμε σε δεύτερες εκλογές, όπως το 2012, ή να σχηματιστεί, οπωσδήποτε,
κυβέρνηση με βάση τα αποτελέσματα των εκλογών της 25ης Ιανουαρίου;
Συνεργασίες μόνο με ξεκάθαρο προοδευτικό πλαίσιο, αυτό μας επιβάλλει μια
αδήριτη ανάγκη για προοδευτικές και δημοκρατικές για μεταρρυθμίσεις. Κι
αυτό θα επιμείνουμε να κάνουμε κατά την διαδικασία των διερευνητικών
εντολών.
Υπάρχει μια εκκρεμότητα και αφορά στα οικονομικά του ΠΑΣΟΚ.
Αιωρείται η κατηγορία ότι αφήσατε μεγάλο χρέος και ότι αυτό είναι όπλο
στα χέρια του κ. Βενιζέλου, ότι σας «κρατάει». Η αίσθηση είναι ότι, στην
καλύτερη περίπτωση, υπήρξε σπατάλη χρημάτων. Τι ακριβώς συνέβη;
Δεν με κρατάει κανείς. Και ξέρετε κάτι: Να γίνει τώρα ξανά κοινός
έλεγχος στα οικονομικά όλων των κομμάτων από το 2000 και μέχρι σήμερα
για να δούμε πότε και ποιοι επιχείρησαν να βάλουν μία τάξη στα
οικονομικά τους. Δεν λέω ότι δεν υπήρξαν προβλήματα, και πώς θα μπορούσε
άλλωστε να γίνει διαφορετικά, όταν όλα τα κόμματα λειτουργούν εδώ και
δεκαετίες σε καθεστώς απόλυτης αδιαφάνειας. Εμείς προσπαθήσαμε να
σπάσουμε αυτή την αδιαφάνεια. Αρχίσαμε να εφαρμόζουμε κανόνες,
προσπαθώντας παράλληλα να τηρούμε τις υποχρεώσεις ενός κόμματος
εξουσίας. Καταφέραμε το 2010 να έχει το ΠΑΣΟΚ λιγότερα χρέη από τη Ν.Δ.
παρά το γεγονός ότι όλη την περίοδο 2004-2009 το ΠΑΣΟΚ έπαιρνε λιγότερα
χρήματα από τη ΝΔ ως δεύτερο κόμμα, παρά το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ την
ίδια περίοδο είχε τριπλάσιες εσωκομματικές διαδικασίες σε σχέση με τη ΝΔ
την ίδια περίοδο - 2 Συνέδρια, εσωκομματικές εκλογές ηγεσίας, εκλογές
όλων των αποκεντρωμένων οργάνων, και παρά το γεγονός ότι το 2004 το
ΠΑΣΟΚ είχε περισσότερα χρέη από τη ΝΔ.
Κύριε Πρόεδρε, μια τελευταία ερώτηση. Εσείς δεν κάνατε λάθη; Τα είχατε όλα καλά καμωμένα;
Από την πρώτη στιγμή, εδώ και χρόνια ανέλαβα και σήκωσα όλο το βάρος της
ευθύνης για λάθη και καθυστερήσεις, ακόμα και για επιλογές προσώπων.
Ποτέ δεν προσποιήθηκα τον αλάνθαστο. Ξέρω τα λάθη μου. Έχω διδαχθεί από αυτά.
Ναι, ως Πρωθυπουργός, μπροστά στην ανάγκη να μην διαταραχθεί η
κυβερνητική σταθερότητα και η πορεία της χώρας, «κατάπια» πολλά.
Ανέχτηκα για καιρό συμπεριφορές που ήξερα ότι μας πληγώνουν. Ανέχτηκα
στρογγυλέματα θέσεων και συμβιβασμούς, περισσότερους από ό,τι έπρεπε.
Πολλοί ζητούσαν να ήμουν πιο αποφασιστικός. Έμαθα κι εγώ. Και είμαι
αποφασισμένος. Οι αλλαγές στην Ελλάδα γίνονται με σωστή προετοιμασία,
σχέδιο και αποφασιστικότητα να κόψεις τον γόρδιο δεσμό. Όπου το κάναμε,
είχαμε αποτέλεσμα. Πρωτόγνωρο σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα και σε
τόσο ασφυκτικές συνθήκες. Κάναμε την αρχή. Δεν αλλάξαμε όμως τη χώρα όσο
είχαμε υποσχεθεί. Αλλά δεν φυγομάχησα, δεν κρύφτηκα, δεν πέταξα την
καυτή πατάτα σε άλλον, δεν έπαιξα τη χώρα στα ζάρια.
Είμαι έτοιμος πραγματικά να δεχθώ κάθε κριτική. 'Αλλωστε δεν υπάρχει
κάτι που να μην έχει ειπωθεί εναντίον μου. Τα έχω ακούσει όλα. Αλλά τώρα
θα ακουστεί και η δική μας φωνή. Ζητάμε, και σωστά γιατί έτσι είναι η
πολιτική, αυτοκριτική από τους πυροσβέστες γιατί δεν αντιμετώπισαν
καλύτερα την φωτιά, μέσα στις χειρότερες για τη χώρα δυνατές συνθήκες.
Με τους πραγματικούς εμπρηστές της χώρας και της ελληνικής οικονομίας,
αυτούς που χρεοκόπησαν τον τόπο και έφυγαν, θα ασχοληθεί επιτέλους
κανείς;
Η διακήρυξη του Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών (ΔΗΜΟΣ) 3 Jan 2015 7:20 AM (10 years ago)
ΚΙΝΗΜΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΩΝ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΩΝ
Ιστορική Ανάγκη
To 1974, μετά την εθνική τραγωδία της Κύπρου και με την κατάρρευση της
δικτατορίας, λαϊκή απαίτηση έγινε η απελευθέρωση της Ελλάδας. ‘Οραμα του λαού
μας, να απεξαρτηθούμε από τη «ρίζα της συμφοράς»: την εξάρτησή μας από ξένες
δυνάμεις που ήθελαν κυβερνήσεις πιόνια, δημοκρατίες ελεγχόμενες και λαούς
υποταγμένους. Η απεξάρτησή μας αποτελούσε όρο και ελάχιστη προϋπόθεση για να
εδραιωθεί η λαϊκή κυριαρχία αλλά και να πραγματοποιηθεί η κοινωνική δικαιοσύνη.
Σήμερα, το 2015, o κύκλος της μεταπολίτευσης κλείνει.
Και η απαίτηση των Ελλήνων πολιτών, είναι η απελευθέρωσή μας από μια νέα
εξάρτηση, που έχει την ρίζα της στην αιχμαλωσία των δημοκρατικών μας θεσμών.
Αιχμαλωσία από μηχανισμούς ενός οικονομικού, πολιτικού και μιντιακού
κατεστημένου, που υπηρετείται από ένα πελατειακό σύστημα διακυβέρνησης.
Παρά τα μεγάλα επιτεύγματα των προοδευτικών κυβερνήσεων της μεταπολίτευσης,
πελατειακές δομές, αντιλήψεις, νοοτροπίες και συμπεριφορές, επιβιώνουν,
διαχέονται και κυριαρχούν. Αυτές ευθύνονται για την υπονόμευση των δημοκρατικών
λειτουργιών, την περιθωριοποίηση του πολίτη από την πολιτική, την εξάρτηση της
αυτοδιοίκησης από ένα συγκεντρωτικό κράτος, τη γιγάντωση των κοινωνικών
ανισοτήτων, τη στρεβλή ανάπτυξη, τελικά και τη σπατάλη του πλούτου και των
δυνάμεων του Ελληνικού λαού.
Οι στρεβλώσεις και οι εξαρτήσεις αυτές, αντί να αντιμετωπιστούν δημιουργώντας
ένα κράτος δικαίου, ενισχύθηκαν συνειδητά από συντηρητικές κυβερνήσεις. Ο
τρόπος διακυβέρνησης της χώρας από τη συντήρηση μάς κατέστησε ευάλωτους στη
διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση και έκθετους όσον αφορά στην εκπλήρωση των
ευρωπαϊκών μας υποχρέωσεων. Πέραν του ότι παρέδωσε ελλείμματα και χρέη,
υπονόμευσε τη διεθνή μας αξιοπιστία και οδήγησε τη χώρα στα πρόθυρα μιας νέας
εθνικής τραγωδίας, στο φάσμα μιας χρεοκοπίας, και την κοινωνία σε μια σκληρή
δοκιμασία.
Σήμερα, η απαίτηση των Ελλήνων πολιτών για απελευθέρωση από τα δεσμά αυτού
του πελατειακού συστήματος μπορεί και πρέπει να μετασχηματιστεί σε ένα κίνημα
αξιών.
Η Φύση της Διεθνούς Κρίσης
Το κραχ στη Wall Street το 2008, αποκάλυψε το νέο διεθνές οικονομικό
περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε.
Αυτό χαρακτηρίζεται από:
·
Την αλληλεξάρτηση των
εθνικών οικονομιών μέσω του διεθνούς εμπορίου, τη ραγδαία εξέλιξη της
τεχνολογίας και εξάπλωση των επικοινωνιών και τη δεσπόζουσα θέση του
χρηματοπιστωτικού συστήματος.
·
Την επένδυση του κεφαλαίου
σε νέες δομές παραγωγής που αντικαθιστούν μεγάλο μέρους του εργατικού
δυναμικού, του ανθρώπινου κεφαλαίου, με αυτοματοποιημένες μηχανές παραγωγής.
·
Την εύκολη φυγή του
κεφαλαίου που, ψάχνοντας ευκαιρίες για όλο και περισσότερα και μεγαλύτερα
κέρδη, καταφεύγει σε αναδυόμενες οικονομίες με φτηνά μισθολόγια, ελλιπείς
προδιαγραφές συνθηκών εργασίας, υγιεινής, προστασίας του περιβάλλοντος και με
ανύπαρκτες συλλογικές διαπραγματεύσεις ή εγγυημένη προστασία των βασικών
ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
·
Την εύκολη φοροδιαφυγή μέσω
υπεράκτιων εταιριών, φορολογικών παραδείσων, αλλά και ενός αδιαφανούς
τραπεζικού συστήματος
·
Την έλλειψη ή και απουσία
παγκόσμιων θεσμών και κανόνων, που να ρυθμίζουν, να ελέγχουν, αλλά και να
"εξανθρωπίζουν" την παγκοσμιοποίηση και το διεθνές κεφάλαιο.
Συνέπεια αυτών:
· Η αδυναμία του κράτους - έθνους να αντιμετωπίσει, μεμονωμένα,
διεθνείς κρίσεις χωρίς περιφερειακή και
διεθνή συνεργασία
· Η διάρρηξη του κοινωνικού συμβολαίου. ενός συμβολαίου που
εδραιώθηκε, μετά από αγώνες μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και αποτέλεσε
παράγοντα ευημερίας, σταθερότητας, ισότητας και δημοκρατίας για δεκαετίες στην
Ευρώπη.
· Η αποφυγή επενδύσεων στην πραγματική οικονομία από ένα χρηματοπιστωτικό
σύστημα που βρίσκει αλλού μεγιστοποίηση της κερδοφορίας.
· Η τεράστια ανισότητα και η κατακόρυφη συγκέντρωση πλούτου σε χέρια λίγων,
σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ παράλληλα, η μεσαία τάξη πλήττεται και οι άνεργοι
αυξάνονται ραγδαία ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες.
· Η συγκέντρωση εξουσίας, που οδηγεί στην αιχμαλωσία των δημοκρατικών
μας θεσμών από ισχυρά οικονομικά συμφέροντα, λομπίστες, εξωθεσμικούς
παράγοντες, ακόμα και από το οργανωμένο έγκλημα.
Οι αλήθειες της κρίσης
Η Ευρωπαϊκή Ένωση σε σταυροδρόμι
Η πρόσφατη παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008/9, ανέδειξε τις συνέπειες της ατελούς αρχιτεκτονικής των θεσμών της παγκόσμιας
διακυβέρνησης. Ανέδειξε την αδυναμία των δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων να
αντιμετωπίσουν έναν αντίπαλο χωρίς “πρόσωπο”, ένα παγκόσμιο οικονομικό σύστημα
που δεν λογοδοτεί σε κανέναν, παρότι έχει τεράστια δύναμη.
Η κρίση ανέδειξε θεσμικές αδυναμίες του κοινού νομίσματος.
Οι διεθνείς αγορές ομολόγων, μέχρι το 2009, χρηματοδοτούσαν κυβερνήσεις της
Ευρωζώνης χωρίς ιδιαίτερες διαφοροποιήσεις στα επιτόκια δανεισμού. Με την κρίση,
συνειδητοποίησαν ότι το Ευρώ δεν ήταν ενιαίο. Υπήρχε το Ευρώ του σκληρού πυρήνα
και το Ευρώ της περιφέρειας. Σε αυτή την εικόνα, συνέβαλε καθοριστικά η
συντηρητική πλειοψηφία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αντί να αναγνωρίσει τις ατέλειες του ευρωσυστήματος και να υιοθετήσει
προτάσεις όπως των Ευρωομολόγων, επιδεικνύοντας παράλληλα ισχυρή προστασία και
αλληλεγγύη στις προσπάθειες κρατών μελών να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες,
προτίμησε τη διαιρετική αφήγηση των "καλών" και "κακών"
κρατών μελών.
Η συντηρητική πλειοψηφία στους ευρωπαϊκούς θεσμούς απεδείχθη ανέτοιμη και
άβουλη να αντιδράσει αποτελεσματικά.
Έτσι, δεν αντιμετωπίστηκε εγκαίρως μια κρίση που εξαπλωνόταν και αποσταθεροποιούσε
συνολικά την Ευρωπαϊκή Ένωση κάνοντας και την προσαρμογή σκληρή και επίπονη σε
πολλές χώρες της Ευρωζώνης.
Η αφήγηση και στάση των συντηρητικών δυνάμεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε ως
πολιτικό αποτέλεσμα την ένταση του λαϊκισμού, την επιστροφή στον εθνικισμό και
την ξενοφοβία σε όλη την ήπειρο.
Η στάση αυτή, στέκεται εμπόδιο στην ολοκλήρωση της Ευρώπης στους τομείς της
οικονομικής, κοινωνικής, μεταναστευτικής και αμυντικής πολιτικής που σήμερα
αντιμετωπίζεται με σκεπτικισμό ή και φόβο.
Η πολιτική της λιτότητας σε όλη της Ευρωζώνη κινδυνεύει να εδραιώσει μια
μακρά περίοδο ύφεσης και ανεργίας.
Η απουσία πολιτικής μεγάλων επενδύσεων σε υποδομές τηλεπικοινωνιών,
συγκοινωνιών, δικτύων ενέργειας, παιδείας και καινοτομίας που θα προετοιμάζουν
μια βιώσιμη-πράσινη οικονομία, υπονομεύει την προοπτική μιας ισχυρής Ευρώπης.
Μιας Ευρώπης που θα μπορεί να ανταγωνιστεί, επι ίσοις όροις, τις αναδυόμενες
οικονομίες και καταδικάζει τους νέους σε μακρόχρονη περιθωριοποίηση.
Η πορεία για εκδημοκρατισμό των δομών της ΕΕ έχει αντικατασταθεί από τη ντε
φάκτο κυριαρχία των ισχυρότερων στην Ένωση.
Ο άβουλος τρόπος που με τον οποίο αντιμετώπισε
η ΕΕ την κρίση, έφερε την εσωστρέφεια της Ένωσης. Αποδόμησε την διεθνή εικόνα
και θέση του ιστορικού αυτού εγχειρήματος που λέγεται Ευρώπη. Δηλαδή, ενός
μοναδικού προτύπου περιφερειακής διακυβέρνησης βασισμένη στις αξίες της
ειρηνικής συνύπαρξης και επίλυσης διαφορών βάσει του διεθνούς δικαίου και όχι
του δικαίου του ισχυρού, στις αξίες της ελευθερίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
και της κοινωνικής συνοχής μέσα από ρυθμιζόμενες ελεύθερες αγορές.
Η αδυναμία της Ευρώπης έχει παγκόσμιες συνέπειες, καθώς απομειώνεται η
ισχύς και η εικόνα της επιτυχίας ενός μοντέλου περιφερειακής συνεργασίας, που
θεωρήθηκε τόσο σημαντική για την ειρήνη και την πρόοδο σε περιφέρειες όπως της
Ασίας, της Αφρικής και της Μεσογείου καθώς και της Λατινικής Αμερικής και της
Ευρασίας.
Καθόλου τυχαία δεν είναι η εικόνα αδυναμίας της ΕΕ να παίξει καθοριστικό
ρόλο στις εξελίξεις στην ευρύτερη γειτονιά της, όπως της Αραβικής Άνοιξης, του Μεσανατολικού
προβλήματος, στην Ουκρανία και στην Ευρασία.
Κινδυνεύει να χάσει σημαντική δύναμη επιρροής για προοδευτικές εξελίξεις
στη δικιά μας γειτονιά, των Βαλκανίων και της Μεσογείου.
Η Ευρώπη σήμερα, βρίσκεται σε σταυροδρόμι.
Είτε θα παλέψει ενωμένα για να ανατρέψει τις αρνητικές συνέπειες της κρίσης
επ' ωφελεία των πολιτών, αλλάζοντας η ίδια, ακόμα και ηγούμενη της προσπάθειας
για τον "εξανθρωπισμό" της παγκοσμιοποίησης, είτε θα καθίσταται,
ολοένα και περισσότερο, εργαλείο των ορέξεων των ανεξέλεγκτων αγορών και των
γεωπολιτικών παιχνιδιών.
Επιπροσθέτως, η κρίση αυτή κατέδειξε την ανάγκη οι προοδευτικές δυνάμεις
στην Ευρώπη να ξαναβρούν το ιδεολογικό τους στίγμα. να αλλάξουν τους συσχετισμούς, προτάσσοντας τη βιώσιμη
ανάπτυξη αντί της λιτότητας,
προτάσσοντας τη ρύθμιση των διεθνών αγορών αντί της υποταγής σε έναν
αθέμιτο ανταγωνισμό.
Η επικράτηση των προοδευτικών αξιών αποτελεί προϋπόθεση για μια πιο δίκαιη
και δημοκρατική κοινωνία.
Τα σοσιαλιστικά, σοσιαλδημοκρατικά, δημοκρατικά, οικολογικά και εργατικά
κινήματα, όπως δείχνει και η ιστορία της Σοσιαλιστικής Διεθνούς, συνέβαλαν
καθοριστικά στην κατάκτηση και θεμελίωση βασικών πολιτικών και κοινωνικών
δικαιωμάτων. Βελτίωσαν τη θέση των εργαζομένων, δημιούργησαν το σύγχρονο
κοινωνικό κράτος, διεύρυναν τη βάση της δημοκρατίας, ενίσχυσαν την ισότητα
δυνατοτήτων, άλλαξαν καθοριστικά τη θέση των γυναικών, συνέβαλαν στην ένταξη
των μεταναστών και, τέλος, επέβαλαν ένα νέο σύστημα αξιών.
Συνέβαλαν καθοριστικά, στην ιδέα και τη δημιουργία μιας Ενωμένης Ευρώπης.
Όταν είχαν την πλειοψηφία, επέβαλαν μια σειρά από σημαντικές μεταρρυθμίσεις για
μεγαλύτερη δικαιοσύνη και ανάπτυξη, με σεβασμό στην προστασία του
περιβάλλοντος.
Συνέβαλαν στη διαμόρφωση μιας Ευρώπης, που πρωτοστάτησε στην εμπέδωση της
ειρήνης μεταξύ λαών που υπέφεραν από εθνοτικές συγκρούσεις, στην κατοχύρωση της
προστασίας των ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων και στην αρχή της
αλληλεγγύης, αναβαθμίζοντας τον ρόλο των περιφερειών και της αυτοδιοίκησης. μιας Ευρώπης, που συνέβαλε
στη μετατροπή αυταρχικών κρατών σε συστήματα δημοκρατικά.
Όμως, με την οικονομική κρίση και τη βοήθεια της συντηρητικής πλειοψηφίας
της ΕΕ, έχει προωθηθεί η αποϊδεολογικοποίηση της πολιτικής.
Ο κίνδυνος περαιτέρω συρρίκνωσης των δυνάμεων του δημοκρατικού σοσιαλισμού,
θέτει σε αμφισβήτηση τα πιο σημαντικά κεκτημένα.
Τα φαινόμενα αυτά είναι ορατά και στην Ελλάδα.
Οι πολίτες δικαιούνται να γνωρίζουν.
Απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις, οι πολίτες και η πολιτική, οφείλουν να
έχουν τον πρώτο λόγο.
Οι αγορές μπορεί και πρέπει να χαλιναγωγηθούν. Οι εκλεγμένες κυβερνήσεις να
αποκτήσουν την πρωτοβουλία των κινήσεων και να θέσουν κανόνες και αρχές. Η
ανισότητα μπορεί να περιοριστεί εάν δημιουργήσουμε θεσμούς διαφάνειας, ευνομίας
και δικαιοσύνης, στη βάση πολιτικών βιώσιμης ανάπτυξης.
Οι συγκρούσεις σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης θα μπορούσαν να
προληφθούν ή να επιλυθούν, εάν δοθεί προτεραιότητα στη δημοκρατία, στον δίκαιο
καταμερισμό του πλούτου, στον σεβασμό της διαφορετικότητας, των ανθρώπινων
δικαιωμάτων και στις αρχές του Διεθνούς Δικαίου, για την οικοδόμηση της
ειρήνης.
Μια προοδευτική, σοσιαλιστική, οικολογική Ευρώπη, μπορεί και πρέπει να
παίξει καθοριστικό ρόλο στην προώθηση μιας κοινωνίας δικαίου, και να αποτελέσει
το ανάχωμα στην επέλαση της συντήρησης και στην εξάπλωση του λαϊκισμού.
Πιστεύουμε στον πρωταγωνιστικό ρόλο των πολιτών, στην οργανωμένη παρουσία
των πολιτών με προτάσεις δημιουργικές που ενδυναμώνουν τους δημοκρατικούς
θεσμούς.
Αυτό το κίνημα προοδευτικών αξιών, αποτελεί την εγγύηση για την
αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων της εποχής μας, όπως η κλιματική αλλαγή, η
ανεργία, οι ανισότητες, η φτώχεια, η παράνομη μετανάστευση και οι περιφερειακές
συγκρούσεις.
Τοποθετούμαστε με ξεκάθαρο ιδεολογικό στίγμα στο διεθνές και ευρωπαϊκό
γίγνεσθαι.
Μας εμπνέουν οι αρχές που ενώνουν το σύνολο των σοσιαλιστικών,
σοσιαλδημοκρατικών, οικολογικών, εργατικών και δημοκρατικών κομμάτων.
Πιστεύουμε ότι και η διεθνής αλληλεγγύη και συνεργασία, αποτελούν
προαπαιτούμενο για ριζικές αλλαγές στο παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα.
Για αυτό και πιστεύουμε στη συνεργασία των προοδευτικών δυνάμεων μέσα στο
πλαίσιο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς.
Ελλάδα, ο αδύναμος κρίκος
Όταν η κρίση χτύπησε την Ευρώπη, η Ελλάδα ήταν ευάλωτη και εκτεθειμένη.
Κυρίαρχο πρόβλημα που επηρέασε αρνητικά και τους εταίρους μας, τους οίκους αξιολόγησης
και τις αγορές, ήταν η απώλεια αξιοπιστίας της χώρας μας λόγω της απάτης που
έκανε η απερχόμενη κυβέρνηση κρύβοντας την αλήθεια για το ύψος των πραγματικών
ελλειμμάτων της ελληνικής οικονομίας.
Οι οίκοι αξιολόγησης - έχοντας όμως και τεράστιες ευθύνες για την παγκόσμια
τραπεζική κρίση - αντέδρασαν με υπερβολική σκληρότητα στις προσπάθειες του
Ελληνικού λαού και της δημοκρατικής κυβέρνησής του, να θέσει τη χώρα σε νέα
πορεία.
Και αυτό, παρότι η νεοεκλεγείσα Ελληνική Κυβέρνηση, είχε λάβει ευρεία
πολιτική πλειοψηφία με βάση ένα ριζοσπαστικό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα.
Πρόγραμμα που έγινε αμέσως έργο, έργο που οδήγησε την Ελλάδα στην πρώτη
θέση σε ρυθμό μεταρρυθμίσεων μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.
Η κρίση έδειξε ότι η Ελλάδα, η πατρίδα μας, ήταν ο πιο αδύναμος κρίκος,
εκτεθειμένη και ευάλωτη.
Η ευθύνη πέφτει στις πλάτες των συντηρητικών κυβερνήσεων που εκτόξευσαν τα
ελλείμματα, προχώρησαν σε ανεξέλεγκτο δανεισμό και διεύρυναν το πελατειακό
κράτος, διαλύοντας την κρατική μηχανή.
Κατά την περίοδο 2004-2009, διπλασιάστηκε το δημόσιο χρέος και η Ελλάδα
βρέθηκε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.
Όπως απέδειξε η ιστορία και τα παραδείγματα άλλων χωρών, η Ελληνική
Κυβέρνηση του 2009, είχε μόνο οδυνηρές επιλογές χωρίς εναλλακτικές λύσεις.
Πάλεψε για τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης.
Την κρίση επέτειναν, τόσο η έλλειψη εθνικής συνεννόησης και συναίνεσης, όσο
και η αρνητική στάση της δεξιάς και αριστερής αντιπολίτευσης.
Παρά ταύτα και με αίσθημα ευθύνης, η τότε κυβέρνηση έκανε τα πάντα για να
αποτρέψει τη χρεοκοπία της χώρας.
Παράλληλα, δρομολόγησε την περίοδο 2009-2011 ένα χωρίς προηγούμενο κύμα
πραγματικών προοδευτικών μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς, κάνοντας την αρχή
για την εκ βάθρων αλλαγή της χώρας.
Αρχή, που αν είχε ξεκινήσει λίγα έστω χρόνια πριν το 2009, η Ελλάδα δεν θα
χρειαζόταν ποτέ Μνημόνιο και Μηχανισμό Στήριξης.
Και όταν ο σοσιαλιστής Πρωθυπουργός θέλησε να ζητήσει τη γνώμη των πολιτών
μέσω δημοψηφίσματος, υπέστη τις συνέπειες του ανελέητου πολέμου μιας συμμαχίας
δυνάμεων που δεν επέτρεψαν να εκφραστούν οι πολίτες.
Πολίτες που, άλλοι επικαλούνται, αλλά όμως, άλλοι σέβονται.
Η εξέλιξη αυτή, διευκόλυνε την ολιγωρία και την ακύρωση των μεταρρυθμίσεων,
τη μείωση της λογοδοσίας, την επιστροφή της παλαιοκομματικής πελατειακής
λογικής και την προώθηση μέτρων που παραπέμπουν περισσότερο σε λογιστικές
ασκήσεις και καθόλου στην κοινή λογική.
Σε αυτές τις πρακτικές οφείλεται και η σημερινή εξάρτηση της πατρίδας από
δανειστές και η επιτήρηση από εταίρους.
Το διακύβευμα
O
Ελληνισμός έχει περάσει μεγάλες κρίσεις στις χιλιετίες της ιστορίας του. Ο
τρόπος που τις διαχειρίστηκε έκρινε και τη φυσιογνωμία του Έθνους στα χρόνια
που τις ακολούθησαν.
Σήμερα, βρισκόμαστε και πάλι μπροστά σε ένα νέο ιστορικό διακύβευμα.
Ποια θα είναι η φυσιογνωμία της Ελλάδας αύριο, μετά την κρίση;
Θα αντιμετωπίσουμε σοβαρά και ριζικά τα αίτια της κρίσης;
Θα έχουμε το θάρρος να εξαλείψουμε τις δομές που μας οδήγησαν στην εξάρτηση
από δανειστές και εταίρους;
Τι όραμα έχουμε για την πατρίδα μας την επομένη της κρίσης;
Ουσιαστικές απαντήσεις μπορούμε να δώσουμε
μόνο εάν απαντήσουμε στα διλήμματα που ανέδειξαν την κρίση.
Και να επιλέξουμε:
Ελευθερία ή φόβος;
Ανθρωπιά ή κυνισμός;
Δικαιώματα για όλους ή προνόμια για λίγους;
Συνύπαρξη ή ξενοφοβία;
Αλληλεγγύη ή ατομισμός;
Δημοκρατία ή πλουτοκρατία;
Διαφάνεια ή παρασκήνιο;
Αξιοκρατία ή πελατοκρατία;
Λογοδοσία ή ασυδοσία;
Δικαιώματα για όλους ή προνόμια για λίγους;
Δημιουργία ή παρασιτισμός;
Εξωστρέφεια ή εσωστρέφεια;
Ισχύς του δικαίου ή δίκαιο το ισχυρού;
Ανεκτικότητα ή μισαλλοδοξία;
Πολυσυλλεκτικότητα ή ξενοφοβία;
Συμμετοχή ή αδιαφορία;
Συλλογικότητα ή ιδιώτευση;
Συμμετοχή ή αποξένωση;
Χειραφέτηση ή χειραγώγηση;
Στη μάχη της συντήρησης κατά των αξιών της προόδου, είμαστε απέναντι σ’
αυτούς που διψάνε απλώς για την εξουσία, είμαστε με εκείνους που παλεύουν για
μία κοινωνία αξιών.
Ποιοι είμαστε
Η Δημοκρατία γεννήθηκε όταν οι Έλληνες πίστεψαν ότι μπορούν να πάρουν τη
μοίρα τους στα χέρια τους.
Η Δημοκρατία απαιτεί να μπορεί ο πολίτης να αναλάβει νηφάλια και κριτικά το
μερίδιο της δικής του ευθύνης στο πλαίσιο της ευνομούμενης Πολιτείας.
Να μπορεί μέσα από θεσμοθετημένες διαδικασίες να συμβάλλει ενεργά στη
θέσπιση των νόμων.
Να μην αφήνει την τύχη του σε άλλους, σε τυράννους, μάγους, θεοκράτες ή σε
οποιαδήποτε ομάδα ολίγων.
Αυτά, έχουν ως φυσική απόρροια την ανάγκη ο πολίτης να είναι ενήμερος, να
εκπαιδεύεται, να σκέφτεται κριτικά, να αναζητά την αλήθεια, να βελτιώνεται μέσα
από τον πολιτισμό, τον αθλητισμό και την επιστήμη.
Όπως και την ανάγκη για συνεχή εξάσκηση μέσω συμμετοχής, δικαιωμάτων και
υποχρεώσεων, για την συλλογική επίλυση προβλημάτων με τη λήψη των ορθών
αποφάσεων.
Και σήμερα, είναι αναγκαίο ο πολιτισμός της δημοκρατίας, της προσωπικής
συμμετοχής, του διαλόγου, της κριτικής προσέγγισης, της ουσιαστικής αυτογνωσίας
να αναζωογονήσει την πολιτική στη χώρα μας.
Η κριτική ματιά και η δημιουργική ρήξη, είναι απαραίτητες σήμερα, που οι
Έλληνες και οι Ελληνίδες βιώνουν μια πρωτόγνωρη και πολυεπίπεδη κρίση.
Η κρίση αυτή έδειξε, ότι καμία χώρα δεν μπορεί πια να ευδοκιμήσει αγνοώντας
τη διεθνή διάσταση.
Έδειξε επίσης ότι μπορούμε και πρέπει να αποτελεί ιστορική πια ανάγκη, να κοιτάξουμε
την Ελλάδα χωρίς φόβο, με αυτογνωσία, υπευθυνότητα αλλά και ισχυρή βούληση να
αλλάξει ριζικά.
Η οριστική έξοδος από την κρίση, προϋποθέτει να κοιτάξουμε κατάματα την
αλήθεια, αναγνωρίζοντας τα βαθιά, πραγματικά αίτια, που οδήγησαν την Ελλάδα στο
χείλος μίας απόλυτης καταστροφής το 2009 και στην εθνικά αναγκαία, αλλά
κοινωνικά οδυνηρή προσπάθεια αποφυγής της.
Η αλλαγή δομών είναι προϋπόθεση για να ξεπεραστεί η ίδια η κρίση.
Οι μεταρρυθμίσεις αποτελούν μέρος της λύσης.
Η οριστική έξοδος από την κρίση περνάει μέσα από την κατάργηση του
“πελατειακού κράτους.”
Αυτό απαιτεί τη μεγαλύτερη δυνατή κινητοποίησή των δυνάμεων του Ελληνισμού
για τη μετάβαση στη «Μεταπελατειακή Ελλάδα» με οδηγό το όραμα οικοδόμησης της
Ελλάδας της Δικαιοσύνης και της Δημιουργίας.
Η εμπειρία πέντε ετών από το ξέσπασμα της κρίσης, που σοβούσε για
δεκαετίες, οδηγεί σε ένα πολύ απλό συμπέρασμα:
Η Ελλάδα δεν πρόκειται να αποφύγει οριστικά τον κίνδυνο, δεν πρόκειται να
υπερβεί την κρίση και να ανακάμψει οριστικά, δεν πρόκειται να μπορεί να
αντιμετωπίσει τις μεγάλες προκλήσεις των αλλαγών που ζούμε ή επέρχονται, αν δεν
αλλάξει οριστικά, συθέμελα, στη βάση αρχών και αξιών για μία σύγχρονη
λειτουργική δημοκρατία.
Ο τόπος μας, σήμερα, έχει απόλυτη ανάγκη ενός πολιτικού φορέα που θα
εκφράζει καθαρά και θα υλοποιεί με αξιοπιστία και χωρίς συμβιβασμούς, στην
πράξη, τη συλλογική μας δέσμευση, ενώνοντας τις δυνάμεις της προοδευτικής
αλλαγής απέναντι στη δεξιά ή αριστερή συντήρηση και όσους ταυτίστηκαν μαζί της.
Έχουμε συγκεκριμένο ιδεολογικό υπόβαθρο.
Έχουμε συγκεκριμένες ιστορικές και ιδεολογικές καταβολές - δημοκρατικές,
προοδευτικές, σοσιαλιστικές και εκφράζουμε τη δημιουργική συνέχεια των πολιτικών
αξιών που ενέπνευσαν τα διδάγματα του Ρήγα, την παρακαταθήκη του Καποδίστρια,
το έργο του Χαριλάου Τρικούπη, τη συγκρότηση της Δημοκρατικής Παράταξης από τον
Ελευθέριο Βενιζέλο, τη συνεισφορά των Παπαναστασίου – Πλαστήρα, την Αντίσταση
του Ελληνικού λαού ενάντια στον ναζισμό, τον Ανένδοτο του Γεωργίου Παπανδρέου,
τον Αντιδικτατορικό Αγώνα και την Ίδρυση του ΠΑΚ και του ΠΑΣΟΚ από τον Ανδρέα
Παπανδρέου.
Είμαστε συνδεδεμένοι με τα διεθνή κινήματα ενάντια στην αποικιοκρατία, την
κατάργηση του «απαρχάιντ», τον ρατσισμό, τον αντισημιτισμό και την ισλαμοφοβία.
Τα κινήματα για την προστασία του περιβάλλοντος, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα
δικαιώματα των γυναικών, τα δικαιώματα των μεταναστών και των προσφύγων, τα νέα
δικαιώματα, τα δικαιώματα των LGBT.
Πιστεύουμε και εμπιστευόμαστε τον ενημερωμένο πολίτη. Για μας, η
αποκεντρωμένη, συμμετοχική, άμεση και διαβουλευτική δημοκρατία, αποτελούν
θεμέλιο λίθο για μια κοινωνία δικαιοσύνης και ευημερίας.
Επιδιώκουμε να δημιουργήσουμε νέα πολιτική πλειοψηφία στη βάση συγκεκριμένων
αξιών και αρχών.
Αρνούμαστε την επιτηδευμένη ασάφεια που, εν τέλει, κρύβει πραγματικές
προθέσεις.
Απαιτούνται πολιτικές ηγεσίες που υπεύθυνα ενημερώνουν πολίτες βάσει
αντικειμενικών στοιχείων και όχι η βάση
ψηφοθηρικής παραπλάνησης που δημιουργεί αδιέξοδα και νέες περιπέτειες.
Χωρίς φόβο, δηλώνουμε ότι το Κίνημα μας ήταν και είναι Κίνημα για την
προώθηση των αξιών που ενίσχυσαν και ενισχύουν τις δυνατότητες των πολιτών μας.
Θέλουμε να εκφράζουμε όλους τους πολίτες που εμπνέονται από τις αξίες και
τις ζωντανές παραδόσεις του Ανθρωπισμού, του Διαφωτισμού, του Πολιτικού
Φιλελευθερισμού, του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού και της Οικολογίας.
Για μας,
·
Οι αξίες του Ανθρωπισμού
σημαίνουν την πίστη μας στην πρωταρχικότητα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Άρα
και σε θεσμούς που υπηρετούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
·
Αναδεικνύουν την δέσμευσή
μας για υπεράσπιση της ανθρώπινης ελευθερίας και την ενεργή απόρριψη κάθε
μορφής διακρίσεων ή περιθωριοποίησης λόγω φύλου, καταγωγής, θρησκευτικών ή
άλλων πεποιθήσεων και σεξουαλικού προσανατολισμού.
·
Οι αξίες του Διαφωτισμού
σημαίνουν τη θεμελιώδη πεποίθησή μας για την ανάγκη υπεράσπισης του
ορθολογισμού, απέναντι στη δεισιδαιμονία, τη δημαγωγία, το φονταμενταλισμό, το
δογματισμό, τη συνωμοσιολογία και τον λαϊκισμό. Η συνεχής παιδεία και
αυτομόρφωση αποτελούν θεμέλιο λίθο της κριτικής σκέψης, της καινοτομίας και
πάντα προϋπόθεση της συμμετοχικής δημοκρατίας.
·
Οι αξίες της Δημοκρατίας και
του Πολιτικού Φιλελευθερισμού σημαίνουν την πίστη μας στη θεμελιώδη αρχή της
Ελευθερίας καθώς και στην ανάγκη λειτουργίας μιας πολιτείας και των θεσμών της,
που την προστατεύουν. Και μαζί με αυτή, πιστεύουμε στην αρχή μιας ανοιχτής
κοινωνίας, με πλουραλισμό, πολιτικό πολιτισμό και σεβασμό της προσωπικότητας και
των δικαιωμάτων των πολιτών. Οι αξίες αυτές απαιτούν και τη συμμετοχή κάθε
σωστά ενημερωμένου πολίτη, επομένως και την ευθύνη του να συμβάλλει ενεργά στον
συνεχή έλεγχο της εξουσίας.
·
Οι αξίες του Σοσιαλισμού
σημαίνουν τη διαρκή και συνειδητή δέσμευση για κοινωνική δικαιοσύνη, για την
οικοδόμηση της ισότητας και της αλληλεγγύης. Σημαίνουν την ανάληψη ευθύνης για
δικαιοσύνη ανάμεσα στις κοινωνικές ομάδες, ανάμεσα στις γενιές, αλλά και της
ευθύνης για την προστασία του περιβάλλοντος. Σημαίνουν και τη διαρκή εγρήγορση
απέναντι σε ποικίλες μορφές ανισότητας που στερούν θεμελιώδη δικαιώματα και
δυνατότητες των πολιτών.
·
Οι αξίες της οικολογίας σημαίνουν την έμπνευσή
μας από τους κανόνες του φυσικού περιβάλλοντος, όπως τον σεβασμό της
οικο-πολυμορφίας και αυτονομίας, της αποκεντρωμένης συμβίωσης, της ισοπολιτείας
και αταξικότητας.
Ο πολιτικός μας λόγος είναι αξιόπιστος γιατί θεμελιώνεται πάνω σε
απαρασάλευτες αρχές που πρεσβεύουμε με συνέπεια.
Φιλοδοξούμε να εκφράσουμε μια κοινωνική συμμαχία που είναι ταυτοχρόνως Συμμαχία
Δικαιοσύνης και Δημιουργίας, βάσει των αξιών και των αρχών μας.
Πολιτική αποστολή μας, δέσμευση και υποχρέωση μας είναι να σφυρηλατήσουμε
τη συμμαχία αυτή και να την εκφράσουμε πολιτικά. Με ακριβοδίκαιη προστασία όσων
έχουν ανάγκη. Με βιώσιμη και διάφανη υποστήριξη των δημιουργικών δυνάμεων για
να αναδείξουν το ταλέντο τους, να εφαρμόσουν τις ιδέες τους και να απολαύσουν
τους καρπούς των κόπων τους.
Και πάνω από όλα, να αναγνωρίσουμε ότι, τα δικαιώματα συνεπάγονται
υποχρεώσεις.
Γι αυτό δεν μπορεί ποτέ ξανά ο λογαριασμός να σταλεί στην επομένη γενιά.
Η συμμαχία κοινωνικής δικαιοσύνης και δημιουργίας ενώνει πολιτικά όλους και
όλες που αγωνίζονται να δουν τη χώρα να αλλάζει ριζικά προς το καλύτερο, που
αγωνίζονται να εμπεδωθούν κανόνες διαφάνειας που να ισχύουν για όλους,
χωρίς εξαιρέσεις.
Συγκροτούμε μέτωπο απέναντι στον παρασιτισμό της μεγάλης διαφθοράς των
κερδοσκόπων, κρατικοδίαιτων προμηθευτών και φοροφυγάδων και του μικρού
παρασιτισμού των άδικων προνομίων συντεχνιών, πελατειακών διευθετήσεων.
Συγκροτούμε μέτωπο απέναντι στην αντίληψη της δεξιάς και αριστεράς
συντήρησης. Εκείνη που αντιμετωπίζει το δημόσιο σαν πελατειακό λάφυρο και
στρεβλώνει κάθε προσπάθεια αναμόρφωσης του παραγωγικού προτύπου της χώρας. που υπονομεύει τη δημοσιονομική
σταθερότητα με τον διαρκή κίνδυνο εκτροχιασμού της οικονομίας.
Συγκροτούμε μέτωπο απέναντι στον νεοφιλελευθερισμό και κυρίως, απέναντι
στις παλιές και νέες ανισότητες που αυτός παράγει.
Συγκροτούμε
μέτωπο για την προστασία του περιβάλλοντος, που αποτελεί βασικό άξονα της
προοδευτικής πολιτικής ατζέντας και καίρια διαφοροποίηση της από τις
συντηρητικές πολιτικές. Σήμερα, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι πιο
εμφανείς από ποτέ και επηρεάζουν αρνητικά όχι μόνο το περιβάλλον, αλλά και την
οικονομία, την κοινωνική ευημερία, την ποιότητα ζωής και την ίδια την υγεία των
πολιτών.
Η
οικονομική κρίση δεν μπορεί να αποτελεί πρόσχημα για οπισθοδρόμηση στο ζήτημα
της περιβαλλοντικής προστασίας. Αντίθετα μπορεί να αποτελέσει την αφορμή για
ένα νέο, πρότυπο ενεργειακό και παραγωγικό μοντέλο που θα σέβεται το περιβάλλον
και ταυτόχρονα θα συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικονομίας και τη δημιουργία νέων
θέσεων εργασίας.
Γι'
αυτούς τους λόγους είναι αναγκαία μία Προοδευτική Πολιτική για το Περιβάλλον,
την Κλιματική Αλλαγή και την Ενέργεια σε διεθνές, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.
Συγκροτούμε μέτωπο με όλους τους προοδευτικούς πολίτες. Όλους τους
δημοκράτες και σοσιαλιστές για μια νέα αλλαγή.
Η Πρότασή Μας: σχέδιο ελληνικό.
Η αλλαγή των δημογραφικών και οικονομικών συνθηκών άλλαξε σημαντικά την
Ελληνική κοινωνία.
Η κρίση, η ύφεση, η λιτότητα, η ανεργία, η αύξηση των νεόπτωχων, η νέα
μεταναστευτική ροή και η φυγή στο εξωτερικό ανθρώπων της εργασίας και του
πνεύματος, η τάση επιστροφής από τα αστικά κέντρα στην περιφέρεια, η αύξηση του
αριθμού των συνταξιούχων, η αλλαγή της σύνθεσης και του ρόλου της οικογένειας,
η διάδοση των νέων τεχνολογιών και η ανάγκη ενσωμάτωσης και διαχείρισης των
μεταναστών, επιβάλλει μια νέα οργάνωση της κοινωνίας που να αποτυπώνεται στον
στρατηγικό σχεδιασμό και στις επιμέρους πολιτικές.
Ό,τι κι αν
κερδίσουμε, για παράδειγμα, στη διαπραγμάτευση που όποια κυβέρνηση κάνει με
τους εταίρους μας, όσο χρόνο και όσα χρήματα αν μας δώσουν οι εταίροι μας, όσο
ευνοϊκή και αν γίνει η ευρωπαϊκή πραγματικότητα, πρώτιστη ευθύνη - δική μας
ευθύνη, είναι να συνεχίσουμε να αλλάζουμε ριζικά τη χώρα μας.
Πόσο μάλλον, αν οι
ευρωπαϊκές και παγκόσμιες συνθήκες γίνουν πιο δύσκολες. Γιατί, αυτή τη στιγμή,
η Ευρωπαϊκή Ένωση σπαράσσεται από διαφωνίες. Κάνει ένα μετέωρο βήμα μεταξύ της
μεγαλύτερης και αναγκαίας εμβάθυνσης, συνεργασίας, εποπτείας, αλλά και
αλληλεγγύης και από την άλλη μεριά, ενός νέου εθνικισμού που αναπτύσσεται, και
της αποδόμησης του Ευρώ και της ίδιας της Ευρώπης όπως την ξέρουμε.
Γι’ αυτό οφείλουμε
να κατανοήσουμε ότι οι μεγάλες θεσμικές αλλαγές αποτελούν προϋπόθεση εκ των ων
ουκ άνευ, ώστε να γίνει η Ελλάδα ισχυρή. Να σταθεί στα δικά της πόδια - να
σταθούμε στις δικές μας ελληνικές δυνάμεις.
Γιατί η εξάρτησή μας
ξεκινά από τις δικές μας αδυναμίες, όχι έξωθεν.
Ξεκινά από μια
οικονομία που βασίστηκε στον παρασιτισμό, όχι στην πραγματική παραγωγή, από μια
παιδεία στραμμένη στην έτοιμη θέση στο Δημόσιο και όχι στην καλλιέργεια των
δυνάμεών μας, από την πελατειακή πολιτική που στρέφει τον Έλληνα - τις δυνάμεις
του Ελληνισμού - σ’ έναν αέναο ανταγωνισμό για το κυνήγι του μικροσυμφέροντος,
της εξουσίας σε βάρος του συνόλου, σε βάρος του κοινού και δημόσιου
συμφέροντος, αντί της εδραίωσης βασικών αρχών και δικαιωμάτων για όλους.
Για αυτό προτείνουμε
δικό μας σχέδιο.
Ένα σχέδιο Ελληνικό,
πατριωτικό που κανείς δεν μας επιβάλλει.
που επιλέγουμε εμείς, κτήμα του Έλληνα και της Ελληνίδας.
Ελληνικό σχέδιο για
θεσμούς που λειτουργούν, με τον πολίτη συμμέτοχο και τελικό κριτή.
Μόνο έτσι, οι πολίτες θα δουν βελτίωση στην καθημερινότητά τους. Μόνο έτσι
οι πολίτες θα εμπιστευθούν το Σχέδιο και τους Θεσμούς, αποτινάσσοντας την
ανασφάλεια και την αίσθηση ότι όλα γίνονται ερήμην τους.
Το σχέδιο μας βασίζεται σε ένα τρίπτυχο:
• - Προϋπόθεση πρώτη: Απελευθέρωση της
δημοκρατίας μας, των πολιτειακών θεσμών μας, από τον πελατειακό και μοιραίο
εναγκαλισμό από ισχυρά συμφέροντα και δουλείες. Οι αρχές της διαφάνειας, της
αξιοκρατίας, της διαβούλευσης, της άμεσης συμμετοχικής δημοκρατίας, της
αποκεντρωμένης και αποτελεσματικής διοίκησης, της κοινωνικής λογοδοσίας, του
δημοκρατικού ελέγχου κάθε εξουσίας, της ισχύος του δικαίου, αποτελούν πυξίδα
για την ενίσχυση και απελευθέρωση των δημοκρατικών μας θεσμών.
• - Προϋπόθεση δεύτερη: Ανθρωπιά και
αλληλεγγύη απέναντι στη σκληρότητα των ανισοτήτων που διαρρηγνύουν την
κοινωνική συνοχή ενώ περιθωριοποιούν ανέργους, φτωχούς, συνταξιούχους και
αδύναμα στρώματα της κοινωνίας.
Απέναντι στην κυριαρχία των δημοσιονομικών δεικτών, προβάλλουμε και την καθοριστική σημασία των κοινωνικών δεικτών. Πυξίδα μας η κοινωνική δικαιοσύνη μέσα από ένα κράτος που δίκαια θα κατανέμει βάρη, που δίκαια θα διανέμει πλούτο, που δίκαια θα εξασφαλίζει το ελάχιστο αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, αποτελούν πυξίδα για να εξασφαλίσουμε σιγουριά και ασφάλεια για τον κάθε πολίτη.
Απέναντι στην κυριαρχία των δημοσιονομικών δεικτών, προβάλλουμε και την καθοριστική σημασία των κοινωνικών δεικτών. Πυξίδα μας η κοινωνική δικαιοσύνη μέσα από ένα κράτος που δίκαια θα κατανέμει βάρη, που δίκαια θα διανέμει πλούτο, που δίκαια θα εξασφαλίζει το ελάχιστο αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης, αποτελούν πυξίδα για να εξασφαλίσουμε σιγουριά και ασφάλεια για τον κάθε πολίτη.
• - Προϋπόθεση τρίτη: Ανάπτυξη βιώσιμη που
θα εδράζεται στην ανασυγκρότηση του παραγωγικού μας ιστού επενδύοντας στα δικά μας συγκριτικά πλεονεκτήματα. Πυξίδα
μας οι νέες βιώσιμες τεχνολογίες, η εκπαίδευση που αναδεικνύει τη δημιουργική
και κριτική σκέψη, που απελευθερώνει το ανθρώπινο δυναμικό και το θωρακίζει
απέναντι στις παγκόσμιες τεχνολογικές και οικολογικές εξελίξεις. Θέλουμε την
επιχειρηματικότητα, την επιχειρηματική πρωτοβουλία που εδράζεται σε παραγωγικές
και όχι παρασιτικές βάσεις, αξιοποιώντας ό,τι πολυτιμότερο έχει η χώρα μας. τον άνθρωπο, τον ελληνικό
πολιτισμό και το μοναδικό ελληνικό περιβάλλον.
Προχωράμε στη δημιουργία του κινήματος
Συλλογικά μπορούμε να ανατρέψουμε ένα πολιτικό
σύστημα που βασίζει την ύπαρξή του στον φόβο, στην αγανάκτηση ή την
εξουσιολαγνεία, περιθωριοποιώντας τον πολίτη.
Εμείς δίνουμε φωνή στους πολίτες και στις ανάγκες
τους, απευθύνοντας κάλεσμα συμμετοχής και αυτό-οργάνωσης σε ένα πραγματικό
κίνημα προοδευτικών αξιών του Δημοκρατικού Σοσιαλισμού, του Προοδευτικού
Κέντρου, της Μεταρρυθμιστικής Αριστεράς και της Πολιτικής Οικολογίας, με όραμα
την Ελλάδα της Δημιουργίας και της Δικαιοσύνης
ΚΙΝΗΜΑ Δημοκρατών Σοσιαλιστών
• • Γιατί η χώρα, προκειμένου να πορευθεί με
ασφάλεια στο μέλλον, χρειάζεται αποφασιστικότητα. Χρειάζεται ηγεσία που βάζει
πάνω απ’ όλα την Ελλάδα, χωρίς να υπολογίζει προσωπικό ή πολιτικό κόστος.
• • Γιατί είναι αναγκαία η κοινοβουλευτική
εκπροσώπηση των δυνάμεων της προόδου. Όταν ξέσπασε η κρίση του 2009 ανέλαβαν
τις ευθύνες τους με γενναιότητα και ξεκίνησαν τις μεγάλες αλλαγές που είχε
ανάγκη η χώρα.
• • Γιατί στη δημόσια ζωή της χώρας, είναι αναντικατάστατος
ο πρωταγωνιστικός ρόλος των δημοκρατών σοσιαλιστών.
• • Γιατί
πρέπει να αποκτήσουμε φωνή και δύναμη όλοι εμείς οι χιλιάδες πολίτες που
μοιραζόμαστε τις ίδιες αξίες που ως σήμερα αισθανόμαστε πολιτικά άστεγοι γιατί
δεν μας εκφράζουν κόμματα ή κομματικές ηγεσίες. Πολίτες που θέλουμε να
συνδιαμορφώσουμε, με τη φωνή μας, τη συμμετοχή και αυτό-οργάνωσή μας, το νέο
κοινό πολιτικό μας σπίτι, ΚΙΝΗΜΑ Δημοκρατών Σοσιαλιστών.
• • Γιατί οφείλουμε να εργαστούμε με ένα
Ελληνικό Σχέδιο ανάπτυξης και πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, Σχέδιο που θα επιτρέψει
στη χώρα να ανακτήσει την πολιτική και οικονομική της αυτοδυναμία.
• • Γιατί έχουμε ευθύνη να συνεργαστούμε πέρα
από τα σύνορα μας με άλλες προοδευτικές δυνάμεις για μια νέα διάρθρωση του
διεθνούς συστήματος διακυβέρνησης.
• • Γιατί θέλουμε να αγωνιστούμε για την πρόοδο
της ευρωπαϊκής ενοποίησης σύμφωνα με το όραμα των ιδρυτών της Ευρωπαϊκής
Ένωσης, με κύριο γνώμονα την οικοδόμηση μιας Ευρώπης των πολιτών, την
αντιμετώπιση του δημοκρατικού ελλείμματος και την προώθηση μιας κουλτούρας
αλληλεγγύης στο πλαίσιο της δημοσιονομικής υπευθυνότητας.
Κάλεσμα στις Ελληνίδες και στους Έλληνες
Η μακρά πορεία των δημοκρατικών, προοδευτικών, σοσιαλιστικών δυνάμεων του
τόπου, είναι συνυφασμένη με τα μεγάλα σταυροδρόμια που συνάντησε ο σύγχρονος
Ελληνισμός και αλληλένδετη με τα μεγάλα άλματα που έκανε εμπρός στις προκλήσεις
που συνάντησε.
Οι Φιλελεύθεροι του Ελευθερίου Βενιζέλου, η Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου και το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα του Ανδρέα Παπανδρέου, απάντησαν στα κρίσιμα διλήμματα της εκάστοτε εποχής. Μετουσίωσαν σε πολιτική πρόταση τις μεγάλες κοινωνικές απαιτήσεις της εποχής τους. Εδραίωσαν έτσι την δημοκρατία, την λαϊκή κυριαρχία και συμμετοχή του Ελληνικού Λαού στην ευημερία της χώρας.
Οι Φιλελεύθεροι του Ελευθερίου Βενιζέλου, η Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου και το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα του Ανδρέα Παπανδρέου, απάντησαν στα κρίσιμα διλήμματα της εκάστοτε εποχής. Μετουσίωσαν σε πολιτική πρόταση τις μεγάλες κοινωνικές απαιτήσεις της εποχής τους. Εδραίωσαν έτσι την δημοκρατία, την λαϊκή κυριαρχία και συμμετοχή του Ελληνικού Λαού στην ευημερία της χώρας.
Σήμερα η χώρα
βρίσκεται και πάλι σε ένα σταυροδρόμι. Η παράταξη των αρχών και αξιών που μας
ένωσαν και μας ενώνουν βρίσκεται κι αυτή σε κρίση. Τα νέα διλήμματα και
κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε, δεν θα απαντηθούν με βολικές
διευθετήσεις και συνδιαλλαγές. Χρειάζονται νέες πολιτικές προτάσεις, διαρκή
σύγκρουση με το πελατειακό κατεστημένο, δημιουργική ρήξη με το κομματικό
κατεστημένο. Ήρθε η ώρα για το επόμενο βήμα.
Η κρίση μάτωσε την Ελλάδα και τους
Έλληνες.
Είναι όμως και μια πρόκληση να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία, για να
οικοδομήσουμε τη χώρα σε γερά θεμέλια. Από αυτή την κρίση δεν θα βγούμε
ένας-ένας. Απ’ αυτή την κρίση θα βγούμε, μόνο αν βγούμε μαζί. εφόσον δουλέψουμε όλοι
μαζί με συγκεκριμένο σχέδιο.
Στη σκέψη κάθε Ελληνίδας και Έλληνα, εξακολουθεί να κυριαρχεί η αγωνία και ο φόβος για το ξεπέρασμα της πολυεπίπεδης κρίσης.
Μιας βαθιάς κρίσης
που ανάγκασε σε θυσίες τον Ελληνισμό ώστε να αποφευχθεί το χειρότερο.
Με την επίπονη
προσπάθεια των Ελλήνων, κατάφερε η πατρίδα να αποτρέψει μια απόλυτη καταστροφή
το 2009, τότε που βρεθήκαμε στο χείλος του γκρεμού, αντιμέτωποι με την
χρεοκοπία.
Είναι βαθιά η
πεποίθησή μας ότι η Ελλάδα είχε κάθε δυνατότητα να αποφύγει την κρίση αυτή, αν
δεν είχε προηγηθεί η πορεία προς το χάος την περίοδο 2004-2009, όπως και έχει
όλες τις δυνατότητες να την ξεπεράσει.
Ως πατριώτες
εμπνεόμαστε από τις δυνατότητες που έχει η Ελλάδα. Πιστεύουμε σ’ αυτήν. Ως
δημοκράτες ξέρουμε ότι ο κάθε πολίτης της χώρας μας κρύβει θησαυρούς
δημιουργικών ικανοτήτων. Πιστεύουμε στον Ελληνισμό.
Αυτές είναι οι
ιδεολογικές και πολιτικές αρχές και οι στόχοι του νέου πολιτικού μας φορέα, «ΚΙΝΗΜΑ
Δημοκρατών Σοσιαλιστών».
Απευθυνόμαστε σήμερα στους Έλληνες πολίτες αναλαμβάνοντας τη δέσμευση να
πραγματοποιήσουμε, σύντομα μετά τις εκλογές, το ανοικτό ιδρυτικό μας Συνέδριο.
Το Συνέδριο στο οποίο θα αποφασιστούν τα πάντα: από το οριστικό όνομα και
το σύμβολο του Κινήματός μας έως την περαιτέρω επεξεργασία των πολιτικών μας
θέσεων, των στρατηγικών μας επιλογών και συμμαχιών και την εκλογή οργάνων,
ανοίγοντας τον δρόμο για την εκλογή ηγεσίας από τη βάση.
Τα πάντα μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες, σε μια λογική αυτό-οργάνωσης
και οριζόντιας κινητοποίησης
Όλα συμμετοχικά, όλα κινηματικά, όλα από τη βάση.
Η δέσμευση αυτή δεν αποτελεί συγκυριακή υπόσχεση.
Συνδέεται άρρηκτα με τη φιλοσοφία που μας διέπει.
Θέλουμε να γίνουμε η αλλαγή που πρεσβεύουμε.
Θέλουμε το Κίνημά μας να μην επαγγέλλεται
απλά αλλά και να πράττει σύμφωνα με τις αρχές του.
Μας συνδέουν, μας ενώνουν κοινές αξίες.
Από όσους ενστερνίζονται το πλαίσιο αρχών αυτής της διακήρυξης, ζητούμε να
συμμετάσχουν ενεργά, με τις απόψεις τους, την πολυμορφία των ιδεών και
προτάσεών τους που θα συμβάλουν στη δυναμική ενός Κινήματος που συνεχώς θα
ανανεώνεται σε ιδέες, σε προτάσεις, σε δομές, με στόχο πάντα το δημόσιο καλό,
τη διασφάλιση ελευθεριών, δικαιωμάτων και δημιουργικών δυνατοτήτων για τη χώρα
και τον πολίτη.
Όπως αξίζει σε ένα πραγματικό κίνημα Δημοκρατίας και Σοσιαλισμού.
Καλούμε τον Ελληνικό Λαό να πάρει μέρος στις ανοιχτές συμμετοχικές
διαδικασίες των Δημοκρατών Σοσιαλιστών.
Να συνδιαμορφώσει τη φυσιογνωμία του νέου κεφαλαίου της παράταξης των
διαχρονικών αξιών που μας ενώνουν.
Να αναδείξει πολιτικούς - φορείς νέων ιδεών, καινοτόμων πολιτικών που μαζί
και με τους άλλους ενεργούς πολίτες θα πρωτοστατήσουν για τη μετάβαση στη
"Μεταπελατειακή Ελλάδα, την Ελλάδα της Δικαιοσύνης και της Δημιουργίας.
Σήμερα, 3 του Γενάρη
2015.
Πάμε!
Ο ΠτΔ, οι εκλογές, η συναίνεση και τα διλήμματα 16 Dec 2014 11:11 AM (10 years ago)
Τα δεδομένα:
1. η κυβέρνηση
προσπαθεί να αποφύγει τις εκλογές πάση θυσία, έστω και να τις πάει πίσω 6
μήνες.
2. ο ΣΥΡΙζΑ θέλει
εκλογές με κάθε τρόπο
3. οι δανειστές
ενδιαφέρονται για σταθερότητα.
4. το θέμα της
εκλογής ΠτΔ θα κλείσει μέσα στο 2014. Αν δεν εκλεγεί πρόεδρος, η κυβέρνηση
χάνει το προνόμιο καθορισμού του χρόνου πρόωρων εκλογών.
-Για να πετύχει
τον στόχο της η κυβέρνηση έφερε νωρίτερα την εκλογή ΠτΔ.
-Για να πεττερο και ο ΣΙΡΙΑ (Η συγκυβτι π΄ύχει τον στόχο της η
αντιπολίτευση πιέζει όσο μπορεί να μην εκλεγεί ΠτΔ (αυτό δεν είναι στρατηγικός
στόχος αλλά μέσον για την επιτυχία του στρατηγικού στόχου).
-Για να πετύχουν
τον στόχο τους οι δανειστές βάζουν «δύσκολους» όρους που η κυβέρνηση δεν
αντέχει να υιοθετήσει τώρα. Αλλά ούτε και η αντιπολίτευση να διαχειριστεί εύκολα.
Όλα τα παραπάνω
έχουν δημιουργήσει ένα απίστευτο κλίμα ανασφάλειας και έντασης (που
τροφοδοτείται κατάλληλα από διάφορες πλευρές).
Κερδίζει κανείς
από την κατάσταση αυτή;
Σίγουρα όχι η
χώρα. Ούτε οι δανειστές. Πιστεύω ούτε τα μεγάλα κόμματα. (Η συγκυβέρνηση γιατί
πάει από το κακό στο χειρότερο και ο ΣΥΡΙζΑ γιατι κινδυνεύει να κερδίσει τον
στόχο (να γίνουν εκλογές), αλλά να χάσει την δυνατότητα να κυβερνήσει ουσιαστικά
(αν υποτεθεί ότι κερδίζει τις εκλογές).
Αρκετοί (εκτιμώ
και οι δανειστές) επιδιώκουν κυβέρνηση ειδικού σκοπού τύπου Παπαδήμου (για να
κάνει συμφωνία με την τρόϊκα και να ξεκινήσει την αναθεώρηση του συντάγματος),
εκλογή ΠτΔ και εξάντληση της τετραετίας της παρούσας κυβέρνησης ή –εναλλακτικά-
καθορισμό ημερομηνίας εκλογών στο τέλος του 2014.
Θεωρώ ότι μια
τέτοια επιλογή δεν είναι ούτε δημοκρατική ούτε θα λύσει το πρόβλημα της χώρας
και των δανειστών. (Ούτε βέβαια γίνεται δεκτή από την αντιπολίτευση παρά τις
πιέσεις). Διαφωνώ με αυτήν και για τον ουσιαστικό λόγο ότι μετά από 6 μήνες τα
διλήμματα θα είναι τα ίδια και τα δεδομένα χειρότερα για όποιον και να είναι
κυβέρνηση.
Στην δημοκρατία
οι λύσεις πρέπει να είναι καθαρές και να πείθουν.
Στην παρούσα συγκυρία, πιστεύω ότι η καλύτερη λύση
για όλους είναι:
α) ο καθορισμός ημερομηνίας εκλογών ΤΩΡΑ (και
πάντως πριν τις 29/12) μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2015 με συναίνεση των
κομμάτων στην ημερομηνία.
β) η συναινετική εκλογή ΠτΔ στην τρίτη εκλογή
(29/12) ΑΦΟΥ έχει ορισθεί η ημερομηνία εκλογών.
Σημείωση: Ο λόγος
που προτείνω εκλογές το πρώτο τρίμηνο του 2015 και όχι κάποια άλλη χρονική
στιγμή είναι ότι η χώρα πρέπει να καθορίσει την στάση της σε βάθος χρόνου που
θα πείθει και τους δανειστές και τις αγορές για την συνέχεια της πολιτικής.
Συναίνεση σε ένα
τέτοιο πλαίσιο και θα αποκλιμακώσει την ένταση στην Ελλάδα και θα ικανοποιήσει
τους δανειστές και τις αγορές, μια και θα έχουμε δείξει ότι η χώρα αντιμετωπίζει
με σοβαρότητα τα προβλήματά της, υπάρχει ένα μίνιμουμ συνεννόησης των κομμάτων
και η δημοκρατία λειτουργεί.
Επιπλέον, τα
κόμματα θα παρουσιάσουν τις ουσιαστικές θέσεις τους στον λαό για την
αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης για να επιλέξει. (Αλλιώς, θα συνεχισθεί η
αντιπαράθεση για το ποιός διαπραγματεύεται πιο σκληρά που όλοι ξέρουν ότι είναι
άνευ ουσίας μια και οι δυνατότητες διαπραγμάτευσης είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες).
Ένα είναι βέβαιο:
αφού ο ΣΥΡΙζΑ έχει αποκλείσει την έξοδο
από το ευρώ ως επιλογή, οι επιλογές οικονομικής πολιτικής είναι εξαιρετικά
περιορισμένες. Και δεν πρέπει η πόλωση να γίνει αφορμή για συναισθηματικές
εκρήξεις πολιτικής αντιπαράθεσης που θολώνουν τις προτάσεις και διευκολύνουν
τον λαϊκισμό από όλες τις πλευρές.
Οχι στις ρουσφετολογικές μετεγγραφές, ναι στην θετική διάκριση ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων. 29 Sep 2014 4:58 AM (10 years ago)
Επειδη η συζήτηση για τις μετεγγραφές και τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί αγνοεί μερικά τα βασικά ζητήματα, δημοσιοποιώ πάλι την αιτιολογία με την οποία το 2011 καταργήσαμε τις μετεγγραφές και τις αντικαταστήσαμε με ένα δίκαιο και αδιάβλητο σύστημα "θετικής διάκρισης" (affirmative action). Το σύστημα αυτό εξυπηρετούσε όλες τις ευαίσθητες κοινωνικές όμαδες με πλήρη διαφάνεια και χωρίς παράθυρα για ρουσφέτια.
Με όλους τους φοιτητές να ξέρουν που θα πάνε από τον Σεπτέμβρη και όλα τα πανεπιστήμια να ξέρουν τον ακριβή αριθμό των φοιτητών που θα υποδεχθούν σε κάθε τμήμα.
Όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς, στην αλλαγή εκείνη ελήφθησαν υπόψη όλες οι παράμετροι, κοινωνικές και εκπαιδευτικές.
(Δημοσιεύτηκε στις 30/3/11 στην υπουργική μου ιστοσελίδα http://panaretos-opengov.eu/?p=6184).
Όπως είναι γνωστό στα Παν/μια, στα ΤΕΙ, στις Εκκλησιαστικές Ακαδημίες, στην ΑΣΠΑΙΤΕ (Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής & Τεχνολογικής Εκπ/σης), στις Ανώτερες Σχολές Τουριστικής Εκπ/σης του Υπουργείου Πολιτισμού & Τουρισμού, ο αριθμός των εισακτέων καθορίζεται με υπουργική απόφαση αφού ληφθούν υπ’ όψη οι προτάσεις των Ιδρυμάτων.
Η Πολιτεία διαχρονικά, για μια σειρά από λόγους, έχει θεσπίσει διατάξεις με τις οποίες εξυπηρετούνται συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες όσον αφορά την εισαγωγή στα Παν/μια και τα ΤΕΙ. Έχουν έτσι θεσμοθετηθεί οι μετεγγραφές για οικονομικούς λόγους, για οικογενειακούς λόγους, για περιορισμό πολλαπλών νοικοκυριών που οι οικογένειες υποχρεούνται να διατηρούν λόγω φοίτησης σε διαφορετικές πόλεις, για λόγους υγείας των μελών οικογενειών των υποψηφίων, κλπ.
Ένα μεγάλο μέρος των κοινωνικών αυτών αναγκών καλύπτονται με μετεγγραφές οι οποίες πραγματοποιούνται μετά την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους και αφού υποβληθούν τα σχετικά δικαιολογητικά. Οι φοιτητές μετεγγράφονται αφού έχουν ήδη εγγραφεί στο Ίδρυμα στο οποίο έχουν πετύχει, με αποτέλεσμα να επιβαρύνονται με πρόσθετα έξοδα ενοικίων κλπ. αλλά και να διαταράσσεται η ουσιαστική εκπαιδευτική διαδικασία τόσο για τους ίδιους όσο και για τους συμφοιτητές τους στα Τμήματα στα οποία μετεγγράφονται (εργασίες που έχουν ανατεθεί, κατανομή σε εργαστήρια, κτλ).
Ταυτόχρονα, υπάρχουν ειδικές κατηγορίες ενδιαφερομένων, οι οποίοι έχουν την ευχέρεια να διεκδικήσουν την εισαγωγή τους στα Πανεπιστήμια και ΤΕΙ την ίδια χρονιά με δύο ή τρεις τρόπους, ανάλογα με την κατηγορία στην οποία ανήκουν, σύμφωνα με ειδικές διατάξεις που έχουν θεσμοθετηθεί, όπως: τέκνα Ελλήνων του εξωτερικού και τέκνα Ελλήνων υπαλλήλων αποσπασμένων στο εξωτερικό τα οποία φοίτησαν αντίστοιχα 4 ή 3 χρόνια σε σχολεία του εξωτερικού και έχουν ολοκληρώσει την φοίτησή τους στην Δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποκτώντας απολυτήριο στην Ελλάδα, αλλοδαποί-αλλογενείς που έχουν ολοκληρώσει την φοίτησή τους σε Λύκεια της Ελλάδας, αλλογενείς-ομογενείς υπότροφοι, έλληνες της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης, αθλητές με διακρίσεις, μαθητές διακριθέντες στην Βαλκανική ή διεθνή Ολυμπιάδα Μαθηματικών, Πληροφορικής, Φυσικής, Χημείας κλπ. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, μια στις δυο θέσεις επιτυχίας τους στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση κατά το ίδιο ακαδημαϊκό έτος μένει κενή αφού οι επιτυχόντες έχουν την δυνατότητα επιλογής.
Η διαμορφωθείσα κατάσταση όμως έχει και μια πολύ σοβαρή αρνητική διάσταση όσον αφορά την ουσία της ακαδημαϊκής και εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ενώ καθορίζεται ένας συγκεκριμένος αριθμός εισακτέων στα κεντρικά Πανεπιστήμια και ΤΕΙ, ο αριθμός αυτός πολλαπλασιάζεται χωρίς κανείς να έχει ακριβή εικόνα του αριθμού των φοιτητών, οι οποίοι τελικά θα εγγραφούν μέχρι το τέλος του α΄ έτους. Ταυτόχρονα, ο αριθμός των νέων φοιτητών που παραμένουν στα περιφερειακά ιδρύματα μετά τις μετεγγραφές μειώνεται σημαντικά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχουν τμήματα με μεγάλο αριθμό διδασκόντων, για τα οποία έχουν γίνει επενδύσεις σε προσωπικό αλλά και σε υποδομές χωρίς, όμως, ο πραγματικός όγκος των φοιτητών σε αυτά να δικαιολογεί τις παραπάνω επενδύσεις.
Ενδεικτικά, αναφέρονται οι παρακάτω περιπτώσεις των Τμημάτων, όπου ο αριθμός των μετεγγραφέντων υπερδιπλασίασε ή σχεδόν διπλασίασε τον αριθμό των πρωτοετών φοιτητών σε αυτά (σύμφωνα με τα στοιχεία για το ακαδημαϊκό έτος 2009-2010):
1. Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, όπου ο αριθμός εισακτέων ήταν 70 και οι μετεγγραφέντες ανήλθαν σε 91.
2. Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, όπου ο αριθμός εισακτέων ήταν 110 και οι μετεγγραφέντες ανήλθαν σε 104.
3. Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου ο αριθμός εισακτέων ήταν 250 και οι μετεγγραφέντες ανήλθαν σε 218.
4. Πολιτικών Δομικών Έργων του ΤΕΙ Πειραιά, όπου ο αριθμός εισακτέων ήταν μόλις 60 και οι μετεγγραφέντες ανήλθαν σε 123, τριπλασιάζοντας ουσιαστικά τον αριθμό των νεοεισαχθέντων σπουδαστών.
5. Λογιστικής του ΤΕΙ Πειραιά, όπου ο αριθμός εισακτέων ήταν 150 και οι μετεγγραφέντες ανήλθαν σε 257.
6. Διατροφής και Διαιτολογίας του Αλεξανδρείου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, όπου ο αριθμός εισακτέων ήταν 60 και οι μετεγγραφέντες ανήλθαν σε 74.
7. Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθήνας, όπου ο αριθμός εισακτέων ήταν 85 και οι μετεγγραφέντες ανήλθαν σε 98.
Για τα ίδια Τμήματα για το ακαδημαϊκό έτος 2010-2011 (από τα στοιχεία των μετεγγραφών για τις οποίες οι αιτήσεις έγιναν ηλεκτρονικά και αποτελούν το 95% του συνόλου των μετεγγραφέντων), σε σύγκριση με το 2009-2010, υπάρχουν οι εξής διαπιστώσεις:
1. Στο Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, ο αριθμός των μετεγγραφέντων κινήθηκε στα ίδια επίπεδα φτάνοντας τους 92.
2. Στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο αριθμός των μετεγγραφέντων από 104 ανέβηκε στους 145.
3. Στο Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο αριθμός των μετεγγραφέντων από 218 μειώθηκε σε 97 λόγω των νέων ρυθμίσεων.
4. Στο Τμήμα Πολιτικών Δομικών Έργων του ΤΕΙ Πειραιά, όπου ο αριθμός εισακτέων ήταν 80, ο αριθμός των μετεγγραφέντων ανήλθε σε 131.
5. Στο Τμήμα Λογιστικής του ΤΕΙ Πειραιά, ο αριθμός των μετεγγραφέντων από 257 μειώθηκε σε 110 λόγω των νέων ρυθμίσεων.
6. Στο Τμήμα Διατροφής και Διαιτολογίας του Αλεξανδρείου ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, ο αριθμός των μετεγγραφέντων κινήθηκε στα ίδια επίπεδα φτάνοντας τους 78.
7. Στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθήνας, ο αριθμός των μετεγγραφέντων από 98 μειώθηκε σε 50 λόγω των νέων ρυθμίσεων.
Είναι φανερό ότι ο αριθμός των πρόσθετων εισακτέων σε τμήματα από μετεγγραφές μειώθηκε μόνο στις περιπτώσεις όπου έγινε ομαδοποίηση Τμημάτων στον ίδιο νομό, όπως στα παραδείγματα του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθήνας, του Τμήματος Λογιστικής του ΤΕΙ Πειραιά και του Τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Για να αναδειχθεί και το πρόβλημα από την πλευρά των περιφερειακών τμημάτων αρκεί επίσης να αναφερθούν μερικές ακραίες περιπτώσεις:
Στο Τμήμα Λογιστικής του ΤΕΙ Μεσολογγίου εισήχθησαν 450 και αποχώρησαν με μετεγγραφή 170 φοιτητές. Στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας εισήχθησαν 550 και αποχώρησαν 166. Στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων εισήχθησαν 350 και αποχώρησαν 164. Στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Παν/μίου Αιγαίου εισήχθησαν 250 και αποχώρησαν 158. Στο Τμήμα Λογιστικής του ΤΕΙ Δυτ. Μακεδονίας εισήχθησαν 500 και αποχώρησαν 153. Στο Τμήμα Εμπορίας & Διαφήμισης του ΤΕΙ Κρήτης εισήχθησαν 330 και αποχώρησαν 152. Στο Τμήμα Λογιστικής του ΤΕΙ Ηπείρου εισήχθησαν 420 και αποχώρησαν 134. Στο Τμήμα Νομικής του Δημοκριτείου Παν/μίου Θράκης εισήχθησαν 600 και αποχώρησαν 132. Στο Τμήμα Εμπορίας & Διαφήμισης του ΤΕΙ Λαμίας εισήχθησαν 300 και αποχώρησαν 131. Στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας & Ιστορίας του Παν/μίου Αιγαίου εισήχθησαν 180 και αποχώρησαν 121. Στο Τμήμα Μαθηματικών του Παν/μίου Αιγαίου εισήχθησαν 210 και αποχώρησαν 118. Στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Παν/μίου Αιγαίου εισήχθησαν 250 και αποχώρησαν 116. Στο Τμήμα Λογιστικής του ΤΕΙ Καβάλας εισήχθησαν 500 και αποχώρησαν 115.
Ένα άλλο πρόβλημα που είναι προφανές ότι δημιουργείται στην ουσία της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι η μεγάλη ανομοιογένεια των πρωτοετών φοιτητών στα Τμήματα μεγάλης ζήτησης λόγω ακριβώς αυτών των ρυθμίσεων. Όπως είναι φανερό, σε αρκετά από τα τμήματα αυτά, το ποσοστό των φοιτητών με χαμηλή βαθμολογία είναι περίπου ίδιο με το ποσοστό αυτών με υψηλή βαθμολογία. Η ανομοιογένεια αυτή αδικεί όσους κατάφεραν να πετύχουν υψηλές βαθμολογίες και δικαιωματικά προσδοκούν να πάρουν την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση.
Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις, κεντρικά ιδρύματα αδυνατούν να εκπαιδεύσουν, μετά και τις μετεγγραφές, τον τελικό αριθμό των φοιτητών που εισάγονται σε αυτά. Αυτό έχει οδηγήσει σε διαμαρτυρίες, κλείσιμο σχολών, πρόσθετες εκ των υστέρων χρηματοδοτήσεις, αλλά και λύσεις εκ των ενόντων που ανατρέπουν την εκπαιδευτική διαδικασία και υποβαθμίζουν την ποιότητα των σπουδών.
Πολλές διοικήσεις πανεπιστημίων, πανεπιστημιακοί, και εκπαιδευτικοί αναλυτές έχουν εισηγηθεί την κατάργηση όλων των ρυθμίσεων μετεγγραφών ή εγγραφών εκτός των πανελλήνιων εξετάσεων, προκειμένου να αντιμετωπισθούν τα φαινόμενα αυτά. Μια τέτοια προσέγγιση θα έλυνε οπωσδήποτε τα ακαδημαϊκά και εκπαιδευτικά προβλήματα. Θα επιβάρυνε, όμως, υπερβολικά οικογένειες που έχουν από την πολιτεία θεωρηθεί ότι πρέπει να βοηθηθούν και οι οποίες προσβλέπουν στις μετεγγραφές, ως μια παροχή της πολιτείας προς αυτούς. Η κοινωνία έχει αποδεχθεί την πρακτική αυτή και για αυτό εξ άλλου δεν έχει ποτέ γίνει προσπάθεια να καταργηθούν οι διευκολύνσεις αυτές.
Είναι, επομένως, ανάγκη να αντιμετωπισθεί με ουσιαστικό τρόπο το πρόβλημα αυτό, χωρίς ταυτόχρονα να καταργηθεί η ειδική μεταχείριση που η πολιτεία έχει αποφασίσει να παρέχει σε συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες και άτομα.
Προκειμένου να αντιμετωπισθεί το παραπάνω πρόβλημα, το Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων επεξεργάζεται ρύθμιση με την οποία από το ακαδημαϊκό έτος 2011-2012 θα θεσπισθεί ειδικός αριθμός θέσεων εισακτέων για κάθε Τμήμα ή Σχολή και για κάθε ειδική κατηγορία πέραν του κανονικού αριθμού εισακτέων. Με την ρύθμιση αυτή, θα εξακολουθήσει να ικανοποιείται το κοινωνικό πρόβλημα που προσπαθούν να λύσουν οι διατάξεις για μετεγγραφές χωρίς όμως να επιβαρύνεται σε υπερβολικό βαθμό το επίπεδο παρεχόμενης εκπαίδευσης και γενικά η ουσία της εκπαιδευτικής διαδικασίας όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα.
Για να γίνει κατανοητή η εφαρμογή αυτής της διάταξης δίνεται το παρακάτω παράδειγμα.
Παράδειγμα: Το Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, κατά το ακαδημαϊκό 2009-2010, είχε 250 εισακτέους από ΓΕΛ και μετεγγράφησαν σε αυτό συνολικά 218 επιπλέον φοιτητές. Με την θέσπιση των επιπλέον θέσεων επί του αριθμού εισακτέων, θα μπορούσε να καθορισθεί πρόσθετος αριθμός εισακτέων για ειδικές κατηγορίες, π.χ. 30 από οικογένειες πολυτέκνων, 15 από οικογένειες τριτέκνων, 4 αν έχουν αδελφό/ή που φοιτά ήδη σε άλλη πόλη εκτός της μόνιμης κατοικίας των γονέων ή είναι ορφανός/ή ή υπάρχει λόγος υγείας μελών οικογενείας, 1 αν στην οικογένειά τους έχει υπάρξει θύμα τρομοκρατικής ενέργειας και 4 συνολικά για τις παραπάνω κατηγορίες από εσπερινά ΓΕΛ, δηλαδή συνολικά 54 επιπλέον φοιτητές. Με παρόμοιο τρόπο θα καθορίζεται ο ειδικός αριθμός των πρόσθετων εισακτέων για όλα τα τμήματα των κεντρικών –και όχι μόνο- Ιδρυμάτων που με την ισχύουσα νομοθεσία δέχονται φοιτητές από μετεγγραφή.
Η επιλογή σε κάθε τμήμα θα γίνεται με βάση τον αριθμό των μορίων του κάθε υποψηφίου και την σειρά προτίμησης που έχει δηλώσει ο υποψήφιος στο μηχανογραφικό του. Η διαδικασία επιλογής σε κάθε τμήμα για τις ειδικές κατηγορίες θα γίνεται αφού θα έχει προηγηθεί ο πρώτος κύκλος επιλογής, με αποκλειστικό κριτήριο τον αριθμό των μορίων και την σειρά προτίμησης στο μηχανογραφικό. Ταυτόχρονα, θα θεσπιστεί ανώτατο όριο οικογενειακού εισοδήματος κατά περίπτωση, ώστε παράλληλα με τα αξιοκρατικά κριτήρια να λαμβάνονται υπόψη και τα κοινωνικά. Το ανώτατο όριο οικογενειακού εισοδήματος θα αφορά μόνο τα Τμήματα και τις Σχολές των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης.
Πρόκειται, δηλαδή, για πλήρως αντικειμενική επιλογή για όλους τους υποψηφίους και με την αρχική κατανομή αλλά και με την υπαγωγή στις ειδικές κατηγορίες.
Σκοπός, επομένως, της αλλαγής αυτής είναι να δοθεί η δυνατότητα σε όσους αντιμετωπίζουν οικογενειακά προβλήματα ή προβλήματα υγείας μελών της οικογενείας τους και αδυνατούν ή δυσκολεύονται να φοιτήσουν σε σχολές ή Τμήματα που βρίσκονται μακράν της μόνιμης κατοικίας τους, να επιλέξουν να φοιτήσουν σε σχολές ή Τμήματα της περιοχής κατοικίας τους από την έναρξη του ακαδημαϊκού έτους, με την προϋπόθεση όμως ότι έχουν συγκεντρώσει την απαιτούμενη βαθμολογία είτε με τη γενική σειρά, είτε με τον αντίστοιχο ειδικό αριθμό θέσεων για κάθε κατηγορία για τις σχολές επιλογής τους. Οι προερχόμενοι από πολύτεκνες οικογένειες δηλαδή, θα έχουν τη δυνατότητα να εισάγονται σε ίδρυμα της περιοχής που κατοικούν, αλλά το Τμήμα στο οποίο θα εισάγονται θα εξαρτάται από την απόδοσή τους στις Πανελλαδικές εξετάσεις και την σειρά προτίμησης που θα έχουν δηλώσει. Είναι σημαντική η σωστή συμπλήρωση του μηχανογραφικού τους δελτίου ώστε να μην δηλώσουν Τμήματα ή Σχολές πόλεων στα οποία δεν επιθυμούν να εισαχθούν. Σε όποιο Τμήμα ή σε όποια Σχολή τελικά εισαχθούν θα υποχρεούνται να παρακολουθήσουν.
Με αυτόν τον τρόπο, ο προερχόμενος, για παράδειγμα, από πολύτεκνη οικογένεια θα διευκολυνθεί, αφού θα του δοθεί η δυνατότητα να σπουδάσει στην περιοχή όπου ζει η οικογένειά του, ενώ ταυτόχρονα θα εγγραφεί από την αρχή του ακαδημαϊκού έτους μαζί με όλους τους άλλους επιτυχόντες. Επομένως, δεν θα χρειαστεί να περιμένει τις ειδικές διαδικασίες των μετεγγραφών, που και κόστος προκαλούσαν στις οικογένειές τους, αλλά και δυσκολεύουν την λειτουργία των Τμημάτων υποδοχής. Ταυτόχρονα, τηρείται η αξιοκρατία, αφού η επιτυχία στο Τμήμα στο οποίο θα εγγραφεί θα εξαρτάται από την απόδοσή του. Τέλος, θα υπάρξει εξορθολογισμός στην λειτουργία όλων των Τμημάτων, αφού κάθε Τμήμα θα γνωρίζει εκ των προτέρων τον μέγιστο αριθμό εισακτέων που μπορεί να έχει.
Οι υποψήφιοι των ειδικών κατηγοριών, εάν το επιθυμούν, θα μπορούν πάντοτε να φοιτήσουν σε Σχολή ή Τμήμα μακριά από τον τόπο της μόνιμης κατοικίας των γονέων τους, σύμφωνα με την σειρά δήλωσης προτιμήσεων σχολών ή τμημάτων στο μηχανογραφικό τους δελτίο, κρινόμενοι ανάμεσα από τους συνυποψηφίους τους που ανήκουν στην ίδια με αυτούς ειδική κατηγορία.
Διαδικασία εισαγωγής:
Για κάθε ένα από τα τμήματα ή τις σχολές του μηχανογραφικού δελτίου, θα υπάρχει προκαθορισμένος ειδικός αριθμός εισακτέων για κάθε κατηγορία υποψηφίων προερχομένων από οικογένειες πολύτεκνες, τρίτεκνες κ.λ.π.
Οι υποψήφιοι αυτοί θα κρίνονται αρχικά με το σύνολο των υποψηφίων για κάθε τμήμα ή σχολή για το σύνολο των θέσεων εισαγωγής, με την γενική σειρά κατάταξης, βάσει της συνολικής βαθμολογίας τους και της σειράς προτίμησής τους στο μηχανογραφικό τους δελτίο. Σε περίπτωση που δεν επιλεγούν από την γενική σειρά σε κάποιο τμήμα, θα κρίνονται στην συνέχεια για το ίδιο τμήμα ή σχολή με τους συνυποψήφιους τους στην ειδική κατηγορία στην οποία ανήκουν, ή την οποία έχουν επιλέξει στην περίπτωση που ανήκουν σε περισσότερες από μία ειδικές κατηγορίες.
Για παράδειγμα, έστω ότι ένας υποψήφιος είναι μέλος πολύτεκνης οικογένειας που ζει στη περιοχή της Θεσσαλονίκης, έχει συγκεντρώσει σύνολο μορίων 18.000 και θέλει να σπουδάσει στην Θεσσαλονίκη με πρώτη προτίμηση την Νομική Σχολή. Αν στο τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ο τελευταίος εισαχθείς με την γενική σειρά έχει συγκεντρώσει 17.950 μόρια, τότε ο συγκεκριμένος υποψήφιος εισάγεται στο Τμήμα αυτό με την γενική σειρά και δεν εξετάζεται περαιτέρω η υποψηφιότητά του στην ειδική κατηγορία των πολυτέκνων. Εάν, όμως, ο τελευταίος εισαχθείς στο Τμήμα αυτό με την γενική σειρά έχει συγκεντρώσει 18.300 μόρια, τότε ο παραπάνω υποψήφιος δεν εισάγεται με τη γενική σειρά και η υποψηφιότητά του θα εξετασθεί για το τμήμα αυτό για τις πρόσθετες θέσεις της ειδικής κατηγορίας υποψηφίων προερχομένων από πολύτεκνες οικογένειες. Εάν στην ειδική αυτή κατηγορία, ο τελευταίος εισαχθείς έχει συγκεντρώσει 17.990 μόρια τότε ο εν λόγω υποψήφιος εισάγεται στην Νομική Θεσσαλονίκης. Αν όμως, ο τελευταίος εισαχθείς της ειδικής κατηγορίας των πολυτέκνων έχει συγκεντρώσει 18.100 μόρια τότε, ο εν λόγω υποψήφιος δεν θα εισαχθεί στην Νομική Θεσσαλονίκης, και η υποψηφιότητά του εξετάζεται για το επόμενο Τμήμα προτίμησής του. Η πιο πάνω περιγραφείσα διαδικασία, γενική σειρά – ειδική κατηγορία κ.ο.κ., επαναλαμβάνεται για όλες τις Σχολές ή Τμήματα που έχει δηλώσει στο μηχανογραφικό του δελτίο κατά σειρά προτίμησής τους μέχρι να εισαχθεί σε κάποιο από αυτά μέσω της γενικής σειράς ή της ειδικής κατηγορίας ή μέχρι εξαντλήσεως των δηλώσεών του. Φυσικά, προκειμένου να εξασφαλίσει την επιτυχία στον τόπο που διαμένει θα πρέπει να επιλέξει ένα ευρύ φάσμα προτιμήσεων Τμημάτων ή Σχολών της περιοχής αυτής και στην γενική σειρά και στην ειδική κατηγορία στην οποία ανήκει.
Καθορίζοντας εξ αρχής ειδικό αριθμό εισακτέων για κάθε Τμήμα ή Σχολή και για κάθε μια από τις ειδικές αυτές κατηγορίες, επιτυγχάνεται ο ακριβής προσδιορισμός εισακτέων. Επιτυγχάνεται, δηλαδή, ο επιδιωκόμενος εξορθολογισμός ο οποίος επιτρέπει τον καλύτερο προγραμματισμό των ενδιαφερομένων αποφοίτων λυκείων και των οικογενειών τους, των Πανεπιστημίων αλλά και της πολιτείας τόσο προς το συμφέρον των πολιτών όσο και για την σωστή λειτουργία των Ιδρυμάτων. Με τον καθορισμό των ειδικών αριθμών εισακτέων για τους υποψηφίους των ειδικών κατηγοριών, δίνεται σε όσους ανήκουν σε αυτές η δυνατότητα επιλογής μέσα από ένα μεγαλύτερο φάσμα Τμημάτων στον τόπο που επιθυμούν, ακόμη και όταν αυτό λόγω της απόδοσής τους δεν είναι εφικτό μέσω της γενικής σειράς. Αντίθετα, με την υφιστάμενη διαδικασία μετεγγραφών, η επιδίωξή τους αυτή περιορίζεται μόνον σε Σχολή ή σε Τμήμα επιλογής τους αντίστοιχο με αυτό στο οποίο εισήχθησαν, ενώ παράλληλα δεν διασφαλίζεται η μετακίνησή τους στον τόπο συμφερόντων τους, αφού εξαρτάται από τον αριθμό των συνυποψήφιων τους που προέρχονται από όλες τις αντίστοιχες Σχολές ή Τμήματα της χώρας και ζητούν, επίσης, μετεγγραφή στην ίδια Σχολή ή στο ίδιο Τμήμα.
Το “πολιτικό μήνυμα” των εκλογών της 18/5/2014 (ή η έλλειψη μηνύματος) 22 May 2014 7:41 AM (10 years ago)
Είναι πιθανόν τα αποτελέσματα της περασμένης Κυριακής
να οφείλονται περισσότερο στην προσωπικότητα των υποψηφίων και κυρίως στο κατά
πόσον αυτοί ήταν εν ενεργεία Δήμαρχοι ή Περιφερειάρχες και λιγότερο στην
κομματική τους τοποθέτηση ή υιοθέτηση από κόμματα, αν κάτι τέτοιο υπήρχε.
Μια ματιά στα αποτελέσματα δείχνει τα εξής:
Το αν υποψήφιος
Δήμαρχος υπηρετούσε ήδη ως Δήμαρχος επηρέασε σημαντικά τα αποτελέσματα. Έτσι βλέπουμε ότι στο 60%
των δήμων ο ήδη υπηρετών Δήμαρχος ήρθε ή πρώτος (44%) ή δεύτερος (18,77%) και
μόνο σε 14 δήμους, εφόσον ήταν υποψήφιος, ήρθε από τρίτος και κάτω.
Ειδικότερα, από τους δήμους που εξέλεξαν Δήμαρχο την
πρώτη Κυριακή (34,77%) σε περισσότερους από τους μισούς (53,98%) εξελέγη ο ήδη
υπηρετών Δήμαρχος, ενώ στο 15,04% ήρθε δεύτερος.
Αντίστοιχα, από τους δήμους που δεν εξέλεξαν Δήμαρχο
την πρώτη Κυριακή (65,23%) στο 38,68% προηγείται ο ήδη υπηρετών Δήμαρχος και
στο 20,75% ο υπηρετών Δήμαρχος ήρθε δεύτερος και πηγαίνει στον δεύτερο γύρο.
Κάτι αντίστοιχο συνέβη με τις περιφέρειες, όπου στο
61,54% των περιφερειών ο υπηρετών Περιφερειάρχης ήρθε πρώτος, ενώ στο 30,77%
ήρθε δεύτερος. Χαρακτηριστικό είναι ότι δεν υπήρξε ούτε μία περιφέρεια, στην
οποία ο υπηρετών Περιφερειάρχης να έβαλε υποψηφιότητα και να μην κατέκτησε την
πρώτη ή την δεύτερη θέση.
Με βάση τις παραπάνω παρατηρήσεις είναι δύσκολο να
υποστηρίξει κανείς ότι αυτοί που είτε εξελέγησαν είτε θα είναι υποψήφιοι στον
δεύτερο γύρω το οφείλουν στην κομματική υποστήριξη (όπου υπήρξε).
Ιδιαίτερα
για το ΠΑΣΟΚ, είναι ενδιαφέρον ότι σε σύνολο 325 δήμων, υπήρξαν 87 υποψήφιοι,
που είτε εξελέγησαν, είτε πέρασαν στον δεύτερο γύρο (καταλαμβάνοντας την πρώτη
ή την δεύτερη θέση), οι οποίοι είχαν υποστηριχτεί από το ΠΑΣΟΚ στις
προηγούμενες εκλογές. Είναι όμως το μόνο κόμμα, που είτε στην βασική του εκδοχή
(ΠΑΣΟΚ), είτε στην μετεξέλιξή του (Ελιά), στο site του Υπουργείου Εσωτερικών δεν εμφανίζεται
να στηρίζει κανένα υποψήφιο! (http://ekloges.ypes.gr/may2014/dn/public/index.html#{%22page%22:%22stirixi%22}.
Αυτό όμως δεν το εμποδίζει να ισχυρίζεται ότι τα
αποτελέσματά του είναι πολύ ικανοποιητικά!
Ρόλος και εργασίες της Τρόικας όσον αφορά τις χώρες της ζώνης του ευρώ που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα προσαρμογής 20 Mar 2014 6:22 AM (10 years ago)
Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής - PE526.111
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 13ης Μαρτίου 2014 σχετικά με τη διερευνητική έκθεση για τον ρόλο και τις εργασίες της Τρόικας (ΕΚΤ, Επιτροπή και ΔΝΤ) όσον αφορά τις χώρες της ζώνης του ευρώ που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα προσαρμογής (2013/2277(INI))
Πηγή: http://www.europarl.europa.eu/
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τρόικα και ο ρόλος της προσδιορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2013 και αναφέρονται στη Συνθήκη για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ)·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) επιβεβαίωσε, στην απόφασή του για την υπόθεση Pringle κατά Ιρλανδίας (υπόθεση C-370/12), ότι η Επιτροπή και η ΕΚΤ μπορούν να επιφορτιστούν με τα καθήκοντα που τους ανατίθενται στη Συνθήκη ΕΜΣ·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο πλαίσιο της Τρόικας, η Επιτροπή, ενεργώντας ως αντιπρόσωπος της Ευρωομάδας, είναι αρμόδια για τη διαπραγμάτευση των όρων για τη χρηματοδοτική συνδρομή προς κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ «σε συνεργασία με την ΕΚΤ» και «εφόσον είναι δυνατόν, με το ΔΝΤ», χρηματοδοτική συνδρομή που αναφέρεται εφεξής ως «συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ», αλλά το Συμβούλιο είναι πολιτικά αρμόδιο για την έγκριση των προγραμμάτων μακροοικονομικής προσαρμογής· λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε μέλος της Τρόικας ακολουθεί τους δικούς του διαδικαστικούς κανόνες·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τρόικα ήταν μέχρι στιγμής η βασική δομή για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των επίσημων δανειστών και των κυβερνήσεων των δικαιούχων χωρών, καθώς και για την επανεξέταση της εφαρμογής των προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής· λαμβάνοντας υπόψη ότι, από την ευρωπαϊκή πλευρά, εάν παρέχεται στήριξη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ), οι τελικές αποφάσεις όσον αφορά τη χρηματοδοτική συνδρομή και τους όρους υπό τους οποίους αυτή χορηγείται λαμβάνονται από την Ευρωομάδα, η οποία, ως εκ τούτου, φέρει την πολιτική ευθύνη για τα προγράμματα·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι υπήρξε ευρεία πολιτική συναίνεση για την αποφυγή μιας ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας κρατών μελών στην ΕΕ, και δη στη ζώνη του ευρώ, προκειμένου να αποφευχθεί το οικονομικό και κοινωνικό χάος το οποίο θα είχε ως αποτέλεσμα την αδυναμία καταβολής συντάξεων και πληρωμής των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, καθώς και ολέθριες επιπτώσεις στην οικονομία, στο τραπεζικό σύστημα και στην κοινωνική προστασία, πέραν της ολοκληρωτικής αποκοπής του δημοσίου από τις κεφαλαιαγορές για παρατεταμένη χρονική περίοδο·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τρόικα, μαζί με το οικείο κράτος μέλος, είναι επίσης υπεύθυνη για την προπαρασκευή των επίσημων αποφάσεων της Ευρωομάδας·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι αρκετά κράτη μέλη εκτός της ζώνης του ευρώ έχουν ήδη λάβει ή λαμβάνουν συνδρομή από την ΕΕ δυνάμει του άρθρου 143 της ΣΛΕΕ, η οποία παρέχεται από την ΕΕ σε συνδυασμό με το ΔΝΤ·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της δημιούργησαν διάφορους ad hoc μηχανισμούς για την παροχή χρηματοδοτικής συνδρομής σε χώρες της ζώνης του ευρώ, αρχικά μέσω της χορήγησης διμερών δανείων, μεταξύ άλλων και από ορισμένες χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ, στη συνέχεια μέσω προσωρινών ταμείων έκτακτης ανάγκης, συγκεκριμένα του ΕΤΧΣ και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοοικονομικής Σταθεροποίησης (ΕΜΧΣ), που δημιουργήθηκαν για τα κράτη μέλη της ΕΕ που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες, και τέλος μέσω του ΕΜΣ, ο οποίος αποσκοπούσε στην αντικατάσταση όλων των άλλων μηχανισμών·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι το ΔΕΕ, παραπέμποντας στο άρθρο 13 παράγραφος 3 της Συνθήκης ΕΜΣ, επιβεβαίωσε πρόσφατα (υπόθεση Pringle) ότι η Επιτροπή, με τη συμμετοχή της στη Συνθήκη ΕΜΣ, οφείλει να «προάγει το κοινό συμφέρον της Ένωσης» και να «μεριμνά για τη συμβατότητα με το δίκαιο της Ένωσης των μνημονίων κατανόησης που συνάπτονται από τον ΕΜΣ»·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στην υπόθεση Pringle, το ΔΕΕ αποφάνθηκε επίσης ότι ο ΕΜΣ είναι συμβατός με τη ΣΛΕΕ και άνοιξε την πόρτα για την ενδεχόμενη ενσωμάτωση του μηχανισμού αυτού στο κοινοτικό κεκτημένο εντός των σημερινών ορίων των Συνθηκών·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το μνημόνιο συνεννόησης (ΜΣ) είναι εξ ορισμού μια συμφωνία μεταξύ του οικείου κράτους μέλους και της Τρόικας, η οποία είναι αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων και με την οποία το κράτος μέλος αναλαμβάνει την υποχρέωση να φέρει εις πέρας μια σειρά συγκεκριμένων ενεργειών ως αντάλλαγμα χρηματοδοτικής συνδρομής· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή υπογράφει το ΜΣ για λογαριασμό των υπουργών οικονομικών της ζώνης του ευρώ· λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη ότι η κοινή γνώμη δεν γνωρίζει πώς διεξήχθησαν στην πράξη οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Τρόικας και του εκάστοτε κράτους μέλους και ότι, επιπλέον, δεν επικρατεί διαφάνεια σχετικά με το κατά πόσον το κράτος μέλος που ζήτησε συνδρομή είχε τη δυνατότητα να επηρεάσει το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων· λαμβάνοντας υπόψη ότι στη συνθήκη για τον ΕΜΣ προβλέπεται ότι ένα κράτος μέλος που ζητεί συνδρομή από τον ΕΜΣ αναμένεται να απευθύνει, ει δυνατόν, αίτημα παροχής συνδρομής στο ΔΝΤ·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το συνολικό ποσό των πακέτων χρηματοδοτικής συνδρομής για τα τέσσερα προγράμματα είναι πρωτοφανές, όπως είναι και η διάρκεια, η δομή και το πλαίσιο των προγραμμάτων, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται μια ανεπιθύμητη κατάσταση στην οποία η παροχή συνδρομής έχει αντικαταστήσει σχεδόν αποκλειστικά τη συνήθη χρηματοδότηση από τις αγορές· λαμβάνοντας υπόψη ότι έτσι προστατεύεται ο τραπεζικός τομέας από ζημίες, μέσω της μεταφοράς μεγάλων ποσών χρέους των χωρών του προγράμματος από τους ισολογισμούς του ιδιωτικού τομέα στον ισολογισμό του δημόσιου τομέα·
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το ΔΕΕ έχει δηλώσει, στην απόφαση για την υπόθεση Pringle, ότι η επιβαλλόμενη με το άρθρο 125 ΣΛΕΕ απαγόρευση διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη δανείζονται υπακούοντας στη λογική της αγοράς, η οποία πρέπει να τα ωθεί στην τήρηση δημοσιονομικής πειθαρχίας, και ότι η τήρηση μιας τέτοιας πειθαρχίας συμβάλλει, σε επίπεδο Ένωσης, στην επίτευξη ενός υπέρτερου σκοπού, ήτοι στη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της νομισματικής ένωσης· λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη ότι το ΔΕΕ τονίζει πως το άρθρο 125 ΣΛΕΕ δεν απαγορεύει την παροχή, εκ μέρους ενός ή περισσοτέρων κρατών μελών, χρηματοδοτικής συνδρομής σε κράτος μέλος, το οποίο παραμένει υπεύθυνο για τις υποχρεώσεις του έναντι των πιστωτών του, εφόσον οι όροι που συνδέονται με τη συνδρομή αυτή είναι τέτοιας φύσης ώστε να ωθούν το εν λόγω κράτος μέλος να εφαρμόσει υγιή δημοσιονομική πολιτική·
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η χρηματοπιστωτική κρίση έχει επιφέρει οικονομική και κοινωνική κρίση· λαμβάνοντας υπόψη ότι η οικονομική κατάσταση και οι πρόσφατες εξελίξεις σε ορισμένα κράτη μέλη είχαν σοβαρές και πρωτοφανείς αρνητικές επιπτώσεις όσον αφορά την ποσότητα και ποιότητα της απασχόλησης, την πρόσβαση στην πίστη, τα επίπεδα εισοδήματος, την κοινωνική προστασία και τα πρότυπα υγείας και ασφάλειας, και ότι συνεπώς υπάρχει αναμφισβήτητη οικονομική και κοινωνική δυσπραγία· λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι σαφώς χειρότερες χωρίς τη χρηματοδοτική συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ και ότι η δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει συμβάλει ώστε να αποσοβηθεί μια περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης·
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στο άρθρο 151 της ΣΛΕΕ προβλέπεται ότι τυχόν δράση που αναλαμβάνεται από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να συνάδει με τα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα που ορίζονται στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη του 1961 και στον Κοινοτικό Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων των Εργαζόμενων του 1989, με σκοπό τη βελτίωση, μεταξύ άλλων, του κοινωνικού διαλόγου·
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με το άρθρο 152 ΣΛΕΕ, «η Ένωση αναγνωρίζει και προάγει τον ρόλο των κοινωνικών εταίρων στο επίπεδό της, λαμβάνοντας υπόψη την ποικιλομορφία των εθνικών συστημάτων» και «διευκολύνει τον μεταξύ τους διάλογο, σεβόμενη την αυτονομία τους»·
ΙΗ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το κόστος των υπηρεσιών για τους χρήστες υπηρεσιών αυξάνεται σε ορισμένα κράτη μέλη, πράγμα που σημαίνει ότι πολλοί άνθρωποι δεν έχουν πλέον την οικονομική δυνατότητα να απολαμβάνουν επαρκές επίπεδο υπηρεσιών που να ανταποκρίνεται στις βασικές τους ανάγκες, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε ζωτικής σημασίας θεραπείες·
ΙΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ομάδα δράσης για την Ελλάδα συστάθηκε για να ενισχύσει την ικανότητα της ελληνικής διοίκησης να σχεδιάζει, να εφαρμόζει και να επιβάλλει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της λειτουργίας της οικονομίας, της κοινωνίας και της διοίκησης, και για να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για βιώσιμη ανάκαμψη και δημιουργία θέσεων εργασίας, καθώς και για να επιταχύνει την απορρόφηση των κονδυλίων των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Συνοχής της ΕΕ στην Ελλάδα και να αξιοποιήσει κρίσιμους πόρους για τη χρηματοδότηση επενδύσεων·
Κ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στο ψήφισμά του, της 20ής Νοεμβρίου 2012, το Κοινοβούλιο ζήτησε να εφαρμοστούν στα θεσμικά όργανα της ΕΕ που αποτελούν μέλη της Τρόικας υψηλά πρότυπα δημοκρατικής λογοδοσίας σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο· λαμβάνοντας υπόψη ότι η λογοδοσία είναι επιτακτικής σημασίας για την αξιοπιστία των προγραμμάτων συνδρομής και, ιδίως, απαιτεί μεγαλύτερη συμμετοχή των εθνικών κοινοβουλίων, καθώς και ότι είναι αναγκαίο τα μέλη της Τρόικας που ανήκουν στην ΕΕ να απευθύνονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βάσει σαφούς εντολής πριν από την ανάληψη των καθηκόντων τους και να υπόκεινται στην υποχρέωση τακτικής αναφοράς προς το Κοινοβούλιο καθώς και σε δημοκρατικό έλεγχο εκ μέρους του·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, βραχυπρόθεσμα, πρώτιστος στόχος των προγραμμάτων ήταν να αποφευχθεί μια ανεξέλεγκτη χρεοκοπία και να τεθεί τέρμα στην κερδοσκοπία σχετικά με το δημόσιο χρέος· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο μεσοπρόθεσμος στόχος ήταν να διασφαλιστεί η επιστροφή των χρημάτων που είχαν χορηγηθεί μέσω δανείων, αποφεύγοντας κατ' αυτόν τον τρόπο μια οικονομική ζημία μεγάλης έκτασης την οποία θα επωμίζονταν οι φορολογούμενοι των χωρών οι οποίες παρέχουν τη συνδρομή και εγγυώνται τα κεφάλαια· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο πλαίσιο αυτό, το πρόγραμμα πρέπει επίσης να επιτύχει βιώσιμη ανάπτυξη και αποτελεσματική μείωση του χρέους τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα προγράμματα δεν ήταν κατάλληλα για να διορθώσουν πλήρως τις μακροοικονομικές ανισορροπίες που είχαν συσσωρευτεί σε ορισμένες περιπτώσεις επί δεκαετίες·
Οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκονταν στην αρχή της κρίσης οι χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα
1. θεωρεί ότι οι συγκεκριμένες συνθήκες που πυροδότησαν την κρίση διέφεραν σε καθένα από τα τέσσερα κράτη μέλη, παρότι παρατηρούνται κοινά μοτίβα όπως η ταχεία αύξηση των εισροών κεφαλαίου και η σώρευση μακροοικονομικών ανισορροπιών κατά τη διάρκεια των ετών που προηγήθηκαν της κρίσης· επισημαίνει ότι κρίσιμο ρόλο έπαιξαν το υπερβολικό ιδιωτικό και/ή δημόσιο χρέος, που είχε αυξηθεί σε μη βιώσιμα επίπεδα, και η υπερβολική αντίδραση των χρηματοπιστωτικών αγορών σε συνδυασμό με την κερδοσκοπία και την απώλεια ανταγωνιστικότητας, και ότι κανένα από αυτά δεν θα μπορούσε να έχει αποτραπεί από το υπάρχον πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ· επισημαίνει περαιτέρω ότι η κρίση του δημόσιου χρέους εμφάνιζε σε όλες τις περιπτώσεις ισχυρή συσχέτιση με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία προκλήθηκε από τη ρυθμιστική χαλαρότητα και από τις παρεκτροπές του χρηματοπιστωτικού τομέα·
2. σημειώνει ότι τα δημόσια οικονομικά της Ευρώπης ήταν ήδη σε κακή κατάσταση πριν από την κρίση: πράγματι, από την δεκαετία του 1970 και έπειτα, το δημόσιο χρέος των κρατών μελών αυξανόταν σταδιακά υπό την επίδραση των διάφορων περιόδων οικονομικής επιβράδυνσης που σημειώθηκαν στην ΕΕ· επισημαίνει ότι το κόστος των σχεδίων ανάκαμψης, η μείωση των φορολογικών εσόδων και οι υψηλές δαπάνες κοινωνικής προστασίας έγιναν αιτία να διογκωθεί το δημόσιο χρέος και να αυξηθεί ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ σε όλα τα κράτη μέλη, αν και σε διαφορετικό βαθμό στο καθένα·
3. υπενθυμίζει το τρίγωνο των διασυνδεδεμένων αδυναμιών, όπου η μη ισορροπημένη δημοσιονομική πολιτική ορισμένων κρατών μελών οδήγησε σε διεύρυνση των δημόσιων ελλειμμάτων σε σχέση με τα επίπεδα πριν από την κρίση και η χρηματοπιστωτική κρίση συνέβαλε σημαντικά στην εκτόξευση των ελλειμμάτων αυτών, με επακόλουθες εντάσεις στις αγορές τίτλων δημόσιου χρέους σε ορισμένα κράτη μέλη·
4. επισημαίνει ότι η πρόσφατη χρηματοπιστωτική, οικονομική και τραπεζική κρίση είναι η σοβαρότερη κρίση που παρατηρήθηκε μετά τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο· αναγνωρίζει ότι, εάν δεν είχε αναληφθεί δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η κρίση θα μπορούσε να είχε ακόμα σοβαρότερες επιπτώσεις· σημειώνει εν προκειμένω ότι ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ Jean-Claude Trichet επισήμανε σε μια δημόσια ακρόαση τον φόβο του πως, εάν δεν αναλαμβανόταν άμεση και αποφασιστική δράση, η κρίση δημόσιου χρέους μπορεί να είχε πυροδοτήσει μια κρίση ανάλογη της Μεγάλης Κρίσης του 1929·
5. επισημαίνει ότι, πριν από την έναρξη του προγράμματος συνδρομής ΕΕ-ΔΝΤ, το οποίο δρομολογήθηκε την άνοιξη του 2010, υπήρχε ένας διττός φόβος που αφορούσε την «αφερεγγυότητα» και τη «μη βιωσιμότητα» των δημόσιων οικονομικών της Ελλάδας ως αποτέλεσμα της συνεχώς μειούμενης ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και του μακροχρόνιου δημοσιονομικού εκτροχιασμού, λόγω της χαμηλής πραγματικής είσπραξης φόρου εταιρειών, με το δημόσιο έλλειμμα να αγγίζει το 15,7% του ΑΕγχΠ το 2009, έναντι - 6,5% το 2007, και τον λόγο δημόσιου χρέους προς ΑΕγχΠ να συνεχίζει την ανοδική πορεία του από το 2003, όταν είχε διαμορφωθεί στο 97,4%, αγγίζοντας το 129,7% το 2009 και το 156,9% το 2012· είναι της γνώμης ότι η προβληματική κατάσταση της Ελλάδας οφειλόταν και στη στατιστική λαθροχειρία κατά τα έτη που προηγήθηκαν της κατάρτισης του προγράμματος· χαιρετίζει την αποφασιστική δράση της ελληνικής κυβέρνησης για επείγουσα και αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης της ανεξάρτητης Ελληνικής Στατιστικής Αρχής τον Μάρτιο του 2010· σημειώνει ότι η βαθμιαία αποκάλυψη της στατιστικής λαθροχειρίας στην Ελλάδα είχε αντίκτυπο στην ανάγκη αναπροσαρμογής των πολλαπλασιαστών, των προγνώσεων και των προτεινόμενων μέτρων· υπενθυμίζει ότι, λόγω της επιμονής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Eurostat (η στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης) είναι πλέον επιφορτισμένη με τις εξουσίες και τα μέσα για την παροχή ενός στέρεου συνόλου αξιόπιστων και αντικειμενικών στατιστικών στοιχείων·
6. επισημαίνει ότι η Ελλάδα εισήλθε σε περίοδο ύφεσης το τέταρτο τρίμηνο του 2008· σημειώνει ότι συνέπεια των έξι τριμήνων αρνητικού ρυθμού ανάπτυξης του ΑΕγχΠ που βίωσε η χώρα ήταν η ενεργοποίηση, κατά το έβδομο, του προγράμματος συνδρομής· σημειώνει ότι υπάρχει στενή συσχέτιση μεταξύ, αφενός, των επιπτώσεων της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της αύξησης του δημόσιου χρέους και, αφετέρου, της αύξησης του εθνικού χρέους και της οικονομικής κάμψης, δεδομένου ότι το δημόσιο χρέος είχε αυξηθεί από 254,7 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2008 σε 314,1 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του δεύτερου τριμήνου του 2010·
7. σημειώνει ότι, ύστερα από την αίτηση της ελληνικής κυβέρνησης για χρηματοδοτική συνδρομή τον Απρίλιο του 2010, οι αγορές άρχισαν να επανεκτιμούν τα θεμελιώδη οικονομικά δεδομένα και τη φερεγγυότητα άλλων κρατών μελών της ζώνης του ευρώ και, στη συνέχεια, οι εντάσεις σχετικά με τα πορτογαλικά κρατικά ομόλογα οδήγησε γρήγορα το κόστος αναχρηματοδότησης της Πορτογαλίας σε μη βιώσιμα επίπεδα·
8. επισημαίνει ότι τα οικονομικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν αρχικά από την κυβέρνηση κατά τις διαπραγματεύσεις χρειάστηκε να αναθεωρηθούν·
9. επισημαίνει ότι, πριν από την έναρξη του προγράμματος συνδρομής ΕΕ-ΔΝΤ, η πορτογαλική οικονομία έπασχε από χαμηλή αύξηση του ΑΕγχΠ και της παραγωγικότητας επί σειρά ετών, καθώς και από υψηλές εισροές κεφαλαίου, και ότι τα φαινόμενα αυτά, σε συνδυασμό με την επιτάχυνση των δαπανών, και ιδίως όσων υπόκεινται σε διακριτική ευχέρεια, σε ρυθμούς σταθερά μεγαλύτερους από την αύξηση του ΑΕγχΠ, καθώς και με τις επιπτώσεις της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, προκάλεσαν μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα και υψηλά επίπεδα δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, με παράλληλη μετάδοση επιπτώσεων της ελληνικής κρίσης, αυξάνοντας το κόστος αναχρηματοδότησης της Πορτογαλίας στις κεφαλαιαγορές σε μη βιώσιμα επίπεδα και αποκόπτοντας ουσιαστικά τον δημόσιο τομέα από τις εν λόγω αγορές· τονίζει ότι το 2010, πριν υποβληθεί αίτηση παροχής χρηματοδοτικής συνδρομής στις 7 Απριλίου 2011, ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης της Πορτογαλίας είχε μειωθεί στο 1,9% και το δημοσιονομικό της έλλειμμα είχε ανέλθει στο 9,8% (2010), το επίπεδο του δημόσιου χρέους της στο 94% (2010) και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στο 10,6% του ΑΕγχΠ, ενώ το ποσοστό ανεργίας ανερχόταν σε 12%· επισημαίνει στο πλαίσιο αυτό ότι τα θεμελιώδη μακροοικονομικά μεγέθη επιδεινώθηκαν τάχιστα σε σχέση με τα αρκετά καλά επίπεδα το 2007 πριν από την κρίση – όταν ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης της Πορτογαλίας ανερχόταν στο 2,4%, το δημοσιονομικό της έλλειμμα στο 3,1%, το επίπεδο του δημόσιου χρέους της στο 62,7% και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στο 10,2 % του ΑΕγχΠ, ενώ το ποσοστό ανεργίας ανερχόταν στο 8,1% – με αποτέλεσμα μια βαθιά και πρωτοφανή ύφεση·
10. επισημαίνει ότι, πριν από την έναρξη του προγράμματος συνδρομής ΕΕ-ΔΝΤ, η ιρλανδική οικονομία είχε μόλις υποστεί τραπεζική και οικονομική κρίση πρωτοφανών διαστάσεων, που οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην έκθεση του ιρλανδικού χρηματοπιστωτικού τομέα στην «κρίση των επισφαλών ενυπόθηκων πιστώσεων» στις ΗΠΑ, στην ανεύθυνη ανάληψη κινδύνων από τις ιρλανδικές τράπεζες και στην ευρεία χρήση τίτλων προερχόμενων από τιτλοποίηση, μια κρίση που, ύστερα από την παροχή καθολικής εγγύησης και την επακόλουθη διάσωση, είχε αποτέλεσμα να αποκοπεί ο δημόσιος τομέας από τις κεφαλαιαγορές, πράγμα που οδήγησε στη μείωση του ιρλανδικού ΑΕγχΠ κατά 6,4% το 2009 (1,1 % το 2010) έναντι θετικής οικονομικής ανάπτυξης της τάξης του 5% του ΑΕγχΠ το 2007, σε αύξηση της ανεργίας από 4,7% το 2007 σε 13,9% το 2010, και σε έλλειμμα της ‘γενικής κυβέρνησης’, με κορύφωση στο 30,6% το 2010 ως αποτέλεσμα της στήριξης της ιρλανδικής κυβέρνησης στον τραπεζικό τομέα, έναντι πλεονάσματος 0,2% το 2007· επισημαίνει ότι η τραπεζική κρίση επήλθε εν μέρει λόγω ανεπαρκούς ρυθμιστικού πλαισίου, πολύ χαμηλών φορολογικών συντελεστών και ενός υπερβολικά διογκωμένου τραπεζικού κλάδου· αναγνωρίζει ότι οι ιδιωτικές ζημίες των ιρλανδικών τραπεζών μεταφέρθηκαν το ισοζύγιο του ιρλανδικού δημόσιου, προκειμένου να αποφευχθεί η κατάρρευση του ιρλανδικού τραπεζικού συστήματος καθώς και να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι διάχυσης στο σύνολο της ζώνης του ευρώ, και ότι η κυβέρνηση της Ιρλανδίας ενήργησε προς το ευρύτερο συμφέρον της Ένωσης κατά την αντιμετώπιση της τραπεζικής κρίσης· σημειώνει περαιτέρω ότι, κατά τη δεκαετία που προηγήθηκε του προγράμματος συνδρομής, η ιρλανδική οικονομία βίωσε μια παρατεταμένη περίοδο αρνητικών πραγματικών επιτοκίων·
11. επισημαίνει την ανυπαρξία δημοσιονομικών ανισορροπιών πριν από την κρίση στην Ιρλανδία και το εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο του δημόσιου χρέους· επισημαίνει επίσης το εκτεταμένο επίπεδο ευελιξίας της αγοράς εργασίας πριν από την κρίση· σημειώνει ότι η τρόικα ζήτησε αρχικά τη μείωση των μισθών· εφιστά την προσοχή στο μη βιώσιμο τραπεζικό μοντέλο και σε ένα φορολογικό σύστημα βασισμένο υπερβολικά στα έσοδα από τη φορολόγηση της φούσκας των ακινήτων και των στοιχείων ενεργητικού, με αποτέλεσμα να βρεθεί το κράτος χωρίς έσοδα όταν έσκασαν αυτές οι φούσκες·
12. επισημαίνει ότι γύρω στο 40% του ιρλανδικού ΑΕγχΠ διοχετεύτηκε στον τραπεζικό τομέα από τους φορολογούμενους σε μια στιγμή κατά την οποία η διάσωση με ίδια μέσα (ή εσωτερική διάσωση, bail-in) δεν ήταν διαθέσιμη, καθώς είχε προκαλέσει μεγάλες διχογνωμίες στο πλαίσιο της Τρόικας·
13. ζητεί την πλήρη εφαρμογή της δέσμευσης που ανέλαβαν οι ηγέτες της ΕΕ τον Ιούνιο του 2012, προκειμένου να διαρραγεί αποτελεσματικά ο φαύλος κύκλος μεταξύ τραπεζών και κρατών, και να εξεταστεί περαιτέρω η κατάσταση του ιρλανδικού χρηματοπιστωτικού τομέα, κατά τρόπο που θα μειώσει σημαντικά το μεγάλο βάρος του τραπεζικού χρέους της Ιρλανδίας·
14. σημειώνει ότι, όταν τέθηκε ζήτημα συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα (PSI) στην Ελλάδα, δεν εξετάστηκαν επαρκώς οι επιπτώσεις στο τραπεζικό σύστημα της Κύπρου, το οποίο βρισκόταν ήδη στα πρόθυρα της κατάρρευσης λόγω ενός χρεοκοπημένου τραπεζικού μοντέλου, ενώ υποστηρίζεται επίσης ότι για μια ακόμη φορά προστατεύτηκαν περιουσιακά στοιχεία που συνδέονταν με ορισμένα μεγαλύτερα κράτη μέλη·
15. επισημαίνει ότι, τον Μάιο του 2011, η Κύπρος έχασε την πρόσβασή στις διεθνείς αγορές λόγω της σημαντικής επιδείνωσης των δημόσιων οικονομικών της, καθώς και της μεγάλης έκθεσης του κυπριακού τραπεζικού τομέα στην ελληνική οικονομία και στην αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους, η οποία προκάλεσε σημαντικές απώλειες στην Κύπρο· υπενθυμίζει ότι, αρκετά χρόνια πριν από την έναρξη του προγράμματος συνδρομής ΕΕ-ΔΝΤ το 2013, είχαν ανακύψει σοβαροί προβληματισμοί σχετικά με τη συστημική αστάθεια της κυπριακής οικονομίας, οι οποίοι βασίζονταν, μεταξύ άλλων, σε έναν τραπεζικό τομέα με υπερβολικό δείκτη μόχλευσης και επιζήτηση κινδύνων και με έκθεση σε υπερχρεωμένες τοπικές κτηματικές εταιρείες, στην ελληνική κρίση χρέους, στην υποβάθμιση των κρατικών κυπριακών ομολόγων από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, στην αδυναμία αναχρηματοδότησης των δημόσιων δαπανών από τις διεθνείς αγορές και στην απροθυμία των κυπριακών δημόσιων αρχών για αναδιάρθρωση του προβληματικού χρηματοπιστωτικού τομέα, ενώ αντίθετα επέλεγαν να στηριχτούν στη μαζική εισροή κεφαλαίων από τη Ρωσία· υπενθυμίζει επίσης ότι η κατάσταση αυτή περιεπλάκη ακόμη περισσότερο λόγω της υπέρμετρης στήριξης στις αποταμιεύσεις από ρώσους πολίτες και της προσφυγή για δάνειο στις ρωσικές αρχές· επισημαίνει περαιτέρω ότι το 2007 ο λόγος δημόσιου χρέους προς ΑΕγχΠ στην Κύπρο βρισκόταν στο 58,8%, αλλά αυξήθηκε σε 86,6% το 2012, ενώ το 2007 η γενική κυβέρνηση εμφάνιζε πλεόνασμα 3,5% του ΑΕγχΠ, το οποίο όμως το 2012 είχε μετατραπεί σε έλλειμμα -6.4%·
Χρηματοδοτική συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ, περιεχόμενο των μνημονίων συνεννόησης (ΜΣ) και εφαρμοζόμενες πολιτικές
16. επισημαίνει ότι η Ελλάδα υπέβαλε την αρχική αίτηση παροχής χρηματοδοτικής συνδρομής στις 23 Απριλίου 2010 και ότι η συμφωνία μεταξύ των ελληνικών αρχών, αφενός, και της ΕΕ και του ΔΝΤ, αφετέρου, εγκρίθηκε στις 2 Μαΐου 2010, στα σχετικά μνημόνια συνεννόησης που περιέχουν τις προϋποθέσεις πολιτικής για τη χρηματοδοτική συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ· επισημαίνει ακόμη ότι, έπειτα από πέντε επανεξετάσεις και την ανεπαρκή επιτυχία του πρώτου προγράμματος, κρίθηκε απαραίτητη η έγκριση δεύτερου προγράμματος τον Μάρτιο του 2012, το οποίο έχει επανεξετασθεί έκτοτε τρεις φορές· επισημαίνει ότι το ΔΝΤ δεν έλαβε επαρκώς υπόψη τις αντιρρήσεις του ενός τρίτου των μελών του συμβουλίου του ως προς την κατανομή του οφέλους και του βάρους της εφαρμογής του πρώτου ελληνικού προγράμματος·
17. επισημαίνει ότι η πρώτη συμφωνία του Μαΐου 2010 δεν περιλάμβανε διατάξεις για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, αν και είχε προταθεί από το ΔΝΤ, το οποίο, σύμφωνα με τη συνήθη πρακτική του, θα προτιμούσε μια έγκαιρη αναδιάρθρωση του χρέους· υπενθυμίζει την απροθυμία της ΕΚΤ να εξετάσει οιαδήποτε μορφή αναδιάρθρωσης του χρέους το 2010 και το 2011 με το σκεπτικό ότι αυτό θα προκαλούσε μετάδοση των επιπτώσεων της κρίσης σε άλλα κράτη μέλη, καθώς και την άρνησή της να συμμετάσχει στην αναδιάρθρωση που συμφωνήθηκε τον Φεβρουάριο του 2012· επισημαίνει ότι, τον Νοέμβριο του 2010, η Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδας συνέβαλε στην εντατικοποίηση της αναταραχής στην αγορά, προειδοποιώντας δημόσια τους επενδυτές ότι οι πράξεις στήριξης ρευστότητας της ΕΚΤ δεν μπορούσαν πλέον να θεωρούνται δεδομένες στην περίπτωση του ελληνικού δημόσιου χρέους· επισημαίνει ακόμη ότι η δέσμευση των κρατών μελών ότι οι τράπεζές τους θα διατηρούσαν τα ανοίγματά τους στις ελληνικές αγορές ομολόγων δεν τηρήθηκε·
18. επισημαίνει ότι η Πορτογαλία υπέβαλε την αρχική αίτηση παροχής χρηματοδοτικής συνδρομής στις 7 Απριλίου 2011 και ότι η συμφωνία μεταξύ των πορτογαλικών αρχών, αφενός, και της ΕΕ και του ΔΝΤ, αφετέρου, εγκρίθηκε στις 17 Μαΐου 2011, στα σχετικά μνημόνια συνεννόησης που περιέχουν τις προϋποθέσεις πολιτικής για τη χρηματοδοτική συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ· σημειώνει περαιτέρω ότι το πορτογαλικό πρόγραμμα έκτοτε επανεξετάστηκε τακτικά προκειμένου να προσαρμοσθούν οι στόχοι και οι σκοποί, λόγω των ανέφικτων αρχικών στόχων, και ότι αυτό οδήγησε στην επιτυχή δέκατη επανεξέταση του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής της Πορτογαλίας, με ευοίωνη προοπτική για σύντομη ολοκλήρωσή του·
19. υπενθυμίζει ότι έχει αναφερθεί η άσκηση διμερούς πίεσης από την ΕΚΤ στις ιρλανδικές αρχές πριν εγκριθεί η αρχική συμφωνία μεταξύ των ιρλανδικών αρχών, αφενός, και της ΕΕ και του ΔΝΤ, αφετέρου, στις 7 Δεκεμβρίου 2010 και στις 16 Δεκεμβρίου 2010, αντίστοιχα, στα σχετικά μνημόνια συνεννόησης που περιέχουν τις προϋποθέσεις πολιτικής για τη χρηματοδοτική συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ· επισημαίνει ότι το πρόγραμμα βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στο εθνικό σχέδιο ανάκαμψης της οικονομίας για την περίοδο 2011-2014 της ιρλανδικής κυβέρνησης, το οποίο δημοσιεύθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2010· σημειώνει ακόμη ότι το ιρλανδικό πρόγραμμα έχει έκτοτε επανεξετασθεί σε τακτικά διαστήματα, με τη δωδέκατη και τελική επανεξέταση στις 9 Δεκεμβρίου 2013, και ότι το ιρλανδικό πρόγραμμα ολοκληρώθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2013·
20. επισημαίνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε, στις 29 Ιουνίου 2012, να παράσχει στον ΕΜΣ τη δυνατότητα άμεσης ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, μετά από επίσημη απόφαση και υπό τον όρο της θέσπισης ενός αποτελεσματικού ενιαίου εποπτικού μηχανισμού· επισημαίνει ακόμη ότι το λειτουργικό πλαίσιο για έναν μηχανισμό άμεσης ανακεφαλαιοποίησης, που θα υπόκειται σε όρους, καθορίστηκε από την Ευρωομάδα στις 20 Ιουνίου 2013·
21. επισημαίνει ότι με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκε η αντίληψη για τη διάσωση με ίδια μέσα (bail-in)· στην περίπτωση της Ιρλανδίας το 2010, οι ιρλανδικές αρχές δεν είχαν την επιλογή της διάσωσης με ίδια μέσα για τους κατόχους ομολόγων με εξοφλητική προτεραιότητα, ενώ το 2013 στην Κύπρο αυτό προτάθηκε ως μέτρο πολιτικής, γεγονός το οποίο αύξησε το χάσμα μεταξύ των μέσων που χρησιμοποιούνται με σκοπό να περιοριστεί η τραπεζική κρίση και η κρίση του δημόσιου χρέους·
22. επισημαίνει ότι η Κύπρος υπέβαλε μεν την αρχική αίτηση παροχής χρηματοδοτικής συνδρομής στις 25 Ιουνίου 2012, αλλά ότι οι διαφορετικές θέσεις των μερών όσον αφορά τις προϋποθέσεις, καθώς και η απόρριψη από το κυπριακό κοινοβούλιο, στις 19 Μαρτίου 2013, ενός αρχικού σχεδίου προγράμματος που περιλάμβανε τη διάσωση με ίδια μέσα για τις εγγυημένες καταθέσεις, με το σκεπτικό ότι ήταν αντίθετο προς το πνεύμα του ευρωπαϊκού δικαίου καθώς προέβλεπε ‘κούρεμα’ των μικρών καταθέσεων κάτω των 100.000 ευρώ, καθυστέρησαν τη σύναψη της τελικής συμφωνίας για το πρόγραμμα συνδρομής ΕΕ-ΔΝΤ μέχρι τις 24 Απριλίου (ΕΕ) και τις 15 Μαΐου 2013 (ΔΝΤ), αντίστοιχα, και η κυπριακή Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε τελικά τη συμφωνία στις 30 Απριλίου 2013· επισημαίνει την ύπαρξη αρχικών ανταγωνιστικών προτάσεων ως προς το πρόγραμμα της Κύπρου μεταξύ των μελών της Τρόικας και τονίζει την έλλειψη επαρκούς αιτιολόγησης ως προς το πώς έγινε δεκτό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους υπουργούς Οικονομικών της ΕΕ να συμπεριληφθούν οι εγγυημένες καταθέσεις· επιπροσθέτως, εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι, όπως ανέφεραν οι κυπριακές αρχές, δυσκολεύτηκαν να πείσουν τους εκπροσώπους της Τρόικας για τις ανησυχίες τους κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, καθώς και για το γεγονός ότι η κυπριακή κυβέρνηση φέρεται να υποχρεώθηκε να δεχτεί το μέσο εσωτερικής διάσωσης για τις τραπεζικές καταθέσεις εξαιτίας του υπερβολικά υψηλού επιπέδου του ιδιωτικού χρέους σε σχέση με το ΑΕγχΠ· επισημαίνει ότι, ενώ η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ) και μια υπουργική επιτροπή συμμετείχαν ενεργά στη διαπραγμάτευση και στον σχεδιασμό του προγράμματος χρηματοδοτικής συνδρομής, και τελικά ο Διοικητής της ΚΤΚ και ο υπουργός Οικονομικών συνυπέγραψαν το μνημόνιο συνεννόησης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπήρξε εξαιρετικά περιορισμένος χρόνος για περαιτέρω λεπτομερή διαπραγμάτευση πτυχών του μνημονίου·
23. σημειώνει τις σοβαρές παρενέργειες της εφαρμογής του εργαλείου εσωτερικής διάσωσης, στις οποίες περιλαμβάνεται η επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων· τονίζει ότι η πραγματική οικονομία της Κύπρου εξακολουθεί να αντιμετωπίζει μείζονες προκλήσεις, δεδομένου ότι η περικοπή των πιστωτικών ορίων έχει σημαντικές επιπτώσεις στους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας·
24. επισημαίνει ότι το ΔΝΤ είναι ο παγκόσμιος οργανισμός που είναι επιφορτισμένος να παρέχει στα κράτη που αντιμετωπίζουν προβλήματα ισοζυγίου πληρωμών χρηματοδοτική συνδρομή υπό όρους· επισημαίνει το γεγονός ότι όλα τα κράτη μέλη είναι μέλη του ΔΝΤ και έχουν, ως εκ τούτου, το δικαίωμα να ζητούν τη συνδρομή του, σε πλαίσιο συνεργασίας με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και υπό το πρίσμα της αξιολόγησης των συμφερόντων της ΕΕ και του εν λόγω κράτους μέλους· επισημαίνει ότι, λόγω του μεγέθους της κρίσης, η αποκλειστική εξάρτηση από τα χρηματοδοτικά μέσα του ΔΝΤ δεν θα ήταν επαρκής για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των χωρών που έχουν ανάγκη χρηματοδοτικής συνδρομής·
25. τονίζει ότι το ΔΝΤ επεσήμανε σαφώς τους κινδύνους που ενέχει το ελληνικό πρόγραμμα, ιδίως όσον αφορά τη βιωσιμότητα του χρέους· παρατηρεί ότι το ΔΝΤ, πέραν του ότι δέχθηκε την εκπόνηση και τη διαπραγμάτευση του προγράμματος από την Τρόικα, αποφάσισε να τροποποιήσει το κριτήριο για την πολιτική του έκτακτης πρόσβασης όσον αφορά τη βιωσιμότητα του χρέους, ώστε να καταστεί δυνατός ο δανεισμός προς την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία·
26. εφιστά την προσοχή στους προβληματισμούς που εκφράστηκαν όσον αφορά την επίβλεψη από την ΕΚΤ του μηχανισμού επείγουσας ενίσχυσης υπό μορφή ρευστότητας· θεωρεί ότι η έννοια της φερεγγυότητας που χρησιμοποιείται από την ΕΚΤ υστερεί ως προς τη διαφάνεια και την προβλεψιμότητα·
27. διαπιστώνει ότι η ΕΕ και οι διεθνείς οργανισμοί βρέθηκαν απροετοίμαστοι για μια μεγάλης εμβέλειας κρίση δημόσιου χρέους καθώς και για τις ποικίλες εστίες και επιπτώσεις της εντός της ζώνης του ευρώ, που οφείλονται, μεταξύ άλλων, στη μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική κρίση από το 1929· εκφράζει την απογοήτευσή του για την απουσία κατάλληλης νομικής βάσης για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας κρίσης· αναγνωρίζει τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν για ταχεία και αποφασιστική αντίδραση, αλλά εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι το Συμβούλιο αρνήθηκε συστηματικά να επεξεργαστεί μια μακροπρόθεσμη, ολοκληρωμένη και συστημική προσέγγιση· εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ και οι ενωσιακές πολιτικές που αποσκοπούν στη μακροπρόθεσμη οικονομική σύγκλιση εντός της Ένωσης δεν έχουν αποφέρει απτά αποτελέσματα·
28. επισημαίνει ότι τα ποσοστά συγχρηματοδότησης για τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ έχουν αυξηθεί έως και στο 95% για ορισμένα από τα κράτη μέλη που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση και έχουν λάβει χρηματοδοτική ενίσχυση στο πλαίσιο προγράμματος προσαρμογής· τονίζει ότι οι τοπικές και εθνικές διοικήσεις πρέπει να ενισχυθούν προκειμένου να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εφαρμογής της νομοθεσίας και των προγραμμάτων της ΕΕ, έτσι ώστε να επιταχυνθεί η απορρόφηση των κονδυλίων των διαρθρωτικών ταμείων·
29. αναγνωρίζει, παρ’ όλα τα ανωτέρω, ότι η τεράστια πρόκληση την οποία αντιμετώπισε η Τρόικα καθώς εντεινόταν η κρίση ήταν πρωτοφανής, κάτι που οφείλεται μεταξύ άλλων στην κακή κατάσταση των δημόσιων οικονομικών, στην ανάγκη για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε ορισμένα κράτη μέλη, στην ανεπάρκεια του ρυθμιστικού πλαισίου για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, στις μεγάλες μακροοικονομικές ανισορροπίες που σωρεύονταν επί πολλά χρόνια, καθώς επίσης στις αποτυχίες σε επίπεδο πολιτικής και σε θεσμικό επίπεδο και στο γεγονός ότι τα περισσότερα παραδοσιακά μακροοικονομικά εργαλεία, όπως η δημοσιονομική πολιτική ή η εξωτερική υποτίμηση, δεν ήταν διαθέσιμα εξαιτίας των περιορισμών της νομισματικής ένωσης και του ανολοκλήρωτου χαρακτήρα της ζώνης του ευρώ· επισημαίνει ακόμη τη σημαντική πίεση χρόνου που οφειλόταν εν μέρει στο ότι οι αιτήσεις χρηματοδοτικής συνδρομής υποβλήθηκαν κατά κανόνα σε μια στιγμή κατά την οποία οι χώρες βρίσκονταν ήδη κοντά στη χρεοκοπία και είχαν χάσει την πρόσβαση στις αγορές, ενώ επίσης χρειαζόταν να ξεπεραστούν νομικά εμπόδια, ο φόβος αποσύνθεσης της ζώνης του ευρώ ήταν υπαρκτός, υπήρχε εξόφθαλμη ανάγκη να επιτευχθούν πολιτικές συμφωνίες και να ληφθούν αποφάσεις για μεταρρυθμίσεις, η παγκόσμια οικονομία βρισκόταν σε σοβαρή κάμψη και ορισμένες χώρες που θα συνεισέφεραν στη χρηματοδοτική συνδρομή γνώριζαν ανησυχητική αύξηση του δικού τους δημόσιου και ιδιωτικού χρέους·
30. καταγγέλλει την έλλειψη διαφάνειας στις διαπραγματεύσεις για τα μνημόνια συνεννόησης· διαπιστώνει την ανάγκη να αξιολογηθεί κατά πόσον τα επίσημα έγγραφα κοινοποιούνταν με σαφήνεια και εξετάζονταν εγκαίρως από τα εθνικά κοινοβούλια και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και σε ποιο βαθμό συζητούνταν επαρκώς με τους κοινωνικούς εταίρους· επισημαίνει περαιτέρω ότι οι πρακτικές αυτές, που σημαίνουν ότι οι πληροφορίες παραμένουν πίσω από κλειστές πόρτες, ενδέχεται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στα δικαιώματα των πολιτών, στη σταθερότητα της πολιτικής κατάστασης των εμπλεκόμενων χωρών και στην εμπιστοσύνη των πολιτών στη δημοκρατία και στο ευρωπαϊκό εγχείρημα·
31. παρατηρεί ότι οι συστάσεις που περιλαμβάνονται στα μνημόνια συνεννόησης είναι αντίθετες προς την πολιτική εκσυγχρονισμού που εκπονήθηκε με τη στρατηγική της Λισαβόνας και τη στρατηγική «Ευρώπη 2020»· επισημαίνει περαιτέρω ότι τα κράτη μέλη που έχουν συνάψει μνημόνια συνεννόησης εξαιρούνται από όλες τις διαδικασίες υποβολής εκθέσεων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, περιλαμβανομένης της υποβολής εκθέσεων για τους στόχους καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, και δεν λαμβάνουν ειδικές κατά χώρα συστάσεις, εκτός αυτών που σχετίζονται με την εφαρμογή των μνημονίων συνεννόησής τους· υπενθυμίζει ότι χρειάζεται αναπροσαρμογή των μνημονίων συνεννόησης προκειμένου να λαμβάνουν υπόψη τις πρακτικές και τους θεσμικούς μηχανισμούς διαμόρφωσης των μισθών και το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του οικείου κράτους μέλους στο πλαίσιο της στρατηγικής της Ένωσης για την ανάπτυξη και την απασχόληση, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 (άρθρο 7 παράγραφος 1)· ζητεί αυτό να γίνει όπου δεν έχει ήδη γίνει· επισημαίνει, ωστόσο, ότι αυτό μπορεί εν μέρει να εξηγηθεί, έστω κι αν δεν μπορεί να δικαιολογηθεί πλήρως, από το γεγονός ότι τα προγράμματα χρειάστηκε να εφαρμοστούν υπό σημαντική πίεση χρόνου μέσα σε δύσκολο πολιτικό, οικονομικό και χρηματοπιστωτικό περιβάλλον·
32. αποδοκιμάζει το γεγονός ότι τα προγράμματα για την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία περιλαμβάνουν μια σειρά από αναλυτικές οδηγίες για τη μεταρρύθμιση των συστημάτων υγείας και περικοπές συναφών δαπανών· αποδοκιμάζει το γεγονός ότι τα προγράμματα αυτά δεν δεσμεύονται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή από τις διατάξεις των Συνθηκών, και ιδίως το άρθρο 168 παράγραφος 7 της ΣΛΕΕ·
33. επισημαίνει ότι οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ ενέκριναν τα προγράμματα μακροοικονομικής προσαρμογής·
Η τρέχουσα οικονομική και κοινωνική κατάσταση
34. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι τα μέτρα που εφαρμόστηκαν προκάλεσαν βραχυπρόθεσμα αύξηση των ανισοτήτων στην κατανομή του εισοδήματος· επισημαίνει ότι η αύξηση των ανισοτήτων αυτών στις τέσσερις χώρες ξεπέρασε τον μέσο όρο· επισημαίνει ότι οι περικοπές στις κοινωνικές παροχές και υπηρεσίες και η αύξηση της ανεργίας η οποία προέκυψε λόγω των μέτρων που περιέχουν τα προγράμματα για την αντιμετώπιση της μακροοικονομικής κατάστασης, καθώς και οι μειώσεις στους μισθούς, οδηγούν στην αύξηση των επιπέδων της φτώχειας·
35. επισημαίνει το απαράδεκτο επίπεδο της ανεργίας, της μακροχρόνιας ανεργίας και της ανεργίας των νέων, ιδίως στα τέσσερα κράτη μέλη που υπάγονται σε προγράμματα συνδρομής· τονίζει ότι η υψηλή ανεργία των νέων θέτει σε κίνδυνο τις ευκαιρίες για μελλοντική οικονομική ανάπτυξη, όπως δείχνουν οι μεταναστευτικές ροές νέων από τη Νότια Ευρώπη και την Ιρλανδία, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε διαρροή εγκεφάλων· υπενθυμίζει ότι η εκπαίδευση, η κατάρτιση και η ύπαρξη ισχυρού επιστημονικού και τεχνολογικού υποβάθρου έχουν αναγνωριστεί συστηματικά ως η κρίσιμη διαδρομή για τη διαρθρωτική κάλυψη της υστέρησης των εν λόγω οικονομιών· ως εκ τούτου, χαιρετίζει τις πρόσφατες πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά την εκπαίδευση και την απασχόληση των νέων, το πρόγραμμα Erasmus+, την πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων και τα 6 δισ. ευρώ για το σύστημα εγγύησης της ΕΕ για τους νέους, αλλά ζητεί ακόμη μεγαλύτερη πολιτική και οικονομική εστίαση στην αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών· τονίζει ότι οι αρμοδιότητες που αφορούν την απασχόληση παραμένουν κατά κύριο λόγο στα κράτη μέλη· συνεπώς, ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εκσυγχρονίσουν περαιτέρω τα εθνικά εκπαιδευτικά τους συστήματα και να αντιμετωπίσουν την ανεργία των νέων·
36. χαιρετίζει το τέλος του προγράμματος στην Ιρλανδία, στον βαθμό που σταμάτησαν οι αποστολές της Τρόικας και η χώρα προσέφυγε επιτυχώς στις αγορές ομολόγων στις 7 Ιανουαρίου 2014, καθώς και το αναμενόμενο τέλος του αντίστοιχου προγράμματος στην Πορτογαλία· αναγνωρίζει την άνευ προηγουμένου δημοσιονομική προσαρμογή στην Ελλάδα αλλά εκφράζει τη λύπη του για τα ανομοιογενή αποτελέσματα που παρουσιάζει η Ελλάδα, παρά τις πρωτοφανείς μεταρρυθμίσεις που έχουν αναληφθεί· αναγνωρίζει τις πολύ απαιτητικές προσπάθειες που έχει ζητηθεί να καταβληθούν από άτομα, οικογένειες, επιχειρήσεις και άλλα ιδρύματα της κοινωνίας των πολιτών στις χώρες που υπάγονται σε προγράμματα προσαρμογής· λαμβάνει υπόψη του τα πρώτα σημάδια μιας περιορισμένης οικονομικής βελτίωσης σε ορισμένες χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα· επισημαίνει ωστόσο ότι τα ποσοστά ανεργίας παραμένουν υψηλά επιβαρύνοντας την οικονομική ανάκαμψη, και ότι είναι ακόμη αναγκαίες συνεχείς και φιλόδοξες προσπάθειες τόσο σε εθνικό όσο και σε ενωσιακό επίπεδο·
Η Τρόικα: οικονομική διάσταση, θεωρητική βάση, αντίκτυπος των αποφάσεων
37. υπογραμμίζει ότι κατάλληλα οικονομικά μοντέλα τα οποία θα είναι ειδικά για κάθε χώρα καθώς και για ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ και θα βασίζονται σε συνετές παραδοχές, σε ανεξάρτητα στοιχεία, στη συμμετοχή των ενδιαφερομένων και στη διαφάνεια, είναι αναγκαία για την κατάρτιση αξιόπιστων και αποτελεσματικών προγραμμάτων προσαρμογής, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι οι οικονομικές προβλέψεις περιέχουν συνήθως ένα βαθμό αβεβαιότητας και αστάθειας· αποδοκιμάζει το γεγονός ότι δεν ήταν πάντοτε διαθέσιμα επαρκή στατιστικά στοιχεία και πληροφορίες·
38. εκφράζει ικανοποίηση για το γεγονός ότι η χρηματοδοτική συνδρομή πέτυχε βραχυπρόθεσμα τον στόχο της αποφυγής μιας ανεξέλεγκτης αδυναμίας εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους που θα επέφερε εξαιρετικά σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, οι οποίες πιθανώς θα ήταν χειρότερες από τις σημερινές, καθώς και δευτερογενείς συνέπειες ανυπολόγιστου μεγέθους για άλλες χώρες, και, ενδεχομένως, την αναγκαστική έξοδο χωρών από τη ζώνη του ευρώ· επισημαίνει, ωστόσο, ότι δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί μακροπρόθεσμα· σημειώνει επίσης ότι η χρηματοδοτική συνδρομή και το πρόγραμμα προσαρμογής στην Ελλάδα δεν απέτρεψε ούτε μια εύτακτη χρεοκοπία ούτε τη μετάδοση επιπτώσεων της κρίσης σε άλλα κράτη μέλη, και ότι η εμπιστοσύνη της αγοράς αποκαταστάθηκε και η προσαύξηση επιτοκίων (σπρεντ) του δημόσιου χρέους άρχισε να μειώνεται μόνο όταν η ΕΚΤ συμπλήρωσε τις δράσεις που είχαν ήδη αναληφθεί με το πρόγραμμα των οριστικών νομισματικών συναλλαγών (Outright Monetary Transactions, OMT) τον Αύγουστο του 2012· εκφράζει τη λύπη του για την οικονομική και κοινωνική κάμψη που έγινε εμφανής όταν τέθηκαν σε εφαρμογή οι δημοσιονομικές και μακροοικονομικές διορθώσεις· σημειώνει ότι οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις θα ήταν χειρότερες χωρίς τη χρηματοδοτική και τεχνική συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ·
39. επισημαίνει ότι από την αρχή η Τρόικα δημοσίευε αναλυτικά έγγραφα σχετικά με τη διάγνωση, τη στρατηγική για την αντιμετώπιση των πρωτοφανών προβλημάτων, ένα σύνολο μέτρων πολιτικής τα οποία εκπονήθηκαν σε συνεργασία με την οικεία εθνική κυβέρνηση και οικονομικές προβλέψεις, και ότι όλα αυτά επικαιροποιούνται σε τακτική βάση· επισημαίνει ότι τα έγγραφα αυτά δεν έδωσαν στην κοινή γνώμη τη δυνατότητα να σχηματίσει μια συνολική εικόνα για τις διαπραγματεύσεις και ότι, για τον λόγο αυτό, δεν συνιστούν επαρκή μέσα λογοδοσίας·
40. εκφράζει τη λύπη του για τις ενίοτε υπερβολικά αισιόδοξες παραδοχές της Τρόικας, ιδίως σε ό,τι αφορά την οικονομική ανάπτυξη και την ανεργία, που οφείλονται, μεταξύ άλλων, στην ανεπαρκή αναγνώριση των διασυνοριακών δευτερογενών επιπτώσεων – όπως αναγνωρίζει και η Επιτροπή στην έκθεσή της με τίτλο «Fiscal consolidations and spillovers in the Euro area periphery and core» (Δημοσιονομικές εξυγιάνσεις και οι δευτερογενείς επιπτώσεις τους στην περιφέρεια και στον πυρήνα της ζώνης του ευρώ) –, της πολιτικής αντίστασης ορισμένων κρατών μελών απέναντι στην αλλαγή και του οικονομικού και κοινωνικού αντικτύπου της προσαρμογής· αποδοκιμάζει το γεγονός ότι αυτό έχει επηρεάσει επίσης την ανάλυση από την Τρόικα της αλληλεπίδρασης μεταξύ δημοσιονομικής εξυγίανσης και οικονομικής ανάπτυξης· επισημαίνει ότι, ως αποτέλεσμα, δεν μπόρεσαν να εκπληρωθούν όλοι οι δημοσιονομικοί στόχοι εντός του προβλεπόμενου χρονικού πλαισίου·
41. αντιλαμβάνεται από τις ακροάσεις ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της διάρκειας του προγράμματος προσαρμογής και της βοήθειας που παρέχεται μέσω των ειδικών ταμείων, όπως ο ΕΜΣ, το οποίο σημαίνει ότι μια αύξηση της περιόδου προσαρμογής θα σήμαινε αναπόφευκτα τη διάθεση και την παροχή εγγυήσεων για πολύ μεγαλύτερα ποσά από τις άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ και το ΔΝΤ, κάτι που δεν θεωρήθηκε πολιτικά εφικτό λόγω των ήδη πολύ υψηλών σχετικών ποσών· επισημαίνει ότι η διάρκεια των προγραμμάτων προσαρμογής και των περιόδων αποπληρωμής είναι σαφώς μεγαλύτερη απ’ ό,τι στα συνήθη προγράμματα χρηματοδοτικής συνδρομής του ΔΝΤ·
42. επικροτεί τη μείωση των διαρθρωτικών ελλειμμάτων σε όλες τις χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα από την έναρξη των αντίστοιχων προγραμμάτων παροχής συνδρομής· εκφράζει τη λύπη του διότι κάτι τέτοιο δεν έχει ακόμη οδηγήσει σε μείωση των λόγων του δημόσιου χρέους προς το ΑΕγχΠ· επισημαίνει ότι ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕγχΠ έχει αυξηθεί απότομα σε όλες τις χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα επειδή η λήψη δανείων υπό όρους οδηγεί φυσιολογικά σε αύξηση του δημόσιου χρέους και επειδή η πολιτική που εφαρμόζεται έχει βραχυπρόθεσμες υφεσιακές επιπτώσεις· πιστεύει περαιτέρω ότι η ακριβής εκτίμηση των δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών έχει κρίσιμη σημασία προκειμένου η δημοσιονομική προσαρμογή να κατορθώσει να μειώσει τον λόγο του δημόσιου χρέους προς το ΑΕγχΠ· σημειώνει ότι η πρόοδος προς πιο βιώσιμα επίπεδα ιδιωτικού χρέους είναι επίσης απαραίτητη για τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα· αναγνωρίζει ότι συνήθως πρέπει να περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις να συνεισφέρουν σημαντικά στην αύξηση της παραγωγής και της απασχόλησης·
43. θεωρεί ότι είναι δύσκολο να εκτιμηθούν οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές με βεβαιότητα· υπενθυμίζει εν προκειμένω ότι το ΔΝΤ παραδέχτηκε ότι προέβη σε υποτίμηση του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή στις προβλέψεις του σχετικά με την ανάπτυξη πριν από τον Οκτώβριο του 2012· σημειώνει ότι η περίοδος αυτή περιλαμβάνει τα συμπεράσματα όλων, πλην ενός, των αρχικών μνημονίων συνεννόησης που εξετάζονται στην παρούσα έκθεση· υπενθυμίζει ότι τον Νοέμβριο του 2012 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι οι εσφαλμένες προβλέψεις δεν οφείλονταν στην υποτίμηση των δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών· επισημαίνει, ωστόσο, ότι, στην απάντησή της στο ερωτηματολόγιο, η Επιτροπή δήλωσε ότι «οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές τείνουν να είναι μεγαλύτεροι κατά την τρέχουσα συγκυρία απ’ ό,τι σε ομαλούς καιρούς»· κατανοεί ότι οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές είναι εν μέρει ενδογενείς και εξελίσσονται μέσα σε μεταβαλλόμενες μακροοικονομικές συνθήκες· επισημαίνει ότι δεν δόθηκε συνέχεια, με κοινή στάση της Τρόικας, στη δημόσια αυτή διαφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ σχετικά με το μέγεθος του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή·
44. επισημαίνει ότι, ενώ δεδηλωμένος στόχος του ΔΝΤ στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων συνδρομής του ως μέλους της Τρόικας είναι η εσωτερική υποτίμηση μέσω, μεταξύ άλλων, της περικοπής μισθών και συντάξεων, η Επιτροπή ουδέποτε αποδέχθηκε ρητά τον στόχο αυτό· επισημαίνει ότι, αντ’ αυτού, ο στόχος στον οποίο εστίασε η Επιτροπή και στις τέσσερις υπό έρευνα χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα είναι η δημοσιονομική εξυγίανση· αναγνωρίζει αυτές τις διαφορές προτεραιότητας μεταξύ του ΔΝΤ και της Επιτροπής και λαμβάνει υπόψη αυτή την αρχική ασυνέπεια ως προς τους στόχους μεταξύ των δύο οργάνων· σημειώνει ότι αποφασίστηκε από κοινού η στήριξη σε συνδυασμό των δύο μέσων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με άλλα μέτρα που συμπληρώνουν την εν λόγω προσέγγιση· επισημαίνει ότι ο συνδυασμός δημοσιονομικής εξυγίανσης και περιοριστικής μισθολογικής πολιτικής συμπίεσε τόσο τη δημόσια όσο και την ιδιωτική ζήτηση· επισημαίνει ότι ο στόχος της μεταρρύθμισης τόσο της βιομηχανικής βάσης όσο και των θεσμικών δομών στις χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα, ώστε να καταστούν πιο βιώσιμες και αποτελεσματικές, έχει λάβει μικρότερη προσοχή σε σχέση με τους προαναφερόμενους στόχους·
45. θεωρεί ότι έχει δοθεί υπερβολικά μικρή προσοχή στην άμβλυνση των αρνητικών οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων των στρατηγικών προσαρμογής στις χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα· υπενθυμίζει τις πηγές προέλευσης των κρίσεων· εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι πολύ συχνά η αδιαφοροποίητη προσέγγιση που τηρήθηκε για τη διαχείριση κρίσεων δεν εξέταζε πλήρως την ισορροπία στις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις των συνιστώμενων μέτρων πολιτικής·
46. τονίζει ότι ο ενστερνισμός σε εθνικό επίπεδο έχει κρίσιμη σημασία και ότι η μη εφαρμογή των συμφωνηθέντων μέτρων επιφέρει συνέπειες όσον αφορά τα αναμενόμενα αποτελέσματα, δημιουργώντας πρόσθετες δυσκολίες επί ακόμη μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για τη συγκεκριμένη χώρα· λαμβάνει υπόψη την εμπειρία του ΔΝΤ σύμφωνα με την οποία ο ενστερνισμός σε επίπεδο χώρας θα μπορούσε να θεωρηθεί ο σημαντικότερος παράγοντας για την επιτυχία οποιουδήποτε προγράμματος χρηματοδοτικής συνδρομής· ωστόσο, τονίζει ότι ο ενστερνισμός σε εθνικό επίπεδο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς κατάλληλη δημοκρατική νομιμοποίηση και λογοδοσία τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ΕΕ· τονίζει, εν προκειμένω, το γεγονός ότι η εξέταση από τα εθνικά κοινοβούλια των προϋπολογισμών και των νόμων για την υλοποίηση προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής έχει κρίσιμη σημασία για την εξασφάλιση λογοδοσίας και διαφάνειας σε εθνικό επίπεδο·
47. τονίζει ότι η ενίσχυση της ισότητας των φύλων παίζει καθοριστικό ρόλο στην οικοδόμηση ισχυρότερων οικονομιών και ότι ο παράγοντας αυτός δεν θα πρέπει να παραβλέπεται ποτέ στις οικονομικές αναλύσεις ή συστάσεις·
Η Τρόικα: θεσμική διάσταση και δημοκρατική νομιμοποίηση
48. επισημαίνει ότι, λόγω του εξελισσόμενου χαρακτήρα της απόκρισης της ΕΕ στην κρίση, του ασαφούς ρόλου της ΕΚΤ στην Τρόικα και της φύσης της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της Τρόικας, η αποστολή της Τρόικας έχει γίνει αντιληπτή ως ασαφής και στερούμενη διαφάνειας και δημοκρατικής επίβλεψης·
49. τονίζει, ωστόσο, ότι η έγκριση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013 της 21ης Μαΐου 2013 συνιστά το πρώτο –αν και ανεπαρκές– βήμα για την κωδικοποίηση των διαδικασιών εποπτείας που πρόκειται να χρησιμοποιούνται στη ζώνη του ευρώ για χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, και ότι ο κανονισμός αυτός αναθέτει εντολή στην Τρόικα· εκφράζει ικανοποίηση, μεταξύ άλλων, για: τις διατάξεις που αφορούν την αξιολόγηση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους· τις αυξημένης διαφάνειας διαδικασίες που αφορούν την έγκριση προγραμμάτων μακροοικονομικής προσαρμογής, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης για ενσωμάτωση των δυσμενών δευτερογενών επιπτώσεων καθώς επίσης των μακροοικονομικών και χρηματοπιστωτικών κραδασμών και των δικαιωμάτων ελέγχου που αναγνωρίζονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο· τις διατάξεις που αφορούν τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων· τις απαιτήσεις να λαμβάνονται ρητά υπόψη οι εθνικές πρακτικές και θεσμικοί μηχανισμοί για τη διαμόρφωση των μισθών· την ανάγκη να διασφαλίζονται επαρκή μέσα για θεμελιώδεις πολιτικές, όπως στους τομείς της εκπαίδευσης και της υγείας· και τις εξαιρέσεις που παραχωρούνται στα κράτη μέλη που λαμβάνουν συνδρομή από τις σχετικές απαιτήσεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης·
50. σημειώνει τη δήλωση του προέδρου της Ευρωομάδας, σύμφωνα με την οποία η Ευρωομάδα αναθέτει εντολή στην Επιτροπή να διαπραγματευτεί εξ ονόματός της τις λεπτομέρειες των όρων που συνοδεύουν τη συνδρομή, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις απόψεις των κρατών μελών για τα βασικά στοιχεία των όρων και, βάσει των δικών τους χρηματοδοτικών περιορισμών, για το μέγεθος της χρηματοδοτικής συνδρομής· επισημαίνει ότι η προαναφερθείσα διαδικασία με την οποία η Ευρωομάδα αναθέτει εντολή στην Επιτροπή δεν καθορίζεται στην ενωσιακή νομοθεσία, καθότι η Ευρωομάδα δεν αποτελεί επίσημο θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης· τονίζει ότι, παρ’ όλο που η Επιτροπή δρα εξ ονόματος των κρατών μελών, την τελική πολιτική ευθύνη για τον σχεδιασμό και την έγκριση των προγραμμάτων μακροοικονομικής προσαρμογής φέρουν οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ και οι κυβερνήσεις τους· αποδοκιμάζει την απουσία δημοκρατικής νομιμότητας και λογοδοσίας της Ευρωομάδας σε επίπεδο ΕΕ όταν αναλαμβάνει εκτελεστικές εξουσίες σε επίπεδο ΕΕ·
51. επισημαίνει ότι οι μηχανισμοί διάσωσης και η Τρόικα είχαν χαρακτήρα και αποδοκιμάζει το γεγονός ότι δεν υπήρχε κατάλληλη νομική βάση για τη συγκρότηση της Τρόικας στο πρωτογενές δίκαιο της Ένωσης, κάτι που οδήγησε στη δημιουργία διακυβερνητικών μηχανισμών με τη μορφή του ΕΤΧΣ και τελικά του ΕΜΣ· ζητεί κάθε μελλοντική λύση να βασίζεται στο πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ· αναγνωρίζει ότι αυτό ενδεχομένως να οδηγήσει στην ανάγκη τροποποίησης της Συνθήκης·
52. εκφράζει την ανησυχία του για την παραδοχή του πρώην πρόεδρου της Ευρωομάδας ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι η Ευρωομάδα ενέκρινε τις συστάσεις της Τρόικας χωρίς να εξετάσει εκτενώς τις συγκεκριμένες συνέπειές τους σε επίπεδο πολιτικής· τονίζει ότι αυτό, εάν είναι ακριβές, δεν απαλλάσσει τους υπουργούς Οικονομικών της ζώνης του ευρώ από την πολιτική τους ευθύνη για τα προγράμματα μακροοικονομικής προσαρμογής και τα μνημόνια συνεννόησης· επισημαίνει ότι η παραδοχή αυτή προκαλεί ανησυχίες όσον αφορά το θολό πεδίο εφαρμογής των ρόλων της «παροχής τεχνικών συμβουλών» και της «εκπροσώπησης της Ευρωομάδας» που έχουν ανατεθεί τόσο στην Επιτροπή όσο και στην ΕΚΤ στο πλαίσιο του σχεδιασμού, της υλοποίησης και της αξιολόγησης των προγραμμάτων συνδρομής· αποδοκιμάζει, από την άποψη αυτή, την έλλειψη σαφών και συνοδευόμενων από λογοδοσία ειδικών κατά περίπτωση εντολών που να παρέχονται από το Συμβούλιο και την Ευρωομάδα στην Επιτροπή·
53. αμφισβητεί τον διπλό ρόλο της Επιτροπής στην Τρόικα τόσο ως εκπροσώπου των κρατών μελών όσο και ως θεσμικού οργάνου της ΕΕ· θεωρεί ότι υπάρχει δυνητική σύγκρουση συμφερόντων στην Επιτροπή ανάμεσα στον ρόλο της στην Τρόικα και την ευθύνη της ως θεματοφύλακα των Συνθηκών και του κοινοτικού κεκτημένου, ιδίως σε τομείς όπως η πολιτική ανταγωνισμού και κρατικών ενισχύσεων και η πολιτική για την κοινωνική συνοχή, καθώς και όσον αφορά τη μισθολογική και κοινωνική πολιτική των κρατών μελών, έναν τομέα στον οποίο η Επιτροπή δεν διαθέτει καμία αρμοδιότητα, και την τήρηση του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης· τονίζει ότι αυτή η κατάσταση έρχεται σε αντίθεση με τον κανονικό ρόλο της Επιτροπής, σύμφωνα με τον οποίο η Επιτροπή ενεργεί ως ανεξάρτητος εντολέας που προστατεύει το συμφέρον της ΕΕ και εξασφαλίζει την εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ εντός των ορίων που θεσπίζονται από τις Συνθήκες·
54. επισημαίνει περαιτέρω την πιθανή σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ του τρέχοντος ρόλου της ΕΚΤ στην Τρόικα ως «τεχνικού συμβούλου» και της θέσης της ως πιστωτή των τεσσάρων κρατών μελών, καθώς και της εντολής της βάσει της Συνθήκης, επειδή έχει συναρτήσει τις δράσεις της με αποφάσεις στις οποίες συμμετέχει και η ίδια· χαιρετίζει, ωστόσο, τη συνεισφορά της στην αντιμετώπιση της κρίσης, αλλά ζητεί προσεκτικό έλεγχο των πιθανών συγκρούσεων συμφερόντων της ΕΚΤ, ιδίως όσον αφορά την κρίσιμη πολιτική ρευστότητας· σημειώνει ότι, καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης, η ΕΚΤ διέθετε κρίσιμες πληροφορίες σχετικά με την εύρυθμη λειτουργία του τραπεζικού τομέα και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα εν γένει, και ότι, με αυτό κατά νου, άσκησε στη συνέχεια επιρροή σε φορείς λήψης αποφάσεων, τουλάχιστον όσον αφορά την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, όταν η ΕΚΤ επέμενε να αποσυρθούν οι ρήτρες συλλογικής δράσης (CAC) από τα κρατικά ομόλογα που είχε στην κατοχή της, τις ενέργειες επείγουσας ενίσχυσης της Κύπρου υπό μορφή ρευστότητας, καθώς και, στην περίπτωση της Ιρλανδίας, τη μη συμμετοχή των ομολογιούχων αυξημένης εξοφλητικής προτεραιότητας στην εσωτερική διάσωση· καλεί την ΕΚΤ να δημοσιοποιήσει, όπως ζήτησε ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής, την επιστολή που απηύθυνε στις 19 Νοεμβρίου 2010 ο Jean-Claude Trichet στον τότε υπουργό Οικονομικών της Ιρλανδίας·
55. σημειώνει ότι ο ρόλος της ΕΚΤ δεν είναι επαρκώς καθορισμένος, εφόσον στη Συνθήκη για τον ΕΜΣ και στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 αναφέρεται ότι η Επιτροπή θα πρέπει να ενεργεί «σε συνεργασία με την ΕΚΤ», περιορίζοντας έτσι την ΕΚΤ σε συμβουλευτικό ρόλο· επισημαίνει ότι η Ευρωομάδα ζήτησε τη συμμετοχή της ΕΚΤ ως παρόχου εμπειρογνωμοσύνης για τη συμπλήρωση των απόψεων των άλλων συνιστωσών της Τρόικας, και ότι το ΔΕΕ αποφάνθηκε στην υπόθεση Pringle ότι τα καθήκοντα που ανατίθενται στην ΕΚΤ από τη Συνθήκη του ΕΜΣ είναι συμβατά με τα διάφορα καθήκοντα που ανατίθενται στην ΕΚΤ από τη ΣΛΕΕ και το καταστατικό του ΕΣΚΤ (και της ΕΚΤ) υπό τον όρο ότι θα πληρούνται μονίμως ορισμένες προϋποθέσεις· επισημαίνει την ευθύνη της Ευρωομάδας που επέτρεψε στην ΕΚΤ να ενεργεί στο πλαίσιο της Τρόικας, ενώ υπενθυμίζει ότι η αποστολή της ΕΚΤ οριοθετείται από τη ΣΛΕΕ στους τομείς της νομισματικής πολιτικής και της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και ότι η συμμετοχή της ΕΚΤ στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με τη δημοσιονομική, φορολογική και διαρθρωτική πολιτική δεν προβλέπεται στις Συνθήκες· υπενθυμίζει ότι το άρθρο 127 ΣΛΕΕ ορίζει ότι, με την επιφύλαξη του στόχου της σταθερότητας των τιμών, το ΕΣΚΤ στηρίζει τις γενικές οικονομικές πολιτικές στην Ένωση, προκειμένου να συμβάλει στην υλοποίηση των στόχων της Ένωσης, που ορίζονται στο άρθρο 3 της ΣΕΕ·
56. επισημαίνει τη γενικά ανεπαρκή δημοκρατική λογοδοσία της Τρόικας σε εθνικό επίπεδο στις χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα· σημειώνει, ωστόσο, ότι αυτή η δημοκρατική λογοδοσία διαφέρει από χώρα σε χώρα, ανάλογα με τη βούληση της εθνικής εκτελεστικής εξουσίας και τη δυνατότητα άσκησης αποτελεσματικού ελέγχου εκ μέρους των εθνικών κοινοβουλίων, όπως αποδείχτηκε στην περίπτωση της απόρριψης του αρχικού μνημονίου συνεννόησης από το κυπριακό κοινοβούλιο· επισημαίνει ωστόσο ότι, όποτε ζητήθηκε η γνώμη τους, τα εθνικά κοινοβούλια είχαν τελικά δυνατότητα επιλογής ανάμεσα στην παύση της αποπληρωμής του δημόσιου χρέους και την αποδοχή μνημονίων συνεννόησης που είχαν συμφωνηθεί μεταξύ της Τρόικας και των εθνικών αρχών· επισημαίνει ότι το εθνικό κοινοβούλιο της Πορτογαλίας δεν επικύρωσε το μνημόνιο συνεννόησης· σημειώνει με ανησυχία ότι η Τρόικα απαρτίζεται από τρία ανεξάρτητα θεσμικά όργανα που έχουν άνιση κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ τους, σε συνδυασμό με διαφορετική αποστολή, καθώς και δομές διαπραγμάτευσης και λήψης αποφάσεων με διαφορετικά επίπεδα λογοδοσίας, και ότι το γεγονός αυτό οδήγησε σε έλλειψη κατάλληλου ελέγχου και δημοκρατικής λογοδοσίας της Τρόικας στο σύνολό της·
57. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι το ΔΝΤ, εξαιτίας του καταστατικού του, δεν μπορεί να εμφανισθεί επισήμως ενώπιον των εθνικών κοινοβουλίων ή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ούτε να τους απευθύνει επισήμως έκθεση· επισημαίνει ότι η δομή διακυβέρνησης του ΔΝΤ προβλέπει λογοδοσία έναντι των 188 χωρών μελών μέσω του Συμβουλίου του ΔΝΤ· υπογραμμίζει ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ ως έσχατου δανειστή, ο οποίος χορηγεί έως το ένα τρίτο της χρηματοδότησης, προσδίδει στον οργανισμό μειοψηφικό ρόλο·
58. επισημαίνει ότι, μετά τις προπαρασκευαστικές εργασίες που επιτελεί η Τρόικα, οι επίσημες αποφάσεις λαμβάνονται ξεχωριστά, σύμφωνα με το αντίστοιχο νομικό καθεστώς και τον ρόλο τους, από την Ευρωομάδα και από το ΔΝΤ, που έτσι αναλαμβάνουν πολιτική ευθύνη για τις ενέργειες της Τρόικας· επισημαίνει περαιτέρω ότι ο ΕΜΣ διαδραματίζει πλέον κρίσιμο ρόλο, καθώς είναι ο υπεύθυνος οργανισμός για τη λήψη αποφάσεων όσον αφορά τη χρηματοδοτική συνδρομή που χορηγείται από τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, με αποτέλεσμα η εθνική εκτελεστική εξουσία των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνήσεων των άμεσα ενδιαφερομένων κρατών μελών, να τίθεται στο επίκεντρο των αποφάσεων που λαμβάνονται·
59. επισημαίνει ότι η δημοκρατική νομιμοποίηση της Τρόικας σε εθνικό επίπεδο πηγάζει από την πολιτική ευθύνη των μελών της Ευρωομάδας και του ECOFIN έναντι των εθνικών κοινοβουλίων τους· αποδοκιμάζει το γεγονός ότι η Τρόικα, εξαιτίας της δομής της, δεν διαθέτει μέσα δημοκρατικής νομιμοποίησης σε επίπεδο ΕΕ·
60. αποδοκιμάζει το γεγονός ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ παρουσιάζονται ως ο αποδιοπομπαίος τράγος για τις αρνητικές επιπτώσεις στο πλαίσιο της μακροοικονομικής προσαρμογής των κρατών μελών, ενώ οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών είναι εκείνοι που φέρουν την πολιτική ευθύνη για την Τρόικα και τις εργασίες της· τονίζει ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του ευρωσκεπτικισμού, αν και η ευθύνη εντοπίζεται σε εθνικό και όχι σε ευρωπαϊκό επίπεδο·
61. καλεί την Ευρωομάδα, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αναλάβουν πλήρη ευθύνη για τις δραστηριότητες της Τρόικας·
62. επισημαίνει ότι ο ΕΜΣ είναι διακυβερνητικό όργανο που δεν αποτελεί μέρος της θεσμοθετημένης δομής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και που δεσμεύεται από τον κανόνα της ομοφωνίας στη συνήθη διαδικασία· πιστεύει ότι, για αυτόν τον λόγο, απαιτείται πνεύμα αμοιβαίας δέσμευσης και αλληλεγγύης· σημειώνει ότι στη Συνθήκη για τον ΕΜΣ προβλέπεται η αρχή του δανεισμού υπό όρους, με τη μορφή προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής· επισημαίνει ότι στη Συνθήκη για τον ΕΜΣ δεν ορίζεται περαιτέρω το περιεχόμενο των όρων ή του προγράμματος προσαρμογής, με αποτέλεσμα να αφήνεται μεγάλη ευχέρεια χειρισμών όταν προτείνονται οι όροι αυτοί·
63. προσδοκά από τα εθνικά ελεγκτικά συνέδρια να αναλάβουν πλήρως τις νόμιμες ευθύνες τους όσον αφορά την πιστοποίηση της νομιμότητας και κανονικότητας των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών και της αποτελεσματικότητας των συστημάτων εποπτείας και ελέγχου· καλεί, εν προκειμένω, τα ανώτατα ελεγκτικά όργανα να ενισχύσουν τη συνεργασία τους, ιδίως με την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών·
Προτάσεις και συστάσεις
64. χαιρετίζει την προθυμία της Επιτροπής, της ΕΚΤ, του προέδρου της Ευρωομάδας, του ΔΝΤ, των εθνικών κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών της Κύπρου, της Ιρλανδίας, της Ελλάδας και της Πορτογαλίας, καθώς και των κοινωνικών εταίρων και των εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, να συνεργαστούν και να συμμετάσχουν στην εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αξιολόγηση του ρόλου και των δραστηριοτήτων της Τρόικας, μεταξύ άλλων απαντώντας στο λεπτομερές ερωτηματολόγιο και/ή συμμετέχοντας σε επίσημες και ανεπίσημες ακροάσεις·
65. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι οι προτάσεις που περιέχει το ψήφισμά του της 6ης Ιουλίου 2011 σχετικά με την χρηματοπιστωτική, οικονομική και κοινωνική κρίση δεν ελήφθησαν επαρκώς υπόψη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο· υπογραμμίζει ότι η εφαρμογή τους θα είχε συμβάλει θετικά στην οικονομική και κοινωνική σύγκλιση εντός της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, εξασφαλίζοντας παράλληλα πλήρη δημοκρατική νομιμοποίηση στα μέτρα συντονισμού των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών·
Βραχυμεσοπρόθεσμη προοπτική
66. ζητεί, σαν πρώτο βήμα, τη θέσπιση σαφούς, διαφανούς και δεσμευτικού εσωτερικού κανονισμού για τη συνεργασία μεταξύ των θεσμικών οργάνων εντός της Τρόικας και τον καταμερισμό καθηκόντων και ευθυνών στο πλαίσιο αυτό· πιστεύει ένθερμα ότι απαιτείται σαφής καθορισμός και καταμερισμός καθηκόντων προκειμένου να ενισχυθεί η διαφάνεια, να καταστεί δυνατός ένας αποτελεσματικότερος δημοκρατικός έλεγχος των δραστηριοτήτων της Τρόικας και να στηριχθεί η αξιοπιστία του έργου της·
67. ζητεί την ανάπτυξη μιας βελτιωμένης επικοινωνιακής στρατηγικής για τα τρέχοντα και μελλοντικά προγράμματα χρηματοδοτικής συνδρομής· κάνει έκκληση να δοθεί απόλυτη προτεραιότητα σε αυτόν τον προβληματισμό, καθώς η αδράνεια σε αυτό το μέτωπο θα αποβεί τελικά επιζήμια για την εικόνα της Ένωσης·
68. ζητεί τη διενέργεια μιας διαφανούς αξιολόγησης σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων σε εξωτερικούς συμβούλους, την έλλειψη δημόσιων διαγωνισμών, τις εξαιρετικά υψηλές αμοιβές που καταβάλλονται και τις ενδεχόμενες συγκρούσεις συμφερόντων·
Οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος
69. υπενθυμίζει ότι η θέση του Κοινοβουλίου σχετικά με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 προέβλεπε την ενσωμάτωση διατάξεων ώστε τα προγράμματα μακροοικονομικής προσαρμογής να περιλαμβάνουν σχέδια αντιμετώπισης απρόβλεπτων καταστάσεων σε περίπτωση που δεν επαληθεύονται τα βασικά σενάρια προβλέψεων και σε περίπτωση αποκλίσεων οφειλόμενων σε περιστάσεις εκτός του ελέγχου των κρατών μελών που λαμβάνουν συνδρομή, όπως σε αναπάντεχους διεθνείς οικονομικούς κλυδωνισμούς· υπογραμμίζει ότι τα εν λόγω σχέδια αποτελούν προϋπόθεση για τη χάραξη συνετής πολιτικής, δεδομένου του ευάλωτου χαρακτήρα και του χαμηλού βαθμού αξιοπιστίας των οικονομικών μοντέλων στα οποία βασίζονται οι προβλέψεις των προγραμμάτων, όπως φάνηκε σε όλα τα κράτη μέλη που υπάγονται σε προγράμματα συνδρομής·
70. παροτρύνει την ΕΕ να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις χρηματοοικονομικές, δημοσιονομικές και οικονομικές εξελίξεις στα κράτη μέλη και να δημιουργήσει θεσμοθετημένο σύστημα θετικών κινήτρων, ώστε να ανταμείβονται δεόντως όσοι εφαρμόζουν βέλτιστες πρακτικές σε αυτόν τον τομέα και όσοι συμμορφώνονται πλήρως με τα προγράμματα προσαρμογής τους·
71. ζητεί να λάβει η Τρόικα υπόψη την τρέχουσα συζήτηση σχετικά με τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές και να εξετάσει την αναθεώρηση των μνημονίων συνεννόησης, με βάση τα τελευταία εμπειρικά αποτελέσματα·
72. ζητεί από την Τρόικα να εκπονήσει νέες εκτιμήσεις βιωσιμότητας του χρέους και, επειγόντως, να αντιμετωπίσει την ανάγκη μείωσης του βάρους του ελληνικού δημόσιου χρέους, καθώς και τις σημαντικότατες εκροές κεφαλαίων από την Ελλάδα, οι οποίες συμβάλλουν σημαντικά στον φαύλο κύκλο της τρέχουσας οικονομικής ύφεσης στη χώρα· υπενθυμίζει ότι υφίστανται διάφορες δυνατότητες για μια αναδιάρθρωση του χρέους του είδους, πέρα από το ‘κούρεμα’ του κεφαλαίου των ομολόγων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η ανταλλαγή ομολόγων, η επέκταση της λήξης των ομολόγων και η μείωση των τοκομεριδίων· πιστεύει ότι θα πρέπει να σταθμιστούν προσεκτικά οι διάφορες δυνατότητες αναδιάρθρωσης του χρέους·
73. επιμένει ότι τα μνημόνια συνεννόησης πρέπει να προσαρμοστούν ώστε να σέβονται, εάν αυτό δεν συμβαίνει ήδη, τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που είναι η προώθηση της απασχόλησης, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας ώστε να καταστεί δυνατή η εναρμόνισή τους με παράλληλη διατήρηση της προόδου, η κατάλληλη κοινωνική προστασία, ο κοινωνικός διάλογος και η ανάπτυξη των ανθρώπινων πόρων που θα επιτρέψουν ένα υψηλό και διαρκές επίπεδο απασχόλησης και την καταπολέμηση του αποκλεισμού, όπως αναφέρεται στο άρθρο 151 της ΣΛΕΕ· υποστηρίζει μια επιφυλακτική παράταση των χρονοδιαγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής που έχουν ήδη υλοποιηθεί στο πλαίσιο των μνημονίων συνεννόησης, καθώς έχουν υποχωρήσει οι φόβοι μιας γενικής κατάρρευσης· υποστηρίζει την εξέταση πρόσθετων προσαρμογών υπό το φως των περαιτέρω μακροοικονομικών εξελίξεων·
74. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι τα βάρη δεν επιμερίστηκαν σε όλους όσοι ενήργησαν ανεύθυνα και ότι η προστασία των κατόχων ομολόγων αντιμετωπίστηκε ως ανάγκη της ΕΕ προς όφελος της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας· ζητεί από το Συμβούλιο να ενεργοποιήσει το πλαίσιο το οποίο αποφάσισε σχετικά με την αντιμετώπιση των ‘κληροδοτημένων’ περιουσιακών στοιχείων (legacy assets), ώστε να σπάσει ο φαύλος κύκλος μεταξύ κρατών και τραπεζών και να ελαφρυνθεί το βάρος του δημόσιου χρέους στην Ιρλανδία, στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία και στην Κύπρο· παροτρύνει την Ευρωομάδα να ανταποκριθεί στη δέσμευσή της να εξετάσει την κατάσταση του χρηματοπιστωτικού τομέα της Ιρλανδίας με σκοπό την περαιτέρω βελτίωση της βιωσιμότητας της προσαρμογής στην Ιρλανδία και, έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, παροτρύνει την Ευρωομάδα να εκπληρώσει τη δέσμευσή της προς την Ιρλανδία για την αντιμετώπιση του βάρους του τραπεζικού χρέους· πιστεύει ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης για το σχετικό κληροδοτηθέν χρέος, καθώς αυτό γίνεται αντιληπτό στην Ιρλανδία ως άδικο, σύμφωνα με τις διατάξεις περί ευελιξίας του αναθεωρημένου Συμφώνου· θεωρεί ότι, μακροπρόθεσμα, ο επιμερισμός του κόστους πρέπει να αντικατοπτρίζει την κατανομή των προστατευόμενων ομολογιούχων· σημειώνει το αίτημα των ιρλανδικών αρχών να μεταφερθεί στον ΕΜΣ ένα μέρος του δημόσιου χρέους αντίστοιχο προς το κόστος της διάσωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα·
75. συνιστά να εξεταστεί περαιτέρω από την Επιτροπή, την Ευρωομάδα και το ΔΝΤ η έννοια των ‘υπό αίρεση μετατρέψιμων ομολόγων’, βάσει της οποίας η απόδοση των νεοεκδιδόμενων τίτλων δημόσιου χρέους στα κράτη μέλη που λαμβάνουν συνδρομή συνδέεται με την οικονομική ανάπτυξη·
76. υπενθυμίζει την ανάγκη για μέτρα με στόχο την εξασφάλιση φορολογικών εσόδων, ιδίως για τις χώρες που υπάγονται σε πρόγραμμα προσαρμογής, όπως προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ενίσχυση της οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ τα οποία αντιμετωπίζουν ή απειλούνται με σοβαρές δυσκολίες αναφορικά με τη χρηματοοικονομική τους σταθερότητα (έκθεση Gauzès), με τη λήψη μέτρων «σε στενή συνεργασία με την Επιτροπή και σε συνεννόηση με την ΕΚΤ και, όπου είναι σκόπιμο, με το ΔΝΤ, για την ενίσχυση της απόδοσης και της αποτελεσματικότητας των εισπρακτικών μηχανισμών και την καταπολέμηση της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής, προκειμένου να αυξήσουν τα φορολογικά τους έσοδα»· υπενθυμίζει ότι πρέπει να ληφθούν ταχέως αποτελεσματικά μέτρα για την καταπολέμηση και την πρόληψη της φορολογικής απάτης, τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ· συνιστά τη θέσπιση εκτελεστικών μέτρων με στόχο τη δίκαιη συνεισφορά όλων των μερών στα φορολογικά έσοδα·
77. ζητεί να δημοσιοποιηθεί ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιήθηκαν οι χρηματοδοτικοί πόροι της διάσωσης· τονίζει ότι θα πρέπει να διευκρινίζεται η ποσότητα των πόρων που διοχετεύθηκαν στη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων, στη χρηματοδότηση της δημόσιας διοίκησης και στην αποπληρωμή των ιδιωτών πιστωτών·
78. ζητεί την ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των προγραμμάτων προσαρμογής, τόσο των τρεχόντων όσο και των μελλοντικών· πιστεύει ότι οι συμφωνίες που επιτεύχθηκαν από τους κοινωνικούς εταίρους στο πλαίσιο των προγραμμάτων πρέπει να τηρηθούν, στον βαθμό που είναι συμβατές με τα προγράμματα· υπογραμμίζει ότι ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 472/2013 προβλέπει πως τα προγράμματα συνδρομής σέβονται τις εθνικές πρακτικές και τους εθνικούς θεσμικούς μηχανισμούς διαμόρφωσης των μισθών·
79. ζητεί τη συμμετοχή της ΕΚΤ στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των σχετικών με τις επενδύσεις μέτρων, ώστε να προωθηθεί η οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη·
80. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι τα προγράμματα δεν δεσμεύονται από τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, επειδή τα προγράμματα αυτά δεν βασίζονται στο πρωτογενές δίκαιο της Ένωσης·
81. τονίζει ότι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα πρέπει να τηρούν υπό οιεσδήποτε περιστάσεις το δίκαιο της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης·
82. τονίζει ότι η επιδίωξη οικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στα κράτη μέλη και την Ένωση στο σύνολό της δεν πρέπει να υπονομεύει την κοινωνική σταθερότητα, το ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο και τα κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ· τονίζει ότι η προβλεπόμενη από τις Συνθήκες συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στον οικονομικό διάλογο σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να περιλαμβάνεται στην πολιτική ημερήσια διάταξη· ζητεί την αναγκαία συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των τρεχόντων και μελλοντικών προγραμμάτων προσαρμογής·
Η Επιτροπή
83. ζητεί πλήρη εφαρμογή και πλήρη ενστερνισμό του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013· καλεί την Επιτροπή να ξεκινήσει διοργανικές διαπραγματεύσεις με το Κοινοβούλιο προκειμένου να καθοριστεί κοινή διαδικασία ενημέρωσης της αρμόδιας επιτροπής του Κοινοβουλίου σχετικά με τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την παρακολούθηση του προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής, καθώς και σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά την κατάρτιση του σχεδίου προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής που προβλέπεται στο άρθρο 7 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013· υπενθυμίζει στην Επιτροπή να διενεργεί και να δημοσιεύει εσωτερικές εκ των υστέρων αξιολογήσεις των συστάσεών της και της συμμετοχής της στην Τρόικα· ζητεί από την Επιτροπή να περιλαμβάνει τις εν λόγω αξιολογήσεις στην έκθεση επανεξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 19 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013· υπενθυμίζει στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή ότι στο άρθρο 16 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013 προβλέπεται ότι για τα κράτη μέλη που λαμβάνουν χρηματοδοτική συνδρομή στις 30 Μαΐου 2013 ο εν λόγω κανονισμός εφαρμόζεται από την ημερομηνία αυτή· ζητεί από το Συμβούλιο και την Επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 265 της ΣΛΕΕ, να αναλάβουν δράση με σκοπό να εξορθολογίσουν και να ευθυγραμμίσουν τα προγράμματα ad hoc χρηματοδοτικής συνδρομής με τις διαδικασίες και πράξεις που αναφέρονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013· καλεί την Επιτροπή και τους συννομοθέτες να αντλήσουν διδάγματα από την εμπειρία της Τρόικας κατά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των επόμενων ενεργειών της ΟΝΕ, μεταξύ άλλων και κατά την αναθεώρηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013·
84. υπενθυμίζει στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη θέση του που εγκρίθηκε σε σύνοδο Ολομέλειας σχετικά με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013· τονίζει ειδικότερα ότι, στη θέση αυτή, το Κοινοβούλιο προέβλεπε διατάξεις οι οποίες αυξάνουν περαιτέρω τη διαφάνεια και τη λογοδοσία όσον αφορά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων που οδηγεί στην έγκριση προγραμμάτων μακροοικονομικής προσαρμογής, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη σαφήνεια και ακριβέστερη οριοθέτηση της εντολής και του συνολικού ρόλου της Επιτροπής· ζητεί από την Επιτροπή να επανεξετάσει τις εν λόγω διατάξεις και να τις ενσωματώσει στο πλαίσιο, σε περίπτωση μελλοντικής πρότασης για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013· υπενθυμίζει εν προκειμένω ότι η κατάρτιση μελλοντικών προγραμμάτων συνδρομής θα τεθεί υπό την ευθύνη της Επιτροπής, η οποία θα πρέπει, κατά περίπτωση, να συμβουλεύεται τρίτους, όπως την ΕΚΤ, το ΔΝΤ ή άλλα όργανα·
85. ζητεί πλήρη λογοδοσία της Επιτροπής, η οποία να καλύπτει και να υπερβαίνει τις απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013, όταν ενεργεί υπό την ιδιότητα μέλους του μηχανισμού συνδρομής της ΕΕ· ζητεί να εμφανίζονται ενώπιον του Κοινοβουλίου οι εκπρόσωποι της Επιτροπής στον μηχανισμό αυτό πριν από την ανάληψη των καθηκόντων τους· ζητεί επίσης να υπόκεινται σε υποχρέωση τακτικής αναφοράς προς το Κοινοβούλιο·
86. προτείνει να συγκροτηθεί από την Επιτροπή μια «ομάδα δράσης για την ανάπτυξη» για κάθε χώρα που έχει υπαχθεί σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, η οποία θα περιλαμβάνει και εμπειρογνώμονες προερχόμενους, μεταξύ άλλων, από τα κράτη μέλη και την ΕΤΕπ, σε συνεργασία με εκπροσώπους του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών ώστε να καθίσταται δυνατός ο ενστερνισμός, και θα έχει σκοπό να προτείνει επιλογές για την προώθηση της ανάπτυξης οι οποίες θα συμπληρώνουν τη δημοσιονομική εξυγίανση και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις· η εν λόγω ομάδα δράσης θα έχει στόχο την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και, κατά συνέπεια, τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για επενδύσεις· η Επιτροπή θα πρέπει να αξιοποιήσει την πείρα που αποκτήθηκε από το μέσο της «αδελφοποίησης» για τη συνεργασία μεταξύ των δημόσιων διοικήσεων των κρατών μελών της ΕΕ και των δικαιούχων χωρών·
87. είναι της άποψης ότι πρέπει να λαμβάνεται πληρέστερα υπόψη η κατάσταση της ζώνης του ευρώ συνολικά (περιλαμβανομένων των δευτερογενών επιπτώσεων σε άλλα κράτη μέλη οι οποίες προκύπτουν από εθνικές πολιτικές) όταν εξετάζεται η διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών ή όταν η Επιτροπή εκπονεί την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης·
88. πιστεύει ότι η διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών πρέπει επίσης να αξιολογεί με σαφή τρόπο την υπέρμετρη στήριξη οποιουδήποτε κράτους μέλους σε έναν συγκεκριμένο τομέα δραστηριοτήτων·
89. ζητεί από την Επιτροπή να εξετάσει διεξοδικά, υπό το πρίσμα των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων, την παροχή ρευστότητας από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ)·
90. αναθέτει στην Επιτροπή, υπό την ιδιότητά της ως ‘θεματοφύλακα των Συνθηκών’, να υποβάλει έως το τέλος του 2015 λεπτομερή μελέτη των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών των προγραμμάτων προσαρμογής στις τέσσερις χώρες, με σκοπό την πλήρη κατανόηση τόσο του βραχυπρόθεσμου όσο και του μακροπρόθεσμου αντικτύπου των προγραμμάτων, ώστε οι προκύπτουσες πληροφορίες να χρησιμοποιηθούν για τα μελλοντικά μέτρα συνδρομής· καλεί την Επιτροπή να απευθυνθεί, κατά την εκπόνηση της μελέτης αυτής, σε όλα τα σχετικά συμβουλευτικά όργανα, συμπεριλαμβανομένης της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής, της Επιτροπής Απασχόλησης και της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας, και να συνεργαστεί στενά με το Κοινοβούλιο· πιστεύει ότι η έκθεση της Επιτροπής θα πρέπει επίσης να αντανακλά τις εκτιμήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων·
91. καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να μεριμνήσουν για τη συμμετοχή όλων των σχετικών γενικών διευθύνσεων (ΓΔ) της Επιτροπής και των εθνικών υπουργείων στις συζητήσεις και τις αποφάσεις για τα μνημόνια συνεννόησης· υπογραμμίζει ειδικότερα τον ρόλο που αναλογεί στη ΓΔ Απασχόλησης, δίπλα στη ΓΔ Οικονομικών Υποθέσεων και τη ΓΔ Εσωτερικής Αγοράς, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η κοινωνική διάσταση θα αποτελεί βασικό στοιχείο στις διαπραγματεύσεις και ότι θα συνεκτιμάται ο κοινωνικός αντίκτυπος·
Η ΕΚΤ
92. ζητεί να αναλύεται επιμελώς ο ρόλος της ΕΚΤ σε κάθε μεταρρύθμιση του πλαισίου της Τρόικας, προκειμένου να ευθυγραμμίζεται με την αποστολή της ΕΚΤ· ζητεί ιδίως να δοθεί στην ΕΚΤ ιδιότητα σιωπηλού παρατηρητή με διαφανή και σαφώς καθορισμένο συμβουλευτικό ρόλο, χωρίς να της επιτρέπεται να καταστεί πλήρης διαπραγματευτικός εταίρος και με διακοπή της πρακτικής σύμφωνα με την οποία η ΕΚΤ συνυπογράφει τις δηλώσεις καθηκόντων·
93. ζητεί από την ΕΚΤ να διενεργεί και να δημοσιεύει εκ των υστέρων αξιολογήσεις του αντικτύπου των συστάσεών της και της συμμετοχής της στην Τρόικα·
94. συνιστά να επικαιροποιήσει η ΕΚΤ τις κατευθυντήριες γραμμές της για την επείγουσα ενίσχυση υπό μορφή ρευστότητας (ELA) και τους κανόνες της για τις εξασφαλίσεις, ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια της παροχής ρευστότητας στα κράτη μέλη που λαμβάνουν συνδρομή και να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου όσον αφορά την έννοια της φερεγγυότητας που χρησιμοποιεί το ΕΣΚΤ·
95. καλεί την ΕΚΤ και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες να δημοσιοποιούν εγκαίρως αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τα προγράμματα επείγουσας βοήθειας υπό μορφή ρευστότητας, περιλαμβάνοντας πληροφορίες σχετικά με τους όρους της στήριξης όπως η φερεγγυότητα, τον τρόπο χρηματοδότησης των εν λόγω προγραμμάτων επείγουσας βοήθειας από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες, το νομικό πλαίσιο και την πρακτική λειτουργία τους·
Το ΔΝΤ
96. πιστεύει ότι, ύστερα από χρόνια πείρας στον σχεδιασμό και την εφαρμογή χρηματοδοτικών προγραμμάτων, τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν αποκτήσει την απαραίτητη τεχνογνωσία ώστε να τα σχεδιάζουν και να τα εφαρμόζουν μόνα τους, ενώ η συμμετοχή του ΔΝΤ θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί σύμφωνα με τις κατευθύνσεις που προτείνονται στην παρούσα έκθεση·
97. ζητεί οποιαδήποτε μελλοντική συμμετοχή του ΔΝΤ στη ζώνη του ευρώ να είναι προαιρετική·
98. καλεί το ΔΝΤ να επαναπροσδιορίσει το πεδίο τυχόν μελλοντικής συμμετοχής του σε προγράμματα συνδρομής που αφορούν την ΕΕ, κατά τρόπο ώστε να γίνει ένας δανειστής που δίνει το έναυσμα παρέχοντας ένα ελάχιστο όριο χρηματοδότησης και εμπειρογνωμοσύνης στη δανειζόμενη χώρα και στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ενώ διατηρεί την ευχέρεια αποχώρησης σε περίπτωση διαφωνίας·
99. καλεί την Επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 138 της ΣΛΕΕ, να προτείνει κατάλληλα μέτρα ώστε να εξασφαλιστεί ενιαία εκπροσώπηση της ζώνης του ευρώ στο πλαίσιο των διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών και διασκέψεων, και ιδίως στο ΔΝΤ, και να αντικατασταθεί το ισχύον σύστημα της μεμονωμένης εκπροσώπησης των κρατών μελών σε διεθνές επίπεδο· σημειώνει ότι αυτό απαιτεί τροποποίηση του καταστατικού του ΔΝΤ·
100. ζητεί διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την ανάμιξη του ΔΝΤ στην ζώνη του ευρώ σε βάση ad hoc·
Το Συμβούλιο και η Ευρωομάδα
101. ζητεί επαναξιολόγηση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της Ευρωομάδας, ώστε να συμπεριληφθεί η υποχρέωση δέουσας δημοκρατικής λογοδοσίας τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο· ζητεί να καταρτιστούν ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές για κατάλληλο δημοκρατικό έλεγχο της εφαρμογής των μέτρων σε εθνικό επίπεδο, οι οποίες να λαμβάνουν υπόψη την ποιότητα της απασχόλησης, την κοινωνική προστασία, την υγεία και την εκπαίδευση και να εξασφαλίζουν την πρόσβαση όλων στα κοινωνικοπρονοιακά συστήματα· προτείνει να θεωρηθεί ότι η ιδιότητα του μόνιμου προέδρου της Ευρωομάδας αντιπροσωπεύει καθήκοντα πλήρους απασχόλησης· προτείνει να είναι πρόεδρος της Ευρωομάδας ένας από τους αντιπροέδρους της Επιτροπής, ο οποίος να λογοδοτεί στο Κοινοβούλιο· ζητεί για το άμεσο μέλλον την εγκαθίδρυση τακτικού διαλόγου ανάμεσα στην Τρόικα και το Κοινοβούλιο·
102. καλεί την Ευρωομάδα, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αναλάβουν πλήρη ευθύνη για τις δραστηριότητες της Τρόικας· εκφράζει ιδιαίτερα τη θέλησή του να βελτιωθεί η λογοδοσία για τις αποφάσεις της Ευρωομάδας σε σχέση με τη χρηματοδοτική συνδρομή, δεδομένου ότι οι υπουργοί Οικονομικών φέρουν την τελική πολιτική ευθύνη για τα προγράμματα μακροοικονομικής προσαρμογής και την εφαρμογή τους, ενώ συχνά δεν λογοδοτούν ούτε άμεσα στα εθνικά τους κοινοβούλια ούτε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τις συγκεκριμένες αποφάσεις τους· θεωρεί ότι, προτού χορηγηθεί η χρηματοδοτική συνδρομή, ο Πρόεδρος της Ευρωομάδας πρέπει να εμφανίζεται ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ στο αντίστοιχο κοινοβούλιό τους· τονίζει ότι τόσο ο Πρόεδρος της Ευρωομάδας όσο και οι υπουργοί Οικονομικών πρέπει να υπόκεινται σε υποχρέωση τακτικής αναφοράς προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια·
103. παροτρύνει όλα τα κράτη μέλη να αυξήσουν τη συμμετοχή των εθνικών αρχών στις εργασίες και αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και να εφαρμόζουν όλα τα μέτρα και τις μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνήσει στο πλαίσιο των ειδικών συστάσεων ανά χώρα· υπενθυμίζει ότι μόνο στο 15% των 400 περίπου ειδικών ανά χώρα συστάσεων η Επιτροπή έχει εντοπίσει αξιόλογη πρόοδο συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη·
Ο ΕΜΣ
104. τονίζει ότι, με τη σταδιακή κατάργηση της Τρόικας, κάποιο θεσμικό όργανο θα πρέπει να αναλάβει τον έλεγχο των συνεχιζόμενων μεταρρυθμίσεων·
105. υπογραμμίζει το γεγονός ότι η σύσταση του ΕΤΧΣ και του ΕΜΣ εκτός του πλαισίου των θεσμικών οργάνων της Ένωσης αποτελεί οπισθοδρόμηση στην εξέλιξη της Ένωσης, ιδίως εις βάρος του Κοινοβουλίου, του Ελεγκτικού Συνεδρίου και του Δικαστηρίου·
106. ζητεί να ενσωματωθεί ο ΕΜΣ στο νομικό πλαίσιο της Ένωσης και να εξελιχθεί σε μηχανισμό ενωσιακής βάσης, όπως προβλέπει η Συνθήκη ΕΜΣ· ζητεί να λογοδοτεί ο ΕΜΣ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, μεταξύ άλλων σχετικά με αποφάσεις χορήγησης χρηματοδοτικής συνδρομής καθώς και αποφάσεις καταβολής νέων δόσεων δανείων· τονίζει ότι, όσο τα κράτη μέλη συνεισφέρουν άμεσα από τον εθνικό προϋπολογισμό τους στον ΕΜΣ, θα πρέπει και να εγκρίνουν τη χρηματοδοτική συνδρομή· ζητεί την περαιτέρω ανάπτυξη του ΕΜΣ με επαρκή ικανότητα δανειοδοσίας και δανειοληψίας, την καθιέρωση διαλόγου ανάμεσα στο διευθυντικό όργανο του ΕΜΣ και τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους και την ενσωμάτωση του ΕΜΣ στον προϋπολογισμό της ΕΕ· καλεί τα μέλη του ΕΜΣ, έως ότου υλοποιηθούν τα προαναφερθέντα, να απόσχουν βραχυπρόθεσμα από την απαίτηση ομοφωνίας, ώστε οι συνήθεις αποφάσεις να μπορούν να λαμβάνονται με ειδική πλειοψηφία αντί της ομοφωνίας, και να καταστήσουν δυνατή τη χορήγηση προληπτικής συνδρομής·
107. ζητεί από το Συμβούλιο και την Ευρωομάδα να τηρήσουν τη δέσμευση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για διαπραγμάτευση μιας διοργανικής συμφωνίας με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με σκοπό τη θέσπιση κατάλληλου ενδιάμεσου μηχανισμού για την αύξηση της λογοδοσίας του ΕΜΣ· ζητεί επίσης, σε αυτό το πλαίσιο, μεγαλύτερη διαφάνεια των συζητήσεων του διοικητικού συμβουλίου του ΕΜΣ·
108. υπογραμμίζει ότι η απόφαση ‘Pringle’ του ΔΕΕ και η νομολογία του παρέχουν τη δυνατότητα να ενταχθεί ο ΕΜΣ στο ενωσιακό πλαίσιο με σταθερή Συνθήκη βάσει του άρθρου 352 της ΣΛΕΕ· καλεί, ως εκ τούτου, την Επιτροπή να υποβάλει έως το τέλος του 2014 νομοθετική πρόταση με αυτόν τον στόχο·
Μεσομακροπρόθεσμη προοπτική
109. ζητεί να ενταχθούν τα μνημόνια στο πλαίσιο της ενωσιακής νομοθεσίας με σκοπό να προωθηθεί μια αξιόπιστη και βιώσιμη στρατηγική εξυγίανσης, η οποία θα υπηρετεί επίσης τους στόχους της αναπτυξιακής στρατηγικής της Ένωσης και τους δεδηλωμένους στόχους για την κοινωνική συνοχή και την απασχόληση· συνιστά να υποβάλλονται σε ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οι διαπραγματευτικές εντολές και να ζητείται η γνώμη του Κοινοβουλίου για τα προκύπτοντα μνημόνια συνεννόησης, προκειμένου τα προγράμματα παροχής συνδρομής να διαθέτουν επαρκή δημοκρατική νομιμοποίηση·
110. επαναλαμβάνει την έκκλησή του να λαμβάνονται σύμφωνα με τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση οι αποφάσεις που σχετίζονται με την ενίσχυση της ΟΝΕ· θεωρεί ότι οποιαδήποτε παρέκκλιση από την κοινοτική μέθοδο με αυξημένη χρήση διακυβερνητικών συμφωνιών (όπως, για παράδειγμα, συμβατικών δεσμεύσεων) διαιρεί, αποδυναμώνει και θέτει υπό αμφισβήτηση την αξιοπιστία της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της ζώνης του ευρώ∙ γνωρίζει ότι η πλήρης τήρηση της κοινοτικής μεθόδου σε περαιτέρω μεταρρυθμίσεις του μηχανισμού χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης ενδέχεται να απαιτήσει τροποποίηση της Συνθήκης και τονίζει ότι το ΕΚ πρέπει να συμμετέχει πλήρως σε οιεσδήποτε τέτοιου είδους αλλαγές, οι οποίες θα πρέπει να εξετάζονται στο πλαίσιο συνέλευσης·
111. πιστεύει ότι θα πρέπει να διερευνηθεί το ενδεχόμενο τροποποίησης της Συνθήκης, με την οποία θα επεκτείνεται το πεδίο εφαρμογής του ισχύοντος άρθρου 143 της ΣΛΕΕ σε όλα τα κράτη μέλη αντί να περιορίζεται στα κράτη μέλη που δεν έχουν υιοθετήσει το ευρώ·
112. ζητεί την ίδρυση ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου (ΕΝΤ) βάσει του δικαίου της Ένωσης, το οποίο θα λειτουργεί σύμφωνα με την κοινοτική μέθοδο· πιστεύει ότι ένα ΕΝΤ αυτού του είδους θα πρέπει να συνδυάζει τα χρηματοδοτικά μέσα του ΕΜΣ, που είναι στραμμένα στη στήριξη χωρών με προβλήματα ισοζυγίου πληρωμών ή ζήτημα αφερεγγυότητας του κράτους, με τους πόρους και την εμπειρογνωμοσύνη που έχει αποκτήσει η Επιτροπή τα τελευταία χρόνια στον εν λόγω τομέα· επισημαίνει ότι το εν λόγω πλαίσιο θα αποτρέπει τις ενδεχόμενες συγκρούσεις συμφερόντων που είναι εγγενείς στον τρέχοντα ρόλο της Επιτροπής ως παράγοντα της Ευρωομάδας και στον πολύ πιο συνολικό της ρόλο ως «θεματοφύλακα των Συνθηκών»· πιστεύει ότι το ΕΝΤ θα πρέπει να υπόκειται στα υψηλότερα δημοκρατικά πρότυπα λογοδοσίας και νομιμοποίησης· θεωρεί ότι με το εν λόγω πλαίσιο θα εξασφαλίζεται η διαφάνεια κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και ότι όλα τα εμπλεκόμενα θεσμικά όργανα θα είναι απολύτως υπεύθυνα και θα λογοδοτούν για τις πράξεις τους·
113. είναι της άποψης ότι απαιτείται αναθεώρηση της Συνθήκης προκειμένου να στηριχθεί πλήρως το πλαίσιο της ΕΕ για την πρόληψη και την επίλυση κρίσεων σε μια νομικά ασφαλή και οικονομικά βιώσιμη βάση·
114. είναι της άποψης ότι πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο ανάπτυξης ενός μηχανισμού με σαφή διαδικαστικά βήματα για τις χώρες οι οποίες διατρέχουν κίνδυνο αφερεγγυότητας, σύμφωνα με τους κανόνες της ‘δέσμης έξι μέτρων’ και της ‘δέσμης δύο μέτρων’· στο πλαίσιο αυτό, ενθαρρύνει το ΔΝΤ και ζητεί από την Επιτροπή και το Συμβούλιο να υποβάλουν στο ΔΝΤ κοινή θέση ώστε να ανοίξει εκ νέου η συζήτηση για έναν διεθνή μηχανισμό αναδιάρθρωσης δημόσιου χρέους (SDRM), με σκοπό να εγκριθεί μια δίκαιη και βιώσιμη πολυμερής προσέγγιση σε αυτόν τον τομέα·
115. συνοψίζει τη σύστασή του υποδεικνύοντας ότι οι αντίστοιχοι ρόλοι και καθήκοντα κάθε συμμετέχοντος στην Τρόικα θα έπρεπε να αποσαφηνιστούν ως εξής:
α) ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, το οποίο θα συνδυάζει τα χρηματοδοτικά μέσα του ΕΜΣ και τους ανθρώπινους πόρους που απέκτησε η Επιτροπή κατά τα τελευταία χρόνια, θα αναλάβει τον ρόλο της Επιτροπής, επιτρέποντας σε αυτήν να ενεργεί σύμφωνα με το άρθρο 17 της ΣΕΕ και, ειδικότερα, να είναι ο θεματοφύλακας των Συνθηκών·
β) η ΕΚΤ θα συμμετέχει ως σιωπηλός παρατηρητής κατά τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, προκειμένου να είναι σε θέση να εκφράζει σοβαρές ανησυχίες προς την Επιτροπή, στο πλαίσιο του συμβουλευτικού της ρόλου, και μετέπειτα προς το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, κατά περίπτωση·
γ) το ΔΝΤ, εφόσον χρειάζεται οπωσδήποτε να εμπλακεί, θα είναι οριακός δανειστής και, ως εκ τούτου, θα μπορεί να αποχωρήσει από το πρόγραμμα εάν διαφωνεί·
116. θεωρεί ότι το έργο που ξεκίνησε με την παρούσα έκθεση θα πρέπει να συνεχιστεί· ζητεί από το επόμενο Κοινοβούλιο να συνεχίσει το έργο της παρούσας έκθεσης, να αναπτύξει περαιτέρω τα βασικά της ευρήματα καθώς και να προβεί σε περαιτέρω διερεύνηση·
117. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωομάδα, στην Επιτροπή, στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και στο ΔΝΤ.
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 13ης Μαρτίου 2014 σχετικά με τη διερευνητική έκθεση για τον ρόλο και τις εργασίες της Τρόικας (ΕΚΤ, Επιτροπή και ΔΝΤ) όσον αφορά τις χώρες της ζώνης του ευρώ που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα προσαρμογής (2013/2277(INI))
Πηγή: http://www.europarl.europa.eu/
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,
- έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 7, το άρθρο 136 σε συνδυασμό με το άρθρο 121, και το άρθρο 174,
- έχοντας υπόψη τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
- έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ιδίως το άρθρο 3,
- έχοντας υπόψη τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2013, σχετικά με την ενίσχυση της οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ τα οποία αντιμετωπίζουν ή απειλούνται με σοβαρές δυσκολίες αναφορικά με τη χρηματοοικονομική τους σταθερότητα (ΕΕ L 140 της 27.5.2013, σ. 1),
- έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ),
- έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 16ης Ιουνίου 2010 σχετικά με τη στρατηγική ΕΕ 2020 (ΕΕ C 236 E της 12.8.2011, σ. 57),
- έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 23ης Οκτωβρίου 2013, σχετικά με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών: εφαρμογή των προτεραιοτήτων του 2013 (Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2013)0447),
- έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 4ης Ιουλίου 2013, σχετικά με τις προτεραιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ως προς το Πρόγραμμα Εργασίας της Επιτροπής για το 2014 (Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2013)0332),
- έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 12ης Ιουνίου 2013, σχετικά με την ενίσχυση της ευρωπαϊκής δημοκρατίας στη μελλοντική Οικονομική και Νομισματική Ένωση (Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2013)0269),
- έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 20ής Νοεμβρίου 2012, που περιέχει συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με την έκθεση των προέδρων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και της Ευρωομάδας «Προς μια ουσιαστική Οικονομική και Νομισματική Ένωση» (Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2012)0430),
- έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 6ης Ιουλίου 2011, σχετικά με τη χρηματοπιστωτική, οικονομική και κοινωνική κρίση: συστάσεις για τα ενδεικνυόμενα μέτρα και πρωτοβουλίες (ΕΕ C 33 E της 5.2.2013, σ. 140),
- έχοντας υπόψη το ψήφισμά του, της 20ής Οκτωβρίου 2010, σχετικά με τη χρηματοπιστωτική, οικονομική και κοινωνική κρίση: συστάσεις για τα ενδεικνυόμενα μέτρα και πρωτοβουλίες (ενδιάμεση έκθεση) (ΕΕ C 70 E της 8.3.2012, σ. 19),
- έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού του,
- έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής και τις γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής Ελέγχου του Προϋπολογισμού και της Επιτροπής Συνταγματικών Υποθέσεων (A7-0149/2014),
Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τρόικα και ο ρόλος της προσδιορίζονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2013 και αναφέρονται στη Συνθήκη για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ)·
Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) επιβεβαίωσε, στην απόφασή του για την υπόθεση Pringle κατά Ιρλανδίας (υπόθεση C-370/12), ότι η Επιτροπή και η ΕΚΤ μπορούν να επιφορτιστούν με τα καθήκοντα που τους ανατίθενται στη Συνθήκη ΕΜΣ·
Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο πλαίσιο της Τρόικας, η Επιτροπή, ενεργώντας ως αντιπρόσωπος της Ευρωομάδας, είναι αρμόδια για τη διαπραγμάτευση των όρων για τη χρηματοδοτική συνδρομή προς κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ «σε συνεργασία με την ΕΚΤ» και «εφόσον είναι δυνατόν, με το ΔΝΤ», χρηματοδοτική συνδρομή που αναφέρεται εφεξής ως «συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ», αλλά το Συμβούλιο είναι πολιτικά αρμόδιο για την έγκριση των προγραμμάτων μακροοικονομικής προσαρμογής· λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε μέλος της Τρόικας ακολουθεί τους δικούς του διαδικαστικούς κανόνες·
Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τρόικα ήταν μέχρι στιγμής η βασική δομή για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των επίσημων δανειστών και των κυβερνήσεων των δικαιούχων χωρών, καθώς και για την επανεξέταση της εφαρμογής των προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής· λαμβάνοντας υπόψη ότι, από την ευρωπαϊκή πλευρά, εάν παρέχεται στήριξη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ) και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ), οι τελικές αποφάσεις όσον αφορά τη χρηματοδοτική συνδρομή και τους όρους υπό τους οποίους αυτή χορηγείται λαμβάνονται από την Ευρωομάδα, η οποία, ως εκ τούτου, φέρει την πολιτική ευθύνη για τα προγράμματα·
ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι υπήρξε ευρεία πολιτική συναίνεση για την αποφυγή μιας ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας κρατών μελών στην ΕΕ, και δη στη ζώνη του ευρώ, προκειμένου να αποφευχθεί το οικονομικό και κοινωνικό χάος το οποίο θα είχε ως αποτέλεσμα την αδυναμία καταβολής συντάξεων και πληρωμής των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων, καθώς και ολέθριες επιπτώσεις στην οικονομία, στο τραπεζικό σύστημα και στην κοινωνική προστασία, πέραν της ολοκληρωτικής αποκοπής του δημοσίου από τις κεφαλαιαγορές για παρατεταμένη χρονική περίοδο·
Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Τρόικα, μαζί με το οικείο κράτος μέλος, είναι επίσης υπεύθυνη για την προπαρασκευή των επίσημων αποφάσεων της Ευρωομάδας·
Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι αρκετά κράτη μέλη εκτός της ζώνης του ευρώ έχουν ήδη λάβει ή λαμβάνουν συνδρομή από την ΕΕ δυνάμει του άρθρου 143 της ΣΛΕΕ, η οποία παρέχεται από την ΕΕ σε συνδυασμό με το ΔΝΤ·
Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της δημιούργησαν διάφορους ad hoc μηχανισμούς για την παροχή χρηματοδοτικής συνδρομής σε χώρες της ζώνης του ευρώ, αρχικά μέσω της χορήγησης διμερών δανείων, μεταξύ άλλων και από ορισμένες χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ, στη συνέχεια μέσω προσωρινών ταμείων έκτακτης ανάγκης, συγκεκριμένα του ΕΤΧΣ και του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Χρηματοοικονομικής Σταθεροποίησης (ΕΜΧΣ), που δημιουργήθηκαν για τα κράτη μέλη της ΕΕ που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες, και τέλος μέσω του ΕΜΣ, ο οποίος αποσκοπούσε στην αντικατάσταση όλων των άλλων μηχανισμών·
Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι το ΔΕΕ, παραπέμποντας στο άρθρο 13 παράγραφος 3 της Συνθήκης ΕΜΣ, επιβεβαίωσε πρόσφατα (υπόθεση Pringle) ότι η Επιτροπή, με τη συμμετοχή της στη Συνθήκη ΕΜΣ, οφείλει να «προάγει το κοινό συμφέρον της Ένωσης» και να «μεριμνά για τη συμβατότητα με το δίκαιο της Ένωσης των μνημονίων κατανόησης που συνάπτονται από τον ΕΜΣ»·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, στην υπόθεση Pringle, το ΔΕΕ αποφάνθηκε επίσης ότι ο ΕΜΣ είναι συμβατός με τη ΣΛΕΕ και άνοιξε την πόρτα για την ενδεχόμενη ενσωμάτωση του μηχανισμού αυτού στο κοινοτικό κεκτημένο εντός των σημερινών ορίων των Συνθηκών·
ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το μνημόνιο συνεννόησης (ΜΣ) είναι εξ ορισμού μια συμφωνία μεταξύ του οικείου κράτους μέλους και της Τρόικας, η οποία είναι αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων και με την οποία το κράτος μέλος αναλαμβάνει την υποχρέωση να φέρει εις πέρας μια σειρά συγκεκριμένων ενεργειών ως αντάλλαγμα χρηματοδοτικής συνδρομής· λαμβάνοντας υπόψη ότι η Επιτροπή υπογράφει το ΜΣ για λογαριασμό των υπουργών οικονομικών της ζώνης του ευρώ· λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη ότι η κοινή γνώμη δεν γνωρίζει πώς διεξήχθησαν στην πράξη οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Τρόικας και του εκάστοτε κράτους μέλους και ότι, επιπλέον, δεν επικρατεί διαφάνεια σχετικά με το κατά πόσον το κράτος μέλος που ζήτησε συνδρομή είχε τη δυνατότητα να επηρεάσει το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων· λαμβάνοντας υπόψη ότι στη συνθήκη για τον ΕΜΣ προβλέπεται ότι ένα κράτος μέλος που ζητεί συνδρομή από τον ΕΜΣ αναμένεται να απευθύνει, ει δυνατόν, αίτημα παροχής συνδρομής στο ΔΝΤ·
ΙΓ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το συνολικό ποσό των πακέτων χρηματοδοτικής συνδρομής για τα τέσσερα προγράμματα είναι πρωτοφανές, όπως είναι και η διάρκεια, η δομή και το πλαίσιο των προγραμμάτων, με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται μια ανεπιθύμητη κατάσταση στην οποία η παροχή συνδρομής έχει αντικαταστήσει σχεδόν αποκλειστικά τη συνήθη χρηματοδότηση από τις αγορές· λαμβάνοντας υπόψη ότι έτσι προστατεύεται ο τραπεζικός τομέας από ζημίες, μέσω της μεταφοράς μεγάλων ποσών χρέους των χωρών του προγράμματος από τους ισολογισμούς του ιδιωτικού τομέα στον ισολογισμό του δημόσιου τομέα·
ΙΔ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το ΔΕΕ έχει δηλώσει, στην απόφαση για την υπόθεση Pringle, ότι η επιβαλλόμενη με το άρθρο 125 ΣΛΕΕ απαγόρευση διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη δανείζονται υπακούοντας στη λογική της αγοράς, η οποία πρέπει να τα ωθεί στην τήρηση δημοσιονομικής πειθαρχίας, και ότι η τήρηση μιας τέτοιας πειθαρχίας συμβάλλει, σε επίπεδο Ένωσης, στην επίτευξη ενός υπέρτερου σκοπού, ήτοι στη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της νομισματικής ένωσης· λαμβάνοντας, ωστόσο, υπόψη ότι το ΔΕΕ τονίζει πως το άρθρο 125 ΣΛΕΕ δεν απαγορεύει την παροχή, εκ μέρους ενός ή περισσοτέρων κρατών μελών, χρηματοδοτικής συνδρομής σε κράτος μέλος, το οποίο παραμένει υπεύθυνο για τις υποχρεώσεις του έναντι των πιστωτών του, εφόσον οι όροι που συνδέονται με τη συνδρομή αυτή είναι τέτοιας φύσης ώστε να ωθούν το εν λόγω κράτος μέλος να εφαρμόσει υγιή δημοσιονομική πολιτική·
ΙΕ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η χρηματοπιστωτική κρίση έχει επιφέρει οικονομική και κοινωνική κρίση· λαμβάνοντας υπόψη ότι η οικονομική κατάσταση και οι πρόσφατες εξελίξεις σε ορισμένα κράτη μέλη είχαν σοβαρές και πρωτοφανείς αρνητικές επιπτώσεις όσον αφορά την ποσότητα και ποιότητα της απασχόλησης, την πρόσβαση στην πίστη, τα επίπεδα εισοδήματος, την κοινωνική προστασία και τα πρότυπα υγείας και ασφάλειας, και ότι συνεπώς υπάρχει αναμφισβήτητη οικονομική και κοινωνική δυσπραγία· λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτές οι αρνητικές επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι σαφώς χειρότερες χωρίς τη χρηματοδοτική συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ και ότι η δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχει συμβάλει ώστε να αποσοβηθεί μια περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης·
ΙΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στο άρθρο 151 της ΣΛΕΕ προβλέπεται ότι τυχόν δράση που αναλαμβάνεται από την ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να συνάδει με τα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα που ορίζονται στον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη του 1961 και στον Κοινοτικό Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων των Εργαζόμενων του 1989, με σκοπό τη βελτίωση, μεταξύ άλλων, του κοινωνικού διαλόγου·
ΙΖ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με το άρθρο 152 ΣΛΕΕ, «η Ένωση αναγνωρίζει και προάγει τον ρόλο των κοινωνικών εταίρων στο επίπεδό της, λαμβάνοντας υπόψη την ποικιλομορφία των εθνικών συστημάτων» και «διευκολύνει τον μεταξύ τους διάλογο, σεβόμενη την αυτονομία τους»·
ΙΗ. λαμβάνοντας υπόψη ότι το κόστος των υπηρεσιών για τους χρήστες υπηρεσιών αυξάνεται σε ορισμένα κράτη μέλη, πράγμα που σημαίνει ότι πολλοί άνθρωποι δεν έχουν πλέον την οικονομική δυνατότητα να απολαμβάνουν επαρκές επίπεδο υπηρεσιών που να ανταποκρίνεται στις βασικές τους ανάγκες, συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε ζωτικής σημασίας θεραπείες·
ΙΘ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η ομάδα δράσης για την Ελλάδα συστάθηκε για να ενισχύσει την ικανότητα της ελληνικής διοίκησης να σχεδιάζει, να εφαρμόζει και να επιβάλλει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της λειτουργίας της οικονομίας, της κοινωνίας και της διοίκησης, και για να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για βιώσιμη ανάκαμψη και δημιουργία θέσεων εργασίας, καθώς και για να επιταχύνει την απορρόφηση των κονδυλίων των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Συνοχής της ΕΕ στην Ελλάδα και να αξιοποιήσει κρίσιμους πόρους για τη χρηματοδότηση επενδύσεων·
Κ. λαμβάνοντας υπόψη ότι στο ψήφισμά του, της 20ής Νοεμβρίου 2012, το Κοινοβούλιο ζήτησε να εφαρμοστούν στα θεσμικά όργανα της ΕΕ που αποτελούν μέλη της Τρόικας υψηλά πρότυπα δημοκρατικής λογοδοσίας σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο· λαμβάνοντας υπόψη ότι η λογοδοσία είναι επιτακτικής σημασίας για την αξιοπιστία των προγραμμάτων συνδρομής και, ιδίως, απαιτεί μεγαλύτερη συμμετοχή των εθνικών κοινοβουλίων, καθώς και ότι είναι αναγκαίο τα μέλη της Τρόικας που ανήκουν στην ΕΕ να απευθύνονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βάσει σαφούς εντολής πριν από την ανάληψη των καθηκόντων τους και να υπόκεινται στην υποχρέωση τακτικής αναφοράς προς το Κοινοβούλιο καθώς και σε δημοκρατικό έλεγχο εκ μέρους του·
ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, βραχυπρόθεσμα, πρώτιστος στόχος των προγραμμάτων ήταν να αποφευχθεί μια ανεξέλεγκτη χρεοκοπία και να τεθεί τέρμα στην κερδοσκοπία σχετικά με το δημόσιο χρέος· λαμβάνοντας υπόψη ότι ο μεσοπρόθεσμος στόχος ήταν να διασφαλιστεί η επιστροφή των χρημάτων που είχαν χορηγηθεί μέσω δανείων, αποφεύγοντας κατ' αυτόν τον τρόπο μια οικονομική ζημία μεγάλης έκτασης την οποία θα επωμίζονταν οι φορολογούμενοι των χωρών οι οποίες παρέχουν τη συνδρομή και εγγυώνται τα κεφάλαια· λαμβάνοντας υπόψη ότι, στο πλαίσιο αυτό, το πρόγραμμα πρέπει επίσης να επιτύχει βιώσιμη ανάπτυξη και αποτελεσματική μείωση του χρέους τόσο μεσοπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα· λαμβάνοντας υπόψη ότι τα προγράμματα δεν ήταν κατάλληλα για να διορθώσουν πλήρως τις μακροοικονομικές ανισορροπίες που είχαν συσσωρευτεί σε ορισμένες περιπτώσεις επί δεκαετίες·
Οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκονταν στην αρχή της κρίσης οι χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα
1. θεωρεί ότι οι συγκεκριμένες συνθήκες που πυροδότησαν την κρίση διέφεραν σε καθένα από τα τέσσερα κράτη μέλη, παρότι παρατηρούνται κοινά μοτίβα όπως η ταχεία αύξηση των εισροών κεφαλαίου και η σώρευση μακροοικονομικών ανισορροπιών κατά τη διάρκεια των ετών που προηγήθηκαν της κρίσης· επισημαίνει ότι κρίσιμο ρόλο έπαιξαν το υπερβολικό ιδιωτικό και/ή δημόσιο χρέος, που είχε αυξηθεί σε μη βιώσιμα επίπεδα, και η υπερβολική αντίδραση των χρηματοπιστωτικών αγορών σε συνδυασμό με την κερδοσκοπία και την απώλεια ανταγωνιστικότητας, και ότι κανένα από αυτά δεν θα μπορούσε να έχει αποτραπεί από το υπάρχον πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ· επισημαίνει περαιτέρω ότι η κρίση του δημόσιου χρέους εμφάνιζε σε όλες τις περιπτώσεις ισχυρή συσχέτιση με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία προκλήθηκε από τη ρυθμιστική χαλαρότητα και από τις παρεκτροπές του χρηματοπιστωτικού τομέα·
2. σημειώνει ότι τα δημόσια οικονομικά της Ευρώπης ήταν ήδη σε κακή κατάσταση πριν από την κρίση: πράγματι, από την δεκαετία του 1970 και έπειτα, το δημόσιο χρέος των κρατών μελών αυξανόταν σταδιακά υπό την επίδραση των διάφορων περιόδων οικονομικής επιβράδυνσης που σημειώθηκαν στην ΕΕ· επισημαίνει ότι το κόστος των σχεδίων ανάκαμψης, η μείωση των φορολογικών εσόδων και οι υψηλές δαπάνες κοινωνικής προστασίας έγιναν αιτία να διογκωθεί το δημόσιο χρέος και να αυξηθεί ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ σε όλα τα κράτη μέλη, αν και σε διαφορετικό βαθμό στο καθένα·
3. υπενθυμίζει το τρίγωνο των διασυνδεδεμένων αδυναμιών, όπου η μη ισορροπημένη δημοσιονομική πολιτική ορισμένων κρατών μελών οδήγησε σε διεύρυνση των δημόσιων ελλειμμάτων σε σχέση με τα επίπεδα πριν από την κρίση και η χρηματοπιστωτική κρίση συνέβαλε σημαντικά στην εκτόξευση των ελλειμμάτων αυτών, με επακόλουθες εντάσεις στις αγορές τίτλων δημόσιου χρέους σε ορισμένα κράτη μέλη·
4. επισημαίνει ότι η πρόσφατη χρηματοπιστωτική, οικονομική και τραπεζική κρίση είναι η σοβαρότερη κρίση που παρατηρήθηκε μετά τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο· αναγνωρίζει ότι, εάν δεν είχε αναληφθεί δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η κρίση θα μπορούσε να είχε ακόμα σοβαρότερες επιπτώσεις· σημειώνει εν προκειμένω ότι ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ Jean-Claude Trichet επισήμανε σε μια δημόσια ακρόαση τον φόβο του πως, εάν δεν αναλαμβανόταν άμεση και αποφασιστική δράση, η κρίση δημόσιου χρέους μπορεί να είχε πυροδοτήσει μια κρίση ανάλογη της Μεγάλης Κρίσης του 1929·
5. επισημαίνει ότι, πριν από την έναρξη του προγράμματος συνδρομής ΕΕ-ΔΝΤ, το οποίο δρομολογήθηκε την άνοιξη του 2010, υπήρχε ένας διττός φόβος που αφορούσε την «αφερεγγυότητα» και τη «μη βιωσιμότητα» των δημόσιων οικονομικών της Ελλάδας ως αποτέλεσμα της συνεχώς μειούμενης ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας και του μακροχρόνιου δημοσιονομικού εκτροχιασμού, λόγω της χαμηλής πραγματικής είσπραξης φόρου εταιρειών, με το δημόσιο έλλειμμα να αγγίζει το 15,7% του ΑΕγχΠ το 2009, έναντι - 6,5% το 2007, και τον λόγο δημόσιου χρέους προς ΑΕγχΠ να συνεχίζει την ανοδική πορεία του από το 2003, όταν είχε διαμορφωθεί στο 97,4%, αγγίζοντας το 129,7% το 2009 και το 156,9% το 2012· είναι της γνώμης ότι η προβληματική κατάσταση της Ελλάδας οφειλόταν και στη στατιστική λαθροχειρία κατά τα έτη που προηγήθηκαν της κατάρτισης του προγράμματος· χαιρετίζει την αποφασιστική δράση της ελληνικής κυβέρνησης για επείγουσα και αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης της ανεξάρτητης Ελληνικής Στατιστικής Αρχής τον Μάρτιο του 2010· σημειώνει ότι η βαθμιαία αποκάλυψη της στατιστικής λαθροχειρίας στην Ελλάδα είχε αντίκτυπο στην ανάγκη αναπροσαρμογής των πολλαπλασιαστών, των προγνώσεων και των προτεινόμενων μέτρων· υπενθυμίζει ότι, λόγω της επιμονής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Eurostat (η στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης) είναι πλέον επιφορτισμένη με τις εξουσίες και τα μέσα για την παροχή ενός στέρεου συνόλου αξιόπιστων και αντικειμενικών στατιστικών στοιχείων·
6. επισημαίνει ότι η Ελλάδα εισήλθε σε περίοδο ύφεσης το τέταρτο τρίμηνο του 2008· σημειώνει ότι συνέπεια των έξι τριμήνων αρνητικού ρυθμού ανάπτυξης του ΑΕγχΠ που βίωσε η χώρα ήταν η ενεργοποίηση, κατά το έβδομο, του προγράμματος συνδρομής· σημειώνει ότι υπάρχει στενή συσχέτιση μεταξύ, αφενός, των επιπτώσεων της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της αύξησης του δημόσιου χρέους και, αφετέρου, της αύξησης του εθνικού χρέους και της οικονομικής κάμψης, δεδομένου ότι το δημόσιο χρέος είχε αυξηθεί από 254,7 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του τρίτου τριμήνου του 2008 σε 314,1 δισεκατομμύρια ευρώ στο τέλος του δεύτερου τριμήνου του 2010·
7. σημειώνει ότι, ύστερα από την αίτηση της ελληνικής κυβέρνησης για χρηματοδοτική συνδρομή τον Απρίλιο του 2010, οι αγορές άρχισαν να επανεκτιμούν τα θεμελιώδη οικονομικά δεδομένα και τη φερεγγυότητα άλλων κρατών μελών της ζώνης του ευρώ και, στη συνέχεια, οι εντάσεις σχετικά με τα πορτογαλικά κρατικά ομόλογα οδήγησε γρήγορα το κόστος αναχρηματοδότησης της Πορτογαλίας σε μη βιώσιμα επίπεδα·
8. επισημαίνει ότι τα οικονομικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν αρχικά από την κυβέρνηση κατά τις διαπραγματεύσεις χρειάστηκε να αναθεωρηθούν·
9. επισημαίνει ότι, πριν από την έναρξη του προγράμματος συνδρομής ΕΕ-ΔΝΤ, η πορτογαλική οικονομία έπασχε από χαμηλή αύξηση του ΑΕγχΠ και της παραγωγικότητας επί σειρά ετών, καθώς και από υψηλές εισροές κεφαλαίου, και ότι τα φαινόμενα αυτά, σε συνδυασμό με την επιτάχυνση των δαπανών, και ιδίως όσων υπόκεινται σε διακριτική ευχέρεια, σε ρυθμούς σταθερά μεγαλύτερους από την αύξηση του ΑΕγχΠ, καθώς και με τις επιπτώσεις της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, προκάλεσαν μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα και υψηλά επίπεδα δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, με παράλληλη μετάδοση επιπτώσεων της ελληνικής κρίσης, αυξάνοντας το κόστος αναχρηματοδότησης της Πορτογαλίας στις κεφαλαιαγορές σε μη βιώσιμα επίπεδα και αποκόπτοντας ουσιαστικά τον δημόσιο τομέα από τις εν λόγω αγορές· τονίζει ότι το 2010, πριν υποβληθεί αίτηση παροχής χρηματοδοτικής συνδρομής στις 7 Απριλίου 2011, ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης της Πορτογαλίας είχε μειωθεί στο 1,9% και το δημοσιονομικό της έλλειμμα είχε ανέλθει στο 9,8% (2010), το επίπεδο του δημόσιου χρέους της στο 94% (2010) και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στο 10,6% του ΑΕγχΠ, ενώ το ποσοστό ανεργίας ανερχόταν σε 12%· επισημαίνει στο πλαίσιο αυτό ότι τα θεμελιώδη μακροοικονομικά μεγέθη επιδεινώθηκαν τάχιστα σε σχέση με τα αρκετά καλά επίπεδα το 2007 πριν από την κρίση – όταν ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης της Πορτογαλίας ανερχόταν στο 2,4%, το δημοσιονομικό της έλλειμμα στο 3,1%, το επίπεδο του δημόσιου χρέους της στο 62,7% και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στο 10,2 % του ΑΕγχΠ, ενώ το ποσοστό ανεργίας ανερχόταν στο 8,1% – με αποτέλεσμα μια βαθιά και πρωτοφανή ύφεση·
10. επισημαίνει ότι, πριν από την έναρξη του προγράμματος συνδρομής ΕΕ-ΔΝΤ, η ιρλανδική οικονομία είχε μόλις υποστεί τραπεζική και οικονομική κρίση πρωτοφανών διαστάσεων, που οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην έκθεση του ιρλανδικού χρηματοπιστωτικού τομέα στην «κρίση των επισφαλών ενυπόθηκων πιστώσεων» στις ΗΠΑ, στην ανεύθυνη ανάληψη κινδύνων από τις ιρλανδικές τράπεζες και στην ευρεία χρήση τίτλων προερχόμενων από τιτλοποίηση, μια κρίση που, ύστερα από την παροχή καθολικής εγγύησης και την επακόλουθη διάσωση, είχε αποτέλεσμα να αποκοπεί ο δημόσιος τομέας από τις κεφαλαιαγορές, πράγμα που οδήγησε στη μείωση του ιρλανδικού ΑΕγχΠ κατά 6,4% το 2009 (1,1 % το 2010) έναντι θετικής οικονομικής ανάπτυξης της τάξης του 5% του ΑΕγχΠ το 2007, σε αύξηση της ανεργίας από 4,7% το 2007 σε 13,9% το 2010, και σε έλλειμμα της ‘γενικής κυβέρνησης’, με κορύφωση στο 30,6% το 2010 ως αποτέλεσμα της στήριξης της ιρλανδικής κυβέρνησης στον τραπεζικό τομέα, έναντι πλεονάσματος 0,2% το 2007· επισημαίνει ότι η τραπεζική κρίση επήλθε εν μέρει λόγω ανεπαρκούς ρυθμιστικού πλαισίου, πολύ χαμηλών φορολογικών συντελεστών και ενός υπερβολικά διογκωμένου τραπεζικού κλάδου· αναγνωρίζει ότι οι ιδιωτικές ζημίες των ιρλανδικών τραπεζών μεταφέρθηκαν το ισοζύγιο του ιρλανδικού δημόσιου, προκειμένου να αποφευχθεί η κατάρρευση του ιρλανδικού τραπεζικού συστήματος καθώς και να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι διάχυσης στο σύνολο της ζώνης του ευρώ, και ότι η κυβέρνηση της Ιρλανδίας ενήργησε προς το ευρύτερο συμφέρον της Ένωσης κατά την αντιμετώπιση της τραπεζικής κρίσης· σημειώνει περαιτέρω ότι, κατά τη δεκαετία που προηγήθηκε του προγράμματος συνδρομής, η ιρλανδική οικονομία βίωσε μια παρατεταμένη περίοδο αρνητικών πραγματικών επιτοκίων·
11. επισημαίνει την ανυπαρξία δημοσιονομικών ανισορροπιών πριν από την κρίση στην Ιρλανδία και το εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο του δημόσιου χρέους· επισημαίνει επίσης το εκτεταμένο επίπεδο ευελιξίας της αγοράς εργασίας πριν από την κρίση· σημειώνει ότι η τρόικα ζήτησε αρχικά τη μείωση των μισθών· εφιστά την προσοχή στο μη βιώσιμο τραπεζικό μοντέλο και σε ένα φορολογικό σύστημα βασισμένο υπερβολικά στα έσοδα από τη φορολόγηση της φούσκας των ακινήτων και των στοιχείων ενεργητικού, με αποτέλεσμα να βρεθεί το κράτος χωρίς έσοδα όταν έσκασαν αυτές οι φούσκες·
12. επισημαίνει ότι γύρω στο 40% του ιρλανδικού ΑΕγχΠ διοχετεύτηκε στον τραπεζικό τομέα από τους φορολογούμενους σε μια στιγμή κατά την οποία η διάσωση με ίδια μέσα (ή εσωτερική διάσωση, bail-in) δεν ήταν διαθέσιμη, καθώς είχε προκαλέσει μεγάλες διχογνωμίες στο πλαίσιο της Τρόικας·
13. ζητεί την πλήρη εφαρμογή της δέσμευσης που ανέλαβαν οι ηγέτες της ΕΕ τον Ιούνιο του 2012, προκειμένου να διαρραγεί αποτελεσματικά ο φαύλος κύκλος μεταξύ τραπεζών και κρατών, και να εξεταστεί περαιτέρω η κατάσταση του ιρλανδικού χρηματοπιστωτικού τομέα, κατά τρόπο που θα μειώσει σημαντικά το μεγάλο βάρος του τραπεζικού χρέους της Ιρλανδίας·
14. σημειώνει ότι, όταν τέθηκε ζήτημα συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα (PSI) στην Ελλάδα, δεν εξετάστηκαν επαρκώς οι επιπτώσεις στο τραπεζικό σύστημα της Κύπρου, το οποίο βρισκόταν ήδη στα πρόθυρα της κατάρρευσης λόγω ενός χρεοκοπημένου τραπεζικού μοντέλου, ενώ υποστηρίζεται επίσης ότι για μια ακόμη φορά προστατεύτηκαν περιουσιακά στοιχεία που συνδέονταν με ορισμένα μεγαλύτερα κράτη μέλη·
15. επισημαίνει ότι, τον Μάιο του 2011, η Κύπρος έχασε την πρόσβασή στις διεθνείς αγορές λόγω της σημαντικής επιδείνωσης των δημόσιων οικονομικών της, καθώς και της μεγάλης έκθεσης του κυπριακού τραπεζικού τομέα στην ελληνική οικονομία και στην αναδιάρθρωση του ελληνικού δημόσιου χρέους, η οποία προκάλεσε σημαντικές απώλειες στην Κύπρο· υπενθυμίζει ότι, αρκετά χρόνια πριν από την έναρξη του προγράμματος συνδρομής ΕΕ-ΔΝΤ το 2013, είχαν ανακύψει σοβαροί προβληματισμοί σχετικά με τη συστημική αστάθεια της κυπριακής οικονομίας, οι οποίοι βασίζονταν, μεταξύ άλλων, σε έναν τραπεζικό τομέα με υπερβολικό δείκτη μόχλευσης και επιζήτηση κινδύνων και με έκθεση σε υπερχρεωμένες τοπικές κτηματικές εταιρείες, στην ελληνική κρίση χρέους, στην υποβάθμιση των κρατικών κυπριακών ομολόγων από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης, στην αδυναμία αναχρηματοδότησης των δημόσιων δαπανών από τις διεθνείς αγορές και στην απροθυμία των κυπριακών δημόσιων αρχών για αναδιάρθρωση του προβληματικού χρηματοπιστωτικού τομέα, ενώ αντίθετα επέλεγαν να στηριχτούν στη μαζική εισροή κεφαλαίων από τη Ρωσία· υπενθυμίζει επίσης ότι η κατάσταση αυτή περιεπλάκη ακόμη περισσότερο λόγω της υπέρμετρης στήριξης στις αποταμιεύσεις από ρώσους πολίτες και της προσφυγή για δάνειο στις ρωσικές αρχές· επισημαίνει περαιτέρω ότι το 2007 ο λόγος δημόσιου χρέους προς ΑΕγχΠ στην Κύπρο βρισκόταν στο 58,8%, αλλά αυξήθηκε σε 86,6% το 2012, ενώ το 2007 η γενική κυβέρνηση εμφάνιζε πλεόνασμα 3,5% του ΑΕγχΠ, το οποίο όμως το 2012 είχε μετατραπεί σε έλλειμμα -6.4%·
Χρηματοδοτική συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ, περιεχόμενο των μνημονίων συνεννόησης (ΜΣ) και εφαρμοζόμενες πολιτικές
16. επισημαίνει ότι η Ελλάδα υπέβαλε την αρχική αίτηση παροχής χρηματοδοτικής συνδρομής στις 23 Απριλίου 2010 και ότι η συμφωνία μεταξύ των ελληνικών αρχών, αφενός, και της ΕΕ και του ΔΝΤ, αφετέρου, εγκρίθηκε στις 2 Μαΐου 2010, στα σχετικά μνημόνια συνεννόησης που περιέχουν τις προϋποθέσεις πολιτικής για τη χρηματοδοτική συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ· επισημαίνει ακόμη ότι, έπειτα από πέντε επανεξετάσεις και την ανεπαρκή επιτυχία του πρώτου προγράμματος, κρίθηκε απαραίτητη η έγκριση δεύτερου προγράμματος τον Μάρτιο του 2012, το οποίο έχει επανεξετασθεί έκτοτε τρεις φορές· επισημαίνει ότι το ΔΝΤ δεν έλαβε επαρκώς υπόψη τις αντιρρήσεις του ενός τρίτου των μελών του συμβουλίου του ως προς την κατανομή του οφέλους και του βάρους της εφαρμογής του πρώτου ελληνικού προγράμματος·
17. επισημαίνει ότι η πρώτη συμφωνία του Μαΐου 2010 δεν περιλάμβανε διατάξεις για την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, αν και είχε προταθεί από το ΔΝΤ, το οποίο, σύμφωνα με τη συνήθη πρακτική του, θα προτιμούσε μια έγκαιρη αναδιάρθρωση του χρέους· υπενθυμίζει την απροθυμία της ΕΚΤ να εξετάσει οιαδήποτε μορφή αναδιάρθρωσης του χρέους το 2010 και το 2011 με το σκεπτικό ότι αυτό θα προκαλούσε μετάδοση των επιπτώσεων της κρίσης σε άλλα κράτη μέλη, καθώς και την άρνησή της να συμμετάσχει στην αναδιάρθρωση που συμφωνήθηκε τον Φεβρουάριο του 2012· επισημαίνει ότι, τον Νοέμβριο του 2010, η Κεντρική Τράπεζα της Ελλάδας συνέβαλε στην εντατικοποίηση της αναταραχής στην αγορά, προειδοποιώντας δημόσια τους επενδυτές ότι οι πράξεις στήριξης ρευστότητας της ΕΚΤ δεν μπορούσαν πλέον να θεωρούνται δεδομένες στην περίπτωση του ελληνικού δημόσιου χρέους· επισημαίνει ακόμη ότι η δέσμευση των κρατών μελών ότι οι τράπεζές τους θα διατηρούσαν τα ανοίγματά τους στις ελληνικές αγορές ομολόγων δεν τηρήθηκε·
18. επισημαίνει ότι η Πορτογαλία υπέβαλε την αρχική αίτηση παροχής χρηματοδοτικής συνδρομής στις 7 Απριλίου 2011 και ότι η συμφωνία μεταξύ των πορτογαλικών αρχών, αφενός, και της ΕΕ και του ΔΝΤ, αφετέρου, εγκρίθηκε στις 17 Μαΐου 2011, στα σχετικά μνημόνια συνεννόησης που περιέχουν τις προϋποθέσεις πολιτικής για τη χρηματοδοτική συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ· σημειώνει περαιτέρω ότι το πορτογαλικό πρόγραμμα έκτοτε επανεξετάστηκε τακτικά προκειμένου να προσαρμοσθούν οι στόχοι και οι σκοποί, λόγω των ανέφικτων αρχικών στόχων, και ότι αυτό οδήγησε στην επιτυχή δέκατη επανεξέταση του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής της Πορτογαλίας, με ευοίωνη προοπτική για σύντομη ολοκλήρωσή του·
19. υπενθυμίζει ότι έχει αναφερθεί η άσκηση διμερούς πίεσης από την ΕΚΤ στις ιρλανδικές αρχές πριν εγκριθεί η αρχική συμφωνία μεταξύ των ιρλανδικών αρχών, αφενός, και της ΕΕ και του ΔΝΤ, αφετέρου, στις 7 Δεκεμβρίου 2010 και στις 16 Δεκεμβρίου 2010, αντίστοιχα, στα σχετικά μνημόνια συνεννόησης που περιέχουν τις προϋποθέσεις πολιτικής για τη χρηματοδοτική συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ· επισημαίνει ότι το πρόγραμμα βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στο εθνικό σχέδιο ανάκαμψης της οικονομίας για την περίοδο 2011-2014 της ιρλανδικής κυβέρνησης, το οποίο δημοσιεύθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2010· σημειώνει ακόμη ότι το ιρλανδικό πρόγραμμα έχει έκτοτε επανεξετασθεί σε τακτικά διαστήματα, με τη δωδέκατη και τελική επανεξέταση στις 9 Δεκεμβρίου 2013, και ότι το ιρλανδικό πρόγραμμα ολοκληρώθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2013·
20. επισημαίνει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε, στις 29 Ιουνίου 2012, να παράσχει στον ΕΜΣ τη δυνατότητα άμεσης ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών, μετά από επίσημη απόφαση και υπό τον όρο της θέσπισης ενός αποτελεσματικού ενιαίου εποπτικού μηχανισμού· επισημαίνει ακόμη ότι το λειτουργικό πλαίσιο για έναν μηχανισμό άμεσης ανακεφαλαιοποίησης, που θα υπόκειται σε όρους, καθορίστηκε από την Ευρωομάδα στις 20 Ιουνίου 2013·
21. επισημαίνει ότι με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκε η αντίληψη για τη διάσωση με ίδια μέσα (bail-in)· στην περίπτωση της Ιρλανδίας το 2010, οι ιρλανδικές αρχές δεν είχαν την επιλογή της διάσωσης με ίδια μέσα για τους κατόχους ομολόγων με εξοφλητική προτεραιότητα, ενώ το 2013 στην Κύπρο αυτό προτάθηκε ως μέτρο πολιτικής, γεγονός το οποίο αύξησε το χάσμα μεταξύ των μέσων που χρησιμοποιούνται με σκοπό να περιοριστεί η τραπεζική κρίση και η κρίση του δημόσιου χρέους·
22. επισημαίνει ότι η Κύπρος υπέβαλε μεν την αρχική αίτηση παροχής χρηματοδοτικής συνδρομής στις 25 Ιουνίου 2012, αλλά ότι οι διαφορετικές θέσεις των μερών όσον αφορά τις προϋποθέσεις, καθώς και η απόρριψη από το κυπριακό κοινοβούλιο, στις 19 Μαρτίου 2013, ενός αρχικού σχεδίου προγράμματος που περιλάμβανε τη διάσωση με ίδια μέσα για τις εγγυημένες καταθέσεις, με το σκεπτικό ότι ήταν αντίθετο προς το πνεύμα του ευρωπαϊκού δικαίου καθώς προέβλεπε ‘κούρεμα’ των μικρών καταθέσεων κάτω των 100.000 ευρώ, καθυστέρησαν τη σύναψη της τελικής συμφωνίας για το πρόγραμμα συνδρομής ΕΕ-ΔΝΤ μέχρι τις 24 Απριλίου (ΕΕ) και τις 15 Μαΐου 2013 (ΔΝΤ), αντίστοιχα, και η κυπριακή Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε τελικά τη συμφωνία στις 30 Απριλίου 2013· επισημαίνει την ύπαρξη αρχικών ανταγωνιστικών προτάσεων ως προς το πρόγραμμα της Κύπρου μεταξύ των μελών της Τρόικας και τονίζει την έλλειψη επαρκούς αιτιολόγησης ως προς το πώς έγινε δεκτό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους υπουργούς Οικονομικών της ΕΕ να συμπεριληφθούν οι εγγυημένες καταθέσεις· επιπροσθέτως, εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι, όπως ανέφεραν οι κυπριακές αρχές, δυσκολεύτηκαν να πείσουν τους εκπροσώπους της Τρόικας για τις ανησυχίες τους κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, καθώς και για το γεγονός ότι η κυπριακή κυβέρνηση φέρεται να υποχρεώθηκε να δεχτεί το μέσο εσωτερικής διάσωσης για τις τραπεζικές καταθέσεις εξαιτίας του υπερβολικά υψηλού επιπέδου του ιδιωτικού χρέους σε σχέση με το ΑΕγχΠ· επισημαίνει ότι, ενώ η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ) και μια υπουργική επιτροπή συμμετείχαν ενεργά στη διαπραγμάτευση και στον σχεδιασμό του προγράμματος χρηματοδοτικής συνδρομής, και τελικά ο Διοικητής της ΚΤΚ και ο υπουργός Οικονομικών συνυπέγραψαν το μνημόνιο συνεννόησης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι υπήρξε εξαιρετικά περιορισμένος χρόνος για περαιτέρω λεπτομερή διαπραγμάτευση πτυχών του μνημονίου·
23. σημειώνει τις σοβαρές παρενέργειες της εφαρμογής του εργαλείου εσωτερικής διάσωσης, στις οποίες περιλαμβάνεται η επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων· τονίζει ότι η πραγματική οικονομία της Κύπρου εξακολουθεί να αντιμετωπίζει μείζονες προκλήσεις, δεδομένου ότι η περικοπή των πιστωτικών ορίων έχει σημαντικές επιπτώσεις στους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας·
24. επισημαίνει ότι το ΔΝΤ είναι ο παγκόσμιος οργανισμός που είναι επιφορτισμένος να παρέχει στα κράτη που αντιμετωπίζουν προβλήματα ισοζυγίου πληρωμών χρηματοδοτική συνδρομή υπό όρους· επισημαίνει το γεγονός ότι όλα τα κράτη μέλη είναι μέλη του ΔΝΤ και έχουν, ως εκ τούτου, το δικαίωμα να ζητούν τη συνδρομή του, σε πλαίσιο συνεργασίας με τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και υπό το πρίσμα της αξιολόγησης των συμφερόντων της ΕΕ και του εν λόγω κράτους μέλους· επισημαίνει ότι, λόγω του μεγέθους της κρίσης, η αποκλειστική εξάρτηση από τα χρηματοδοτικά μέσα του ΔΝΤ δεν θα ήταν επαρκής για την αντιμετώπιση των προβλημάτων των χωρών που έχουν ανάγκη χρηματοδοτικής συνδρομής·
25. τονίζει ότι το ΔΝΤ επεσήμανε σαφώς τους κινδύνους που ενέχει το ελληνικό πρόγραμμα, ιδίως όσον αφορά τη βιωσιμότητα του χρέους· παρατηρεί ότι το ΔΝΤ, πέραν του ότι δέχθηκε την εκπόνηση και τη διαπραγμάτευση του προγράμματος από την Τρόικα, αποφάσισε να τροποποιήσει το κριτήριο για την πολιτική του έκτακτης πρόσβασης όσον αφορά τη βιωσιμότητα του χρέους, ώστε να καταστεί δυνατός ο δανεισμός προς την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία·
26. εφιστά την προσοχή στους προβληματισμούς που εκφράστηκαν όσον αφορά την επίβλεψη από την ΕΚΤ του μηχανισμού επείγουσας ενίσχυσης υπό μορφή ρευστότητας· θεωρεί ότι η έννοια της φερεγγυότητας που χρησιμοποιείται από την ΕΚΤ υστερεί ως προς τη διαφάνεια και την προβλεψιμότητα·
27. διαπιστώνει ότι η ΕΕ και οι διεθνείς οργανισμοί βρέθηκαν απροετοίμαστοι για μια μεγάλης εμβέλειας κρίση δημόσιου χρέους καθώς και για τις ποικίλες εστίες και επιπτώσεις της εντός της ζώνης του ευρώ, που οφείλονται, μεταξύ άλλων, στη μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική κρίση από το 1929· εκφράζει την απογοήτευσή του για την απουσία κατάλληλης νομικής βάσης για την αντιμετώπιση μιας τέτοιας κρίσης· αναγνωρίζει τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν για ταχεία και αποφασιστική αντίδραση, αλλά εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι το Συμβούλιο αρνήθηκε συστηματικά να επεξεργαστεί μια μακροπρόθεσμη, ολοκληρωμένη και συστημική προσέγγιση· εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ και οι ενωσιακές πολιτικές που αποσκοπούν στη μακροπρόθεσμη οικονομική σύγκλιση εντός της Ένωσης δεν έχουν αποφέρει απτά αποτελέσματα·
28. επισημαίνει ότι τα ποσοστά συγχρηματοδότησης για τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ έχουν αυξηθεί έως και στο 95% για ορισμένα από τα κράτη μέλη που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση και έχουν λάβει χρηματοδοτική ενίσχυση στο πλαίσιο προγράμματος προσαρμογής· τονίζει ότι οι τοπικές και εθνικές διοικήσεις πρέπει να ενισχυθούν προκειμένου να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εφαρμογής της νομοθεσίας και των προγραμμάτων της ΕΕ, έτσι ώστε να επιταχυνθεί η απορρόφηση των κονδυλίων των διαρθρωτικών ταμείων·
29. αναγνωρίζει, παρ’ όλα τα ανωτέρω, ότι η τεράστια πρόκληση την οποία αντιμετώπισε η Τρόικα καθώς εντεινόταν η κρίση ήταν πρωτοφανής, κάτι που οφείλεται μεταξύ άλλων στην κακή κατάσταση των δημόσιων οικονομικών, στην ανάγκη για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε ορισμένα κράτη μέλη, στην ανεπάρκεια του ρυθμιστικού πλαισίου για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, στις μεγάλες μακροοικονομικές ανισορροπίες που σωρεύονταν επί πολλά χρόνια, καθώς επίσης στις αποτυχίες σε επίπεδο πολιτικής και σε θεσμικό επίπεδο και στο γεγονός ότι τα περισσότερα παραδοσιακά μακροοικονομικά εργαλεία, όπως η δημοσιονομική πολιτική ή η εξωτερική υποτίμηση, δεν ήταν διαθέσιμα εξαιτίας των περιορισμών της νομισματικής ένωσης και του ανολοκλήρωτου χαρακτήρα της ζώνης του ευρώ· επισημαίνει ακόμη τη σημαντική πίεση χρόνου που οφειλόταν εν μέρει στο ότι οι αιτήσεις χρηματοδοτικής συνδρομής υποβλήθηκαν κατά κανόνα σε μια στιγμή κατά την οποία οι χώρες βρίσκονταν ήδη κοντά στη χρεοκοπία και είχαν χάσει την πρόσβαση στις αγορές, ενώ επίσης χρειαζόταν να ξεπεραστούν νομικά εμπόδια, ο φόβος αποσύνθεσης της ζώνης του ευρώ ήταν υπαρκτός, υπήρχε εξόφθαλμη ανάγκη να επιτευχθούν πολιτικές συμφωνίες και να ληφθούν αποφάσεις για μεταρρυθμίσεις, η παγκόσμια οικονομία βρισκόταν σε σοβαρή κάμψη και ορισμένες χώρες που θα συνεισέφεραν στη χρηματοδοτική συνδρομή γνώριζαν ανησυχητική αύξηση του δικού τους δημόσιου και ιδιωτικού χρέους·
30. καταγγέλλει την έλλειψη διαφάνειας στις διαπραγματεύσεις για τα μνημόνια συνεννόησης· διαπιστώνει την ανάγκη να αξιολογηθεί κατά πόσον τα επίσημα έγγραφα κοινοποιούνταν με σαφήνεια και εξετάζονταν εγκαίρως από τα εθνικά κοινοβούλια και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και σε ποιο βαθμό συζητούνταν επαρκώς με τους κοινωνικούς εταίρους· επισημαίνει περαιτέρω ότι οι πρακτικές αυτές, που σημαίνουν ότι οι πληροφορίες παραμένουν πίσω από κλειστές πόρτες, ενδέχεται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στα δικαιώματα των πολιτών, στη σταθερότητα της πολιτικής κατάστασης των εμπλεκόμενων χωρών και στην εμπιστοσύνη των πολιτών στη δημοκρατία και στο ευρωπαϊκό εγχείρημα·
31. παρατηρεί ότι οι συστάσεις που περιλαμβάνονται στα μνημόνια συνεννόησης είναι αντίθετες προς την πολιτική εκσυγχρονισμού που εκπονήθηκε με τη στρατηγική της Λισαβόνας και τη στρατηγική «Ευρώπη 2020»· επισημαίνει περαιτέρω ότι τα κράτη μέλη που έχουν συνάψει μνημόνια συνεννόησης εξαιρούνται από όλες τις διαδικασίες υποβολής εκθέσεων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, περιλαμβανομένης της υποβολής εκθέσεων για τους στόχους καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, και δεν λαμβάνουν ειδικές κατά χώρα συστάσεις, εκτός αυτών που σχετίζονται με την εφαρμογή των μνημονίων συνεννόησής τους· υπενθυμίζει ότι χρειάζεται αναπροσαρμογή των μνημονίων συνεννόησης προκειμένου να λαμβάνουν υπόψη τις πρακτικές και τους θεσμικούς μηχανισμούς διαμόρφωσης των μισθών και το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του οικείου κράτους μέλους στο πλαίσιο της στρατηγικής της Ένωσης για την ανάπτυξη και την απασχόληση, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 (άρθρο 7 παράγραφος 1)· ζητεί αυτό να γίνει όπου δεν έχει ήδη γίνει· επισημαίνει, ωστόσο, ότι αυτό μπορεί εν μέρει να εξηγηθεί, έστω κι αν δεν μπορεί να δικαιολογηθεί πλήρως, από το γεγονός ότι τα προγράμματα χρειάστηκε να εφαρμοστούν υπό σημαντική πίεση χρόνου μέσα σε δύσκολο πολιτικό, οικονομικό και χρηματοπιστωτικό περιβάλλον·
32. αποδοκιμάζει το γεγονός ότι τα προγράμματα για την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία περιλαμβάνουν μια σειρά από αναλυτικές οδηγίες για τη μεταρρύθμιση των συστημάτων υγείας και περικοπές συναφών δαπανών· αποδοκιμάζει το γεγονός ότι τα προγράμματα αυτά δεν δεσμεύονται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή από τις διατάξεις των Συνθηκών, και ιδίως το άρθρο 168 παράγραφος 7 της ΣΛΕΕ·
33. επισημαίνει ότι οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ ενέκριναν τα προγράμματα μακροοικονομικής προσαρμογής·
Η τρέχουσα οικονομική και κοινωνική κατάσταση
34. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι τα μέτρα που εφαρμόστηκαν προκάλεσαν βραχυπρόθεσμα αύξηση των ανισοτήτων στην κατανομή του εισοδήματος· επισημαίνει ότι η αύξηση των ανισοτήτων αυτών στις τέσσερις χώρες ξεπέρασε τον μέσο όρο· επισημαίνει ότι οι περικοπές στις κοινωνικές παροχές και υπηρεσίες και η αύξηση της ανεργίας η οποία προέκυψε λόγω των μέτρων που περιέχουν τα προγράμματα για την αντιμετώπιση της μακροοικονομικής κατάστασης, καθώς και οι μειώσεις στους μισθούς, οδηγούν στην αύξηση των επιπέδων της φτώχειας·
35. επισημαίνει το απαράδεκτο επίπεδο της ανεργίας, της μακροχρόνιας ανεργίας και της ανεργίας των νέων, ιδίως στα τέσσερα κράτη μέλη που υπάγονται σε προγράμματα συνδρομής· τονίζει ότι η υψηλή ανεργία των νέων θέτει σε κίνδυνο τις ευκαιρίες για μελλοντική οικονομική ανάπτυξη, όπως δείχνουν οι μεταναστευτικές ροές νέων από τη Νότια Ευρώπη και την Ιρλανδία, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε διαρροή εγκεφάλων· υπενθυμίζει ότι η εκπαίδευση, η κατάρτιση και η ύπαρξη ισχυρού επιστημονικού και τεχνολογικού υποβάθρου έχουν αναγνωριστεί συστηματικά ως η κρίσιμη διαδρομή για τη διαρθρωτική κάλυψη της υστέρησης των εν λόγω οικονομιών· ως εκ τούτου, χαιρετίζει τις πρόσφατες πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά την εκπαίδευση και την απασχόληση των νέων, το πρόγραμμα Erasmus+, την πρωτοβουλία για την απασχόληση των νέων και τα 6 δισ. ευρώ για το σύστημα εγγύησης της ΕΕ για τους νέους, αλλά ζητεί ακόμη μεγαλύτερη πολιτική και οικονομική εστίαση στην αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών· τονίζει ότι οι αρμοδιότητες που αφορούν την απασχόληση παραμένουν κατά κύριο λόγο στα κράτη μέλη· συνεπώς, ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να εκσυγχρονίσουν περαιτέρω τα εθνικά εκπαιδευτικά τους συστήματα και να αντιμετωπίσουν την ανεργία των νέων·
36. χαιρετίζει το τέλος του προγράμματος στην Ιρλανδία, στον βαθμό που σταμάτησαν οι αποστολές της Τρόικας και η χώρα προσέφυγε επιτυχώς στις αγορές ομολόγων στις 7 Ιανουαρίου 2014, καθώς και το αναμενόμενο τέλος του αντίστοιχου προγράμματος στην Πορτογαλία· αναγνωρίζει την άνευ προηγουμένου δημοσιονομική προσαρμογή στην Ελλάδα αλλά εκφράζει τη λύπη του για τα ανομοιογενή αποτελέσματα που παρουσιάζει η Ελλάδα, παρά τις πρωτοφανείς μεταρρυθμίσεις που έχουν αναληφθεί· αναγνωρίζει τις πολύ απαιτητικές προσπάθειες που έχει ζητηθεί να καταβληθούν από άτομα, οικογένειες, επιχειρήσεις και άλλα ιδρύματα της κοινωνίας των πολιτών στις χώρες που υπάγονται σε προγράμματα προσαρμογής· λαμβάνει υπόψη του τα πρώτα σημάδια μιας περιορισμένης οικονομικής βελτίωσης σε ορισμένες χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα· επισημαίνει ωστόσο ότι τα ποσοστά ανεργίας παραμένουν υψηλά επιβαρύνοντας την οικονομική ανάκαμψη, και ότι είναι ακόμη αναγκαίες συνεχείς και φιλόδοξες προσπάθειες τόσο σε εθνικό όσο και σε ενωσιακό επίπεδο·
Η Τρόικα: οικονομική διάσταση, θεωρητική βάση, αντίκτυπος των αποφάσεων
37. υπογραμμίζει ότι κατάλληλα οικονομικά μοντέλα τα οποία θα είναι ειδικά για κάθε χώρα καθώς και για ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ και θα βασίζονται σε συνετές παραδοχές, σε ανεξάρτητα στοιχεία, στη συμμετοχή των ενδιαφερομένων και στη διαφάνεια, είναι αναγκαία για την κατάρτιση αξιόπιστων και αποτελεσματικών προγραμμάτων προσαρμογής, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι οι οικονομικές προβλέψεις περιέχουν συνήθως ένα βαθμό αβεβαιότητας και αστάθειας· αποδοκιμάζει το γεγονός ότι δεν ήταν πάντοτε διαθέσιμα επαρκή στατιστικά στοιχεία και πληροφορίες·
38. εκφράζει ικανοποίηση για το γεγονός ότι η χρηματοδοτική συνδρομή πέτυχε βραχυπρόθεσμα τον στόχο της αποφυγής μιας ανεξέλεγκτης αδυναμίας εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους που θα επέφερε εξαιρετικά σοβαρές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις, οι οποίες πιθανώς θα ήταν χειρότερες από τις σημερινές, καθώς και δευτερογενείς συνέπειες ανυπολόγιστου μεγέθους για άλλες χώρες, και, ενδεχομένως, την αναγκαστική έξοδο χωρών από τη ζώνη του ευρώ· επισημαίνει, ωστόσο, ότι δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι αυτό δεν πρόκειται να συμβεί μακροπρόθεσμα· σημειώνει επίσης ότι η χρηματοδοτική συνδρομή και το πρόγραμμα προσαρμογής στην Ελλάδα δεν απέτρεψε ούτε μια εύτακτη χρεοκοπία ούτε τη μετάδοση επιπτώσεων της κρίσης σε άλλα κράτη μέλη, και ότι η εμπιστοσύνη της αγοράς αποκαταστάθηκε και η προσαύξηση επιτοκίων (σπρεντ) του δημόσιου χρέους άρχισε να μειώνεται μόνο όταν η ΕΚΤ συμπλήρωσε τις δράσεις που είχαν ήδη αναληφθεί με το πρόγραμμα των οριστικών νομισματικών συναλλαγών (Outright Monetary Transactions, OMT) τον Αύγουστο του 2012· εκφράζει τη λύπη του για την οικονομική και κοινωνική κάμψη που έγινε εμφανής όταν τέθηκαν σε εφαρμογή οι δημοσιονομικές και μακροοικονομικές διορθώσεις· σημειώνει ότι οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις θα ήταν χειρότερες χωρίς τη χρηματοδοτική και τεχνική συνδρομή ΕΕ-ΔΝΤ·
39. επισημαίνει ότι από την αρχή η Τρόικα δημοσίευε αναλυτικά έγγραφα σχετικά με τη διάγνωση, τη στρατηγική για την αντιμετώπιση των πρωτοφανών προβλημάτων, ένα σύνολο μέτρων πολιτικής τα οποία εκπονήθηκαν σε συνεργασία με την οικεία εθνική κυβέρνηση και οικονομικές προβλέψεις, και ότι όλα αυτά επικαιροποιούνται σε τακτική βάση· επισημαίνει ότι τα έγγραφα αυτά δεν έδωσαν στην κοινή γνώμη τη δυνατότητα να σχηματίσει μια συνολική εικόνα για τις διαπραγματεύσεις και ότι, για τον λόγο αυτό, δεν συνιστούν επαρκή μέσα λογοδοσίας·
40. εκφράζει τη λύπη του για τις ενίοτε υπερβολικά αισιόδοξες παραδοχές της Τρόικας, ιδίως σε ό,τι αφορά την οικονομική ανάπτυξη και την ανεργία, που οφείλονται, μεταξύ άλλων, στην ανεπαρκή αναγνώριση των διασυνοριακών δευτερογενών επιπτώσεων – όπως αναγνωρίζει και η Επιτροπή στην έκθεσή της με τίτλο «Fiscal consolidations and spillovers in the Euro area periphery and core» (Δημοσιονομικές εξυγιάνσεις και οι δευτερογενείς επιπτώσεις τους στην περιφέρεια και στον πυρήνα της ζώνης του ευρώ) –, της πολιτικής αντίστασης ορισμένων κρατών μελών απέναντι στην αλλαγή και του οικονομικού και κοινωνικού αντικτύπου της προσαρμογής· αποδοκιμάζει το γεγονός ότι αυτό έχει επηρεάσει επίσης την ανάλυση από την Τρόικα της αλληλεπίδρασης μεταξύ δημοσιονομικής εξυγίανσης και οικονομικής ανάπτυξης· επισημαίνει ότι, ως αποτέλεσμα, δεν μπόρεσαν να εκπληρωθούν όλοι οι δημοσιονομικοί στόχοι εντός του προβλεπόμενου χρονικού πλαισίου·
41. αντιλαμβάνεται από τις ακροάσεις ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ της διάρκειας του προγράμματος προσαρμογής και της βοήθειας που παρέχεται μέσω των ειδικών ταμείων, όπως ο ΕΜΣ, το οποίο σημαίνει ότι μια αύξηση της περιόδου προσαρμογής θα σήμαινε αναπόφευκτα τη διάθεση και την παροχή εγγυήσεων για πολύ μεγαλύτερα ποσά από τις άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ και το ΔΝΤ, κάτι που δεν θεωρήθηκε πολιτικά εφικτό λόγω των ήδη πολύ υψηλών σχετικών ποσών· επισημαίνει ότι η διάρκεια των προγραμμάτων προσαρμογής και των περιόδων αποπληρωμής είναι σαφώς μεγαλύτερη απ’ ό,τι στα συνήθη προγράμματα χρηματοδοτικής συνδρομής του ΔΝΤ·
42. επικροτεί τη μείωση των διαρθρωτικών ελλειμμάτων σε όλες τις χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα από την έναρξη των αντίστοιχων προγραμμάτων παροχής συνδρομής· εκφράζει τη λύπη του διότι κάτι τέτοιο δεν έχει ακόμη οδηγήσει σε μείωση των λόγων του δημόσιου χρέους προς το ΑΕγχΠ· επισημαίνει ότι ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕγχΠ έχει αυξηθεί απότομα σε όλες τις χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα επειδή η λήψη δανείων υπό όρους οδηγεί φυσιολογικά σε αύξηση του δημόσιου χρέους και επειδή η πολιτική που εφαρμόζεται έχει βραχυπρόθεσμες υφεσιακές επιπτώσεις· πιστεύει περαιτέρω ότι η ακριβής εκτίμηση των δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών έχει κρίσιμη σημασία προκειμένου η δημοσιονομική προσαρμογή να κατορθώσει να μειώσει τον λόγο του δημόσιου χρέους προς το ΑΕγχΠ· σημειώνει ότι η πρόοδος προς πιο βιώσιμα επίπεδα ιδιωτικού χρέους είναι επίσης απαραίτητη για τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα· αναγνωρίζει ότι συνήθως πρέπει να περάσουν αρκετά χρόνια μέχρι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις να συνεισφέρουν σημαντικά στην αύξηση της παραγωγής και της απασχόλησης·
43. θεωρεί ότι είναι δύσκολο να εκτιμηθούν οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές με βεβαιότητα· υπενθυμίζει εν προκειμένω ότι το ΔΝΤ παραδέχτηκε ότι προέβη σε υποτίμηση του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή στις προβλέψεις του σχετικά με την ανάπτυξη πριν από τον Οκτώβριο του 2012· σημειώνει ότι η περίοδος αυτή περιλαμβάνει τα συμπεράσματα όλων, πλην ενός, των αρχικών μνημονίων συνεννόησης που εξετάζονται στην παρούσα έκθεση· υπενθυμίζει ότι τον Νοέμβριο του 2012 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι οι εσφαλμένες προβλέψεις δεν οφείλονταν στην υποτίμηση των δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών· επισημαίνει, ωστόσο, ότι, στην απάντησή της στο ερωτηματολόγιο, η Επιτροπή δήλωσε ότι «οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές τείνουν να είναι μεγαλύτεροι κατά την τρέχουσα συγκυρία απ’ ό,τι σε ομαλούς καιρούς»· κατανοεί ότι οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές είναι εν μέρει ενδογενείς και εξελίσσονται μέσα σε μεταβαλλόμενες μακροοικονομικές συνθήκες· επισημαίνει ότι δεν δόθηκε συνέχεια, με κοινή στάση της Τρόικας, στη δημόσια αυτή διαφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ σχετικά με το μέγεθος του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή·
44. επισημαίνει ότι, ενώ δεδηλωμένος στόχος του ΔΝΤ στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων συνδρομής του ως μέλους της Τρόικας είναι η εσωτερική υποτίμηση μέσω, μεταξύ άλλων, της περικοπής μισθών και συντάξεων, η Επιτροπή ουδέποτε αποδέχθηκε ρητά τον στόχο αυτό· επισημαίνει ότι, αντ’ αυτού, ο στόχος στον οποίο εστίασε η Επιτροπή και στις τέσσερις υπό έρευνα χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα είναι η δημοσιονομική εξυγίανση· αναγνωρίζει αυτές τις διαφορές προτεραιότητας μεταξύ του ΔΝΤ και της Επιτροπής και λαμβάνει υπόψη αυτή την αρχική ασυνέπεια ως προς τους στόχους μεταξύ των δύο οργάνων· σημειώνει ότι αποφασίστηκε από κοινού η στήριξη σε συνδυασμό των δύο μέσων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με άλλα μέτρα που συμπληρώνουν την εν λόγω προσέγγιση· επισημαίνει ότι ο συνδυασμός δημοσιονομικής εξυγίανσης και περιοριστικής μισθολογικής πολιτικής συμπίεσε τόσο τη δημόσια όσο και την ιδιωτική ζήτηση· επισημαίνει ότι ο στόχος της μεταρρύθμισης τόσο της βιομηχανικής βάσης όσο και των θεσμικών δομών στις χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα, ώστε να καταστούν πιο βιώσιμες και αποτελεσματικές, έχει λάβει μικρότερη προσοχή σε σχέση με τους προαναφερόμενους στόχους·
45. θεωρεί ότι έχει δοθεί υπερβολικά μικρή προσοχή στην άμβλυνση των αρνητικών οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων των στρατηγικών προσαρμογής στις χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα· υπενθυμίζει τις πηγές προέλευσης των κρίσεων· εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι πολύ συχνά η αδιαφοροποίητη προσέγγιση που τηρήθηκε για τη διαχείριση κρίσεων δεν εξέταζε πλήρως την ισορροπία στις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις των συνιστώμενων μέτρων πολιτικής·
46. τονίζει ότι ο ενστερνισμός σε εθνικό επίπεδο έχει κρίσιμη σημασία και ότι η μη εφαρμογή των συμφωνηθέντων μέτρων επιφέρει συνέπειες όσον αφορά τα αναμενόμενα αποτελέσματα, δημιουργώντας πρόσθετες δυσκολίες επί ακόμη μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για τη συγκεκριμένη χώρα· λαμβάνει υπόψη την εμπειρία του ΔΝΤ σύμφωνα με την οποία ο ενστερνισμός σε επίπεδο χώρας θα μπορούσε να θεωρηθεί ο σημαντικότερος παράγοντας για την επιτυχία οποιουδήποτε προγράμματος χρηματοδοτικής συνδρομής· ωστόσο, τονίζει ότι ο ενστερνισμός σε εθνικό επίπεδο δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς κατάλληλη δημοκρατική νομιμοποίηση και λογοδοσία τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ΕΕ· τονίζει, εν προκειμένω, το γεγονός ότι η εξέταση από τα εθνικά κοινοβούλια των προϋπολογισμών και των νόμων για την υλοποίηση προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής έχει κρίσιμη σημασία για την εξασφάλιση λογοδοσίας και διαφάνειας σε εθνικό επίπεδο·
47. τονίζει ότι η ενίσχυση της ισότητας των φύλων παίζει καθοριστικό ρόλο στην οικοδόμηση ισχυρότερων οικονομιών και ότι ο παράγοντας αυτός δεν θα πρέπει να παραβλέπεται ποτέ στις οικονομικές αναλύσεις ή συστάσεις·
Η Τρόικα: θεσμική διάσταση και δημοκρατική νομιμοποίηση
48. επισημαίνει ότι, λόγω του εξελισσόμενου χαρακτήρα της απόκρισης της ΕΕ στην κρίση, του ασαφούς ρόλου της ΕΚΤ στην Τρόικα και της φύσης της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της Τρόικας, η αποστολή της Τρόικας έχει γίνει αντιληπτή ως ασαφής και στερούμενη διαφάνειας και δημοκρατικής επίβλεψης·
49. τονίζει, ωστόσο, ότι η έγκριση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013 της 21ης Μαΐου 2013 συνιστά το πρώτο –αν και ανεπαρκές– βήμα για την κωδικοποίηση των διαδικασιών εποπτείας που πρόκειται να χρησιμοποιούνται στη ζώνη του ευρώ για χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, και ότι ο κανονισμός αυτός αναθέτει εντολή στην Τρόικα· εκφράζει ικανοποίηση, μεταξύ άλλων, για: τις διατάξεις που αφορούν την αξιολόγηση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους· τις αυξημένης διαφάνειας διαδικασίες που αφορούν την έγκριση προγραμμάτων μακροοικονομικής προσαρμογής, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης για ενσωμάτωση των δυσμενών δευτερογενών επιπτώσεων καθώς επίσης των μακροοικονομικών και χρηματοπιστωτικών κραδασμών και των δικαιωμάτων ελέγχου που αναγνωρίζονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο· τις διατάξεις που αφορούν τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων· τις απαιτήσεις να λαμβάνονται ρητά υπόψη οι εθνικές πρακτικές και θεσμικοί μηχανισμοί για τη διαμόρφωση των μισθών· την ανάγκη να διασφαλίζονται επαρκή μέσα για θεμελιώδεις πολιτικές, όπως στους τομείς της εκπαίδευσης και της υγείας· και τις εξαιρέσεις που παραχωρούνται στα κράτη μέλη που λαμβάνουν συνδρομή από τις σχετικές απαιτήσεις του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης·
50. σημειώνει τη δήλωση του προέδρου της Ευρωομάδας, σύμφωνα με την οποία η Ευρωομάδα αναθέτει εντολή στην Επιτροπή να διαπραγματευτεί εξ ονόματός της τις λεπτομέρειες των όρων που συνοδεύουν τη συνδρομή, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις απόψεις των κρατών μελών για τα βασικά στοιχεία των όρων και, βάσει των δικών τους χρηματοδοτικών περιορισμών, για το μέγεθος της χρηματοδοτικής συνδρομής· επισημαίνει ότι η προαναφερθείσα διαδικασία με την οποία η Ευρωομάδα αναθέτει εντολή στην Επιτροπή δεν καθορίζεται στην ενωσιακή νομοθεσία, καθότι η Ευρωομάδα δεν αποτελεί επίσημο θεσμικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης· τονίζει ότι, παρ’ όλο που η Επιτροπή δρα εξ ονόματος των κρατών μελών, την τελική πολιτική ευθύνη για τον σχεδιασμό και την έγκριση των προγραμμάτων μακροοικονομικής προσαρμογής φέρουν οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ και οι κυβερνήσεις τους· αποδοκιμάζει την απουσία δημοκρατικής νομιμότητας και λογοδοσίας της Ευρωομάδας σε επίπεδο ΕΕ όταν αναλαμβάνει εκτελεστικές εξουσίες σε επίπεδο ΕΕ·
51. επισημαίνει ότι οι μηχανισμοί διάσωσης και η Τρόικα είχαν χαρακτήρα και αποδοκιμάζει το γεγονός ότι δεν υπήρχε κατάλληλη νομική βάση για τη συγκρότηση της Τρόικας στο πρωτογενές δίκαιο της Ένωσης, κάτι που οδήγησε στη δημιουργία διακυβερνητικών μηχανισμών με τη μορφή του ΕΤΧΣ και τελικά του ΕΜΣ· ζητεί κάθε μελλοντική λύση να βασίζεται στο πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ· αναγνωρίζει ότι αυτό ενδεχομένως να οδηγήσει στην ανάγκη τροποποίησης της Συνθήκης·
52. εκφράζει την ανησυχία του για την παραδοχή του πρώην πρόεδρου της Ευρωομάδας ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι η Ευρωομάδα ενέκρινε τις συστάσεις της Τρόικας χωρίς να εξετάσει εκτενώς τις συγκεκριμένες συνέπειές τους σε επίπεδο πολιτικής· τονίζει ότι αυτό, εάν είναι ακριβές, δεν απαλλάσσει τους υπουργούς Οικονομικών της ζώνης του ευρώ από την πολιτική τους ευθύνη για τα προγράμματα μακροοικονομικής προσαρμογής και τα μνημόνια συνεννόησης· επισημαίνει ότι η παραδοχή αυτή προκαλεί ανησυχίες όσον αφορά το θολό πεδίο εφαρμογής των ρόλων της «παροχής τεχνικών συμβουλών» και της «εκπροσώπησης της Ευρωομάδας» που έχουν ανατεθεί τόσο στην Επιτροπή όσο και στην ΕΚΤ στο πλαίσιο του σχεδιασμού, της υλοποίησης και της αξιολόγησης των προγραμμάτων συνδρομής· αποδοκιμάζει, από την άποψη αυτή, την έλλειψη σαφών και συνοδευόμενων από λογοδοσία ειδικών κατά περίπτωση εντολών που να παρέχονται από το Συμβούλιο και την Ευρωομάδα στην Επιτροπή·
53. αμφισβητεί τον διπλό ρόλο της Επιτροπής στην Τρόικα τόσο ως εκπροσώπου των κρατών μελών όσο και ως θεσμικού οργάνου της ΕΕ· θεωρεί ότι υπάρχει δυνητική σύγκρουση συμφερόντων στην Επιτροπή ανάμεσα στον ρόλο της στην Τρόικα και την ευθύνη της ως θεματοφύλακα των Συνθηκών και του κοινοτικού κεκτημένου, ιδίως σε τομείς όπως η πολιτική ανταγωνισμού και κρατικών ενισχύσεων και η πολιτική για την κοινωνική συνοχή, καθώς και όσον αφορά τη μισθολογική και κοινωνική πολιτική των κρατών μελών, έναν τομέα στον οποίο η Επιτροπή δεν διαθέτει καμία αρμοδιότητα, και την τήρηση του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης· τονίζει ότι αυτή η κατάσταση έρχεται σε αντίθεση με τον κανονικό ρόλο της Επιτροπής, σύμφωνα με τον οποίο η Επιτροπή ενεργεί ως ανεξάρτητος εντολέας που προστατεύει το συμφέρον της ΕΕ και εξασφαλίζει την εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ εντός των ορίων που θεσπίζονται από τις Συνθήκες·
54. επισημαίνει περαιτέρω την πιθανή σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ του τρέχοντος ρόλου της ΕΚΤ στην Τρόικα ως «τεχνικού συμβούλου» και της θέσης της ως πιστωτή των τεσσάρων κρατών μελών, καθώς και της εντολής της βάσει της Συνθήκης, επειδή έχει συναρτήσει τις δράσεις της με αποφάσεις στις οποίες συμμετέχει και η ίδια· χαιρετίζει, ωστόσο, τη συνεισφορά της στην αντιμετώπιση της κρίσης, αλλά ζητεί προσεκτικό έλεγχο των πιθανών συγκρούσεων συμφερόντων της ΕΚΤ, ιδίως όσον αφορά την κρίσιμη πολιτική ρευστότητας· σημειώνει ότι, καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης, η ΕΚΤ διέθετε κρίσιμες πληροφορίες σχετικά με την εύρυθμη λειτουργία του τραπεζικού τομέα και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα εν γένει, και ότι, με αυτό κατά νου, άσκησε στη συνέχεια επιρροή σε φορείς λήψης αποφάσεων, τουλάχιστον όσον αφορά την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, όταν η ΕΚΤ επέμενε να αποσυρθούν οι ρήτρες συλλογικής δράσης (CAC) από τα κρατικά ομόλογα που είχε στην κατοχή της, τις ενέργειες επείγουσας ενίσχυσης της Κύπρου υπό μορφή ρευστότητας, καθώς και, στην περίπτωση της Ιρλανδίας, τη μη συμμετοχή των ομολογιούχων αυξημένης εξοφλητικής προτεραιότητας στην εσωτερική διάσωση· καλεί την ΕΚΤ να δημοσιοποιήσει, όπως ζήτησε ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής, την επιστολή που απηύθυνε στις 19 Νοεμβρίου 2010 ο Jean-Claude Trichet στον τότε υπουργό Οικονομικών της Ιρλανδίας·
55. σημειώνει ότι ο ρόλος της ΕΚΤ δεν είναι επαρκώς καθορισμένος, εφόσον στη Συνθήκη για τον ΕΜΣ και στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 αναφέρεται ότι η Επιτροπή θα πρέπει να ενεργεί «σε συνεργασία με την ΕΚΤ», περιορίζοντας έτσι την ΕΚΤ σε συμβουλευτικό ρόλο· επισημαίνει ότι η Ευρωομάδα ζήτησε τη συμμετοχή της ΕΚΤ ως παρόχου εμπειρογνωμοσύνης για τη συμπλήρωση των απόψεων των άλλων συνιστωσών της Τρόικας, και ότι το ΔΕΕ αποφάνθηκε στην υπόθεση Pringle ότι τα καθήκοντα που ανατίθενται στην ΕΚΤ από τη Συνθήκη του ΕΜΣ είναι συμβατά με τα διάφορα καθήκοντα που ανατίθενται στην ΕΚΤ από τη ΣΛΕΕ και το καταστατικό του ΕΣΚΤ (και της ΕΚΤ) υπό τον όρο ότι θα πληρούνται μονίμως ορισμένες προϋποθέσεις· επισημαίνει την ευθύνη της Ευρωομάδας που επέτρεψε στην ΕΚΤ να ενεργεί στο πλαίσιο της Τρόικας, ενώ υπενθυμίζει ότι η αποστολή της ΕΚΤ οριοθετείται από τη ΣΛΕΕ στους τομείς της νομισματικής πολιτικής και της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και ότι η συμμετοχή της ΕΚΤ στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με τη δημοσιονομική, φορολογική και διαρθρωτική πολιτική δεν προβλέπεται στις Συνθήκες· υπενθυμίζει ότι το άρθρο 127 ΣΛΕΕ ορίζει ότι, με την επιφύλαξη του στόχου της σταθερότητας των τιμών, το ΕΣΚΤ στηρίζει τις γενικές οικονομικές πολιτικές στην Ένωση, προκειμένου να συμβάλει στην υλοποίηση των στόχων της Ένωσης, που ορίζονται στο άρθρο 3 της ΣΕΕ·
56. επισημαίνει τη γενικά ανεπαρκή δημοκρατική λογοδοσία της Τρόικας σε εθνικό επίπεδο στις χώρες που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα· σημειώνει, ωστόσο, ότι αυτή η δημοκρατική λογοδοσία διαφέρει από χώρα σε χώρα, ανάλογα με τη βούληση της εθνικής εκτελεστικής εξουσίας και τη δυνατότητα άσκησης αποτελεσματικού ελέγχου εκ μέρους των εθνικών κοινοβουλίων, όπως αποδείχτηκε στην περίπτωση της απόρριψης του αρχικού μνημονίου συνεννόησης από το κυπριακό κοινοβούλιο· επισημαίνει ωστόσο ότι, όποτε ζητήθηκε η γνώμη τους, τα εθνικά κοινοβούλια είχαν τελικά δυνατότητα επιλογής ανάμεσα στην παύση της αποπληρωμής του δημόσιου χρέους και την αποδοχή μνημονίων συνεννόησης που είχαν συμφωνηθεί μεταξύ της Τρόικας και των εθνικών αρχών· επισημαίνει ότι το εθνικό κοινοβούλιο της Πορτογαλίας δεν επικύρωσε το μνημόνιο συνεννόησης· σημειώνει με ανησυχία ότι η Τρόικα απαρτίζεται από τρία ανεξάρτητα θεσμικά όργανα που έχουν άνιση κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ τους, σε συνδυασμό με διαφορετική αποστολή, καθώς και δομές διαπραγμάτευσης και λήψης αποφάσεων με διαφορετικά επίπεδα λογοδοσίας, και ότι το γεγονός αυτό οδήγησε σε έλλειψη κατάλληλου ελέγχου και δημοκρατικής λογοδοσίας της Τρόικας στο σύνολό της·
57. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι το ΔΝΤ, εξαιτίας του καταστατικού του, δεν μπορεί να εμφανισθεί επισήμως ενώπιον των εθνικών κοινοβουλίων ή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ούτε να τους απευθύνει επισήμως έκθεση· επισημαίνει ότι η δομή διακυβέρνησης του ΔΝΤ προβλέπει λογοδοσία έναντι των 188 χωρών μελών μέσω του Συμβουλίου του ΔΝΤ· υπογραμμίζει ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ ως έσχατου δανειστή, ο οποίος χορηγεί έως το ένα τρίτο της χρηματοδότησης, προσδίδει στον οργανισμό μειοψηφικό ρόλο·
58. επισημαίνει ότι, μετά τις προπαρασκευαστικές εργασίες που επιτελεί η Τρόικα, οι επίσημες αποφάσεις λαμβάνονται ξεχωριστά, σύμφωνα με το αντίστοιχο νομικό καθεστώς και τον ρόλο τους, από την Ευρωομάδα και από το ΔΝΤ, που έτσι αναλαμβάνουν πολιτική ευθύνη για τις ενέργειες της Τρόικας· επισημαίνει περαιτέρω ότι ο ΕΜΣ διαδραματίζει πλέον κρίσιμο ρόλο, καθώς είναι ο υπεύθυνος οργανισμός για τη λήψη αποφάσεων όσον αφορά τη χρηματοδοτική συνδρομή που χορηγείται από τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ, με αποτέλεσμα η εθνική εκτελεστική εξουσία των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνήσεων των άμεσα ενδιαφερομένων κρατών μελών, να τίθεται στο επίκεντρο των αποφάσεων που λαμβάνονται·
59. επισημαίνει ότι η δημοκρατική νομιμοποίηση της Τρόικας σε εθνικό επίπεδο πηγάζει από την πολιτική ευθύνη των μελών της Ευρωομάδας και του ECOFIN έναντι των εθνικών κοινοβουλίων τους· αποδοκιμάζει το γεγονός ότι η Τρόικα, εξαιτίας της δομής της, δεν διαθέτει μέσα δημοκρατικής νομιμοποίησης σε επίπεδο ΕΕ·
60. αποδοκιμάζει το γεγονός ότι τα θεσμικά όργανα της ΕΕ παρουσιάζονται ως ο αποδιοπομπαίος τράγος για τις αρνητικές επιπτώσεις στο πλαίσιο της μακροοικονομικής προσαρμογής των κρατών μελών, ενώ οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών είναι εκείνοι που φέρουν την πολιτική ευθύνη για την Τρόικα και τις εργασίες της· τονίζει ότι αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του ευρωσκεπτικισμού, αν και η ευθύνη εντοπίζεται σε εθνικό και όχι σε ευρωπαϊκό επίπεδο·
61. καλεί την Ευρωομάδα, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αναλάβουν πλήρη ευθύνη για τις δραστηριότητες της Τρόικας·
62. επισημαίνει ότι ο ΕΜΣ είναι διακυβερνητικό όργανο που δεν αποτελεί μέρος της θεσμοθετημένης δομής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και που δεσμεύεται από τον κανόνα της ομοφωνίας στη συνήθη διαδικασία· πιστεύει ότι, για αυτόν τον λόγο, απαιτείται πνεύμα αμοιβαίας δέσμευσης και αλληλεγγύης· σημειώνει ότι στη Συνθήκη για τον ΕΜΣ προβλέπεται η αρχή του δανεισμού υπό όρους, με τη μορφή προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής· επισημαίνει ότι στη Συνθήκη για τον ΕΜΣ δεν ορίζεται περαιτέρω το περιεχόμενο των όρων ή του προγράμματος προσαρμογής, με αποτέλεσμα να αφήνεται μεγάλη ευχέρεια χειρισμών όταν προτείνονται οι όροι αυτοί·
63. προσδοκά από τα εθνικά ελεγκτικά συνέδρια να αναλάβουν πλήρως τις νόμιμες ευθύνες τους όσον αφορά την πιστοποίηση της νομιμότητας και κανονικότητας των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών και της αποτελεσματικότητας των συστημάτων εποπτείας και ελέγχου· καλεί, εν προκειμένω, τα ανώτατα ελεγκτικά όργανα να ενισχύσουν τη συνεργασία τους, ιδίως με την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών·
Προτάσεις και συστάσεις
64. χαιρετίζει την προθυμία της Επιτροπής, της ΕΚΤ, του προέδρου της Ευρωομάδας, του ΔΝΤ, των εθνικών κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών της Κύπρου, της Ιρλανδίας, της Ελλάδας και της Πορτογαλίας, καθώς και των κοινωνικών εταίρων και των εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, να συνεργαστούν και να συμμετάσχουν στην εκ μέρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αξιολόγηση του ρόλου και των δραστηριοτήτων της Τρόικας, μεταξύ άλλων απαντώντας στο λεπτομερές ερωτηματολόγιο και/ή συμμετέχοντας σε επίσημες και ανεπίσημες ακροάσεις·
65. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι οι προτάσεις που περιέχει το ψήφισμά του της 6ης Ιουλίου 2011 σχετικά με την χρηματοπιστωτική, οικονομική και κοινωνική κρίση δεν ελήφθησαν επαρκώς υπόψη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο· υπογραμμίζει ότι η εφαρμογή τους θα είχε συμβάλει θετικά στην οικονομική και κοινωνική σύγκλιση εντός της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, εξασφαλίζοντας παράλληλα πλήρη δημοκρατική νομιμοποίηση στα μέτρα συντονισμού των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών·
Βραχυμεσοπρόθεσμη προοπτική
66. ζητεί, σαν πρώτο βήμα, τη θέσπιση σαφούς, διαφανούς και δεσμευτικού εσωτερικού κανονισμού για τη συνεργασία μεταξύ των θεσμικών οργάνων εντός της Τρόικας και τον καταμερισμό καθηκόντων και ευθυνών στο πλαίσιο αυτό· πιστεύει ένθερμα ότι απαιτείται σαφής καθορισμός και καταμερισμός καθηκόντων προκειμένου να ενισχυθεί η διαφάνεια, να καταστεί δυνατός ένας αποτελεσματικότερος δημοκρατικός έλεγχος των δραστηριοτήτων της Τρόικας και να στηριχθεί η αξιοπιστία του έργου της·
67. ζητεί την ανάπτυξη μιας βελτιωμένης επικοινωνιακής στρατηγικής για τα τρέχοντα και μελλοντικά προγράμματα χρηματοδοτικής συνδρομής· κάνει έκκληση να δοθεί απόλυτη προτεραιότητα σε αυτόν τον προβληματισμό, καθώς η αδράνεια σε αυτό το μέτωπο θα αποβεί τελικά επιζήμια για την εικόνα της Ένωσης·
68. ζητεί τη διενέργεια μιας διαφανούς αξιολόγησης σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων σε εξωτερικούς συμβούλους, την έλλειψη δημόσιων διαγωνισμών, τις εξαιρετικά υψηλές αμοιβές που καταβάλλονται και τις ενδεχόμενες συγκρούσεις συμφερόντων·
Οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος
69. υπενθυμίζει ότι η θέση του Κοινοβουλίου σχετικά με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 προέβλεπε την ενσωμάτωση διατάξεων ώστε τα προγράμματα μακροοικονομικής προσαρμογής να περιλαμβάνουν σχέδια αντιμετώπισης απρόβλεπτων καταστάσεων σε περίπτωση που δεν επαληθεύονται τα βασικά σενάρια προβλέψεων και σε περίπτωση αποκλίσεων οφειλόμενων σε περιστάσεις εκτός του ελέγχου των κρατών μελών που λαμβάνουν συνδρομή, όπως σε αναπάντεχους διεθνείς οικονομικούς κλυδωνισμούς· υπογραμμίζει ότι τα εν λόγω σχέδια αποτελούν προϋπόθεση για τη χάραξη συνετής πολιτικής, δεδομένου του ευάλωτου χαρακτήρα και του χαμηλού βαθμού αξιοπιστίας των οικονομικών μοντέλων στα οποία βασίζονται οι προβλέψεις των προγραμμάτων, όπως φάνηκε σε όλα τα κράτη μέλη που υπάγονται σε προγράμματα συνδρομής·
70. παροτρύνει την ΕΕ να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς τις χρηματοοικονομικές, δημοσιονομικές και οικονομικές εξελίξεις στα κράτη μέλη και να δημιουργήσει θεσμοθετημένο σύστημα θετικών κινήτρων, ώστε να ανταμείβονται δεόντως όσοι εφαρμόζουν βέλτιστες πρακτικές σε αυτόν τον τομέα και όσοι συμμορφώνονται πλήρως με τα προγράμματα προσαρμογής τους·
71. ζητεί να λάβει η Τρόικα υπόψη την τρέχουσα συζήτηση σχετικά με τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές και να εξετάσει την αναθεώρηση των μνημονίων συνεννόησης, με βάση τα τελευταία εμπειρικά αποτελέσματα·
72. ζητεί από την Τρόικα να εκπονήσει νέες εκτιμήσεις βιωσιμότητας του χρέους και, επειγόντως, να αντιμετωπίσει την ανάγκη μείωσης του βάρους του ελληνικού δημόσιου χρέους, καθώς και τις σημαντικότατες εκροές κεφαλαίων από την Ελλάδα, οι οποίες συμβάλλουν σημαντικά στον φαύλο κύκλο της τρέχουσας οικονομικής ύφεσης στη χώρα· υπενθυμίζει ότι υφίστανται διάφορες δυνατότητες για μια αναδιάρθρωση του χρέους του είδους, πέρα από το ‘κούρεμα’ του κεφαλαίου των ομολόγων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η ανταλλαγή ομολόγων, η επέκταση της λήξης των ομολόγων και η μείωση των τοκομεριδίων· πιστεύει ότι θα πρέπει να σταθμιστούν προσεκτικά οι διάφορες δυνατότητες αναδιάρθρωσης του χρέους·
73. επιμένει ότι τα μνημόνια συνεννόησης πρέπει να προσαρμοστούν ώστε να σέβονται, εάν αυτό δεν συμβαίνει ήδη, τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που είναι η προώθηση της απασχόλησης, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας ώστε να καταστεί δυνατή η εναρμόνισή τους με παράλληλη διατήρηση της προόδου, η κατάλληλη κοινωνική προστασία, ο κοινωνικός διάλογος και η ανάπτυξη των ανθρώπινων πόρων που θα επιτρέψουν ένα υψηλό και διαρκές επίπεδο απασχόλησης και την καταπολέμηση του αποκλεισμού, όπως αναφέρεται στο άρθρο 151 της ΣΛΕΕ· υποστηρίζει μια επιφυλακτική παράταση των χρονοδιαγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής που έχουν ήδη υλοποιηθεί στο πλαίσιο των μνημονίων συνεννόησης, καθώς έχουν υποχωρήσει οι φόβοι μιας γενικής κατάρρευσης· υποστηρίζει την εξέταση πρόσθετων προσαρμογών υπό το φως των περαιτέρω μακροοικονομικών εξελίξεων·
74. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι τα βάρη δεν επιμερίστηκαν σε όλους όσοι ενήργησαν ανεύθυνα και ότι η προστασία των κατόχων ομολόγων αντιμετωπίστηκε ως ανάγκη της ΕΕ προς όφελος της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας· ζητεί από το Συμβούλιο να ενεργοποιήσει το πλαίσιο το οποίο αποφάσισε σχετικά με την αντιμετώπιση των ‘κληροδοτημένων’ περιουσιακών στοιχείων (legacy assets), ώστε να σπάσει ο φαύλος κύκλος μεταξύ κρατών και τραπεζών και να ελαφρυνθεί το βάρος του δημόσιου χρέους στην Ιρλανδία, στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία και στην Κύπρο· παροτρύνει την Ευρωομάδα να ανταποκριθεί στη δέσμευσή της να εξετάσει την κατάσταση του χρηματοπιστωτικού τομέα της Ιρλανδίας με σκοπό την περαιτέρω βελτίωση της βιωσιμότητας της προσαρμογής στην Ιρλανδία και, έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, παροτρύνει την Ευρωομάδα να εκπληρώσει τη δέσμευσή της προς την Ιρλανδία για την αντιμετώπιση του βάρους του τραπεζικού χρέους· πιστεύει ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην εφαρμογή του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης για το σχετικό κληροδοτηθέν χρέος, καθώς αυτό γίνεται αντιληπτό στην Ιρλανδία ως άδικο, σύμφωνα με τις διατάξεις περί ευελιξίας του αναθεωρημένου Συμφώνου· θεωρεί ότι, μακροπρόθεσμα, ο επιμερισμός του κόστους πρέπει να αντικατοπτρίζει την κατανομή των προστατευόμενων ομολογιούχων· σημειώνει το αίτημα των ιρλανδικών αρχών να μεταφερθεί στον ΕΜΣ ένα μέρος του δημόσιου χρέους αντίστοιχο προς το κόστος της διάσωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα·
75. συνιστά να εξεταστεί περαιτέρω από την Επιτροπή, την Ευρωομάδα και το ΔΝΤ η έννοια των ‘υπό αίρεση μετατρέψιμων ομολόγων’, βάσει της οποίας η απόδοση των νεοεκδιδόμενων τίτλων δημόσιου χρέους στα κράτη μέλη που λαμβάνουν συνδρομή συνδέεται με την οικονομική ανάπτυξη·
76. υπενθυμίζει την ανάγκη για μέτρα με στόχο την εξασφάλιση φορολογικών εσόδων, ιδίως για τις χώρες που υπάγονται σε πρόγραμμα προσαρμογής, όπως προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ενίσχυση της οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ τα οποία αντιμετωπίζουν ή απειλούνται με σοβαρές δυσκολίες αναφορικά με τη χρηματοοικονομική τους σταθερότητα (έκθεση Gauzès), με τη λήψη μέτρων «σε στενή συνεργασία με την Επιτροπή και σε συνεννόηση με την ΕΚΤ και, όπου είναι σκόπιμο, με το ΔΝΤ, για την ενίσχυση της απόδοσης και της αποτελεσματικότητας των εισπρακτικών μηχανισμών και την καταπολέμηση της φορολογικής απάτης και της φοροδιαφυγής, προκειμένου να αυξήσουν τα φορολογικά τους έσοδα»· υπενθυμίζει ότι πρέπει να ληφθούν ταχέως αποτελεσματικά μέτρα για την καταπολέμηση και την πρόληψη της φορολογικής απάτης, τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ· συνιστά τη θέσπιση εκτελεστικών μέτρων με στόχο τη δίκαιη συνεισφορά όλων των μερών στα φορολογικά έσοδα·
77. ζητεί να δημοσιοποιηθεί ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιήθηκαν οι χρηματοδοτικοί πόροι της διάσωσης· τονίζει ότι θα πρέπει να διευκρινίζεται η ποσότητα των πόρων που διοχετεύθηκαν στη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων, στη χρηματοδότηση της δημόσιας διοίκησης και στην αποπληρωμή των ιδιωτών πιστωτών·
78. ζητεί την ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των προγραμμάτων προσαρμογής, τόσο των τρεχόντων όσο και των μελλοντικών· πιστεύει ότι οι συμφωνίες που επιτεύχθηκαν από τους κοινωνικούς εταίρους στο πλαίσιο των προγραμμάτων πρέπει να τηρηθούν, στον βαθμό που είναι συμβατές με τα προγράμματα· υπογραμμίζει ότι ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 472/2013 προβλέπει πως τα προγράμματα συνδρομής σέβονται τις εθνικές πρακτικές και τους εθνικούς θεσμικούς μηχανισμούς διαμόρφωσης των μισθών·
79. ζητεί τη συμμετοχή της ΕΚΤ στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των σχετικών με τις επενδύσεις μέτρων, ώστε να προωθηθεί η οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη·
80. εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι τα προγράμματα δεν δεσμεύονται από τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, επειδή τα προγράμματα αυτά δεν βασίζονται στο πρωτογενές δίκαιο της Ένωσης·
81. τονίζει ότι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα πρέπει να τηρούν υπό οιεσδήποτε περιστάσεις το δίκαιο της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης·
82. τονίζει ότι η επιδίωξη οικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας στα κράτη μέλη και την Ένωση στο σύνολό της δεν πρέπει να υπονομεύει την κοινωνική σταθερότητα, το ευρωπαϊκό κοινωνικό πρότυπο και τα κοινωνικά δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ· τονίζει ότι η προβλεπόμενη από τις Συνθήκες συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στον οικονομικό διάλογο σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να περιλαμβάνεται στην πολιτική ημερήσια διάταξη· ζητεί την αναγκαία συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των τρεχόντων και μελλοντικών προγραμμάτων προσαρμογής·
Η Επιτροπή
83. ζητεί πλήρη εφαρμογή και πλήρη ενστερνισμό του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013· καλεί την Επιτροπή να ξεκινήσει διοργανικές διαπραγματεύσεις με το Κοινοβούλιο προκειμένου να καθοριστεί κοινή διαδικασία ενημέρωσης της αρμόδιας επιτροπής του Κοινοβουλίου σχετικά με τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την παρακολούθηση του προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής, καθώς και σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά την κατάρτιση του σχεδίου προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής που προβλέπεται στο άρθρο 7 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013· υπενθυμίζει στην Επιτροπή να διενεργεί και να δημοσιεύει εσωτερικές εκ των υστέρων αξιολογήσεις των συστάσεών της και της συμμετοχής της στην Τρόικα· ζητεί από την Επιτροπή να περιλαμβάνει τις εν λόγω αξιολογήσεις στην έκθεση επανεξέτασης που προβλέπεται στο άρθρο 19 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013· υπενθυμίζει στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή ότι στο άρθρο 16 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013 προβλέπεται ότι για τα κράτη μέλη που λαμβάνουν χρηματοδοτική συνδρομή στις 30 Μαΐου 2013 ο εν λόγω κανονισμός εφαρμόζεται από την ημερομηνία αυτή· ζητεί από το Συμβούλιο και την Επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 265 της ΣΛΕΕ, να αναλάβουν δράση με σκοπό να εξορθολογίσουν και να ευθυγραμμίσουν τα προγράμματα ad hoc χρηματοδοτικής συνδρομής με τις διαδικασίες και πράξεις που αναφέρονται στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013· καλεί την Επιτροπή και τους συννομοθέτες να αντλήσουν διδάγματα από την εμπειρία της Τρόικας κατά τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των επόμενων ενεργειών της ΟΝΕ, μεταξύ άλλων και κατά την αναθεώρηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013·
84. υπενθυμίζει στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο τη θέση του που εγκρίθηκε σε σύνοδο Ολομέλειας σχετικά με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 472/2013· τονίζει ειδικότερα ότι, στη θέση αυτή, το Κοινοβούλιο προέβλεπε διατάξεις οι οποίες αυξάνουν περαιτέρω τη διαφάνεια και τη λογοδοσία όσον αφορά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων που οδηγεί στην έγκριση προγραμμάτων μακροοικονομικής προσαρμογής, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη σαφήνεια και ακριβέστερη οριοθέτηση της εντολής και του συνολικού ρόλου της Επιτροπής· ζητεί από την Επιτροπή να επανεξετάσει τις εν λόγω διατάξεις και να τις ενσωματώσει στο πλαίσιο, σε περίπτωση μελλοντικής πρότασης για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013· υπενθυμίζει εν προκειμένω ότι η κατάρτιση μελλοντικών προγραμμάτων συνδρομής θα τεθεί υπό την ευθύνη της Επιτροπής, η οποία θα πρέπει, κατά περίπτωση, να συμβουλεύεται τρίτους, όπως την ΕΚΤ, το ΔΝΤ ή άλλα όργανα·
85. ζητεί πλήρη λογοδοσία της Επιτροπής, η οποία να καλύπτει και να υπερβαίνει τις απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 472/2013, όταν ενεργεί υπό την ιδιότητα μέλους του μηχανισμού συνδρομής της ΕΕ· ζητεί να εμφανίζονται ενώπιον του Κοινοβουλίου οι εκπρόσωποι της Επιτροπής στον μηχανισμό αυτό πριν από την ανάληψη των καθηκόντων τους· ζητεί επίσης να υπόκεινται σε υποχρέωση τακτικής αναφοράς προς το Κοινοβούλιο·
86. προτείνει να συγκροτηθεί από την Επιτροπή μια «ομάδα δράσης για την ανάπτυξη» για κάθε χώρα που έχει υπαχθεί σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής, η οποία θα περιλαμβάνει και εμπειρογνώμονες προερχόμενους, μεταξύ άλλων, από τα κράτη μέλη και την ΕΤΕπ, σε συνεργασία με εκπροσώπους του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών ώστε να καθίσταται δυνατός ο ενστερνισμός, και θα έχει σκοπό να προτείνει επιλογές για την προώθηση της ανάπτυξης οι οποίες θα συμπληρώνουν τη δημοσιονομική εξυγίανση και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις· η εν λόγω ομάδα δράσης θα έχει στόχο την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και, κατά συνέπεια, τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για επενδύσεις· η Επιτροπή θα πρέπει να αξιοποιήσει την πείρα που αποκτήθηκε από το μέσο της «αδελφοποίησης» για τη συνεργασία μεταξύ των δημόσιων διοικήσεων των κρατών μελών της ΕΕ και των δικαιούχων χωρών·
87. είναι της άποψης ότι πρέπει να λαμβάνεται πληρέστερα υπόψη η κατάσταση της ζώνης του ευρώ συνολικά (περιλαμβανομένων των δευτερογενών επιπτώσεων σε άλλα κράτη μέλη οι οποίες προκύπτουν από εθνικές πολιτικές) όταν εξετάζεται η διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών ή όταν η Επιτροπή εκπονεί την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης·
88. πιστεύει ότι η διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών πρέπει επίσης να αξιολογεί με σαφή τρόπο την υπέρμετρη στήριξη οποιουδήποτε κράτους μέλους σε έναν συγκεκριμένο τομέα δραστηριοτήτων·
89. ζητεί από την Επιτροπή να εξετάσει διεξοδικά, υπό το πρίσμα των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων, την παροχή ρευστότητας από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Κεντρικών Τραπεζών (ΕΣΚΤ)·
90. αναθέτει στην Επιτροπή, υπό την ιδιότητά της ως ‘θεματοφύλακα των Συνθηκών’, να υποβάλει έως το τέλος του 2015 λεπτομερή μελέτη των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών των προγραμμάτων προσαρμογής στις τέσσερις χώρες, με σκοπό την πλήρη κατανόηση τόσο του βραχυπρόθεσμου όσο και του μακροπρόθεσμου αντικτύπου των προγραμμάτων, ώστε οι προκύπτουσες πληροφορίες να χρησιμοποιηθούν για τα μελλοντικά μέτρα συνδρομής· καλεί την Επιτροπή να απευθυνθεί, κατά την εκπόνηση της μελέτης αυτής, σε όλα τα σχετικά συμβουλευτικά όργανα, συμπεριλαμβανομένης της Οικονομικής και Δημοσιονομικής Επιτροπής, της Επιτροπής Απασχόλησης και της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας, και να συνεργαστεί στενά με το Κοινοβούλιο· πιστεύει ότι η έκθεση της Επιτροπής θα πρέπει επίσης να αντανακλά τις εκτιμήσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων·
91. καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να μεριμνήσουν για τη συμμετοχή όλων των σχετικών γενικών διευθύνσεων (ΓΔ) της Επιτροπής και των εθνικών υπουργείων στις συζητήσεις και τις αποφάσεις για τα μνημόνια συνεννόησης· υπογραμμίζει ειδικότερα τον ρόλο που αναλογεί στη ΓΔ Απασχόλησης, δίπλα στη ΓΔ Οικονομικών Υποθέσεων και τη ΓΔ Εσωτερικής Αγοράς, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η κοινωνική διάσταση θα αποτελεί βασικό στοιχείο στις διαπραγματεύσεις και ότι θα συνεκτιμάται ο κοινωνικός αντίκτυπος·
Η ΕΚΤ
92. ζητεί να αναλύεται επιμελώς ο ρόλος της ΕΚΤ σε κάθε μεταρρύθμιση του πλαισίου της Τρόικας, προκειμένου να ευθυγραμμίζεται με την αποστολή της ΕΚΤ· ζητεί ιδίως να δοθεί στην ΕΚΤ ιδιότητα σιωπηλού παρατηρητή με διαφανή και σαφώς καθορισμένο συμβουλευτικό ρόλο, χωρίς να της επιτρέπεται να καταστεί πλήρης διαπραγματευτικός εταίρος και με διακοπή της πρακτικής σύμφωνα με την οποία η ΕΚΤ συνυπογράφει τις δηλώσεις καθηκόντων·
93. ζητεί από την ΕΚΤ να διενεργεί και να δημοσιεύει εκ των υστέρων αξιολογήσεις του αντικτύπου των συστάσεών της και της συμμετοχής της στην Τρόικα·
94. συνιστά να επικαιροποιήσει η ΕΚΤ τις κατευθυντήριες γραμμές της για την επείγουσα ενίσχυση υπό μορφή ρευστότητας (ELA) και τους κανόνες της για τις εξασφαλίσεις, ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια της παροχής ρευστότητας στα κράτη μέλη που λαμβάνουν συνδρομή και να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου όσον αφορά την έννοια της φερεγγυότητας που χρησιμοποιεί το ΕΣΚΤ·
95. καλεί την ΕΚΤ και τις εθνικές κεντρικές τράπεζες να δημοσιοποιούν εγκαίρως αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τα προγράμματα επείγουσας βοήθειας υπό μορφή ρευστότητας, περιλαμβάνοντας πληροφορίες σχετικά με τους όρους της στήριξης όπως η φερεγγυότητα, τον τρόπο χρηματοδότησης των εν λόγω προγραμμάτων επείγουσας βοήθειας από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες, το νομικό πλαίσιο και την πρακτική λειτουργία τους·
Το ΔΝΤ
96. πιστεύει ότι, ύστερα από χρόνια πείρας στον σχεδιασμό και την εφαρμογή χρηματοδοτικών προγραμμάτων, τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα έχουν αποκτήσει την απαραίτητη τεχνογνωσία ώστε να τα σχεδιάζουν και να τα εφαρμόζουν μόνα τους, ενώ η συμμετοχή του ΔΝΤ θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί σύμφωνα με τις κατευθύνσεις που προτείνονται στην παρούσα έκθεση·
97. ζητεί οποιαδήποτε μελλοντική συμμετοχή του ΔΝΤ στη ζώνη του ευρώ να είναι προαιρετική·
98. καλεί το ΔΝΤ να επαναπροσδιορίσει το πεδίο τυχόν μελλοντικής συμμετοχής του σε προγράμματα συνδρομής που αφορούν την ΕΕ, κατά τρόπο ώστε να γίνει ένας δανειστής που δίνει το έναυσμα παρέχοντας ένα ελάχιστο όριο χρηματοδότησης και εμπειρογνωμοσύνης στη δανειζόμενη χώρα και στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ενώ διατηρεί την ευχέρεια αποχώρησης σε περίπτωση διαφωνίας·
99. καλεί την Επιτροπή, σύμφωνα με το άρθρο 138 της ΣΛΕΕ, να προτείνει κατάλληλα μέτρα ώστε να εξασφαλιστεί ενιαία εκπροσώπηση της ζώνης του ευρώ στο πλαίσιο των διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών και διασκέψεων, και ιδίως στο ΔΝΤ, και να αντικατασταθεί το ισχύον σύστημα της μεμονωμένης εκπροσώπησης των κρατών μελών σε διεθνές επίπεδο· σημειώνει ότι αυτό απαιτεί τροποποίηση του καταστατικού του ΔΝΤ·
100. ζητεί διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την ανάμιξη του ΔΝΤ στην ζώνη του ευρώ σε βάση ad hoc·
Το Συμβούλιο και η Ευρωομάδα
101. ζητεί επαναξιολόγηση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων της Ευρωομάδας, ώστε να συμπεριληφθεί η υποχρέωση δέουσας δημοκρατικής λογοδοσίας τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο· ζητεί να καταρτιστούν ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές για κατάλληλο δημοκρατικό έλεγχο της εφαρμογής των μέτρων σε εθνικό επίπεδο, οι οποίες να λαμβάνουν υπόψη την ποιότητα της απασχόλησης, την κοινωνική προστασία, την υγεία και την εκπαίδευση και να εξασφαλίζουν την πρόσβαση όλων στα κοινωνικοπρονοιακά συστήματα· προτείνει να θεωρηθεί ότι η ιδιότητα του μόνιμου προέδρου της Ευρωομάδας αντιπροσωπεύει καθήκοντα πλήρους απασχόλησης· προτείνει να είναι πρόεδρος της Ευρωομάδας ένας από τους αντιπροέδρους της Επιτροπής, ο οποίος να λογοδοτεί στο Κοινοβούλιο· ζητεί για το άμεσο μέλλον την εγκαθίδρυση τακτικού διαλόγου ανάμεσα στην Τρόικα και το Κοινοβούλιο·
102. καλεί την Ευρωομάδα, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αναλάβουν πλήρη ευθύνη για τις δραστηριότητες της Τρόικας· εκφράζει ιδιαίτερα τη θέλησή του να βελτιωθεί η λογοδοσία για τις αποφάσεις της Ευρωομάδας σε σχέση με τη χρηματοδοτική συνδρομή, δεδομένου ότι οι υπουργοί Οικονομικών φέρουν την τελική πολιτική ευθύνη για τα προγράμματα μακροοικονομικής προσαρμογής και την εφαρμογή τους, ενώ συχνά δεν λογοδοτούν ούτε άμεσα στα εθνικά τους κοινοβούλια ούτε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τις συγκεκριμένες αποφάσεις τους· θεωρεί ότι, προτού χορηγηθεί η χρηματοδοτική συνδρομή, ο Πρόεδρος της Ευρωομάδας πρέπει να εμφανίζεται ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ στο αντίστοιχο κοινοβούλιό τους· τονίζει ότι τόσο ο Πρόεδρος της Ευρωομάδας όσο και οι υπουργοί Οικονομικών πρέπει να υπόκεινται σε υποχρέωση τακτικής αναφοράς προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια·
103. παροτρύνει όλα τα κράτη μέλη να αυξήσουν τη συμμετοχή των εθνικών αρχών στις εργασίες και αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και να εφαρμόζουν όλα τα μέτρα και τις μεταρρυθμίσεις που έχουν συμφωνήσει στο πλαίσιο των ειδικών συστάσεων ανά χώρα· υπενθυμίζει ότι μόνο στο 15% των 400 περίπου ειδικών ανά χώρα συστάσεων η Επιτροπή έχει εντοπίσει αξιόλογη πρόοδο συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη·
Ο ΕΜΣ
104. τονίζει ότι, με τη σταδιακή κατάργηση της Τρόικας, κάποιο θεσμικό όργανο θα πρέπει να αναλάβει τον έλεγχο των συνεχιζόμενων μεταρρυθμίσεων·
105. υπογραμμίζει το γεγονός ότι η σύσταση του ΕΤΧΣ και του ΕΜΣ εκτός του πλαισίου των θεσμικών οργάνων της Ένωσης αποτελεί οπισθοδρόμηση στην εξέλιξη της Ένωσης, ιδίως εις βάρος του Κοινοβουλίου, του Ελεγκτικού Συνεδρίου και του Δικαστηρίου·
106. ζητεί να ενσωματωθεί ο ΕΜΣ στο νομικό πλαίσιο της Ένωσης και να εξελιχθεί σε μηχανισμό ενωσιακής βάσης, όπως προβλέπει η Συνθήκη ΕΜΣ· ζητεί να λογοδοτεί ο ΕΜΣ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, μεταξύ άλλων σχετικά με αποφάσεις χορήγησης χρηματοδοτικής συνδρομής καθώς και αποφάσεις καταβολής νέων δόσεων δανείων· τονίζει ότι, όσο τα κράτη μέλη συνεισφέρουν άμεσα από τον εθνικό προϋπολογισμό τους στον ΕΜΣ, θα πρέπει και να εγκρίνουν τη χρηματοδοτική συνδρομή· ζητεί την περαιτέρω ανάπτυξη του ΕΜΣ με επαρκή ικανότητα δανειοδοσίας και δανειοληψίας, την καθιέρωση διαλόγου ανάμεσα στο διευθυντικό όργανο του ΕΜΣ και τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους και την ενσωμάτωση του ΕΜΣ στον προϋπολογισμό της ΕΕ· καλεί τα μέλη του ΕΜΣ, έως ότου υλοποιηθούν τα προαναφερθέντα, να απόσχουν βραχυπρόθεσμα από την απαίτηση ομοφωνίας, ώστε οι συνήθεις αποφάσεις να μπορούν να λαμβάνονται με ειδική πλειοψηφία αντί της ομοφωνίας, και να καταστήσουν δυνατή τη χορήγηση προληπτικής συνδρομής·
107. ζητεί από το Συμβούλιο και την Ευρωομάδα να τηρήσουν τη δέσμευση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για διαπραγμάτευση μιας διοργανικής συμφωνίας με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με σκοπό τη θέσπιση κατάλληλου ενδιάμεσου μηχανισμού για την αύξηση της λογοδοσίας του ΕΜΣ· ζητεί επίσης, σε αυτό το πλαίσιο, μεγαλύτερη διαφάνεια των συζητήσεων του διοικητικού συμβουλίου του ΕΜΣ·
108. υπογραμμίζει ότι η απόφαση ‘Pringle’ του ΔΕΕ και η νομολογία του παρέχουν τη δυνατότητα να ενταχθεί ο ΕΜΣ στο ενωσιακό πλαίσιο με σταθερή Συνθήκη βάσει του άρθρου 352 της ΣΛΕΕ· καλεί, ως εκ τούτου, την Επιτροπή να υποβάλει έως το τέλος του 2014 νομοθετική πρόταση με αυτόν τον στόχο·
Μεσομακροπρόθεσμη προοπτική
109. ζητεί να ενταχθούν τα μνημόνια στο πλαίσιο της ενωσιακής νομοθεσίας με σκοπό να προωθηθεί μια αξιόπιστη και βιώσιμη στρατηγική εξυγίανσης, η οποία θα υπηρετεί επίσης τους στόχους της αναπτυξιακής στρατηγικής της Ένωσης και τους δεδηλωμένους στόχους για την κοινωνική συνοχή και την απασχόληση· συνιστά να υποβάλλονται σε ψηφοφορία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο οι διαπραγματευτικές εντολές και να ζητείται η γνώμη του Κοινοβουλίου για τα προκύπτοντα μνημόνια συνεννόησης, προκειμένου τα προγράμματα παροχής συνδρομής να διαθέτουν επαρκή δημοκρατική νομιμοποίηση·
110. επαναλαμβάνει την έκκλησή του να λαμβάνονται σύμφωνα με τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση οι αποφάσεις που σχετίζονται με την ενίσχυση της ΟΝΕ· θεωρεί ότι οποιαδήποτε παρέκκλιση από την κοινοτική μέθοδο με αυξημένη χρήση διακυβερνητικών συμφωνιών (όπως, για παράδειγμα, συμβατικών δεσμεύσεων) διαιρεί, αποδυναμώνει και θέτει υπό αμφισβήτηση την αξιοπιστία της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της ζώνης του ευρώ∙ γνωρίζει ότι η πλήρης τήρηση της κοινοτικής μεθόδου σε περαιτέρω μεταρρυθμίσεις του μηχανισμού χρηματοδοτικής συνδρομής της Ένωσης ενδέχεται να απαιτήσει τροποποίηση της Συνθήκης και τονίζει ότι το ΕΚ πρέπει να συμμετέχει πλήρως σε οιεσδήποτε τέτοιου είδους αλλαγές, οι οποίες θα πρέπει να εξετάζονται στο πλαίσιο συνέλευσης·
111. πιστεύει ότι θα πρέπει να διερευνηθεί το ενδεχόμενο τροποποίησης της Συνθήκης, με την οποία θα επεκτείνεται το πεδίο εφαρμογής του ισχύοντος άρθρου 143 της ΣΛΕΕ σε όλα τα κράτη μέλη αντί να περιορίζεται στα κράτη μέλη που δεν έχουν υιοθετήσει το ευρώ·
112. ζητεί την ίδρυση ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου (ΕΝΤ) βάσει του δικαίου της Ένωσης, το οποίο θα λειτουργεί σύμφωνα με την κοινοτική μέθοδο· πιστεύει ότι ένα ΕΝΤ αυτού του είδους θα πρέπει να συνδυάζει τα χρηματοδοτικά μέσα του ΕΜΣ, που είναι στραμμένα στη στήριξη χωρών με προβλήματα ισοζυγίου πληρωμών ή ζήτημα αφερεγγυότητας του κράτους, με τους πόρους και την εμπειρογνωμοσύνη που έχει αποκτήσει η Επιτροπή τα τελευταία χρόνια στον εν λόγω τομέα· επισημαίνει ότι το εν λόγω πλαίσιο θα αποτρέπει τις ενδεχόμενες συγκρούσεις συμφερόντων που είναι εγγενείς στον τρέχοντα ρόλο της Επιτροπής ως παράγοντα της Ευρωομάδας και στον πολύ πιο συνολικό της ρόλο ως «θεματοφύλακα των Συνθηκών»· πιστεύει ότι το ΕΝΤ θα πρέπει να υπόκειται στα υψηλότερα δημοκρατικά πρότυπα λογοδοσίας και νομιμοποίησης· θεωρεί ότι με το εν λόγω πλαίσιο θα εξασφαλίζεται η διαφάνεια κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και ότι όλα τα εμπλεκόμενα θεσμικά όργανα θα είναι απολύτως υπεύθυνα και θα λογοδοτούν για τις πράξεις τους·
113. είναι της άποψης ότι απαιτείται αναθεώρηση της Συνθήκης προκειμένου να στηριχθεί πλήρως το πλαίσιο της ΕΕ για την πρόληψη και την επίλυση κρίσεων σε μια νομικά ασφαλή και οικονομικά βιώσιμη βάση·
114. είναι της άποψης ότι πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο ανάπτυξης ενός μηχανισμού με σαφή διαδικαστικά βήματα για τις χώρες οι οποίες διατρέχουν κίνδυνο αφερεγγυότητας, σύμφωνα με τους κανόνες της ‘δέσμης έξι μέτρων’ και της ‘δέσμης δύο μέτρων’· στο πλαίσιο αυτό, ενθαρρύνει το ΔΝΤ και ζητεί από την Επιτροπή και το Συμβούλιο να υποβάλουν στο ΔΝΤ κοινή θέση ώστε να ανοίξει εκ νέου η συζήτηση για έναν διεθνή μηχανισμό αναδιάρθρωσης δημόσιου χρέους (SDRM), με σκοπό να εγκριθεί μια δίκαιη και βιώσιμη πολυμερής προσέγγιση σε αυτόν τον τομέα·
115. συνοψίζει τη σύστασή του υποδεικνύοντας ότι οι αντίστοιχοι ρόλοι και καθήκοντα κάθε συμμετέχοντος στην Τρόικα θα έπρεπε να αποσαφηνιστούν ως εξής:
α) ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, το οποίο θα συνδυάζει τα χρηματοδοτικά μέσα του ΕΜΣ και τους ανθρώπινους πόρους που απέκτησε η Επιτροπή κατά τα τελευταία χρόνια, θα αναλάβει τον ρόλο της Επιτροπής, επιτρέποντας σε αυτήν να ενεργεί σύμφωνα με το άρθρο 17 της ΣΕΕ και, ειδικότερα, να είναι ο θεματοφύλακας των Συνθηκών·
β) η ΕΚΤ θα συμμετέχει ως σιωπηλός παρατηρητής κατά τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, προκειμένου να είναι σε θέση να εκφράζει σοβαρές ανησυχίες προς την Επιτροπή, στο πλαίσιο του συμβουλευτικού της ρόλου, και μετέπειτα προς το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, κατά περίπτωση·
γ) το ΔΝΤ, εφόσον χρειάζεται οπωσδήποτε να εμπλακεί, θα είναι οριακός δανειστής και, ως εκ τούτου, θα μπορεί να αποχωρήσει από το πρόγραμμα εάν διαφωνεί·
116. θεωρεί ότι το έργο που ξεκίνησε με την παρούσα έκθεση θα πρέπει να συνεχιστεί· ζητεί από το επόμενο Κοινοβούλιο να συνεχίσει το έργο της παρούσας έκθεσης, να αναπτύξει περαιτέρω τα βασικά της ευρήματα καθώς και να προβεί σε περαιτέρω διερεύνηση·
117. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο Συμβούλιο, στην Ευρωομάδα, στην Επιτροπή, στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και στο ΔΝΤ.
Η Ιστοσελίδα μου ως Υφυπουργού 4 Mar 2014 12:46 AM (11 years ago)
http://panaretos-opengov.eu/
Στην θητεία μου ως Υφυπουργός Παιδείας είχα προσπαθήσει να κάνω κάτι διαφορετικό από τα συνήθη σε όσον αφορά την επικοινωνία ενός Υπουργού με τους πολίτες. Από τις πρώτες ημέρες της θητείας μου διαμόρφωσα μία ιστοσελίδα, στην οποία αναρτούσα όλες μου τις ενέργειες, όλα τα έγγραφα που έφεραν την υπογραφή μου, αλλά και όλες τις δημόσιες τοποθετήσεις μου για τα θέματα που αφορούσαν την συμμετοχή μου στην κυβέρνηση. Με αυτόν τον τρόπο οι πολίτες γνώριζαν τα πάντα για τον τρόπο που ασκούσα τα καθήκοντά μου μου και μπορούσαν να επικοινωνήσουν μαζί μου για οποιοδήποτε θέμα θεωρούσαν ότι αυτό θα ήταν χρήσιμο. Απαντούσα δε σε όλα τα ερωτήματα που μου έθεταν μέσω της ιστοσελίδας, αλλά και με οποιοδήποτε άλλο τρόπο.
Η σελίδα αυτή ήταν κάτι διαφορετικό από το blog. Το blog το χρησιμοποιούσα πριν, κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά την υπουργική μου θητεία για να καταγράφω απόψεις και σκέψεις. Η υπουργική ιστοσελίδα είχε μια πιο τυπική μορφή.
Ο λόγος που κάνω αυτή την ανάρτηση είναι γιατί η ιστοσελίδα αυτή διατηρήθηκε μέχρι πριν μερικές εβδομάδες. Ήταν από τα λίγα πράγματα που έκανα στο Υπουργείο Παιδείας και δεν είχαν ακόμα αλλάξει. Πριν από μερικές εβδομάδες η ιστοσελίδα αυτή (http://ypepth.opengov.gr/panaretos/), έπαψε να λειτουργεί. Δεν γνωρίζω τους λόγους και δεν υπαινίσσομαι κάποια σκοπιμότητα. Λυπήθηκα όμως γιατί πιστεύω ότι η ιστοσελίδα αυτή θα μπορούσε να είναι χρήσιμη ως ιστορικό υλικό για οποιονδήποτε θα ήθελε να μελετήσει την περίοδο εκείνη της διακυβέρνησης της χώρας, αλλά και να αξιολογήσει την δική μου θητεία ως Υφυπουργού.
Ευτυχώς είχα κρατήσει back up. Έτσι αποφάσισα να επαναδραστηριοποιήσω την σελίδα αυτή σε νέα θέση για να είναι διαθέσιμη σε κάθε ενδιαφερόμενο. Η σελίδα πλέον βρίσκεται στην διεύθυνση http://panaretos-opengov.eu/
Εκτιμώ και ελπίζω ότι σε κάποια στιγμή όλοι οι δημόσιοι λειτουργοί στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, θα ακολουθήσουν μία παρόμοια πρακτική ώστε η επικοινωνία με τους πολίτες να είναι άμεση και αμφίδρομη και το ιστορικό υλικό να είναι εύκολα διαθέσιμο και προσβάσιμο.
Στην θητεία μου ως Υφυπουργός Παιδείας είχα προσπαθήσει να κάνω κάτι διαφορετικό από τα συνήθη σε όσον αφορά την επικοινωνία ενός Υπουργού με τους πολίτες. Από τις πρώτες ημέρες της θητείας μου διαμόρφωσα μία ιστοσελίδα, στην οποία αναρτούσα όλες μου τις ενέργειες, όλα τα έγγραφα που έφεραν την υπογραφή μου, αλλά και όλες τις δημόσιες τοποθετήσεις μου για τα θέματα που αφορούσαν την συμμετοχή μου στην κυβέρνηση. Με αυτόν τον τρόπο οι πολίτες γνώριζαν τα πάντα για τον τρόπο που ασκούσα τα καθήκοντά μου μου και μπορούσαν να επικοινωνήσουν μαζί μου για οποιοδήποτε θέμα θεωρούσαν ότι αυτό θα ήταν χρήσιμο. Απαντούσα δε σε όλα τα ερωτήματα που μου έθεταν μέσω της ιστοσελίδας, αλλά και με οποιοδήποτε άλλο τρόπο.
Η σελίδα αυτή ήταν κάτι διαφορετικό από το blog. Το blog το χρησιμοποιούσα πριν, κατά τη διάρκεια, αλλά και μετά την υπουργική μου θητεία για να καταγράφω απόψεις και σκέψεις. Η υπουργική ιστοσελίδα είχε μια πιο τυπική μορφή.
Ο λόγος που κάνω αυτή την ανάρτηση είναι γιατί η ιστοσελίδα αυτή διατηρήθηκε μέχρι πριν μερικές εβδομάδες. Ήταν από τα λίγα πράγματα που έκανα στο Υπουργείο Παιδείας και δεν είχαν ακόμα αλλάξει. Πριν από μερικές εβδομάδες η ιστοσελίδα αυτή (http://ypepth.opengov.gr/panaretos/), έπαψε να λειτουργεί. Δεν γνωρίζω τους λόγους και δεν υπαινίσσομαι κάποια σκοπιμότητα. Λυπήθηκα όμως γιατί πιστεύω ότι η ιστοσελίδα αυτή θα μπορούσε να είναι χρήσιμη ως ιστορικό υλικό για οποιονδήποτε θα ήθελε να μελετήσει την περίοδο εκείνη της διακυβέρνησης της χώρας, αλλά και να αξιολογήσει την δική μου θητεία ως Υφυπουργού.
Ευτυχώς είχα κρατήσει back up. Έτσι αποφάσισα να επαναδραστηριοποιήσω την σελίδα αυτή σε νέα θέση για να είναι διαθέσιμη σε κάθε ενδιαφερόμενο. Η σελίδα πλέον βρίσκεται στην διεύθυνση http://panaretos-opengov.eu/
Εκτιμώ και ελπίζω ότι σε κάποια στιγμή όλοι οι δημόσιοι λειτουργοί στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, θα ακολουθήσουν μία παρόμοια πρακτική ώστε η επικοινωνία με τους πολίτες να είναι άμεση και αμφίδρομη και το ιστορικό υλικό να είναι εύκολα διαθέσιμο και προσβάσιμο.
Η Φιλανθρωπία η Φοροδιαφυγή και η Δημοκρατία 30 Jan 2014 4:28 AM (11 years ago)
Με ενδιαφέρον
διάβασα πρόσφατα (6/1) άρθρο στον Guardian για τον Bill Gates, τις
φιλανθρωπικές δωρεές του και την φοροδιαφυγή του. Το ερώτημα στον τίτλο
είναι αν η φιλανθρωπία είναι υποκριτική.
Το
άρθρο κάνει αναφορά στο γεγονός ότι ο Gates είναι ο πλουσιότερος
άνθρωπος του κόσμου και μάλιστα ότι αύξησε τον πλούτο του το 2013 κατά
9,6 δισ. λίρες (περίπου 11,626 δισ. Ευρώ), με συνολική περιουσία 48 δισ.
λίρες (περίπου 58,13 δισ. Ευρώ).
Ταυτόχρονα κάνει αναφορά στην
μεγάλη φοροδιαφυγή της Microsoft (όπως και των άλλων μεγάλων εταιρειών,
π.χ. Google, Facebook, Amazon) με την αξιοποίηση των παραθύρων που
δίνουν οι νομοθεσίες για την φορολογία.
Στο άρθρο καταγράφονται μια σειρά από ενδιαφέροντα στοιχεία:
-
η Microsoft κάνει φοροδιαφυγή που είναι ισοδύναμη με το 3% του
παγκόσμιου προϋπολογισμού οικονομικής βοήθειας (global aid budget).
-τα
τελευταία 60 χρόνια οι φόροι που συγκεντρώνονται στην Αμερική από
εταιρικό φόρο εισοδήματος (corporate income tax) έχει πέσει από 32,1%
στο 8,9% του συνόλου των φόρων, με αποτέλεσμα οι υπόλοιποι
φορολογούμενοι να πληρώνουν περισσότερο.
-στον αναπτυσσόμενο κόσμο, η φυγή κεφαλαίων είναι δέκα φορές μεγαλύτερη από την ενίσχυση που λαμβάνουν οι φτωχές χώρες.
Πιο πρόσφατη περίπτωση φοροδιαφυγής απο φιλάνθρωπο και των (μη) συνεπειών
της είναι αυτή του Ty Warner, ο οποίος καταδικάστηκε σε δύο χρόνια
φυλάκισης με αναστολή αφού κρίθηκε ένοχος για φοροδιαφυγή με την
απόκρυψη περιουσίας σε ελβετική τράπεζα. Θα υποχρεωθεί επίσης να
καταβάλει πρόστιμο $53 εκ. (ποσόν σχετικά μικρό σε σχέση με την
περιουσία του που υπολογίζεται σε $1,7δις) και να πληρώσει $27εκ. για
φόρους και τόκους. Ο Warner - σε αντίθεση με άλλους Αμερικανούς που
διώχθηκαν για φοροδιαφυγή - απέφυγε την φυλάκιση, γιατί ο δικαστής στο
Σικάγο έλαβε υπόψη του τις μεγάλες δωρεές που είχε κάνει σε σχολεία,
πάρκα, ασθενείς και υπαλλήλους του. Πολλοί από αυτούς που είχαν
ευεργετηθεί από τον Warner ζήτησαν επιείκεια από το δικαστήριο για τους
λόγους αυτούς. Όπως παρατήρησε ο συνήγορος της πολιτικής αγωγής, η
άρνηση του δικαστή να στείλει τον Warner στην φυλακή κατέστησε την
φοροδιαφυγή κάτι λίγο παραπάνω από μια κακή επένδυση.
Οι παραπάνω είναι δύο ενδεικτικές μόνο από πολλές παρόμοιες περιπτώσεις.
Τα
ερωτήματα που προκαλούν τα άρθρα αυτά είναι πολλά και ποικίλα. Εύκολα
θα μπορούσε κανείς να οδηγηθεί στην άποψη ότι κάτι πρέπει να κάνουν οι
χώρες για να περιορίσουν την φοροδιαφυγή, να περιορίσουν τα κέρδη του
Bill Gates, του Warner και όσων άλλων έχουν υπερβολικά κέρδη, μερικά εκ
των οποίων διοχετεύουν σε φιλανθρωπίες. Νομίζω όμως ότι οι προσεγγίσεις
αυτές είναι απλουστευτικές, ενώ το βασικό πρόβλημα είναι πολύ πιο
σύνθετο και χρειάζεται να το δει κανείς από την αρχή. Κατ’ αρχήν μερικές
διαπιστώσεις:
α) Με την φοροδιαφυγή συμβαίνει ό,τι και σε
πολλές άλλες περιπτώσεις, όπου η νομοθεσία προσπαθεί να προστατεύσει το
κοινωνικό σύνολο (ηλεκτρονικό έγκλημα κ.λ.π.). Και εδώ, αυτοί που
βρίσκουν τρόπους να αποφεύγουν την γενική εφαρμογή του νόμου είναι ένα
βήμα μπροστά από τον νόμο. Σε μεγάλο βαθμό, φαίνεται ότι η φοροδιαφυγή
του Bill Gates και άλλων είναι νόμιμη, με χρήση των κατάλληλων νομικών
παραθύρων. Το ερώτημα είναι αν είναι και ηθική η αξιοποίηση μέρους των
κερδών που αποκομίζουν μέσω αυτής σε φιλανθρωπίες και αν αυτό χρειάζεται
να αντιμετωπισθεί.
β) Ο Bill Gates και άλλοι φιλάνθρωποι
ισχυρίζονται ότι με τα χρήματα που διαθέτουν κάνουν πολύ μεγαλύτερο καλό
στο κοινωνικό σύνολο (π.χ. στην εκπαίδευση, την υγεία κτλ) από ό,τι αν
το κράτος θα είχε τα χρήματα αυτά και τα αξιοποιούσε αυτό το ίδιο. Αυτό
συμβαίνει, κατά τον ισχυρισμό τους, γιατί οι ίδιοι και οι δομές που
διαμορφώνουν (π.χ. Bill & Melinda Gates Foundation) είναι πολύ πιο
αποτελεσματικές από ό,τι οι κρατικές δομές.
γ) Όσοι διαφωνούν
με τις πρακτικές αυτές ισχυρίζονται ότι το κράτος με τις δομές του είναι
πολύ καταλληλότερο για να αξιολογήσει τις ανάγκες των πολιτών και να
διαθέσει τα χρήματα που συγκεντρώνει από τους φόρους με τον καλύτερο
δυνατό τρόπο.
δ) Υπάρχει και το ευρύτερο ζήτημα αμφισβήτησης της
εξουσίας του κράτους και της ίδιας της Δημοκρατίας. Γιατί αν κάποιος
θεωρεί ότι ο ίδιος πρέπει να διαχειρίζεται μέσω φιλανθρωπιών, το πού θα
πηγαίνουν τα χρήματα που συγκέντρωσε από φοροδιαφυγή–και μάλιστα με
φοροαπαλλαγή- που αλλιώς θα πήγαιναν σε φόρους, όχι μόνο αμφισβητεί
ευθέως τον ρόλο του κράτους στην παροχή υπηρεσιών πρός τους πολίτες,
αλλά και παρακάμπτει την δημοκρατική διαδικασία: η απόφαση του πώς
διατίθενται οι φόροι λαμβάνεται από σώματα που αντλούν την νομιμοποίησή
τους εκλογικά (εμμέσως δηλαδή είναι οι ίδιοι οι πολίτες που με την ψήφο
τους εγκρίνουν τις προτεραιότητες για την αξιοποίηση των φόρων).
ε)
Οι φιλάνθρωποι αυτοί με τις τεράστιες περιουσίες είναι τόσο ισχυροί
που μπορούν να συνδυάζουν τις οικονομικές τους δραστηριότητες με τις
όποιες αποκλίσεις έχουν, με την καλή συνεργασία με τις κυβερνήσεις
διαφόρων χωρών, ώστε να εξακολουθούν να κάνουν αυτό το οποίο κάνουν,
τόσο στις επιχειρήσεις, όσο και στην φιλανθρωπία.
Το ερώτημα που τίθεται είναι ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπισθεί το υπαρκτό αυτό πρόβλημα.
-Έχουν
τα κράτη την δυνατότητα να συγκεντρώσουν τους πραγματικούς φόρους που
οι ισχυροί αυτοί οικονομικοί παράγοντες θα έπρεπε να πληρώνουν;
-Μπορεί
το κράτος να επιλέξει καλύτερα στόχους στους οποίους θα μπορούσαν να
επενδύουν οι φιλάνθρωποι αυτοί; Μπορεί έστω το κράτος να διαμορφώσει τις
προτεραιότητες και τους μετρήσιμους στόχους, και να επιτρέψει στους
μεγιστάνες το micromanagement αφού αυτοί ισχυρίζονται ότι το κράτος
αποτυγχάνει να διαχειρισθεί σωστά τα κονδύλια που τους προσφέρει;
-Αν
επεκτείνουμε στο έπακρον την προηγούμενη σκέψη, πού οδηγούμεθα; Μήπως
σε μία κατάσταση όπου το κράτος μόνο θέτει στόχους και προτεραιότητες,
και κάνει subcontracting την διοίκηση και διαχείριση σε ιδιώτες; Μία
ενδιαφέρουσα ιδέα ή ένας ολισθηρός δρόμος;
Όλα τα παραπάνω
σχετίζονται με έναν ουσιαστικό προβληματισμό: την λειτουργία της
δημοκρατίας στην σημερινή εποχή και πόσο αποτελεσματική είναι αυτή. Όταν
η εξουσία διαπλέκεται με το χρήμα (όπως η παραπάνω συζήτηση δείχνει),
και το 1% των πολιτών έχει το 95% του πλούτου, πρέπει να είμαστε
ρεαλιστές και να καταλάβουμε ότι η δημοκρατία –όπως ορίσθηκε πριν 2,5
χιλ. χρόνια- καταρρέει. Και αυτό χρειάζεται μια ρεαλιστική αντιμετώπιση.